ALINA SKOWROŃSKA
ZESTAW SCENARIUSZY
DO REALIZACJI PROGRAMU
„ABC BEZPIECZNEJ ENERGII”
W KLASACH I - I I I
SZKOŁY PODSTAWOWEJ
z wykorzystaniem książeczki edukacyjnej
wydanej przez
Zakład Energetyczny Toruń SA
pt. „KUBA I JAŚNIK”
Urządzenia elektryczne, które są w naszych mieszkaniach, domach, szkołach, na naszych osiedlach są nam bardzo potrzebne.
Już nie wyobrażamy sobie bez nich życia. Dzieci także każdego dnia korzystają z tych urządzeń. Jednak pomysłowość dzieci w doborze zabaw, chęć rywalizacji z rówieśnikami, a czasami bezmyślność, nieumiejętność obsługi urządzeń elektrycznych czy wręcz niewiedza doprowadza do sytuacji, w której może dojść do porażenia prądem, oparzeń, a czasami nawet śmierci.
W trosce o zdrowie i życie dzieci należy wyposażyć je w potrzebną wiedzę, umiejętności przewidywania zagrożeń swojego i innych czynu oraz poradzenia sobie w trudnej sytuacji.
Realizacja tematyki w oparciu o książeczkę edukacyjną „Kuba i Jaśnik” opiera się na pracy z zespołem klasowym. Poszczególne treści można włączać w bloki i zagadnienia tematyczne, wprowadzać stopniowo lub poświęcić temu tematowi cały cykl edukacyjny.
W czasie zajęć uczeń zdobywa nowe wiadomości, występuje odwołanie do dotychczasowej wiedzy ucznia, jego wyobraźni, przeżyć i doświadczeń własnych i innych. Uczniowie poznają różne urządzenia elektryczne (często widząc je pierwszy raz) w oryginalnym egzemplarzu lub na zdjęciach, zapoznają się z ich prawidłową obsługą, rozwiązują krzyżówki, rebusy, zagadki, czytają ze zrozumieniem teksty książki, układają zdania z rozsypanek wyrazowych i sylabowych.
Zajęcia prowadzone są metodami aktywizującymi: drama, „burza mózgów”, dyskusja, debata i inne.
Przedstawione scenariusze mogą być inspiracją do innego ich opracowania, mogą być również wykorzystane w zaprezentowanej tu formie.
Tematy zajęć:
Jak żyli ludzie, gdy nie było prądu.
Co to jest prąd.
Rodzaje elektrowni - różne źródła energii.
Urządzenia elektryczne i ich prawidłowa obsługa.
Kodeks postępowania z urządzeniami elektrycznymi.
6. Oparzenia elektryczne.
Cele zajęć z tematyki „Bezpiecznej energii”:
poznanie historii ludzkości
poznanie sposobu przepływu prądu
poznanie różnych źródeł energii, szczególnie energii odnawialnej
poznanie rodzajów elektrowni
poznanie urządzeń elektrycznych
wyrobienie umiejętności rozpoznawania grożącego niebezpieczeństwa
uświadomienie dzieciom jak pożyteczny i jak niebezpieczny jest prąd
wyrobienie prawidłowych nawyków w obsłudze urządzeń elektrycznych
wyposażenie dzieci w umiejętność szukania pomocy w czasie zagrożenia i udzielenia pierwszej pomocy
Cele operacyjne:
Uczeń:
wie, jak żyli i radzili sobie ludzie, gdy nie było prądu
wie, co to jest prąd i jak powstaje
zna rodzaje elektrowni
zna źródła energii odnawialnej i inne
zna różne urządzenia elektryczne i ich obsługę
zna nazwiska konstruktorów niektórych urządzeń elektrycznych
wie, co zawdzięczamy prądowi
wie, jak prąd może być niebezpieczny
wie, że nieprawidłowe obchodzenie się z prądem może doprowadzić do porażeń, a to powoduje oparzenia, a nawet może spowodować śmierć
wie, że nie wolno włączać suszarki mokrą ręką
wie, że nie wolno przecinać przewodów elektrycznych włączonych do gniazdka elektrycznego
wie, że nie wolno wyrywać i ciągnąć przewodów elektrycznych
wie, że nie wolno niczego wkładać do gniazdek elektrycznych
wie, że nie wolno samemu „naprawiać” urządzeń pod prądem
wie, jak zachować się podczas burzy
wie, jak udzielić pierwszej pomocy i gdzie szukać ratunku
Scenariusz nr. 1
„Jak żyli ludzie, gdy nie było prądu”
Pomoce dydaktyczne: książka „Kuba i Jaśnik” (fragment książki s. 4 i 17), lampa naftowa, świeczki, obrazki z łuczywem, pochodniami, ilustracje z pokazem życia sprzed 200 lat, karta pracy
Czas trwania: 45 min.
Przebieg zajęć:
Nauczyciel czyta fragment książki pt. „Kuba i Jaśnik” (s. 4), w którym chłopcy dyskutują, jak żyli i radzili sobie ludzie 200 lat temu.
Dyskusja: Czy urządzenia były zawsze, nawet 200 lat temu, tylko trochę inne? Czy też ludzie stosowali zupełnie inne urządzenia?
Kto miał rację, Marcin czy Michał. Rozstrzygnięcie sporu, zajęcie
stanowiska.
Rozmowa na temat: Jak radzili sobie ludzie w życiu, gdy nie było prądu i wielu pożytecznych urządzeń, które działają dzięki niemu.
Pokaz i rozmowa na temat ilustracji ukazujących dawne życie: konne powozy, pochodnie, lampy gazowe i naftowe, kaganki. Ustalenie, że życie codzienne ludzi w dawnych czasach, było o wiele trudniejsze.
Pokaz przedmiotów dawnego użytku: np. lampy naftowej i podanie informacji o jej użytkowaniu.
Wypowiedzi uczniów: Co będę dzisiaj robił (a) wieczorem, gdy wrócę do domu, a tam, ani u żadnych znajomych nie będzie prądu?
Burza mózgów: Gdyby nie było prądu, to....
Nauczyciel lub wybrany uczeń czyta kolejny fragment książki pt. „Kuba i Jaśnik” (s.17).
Opowieść Jaśnika (elektrona) o tym, jak dawniej ludzie radzili sobie bez prądu oraz o znajomości elektronów z człowiekiem.
Wypełnienie karty pracy.
10. Podsumowanie zajęć, gra dramowa. Uczniowie ruchami rąk zapalają pochodnie, rozpalają ognisko, tworzą koło wokół ogniska i tańczą wspólny taniec. Na zakończenie uścisk dłoni, przesłanie iskierki osobie stojącej obok.
Scenariusz nr. 2
Co to jest prąd
Pomoce dydaktyczne: książka „Kuba i Jaśnik” (fragmenty książki s.3, 8, 9, 10, 15, 17), portret Jaśnika i jego braci elektronów, prądnica, bateria i żarówka, przewody, przedmioty metalowe i niemetalowe, karta pracy
Czas trwania: 45 min.
Przebieg zajęć:
Nauczyciel czyta fragmenty książki pt. „Kuba i Jaśnik” (s. 8 i 9). Poznanie postaci Jaśnika i jego braci.
Pokaz w powiększeniu postaci Jaśnika.
Malowanie przez dzieci Jaśnika i jego braci na kartach pracy.
Wykład dla dzieci: wyjaśnienie pojęcia elektron. (We wszystkich rzeczach, roślinach, zwierzętach, ludziach znajdują się maleńkie drobiny zwane elektronami, ale w przedmiotach metalowych są one bardzo chętne do pracy i biegania, a w niemetalowych są takie, którym nic nie chce się robić.)
Podział przygotowanych przedmiotów na metalowe i niemetalowe.
Wyjaśnienie zjawiska prądu.(Wszystkie elektrony biegną szybko w jedną stronę. Wtedy mówimy, że płynie prąd elektryczny.)
Zabawa ruchowa: biegi po klasie, jeden za drugim bardzo szybko, wolno, jeszcze wolniej, w jednym kierunku, jak elektrony.
Uczniowie czytają fragment książki opisujący wygląd prądnicy (s. 3).
Pokaz i działanie najprostszej prądnicy - dynamo rowerowe.
Tworzenie obwodów elektrycznych: szeregowych i równoległych - praca w grupach.
Pokaz gry „Kto szuka nie błądzi” i jej zasady działania.
Odczytanie fragmentów książki, mówiących o sile i możliwościach prądu (s. 15 i 21).
Rozwiązywanie zadań z karty pracy.
Zakończenie zajęć. Pląsy w prawą i lewą stronę.
Scenariusz nr. 3
Rodzaje elektrowni - różne źródła energii
Pomoce dydaktyczne:
Książka pt. „Kuba i Jaśnik” (fragment s.10, 11, 15), pokaz ilustracji różnych elektrowni, czasopisma DD, zdjęcia, karta pracy
Czas trwania: 45 min.
Przebieg zajęć:
Nauczyciel czyta fragmenty książki pt. „Kuba i Jaśnik” (s. 10), opisujące Elektrolandię, miejsce, w którym mieszka Jaśnik i jego bracia. Wyjaśnienie co to jest elektrownia? Przypomnienie zasady działania prądnicy - małej elektrowni.
Jakie znamy największe elektrownie w Polsce. Praca z mapą Polski. Pokaz miejscowości Bełchatów, Jaworzno, Konin.
Oglądanie zdjęć ukazujących wygląd elektrowni, zasilanej węglem.
Czytanie fragm. książki pt. „Kuba i Jaśnik” opisującej, jak powstał węgiel (s.13, 14, 15), źródło energii.
Nauczyciel czyta fragmenty książki, s. 11 opisujące rodzaje elektrowni:
zasilanej czarnym węglem, ropą naftową lub gazem ziemnym
wodnej
zasilanej wiatrem
zasilanej energią słoneczną
Podanie informacji o jeszcze innych elektrowniach (Elektrolandiach) zasilanych z wnętrza Ziemi i biomasą.
Dyskusja - jakie elektrownie wytwarzają prąd nie niszcząc środowiska przyrodniczego.
Pokaz zdjęcia ukazującego widok elektrowni zasilanej wiatrem z okolic Darłówka oraz innych ilustracji ukazujących elektrownie ekologiczne.
Rysowanie wiatraka według modelu. Zaginanie i cięcie papieru. Montaż wiatraka.
Obserwacje i doświadczenia ruchu wiatraka na wietrze - wyjście z klasy.
Praca indywidualna - rozwiązywanie krzyżówek i innych zadań z karty pracy.
Scenariusz nr. 4
Urządzenia elektryczne i ich prawidłowa obsługa
Pomoce dydaktyczne:
suszarka do włosów, telewizor, ilustracje urządzeń elektrycznych, gniazdko elektryczne, przewody elektryczne, karta pracy, zagadki, wiersze, rymowanki, książka pt. „Kuba i Jaśnik”(s.6,10), Encyklopedia Odkryć i Wynalazków, W- wa 1979r
Czas trwania: 45 min.
Przebieg zajęć:
Czytanie przez uczniów fragmentów książki mówiących o urządzeniu elektrycznym, jakim jest suszarka i o jej prawidłowej obsłudze (s. 6).
Czytanie ze zrozumieniem instrukcji obsługi suszarki elektrycznej do włosów.
Zapoznanie uczniów z prawidłową obsługą szuszarki.
Czytanie fragm. książki (s.10), mówiącego o urządzeniach elektr. takich jak: telewizor, komputer, lampa, lampki na choinkę.
Czytanie fragm. książki (s.17), mówiącego o wynalazcach:
Tomas Edison - wynalazca żarówki
Michael Faraday - wynalzca kondensatora i odkrywca zjawiska indukcji elektromagnetycznej
Praca z Encyklopedią Odkryć i Wynalazków - wyszukiwanie haseł: Faraday, Edison, telewizor, komputer, lodówka, pralka i innych. Gromadzenie i zapis informacji.
Rozwiązywanie zadań w karcie pracy. Praca indywidualna, wspomagana przez nauczyciela.
Zakończenie zajęć. Zabawy integracyjne, np.: „głuchy telefon”.
Scenariusz nr. 5
Kodeks postępowania z urządzeniami elektrycznymi
Pomoce dydaktyczne:
Książka pt. „Kuba i Jaśnik” (s. 6, 7, 15, 16, 17), karta pracy, szary papier, grube mazaki, ilustracje.
Czas trwania: 45 min.
Przebieg zajęć:
Odwołanie się do przygód Kuby i Jaśnika, odczytanie fragmentów książki (s. 6 i 7), mówiących o nieprawidłowej i prawidłowej obsłudze suszarki.
Zapis zdania rozkazującego na dużym arkuszu papieru przez ucznia: „Nie włączaj suszarki do włosów mokrą ręką!”
Odczytanie fragm. książki (s. 15), mówiącego o niedozwolonym przecinaniu przewodów elektrycznych.
Zapis zdania rozkazującego na arkuszu papieru: „Nigdy nie przecinaj przewodów elektrycznych urządzeń włączonych do gniazdka elektrycznego!”
Odczytanie fragm. książki (s. 16), mówiącego o nieprawidłowym wyłączaniu z gniazdka urządzeń elektrycznych.
Zapis zdania rozkazującego: „Nie wyrywaj przewodów elektrycznych z gniazdka” oraz zdania oznajmującego: „Jedną ręką chwyć za wtyczkę, drugą przytrzymuj gniazdko elektryczne.”
Odczytanie fragm. książki (s. 17), mówiącego o tym, jak pan Edison chwycił żarówkę mokrą ręką.
Zapis zdania rozkazującego: „Mokrymi rękami nie dotykaj urządzeń elektrycznych, ani świecących żarówek!”
Odczytanie fragm. książki (s.21), mówiącego o tym, jak prąd poraził lekko kota.
Wykonanie doświadczenia porównującego działanie prądu i baterii. Płaska bateria 4,5 V zawiera prąd całkowicie niegroźny. Jeżeli jednak dziecko dotknie językiem jednocześnie obu blaszek bateryjki - poczuje bardzo nieprzyjemne szczypanie. Wilgotny język, ślina, doskonale przewodzą prąd. Teraz unaoczniamy dzieciom różnicę między prądem w baterii i w sieci. Odmierzamy bardzo dokładnie dwa paski (papieru lub starej taśmy magnetofonowej) o długościach 4,5 cm i 230 cm. Dłuższy pasek mocujemy na ścianie obok kontaktu elektrycznego, krótszy zaś tuż przy bateryjce umieszczonej w pobliżu. Dzieci mogą zobaczyć różnicę między napięciem 4,5 V a 230 V. Jeżeli mała bateryjka tak szczypie w język, to co może zrobić prąd sieciowy - np. poruszyć wielką, ciężką maszynę elektryczną, jaki jest silny i niebezpieczny.
Podsumowanie zajęć: „Prąd elektryczny jest bardzo pożyteczny, ale może być niebezpieczny dla ludzi”. Zapis zdania na arkuszu papieru.
Woda jest bardzo dobrym przewodnikiem prądu. Zapis zdania: „Nie kąp się w jeziorze podczas burzy!”.
Wypełnienie karty pracy.
Zabawa kończąca zajęcia: reagujemy na sygnały i ostrzeżenia. Na dźwięk głośnego sygnału wszyscy przyjmują umówioną pozę, stanie na jednej nodze, przysiad itp.
Scenariusz nr. 6
Oparzenia elektryczne
Pomoce dydaktyczne:
Książka pt. „Kuba i Jaśnik” s.17, 18, ilustracje, karta pracy, numery pogotowia, straży pożarnej
Czas trwania: 45 min.
Przebieg zajęć:
Odczytanie fragm. książki (s.17 i 18), mówiących o tym, jak pan Faraday i pan Edison oparzyli się w rękę.
Przypomnienie sytuacji, które zagrażają człowiekowi i mogą powodować porażenia, oparzenia, a czasami nawet śmierć.
Dyskusja: Kiedy może dojść do oparzeń? Proponowana lista sytuacji, w których może dojść do oparzenia i zinterpretowanie ich przez uczniów. Stwierdzenie, że może do nich dojść, gdy nieostrożnie, nieodpowiednio korzystamy z urządzeń zasilanych prądem lub są one stare i uszkodzone.
Dyskusja: Jakie najczęstsze sytuacje domowe, podczas korzystania z urządzeń elektrycznych, mogą prowadzić do poparzeń (np. zabawa sprzętem elektrycznym, kontaktem, próby naprawiania urządzeń bez odłączenia źródła zasilania, wymiana żarówek).
Jak udzielić pomocy osobie oparzonej prądem elektrycznym?
Podanie zasad udzielania pomocy poszkodowanym.
Wypełnienie karty pracy.
Zakończenie zajęć: zabawa z piłeczką. Powiedz coś miłego osobie, do której rzucasz piłeczkę.
6