Referat na podstawie - J. Mucha „Cooley”
Charles Cooley
Cooley urodził się 17 sierpnia 1864r. jako czwarte dziecko Thomasa McIntyre
Cooley'a, który był wybitnym teoretykiem i historykiem prawa konstytucyjnego, bardzo znanym profesorem jednego z uniwersytetów.
Jako dziecko był bardzo wątły i chorowity. Ponadto nadzwyczajna wrażliwość i nieśmiałość utrudniała mu kontakty z rówieśnikami. Było to powodem odizolowania się
W wieku 16 lat zaczął studiować inżynierię, mechanikę i ekonomię, a ponadto historię, filozofię literatury oraz grekę, łacinę, francuski i niemiecki. Wtedy właśnie zainteresował się psychologią społeczną i socjologią.
Jego zły stan zdrowia sprawił, że aby wzmocnić organizm podróżował, spacerował, a także odbywał ekspedycje badawcze, m.in. do Kolorado, Północnej Karoliny. Cooley odwiedził także Europę (Niemcy, Szwajcarię, Holandię, Wielka Brytanię). W czasie tych podróży poznał kraje i kultury, które zainspirowały go do zagłębienia się w problematykę społeczną. Szczególnie jednak zainteresowała go sytuacja polityczna i ekonomiczna Ameryki lat 80. XIX w., dlatego w 1884r. podjął ponownie studia i w 1887r. zdobył dyplom w dziedzinie inżynierii.
Wreszcie zaczęły się konkretyzować jego zainteresowania, zaczął czytać książki
o tematyce społecznej, szczególnie autorstwa popularnego wówczas Herberta Spencera.
W 1889r. Cooley chciał podjąć studia doktoranckie, gdyż stwierdził, że kariera naukowa odpowiadałaby mu najbardziej, jednak za namową ojca podjął pracę jako urzędnik.
Cooley uważał, ze jego praca badawcza powinna przyczyniać się do reform społecznych, obrony przed załamaniem systemu ekonomicznego, politycznego, systemu wartości. Poprawy warunków upatrywał w dobrej komunikacji społecznej i współdziałaniu klas społecznych.
W 1894r. uzyskał stopień naukowy doktora dzięki pracy „Teoria transportu” zaliczanej do dziedziny ekologii społecznej. W 1895r. został wykładowcą socjologii na rodzimym uniwersytecie.
8 maja 1929r., chory na raka, Charles Cooley zmarł.
Społeczeństwo i jednostka
Jednostka i społeczeństwo stanowią dwa rodzaje nierozdzielnych bytów, dwa aspekty jednej całości i wzajemnie się uzupełniają. Nie istnieje odrębna, abstrakcyjna jednostka. Istnieje tylko jako członek społeczeństwa, z którego czerpie swe życie poprzez system tradycji i biologiczne dziedziczenie. Ludzkość istnieje w formie całości psychicznych, jako pewien społeczny umysł, przejawiający się w jednostkach poprzez jednakową naturę ludzką.
Według Cooley'a w żaden sposób nie można przeciwstawiać jednostki i społeczeństwa. Nie można aspektów z nimi związanych rozpatrywać ze względu na wyższość moralną, ponieważ istnieją one i działają obok siebie, przeplatają się i uzupełniają.
Poza tym, społeczeństwo jest czymś więcej niż sumą jednostek ludzkich, ponieważ jest pewnego rodzaju organizacją. Z kolei jednostka jest produktem społecznym, gdyż to, co w niej ludzkie jest czerpane ze społeczeństwa, a jej umysł ma charakter społeczny.
Cooley uważa również, że społeczeństwo jest pewnego rodzaju „stosunkiem miedzy wyobrażeniami osób”, a jedynym sposobem spotkania się dwóch jednostek jest spotkanie poprzez wrażenia i idee w umyśle. Dlatego badanie osób i społeczeństwa powinno odbywać się przede wszystkim poprzez analizę umysłów.
Jaźń społeczna
Koncepcja jaźni społecznej Cooley'a jest pochodną jego ujęcia relacji jednostka -społeczeństwo. Jaźń ta to idee i ich systemy, które funkcjonują w społecznej komunikacji i które umysł traktuje jako własne. Świadomość społeczną trudno oddzielić od samoświadomości jednostki.
W tym kontekście pojawia się pojęcie jaźni odzwierciedlonej. Otóż, ludzie kształtują swoją wizję samego siebie i samoocenę, w oparciu o reakcje, jakie napotykają ze strony innych. To u innych ludzi możemy zobaczyć odbicie siebie. Kiedy traktują nas dobrze, z szacunkiem, uznaniem, sympatią, nagradzają i chwalą - mamy prawo sądzić, że jesteśmy wiele warci. Kiedy z nas szydzą, unikają, krytykują, atakują, karzą i ganią - nasza samoocena obniża się. Jednostki wchodząc w interakcję z innymi interpretują ich gesty i dzięki temu uzyskują zdolność postrzegania samych siebie z punktu widzenia innych. Ponieważ wysoka samoocena przynosi satysfakcję, więc ludzie starają się wypaść dobrze w tym społecznym zwierciadle, dlatego dbają o wizję własnej osoby w świetle innych.
Koncepcja jaźni odzwierciedlonej Cooley'a składa się z 3 aspektów. Pierwszym jest nasze wyobrażenie o wizerunku nas samych w oczach innych osób. Drugim jest związane z nim poczucie zadowolenia lub upokorzenia. Trzecim jest nasz sąd na temat nas samych.
Występuje również jaźń grupowa, która ujawnia się w zaimku „my”. Jest ona przejawem utożsamienia się z grupą społeczną. Możemy więc mówić o wspólnej, grupowej woli, opinii itp. Odczuwana jest tylko w relacji do społeczeństwa. Utożsamianie się z grupą stymulowane jest przez współdziałanie i opozycję do tego co jest na zewnątrz.
Na kształt jaźni wpływają również czynniki genetyczne. Biologiczny wymiar człowieka jest jednak trochę inny niż u zwierząt . U ludzi różnice genetyczne mają mniej deterministyczny charakter, a samą naturę człowieka stanowią przede wszystkim pierwotne społeczne uczucia i postawy.
Cooley podkreśla znaczenie stosunku do samego siebie wywołanego przez kontakt z innymi. Jego zdaniem często nawet nie zdajemy sobie do końca sprawy, że tak zależy nam na tym, co inni o nas myślą. Niektórzy reagują z oburzeniem na takie twierdzenie, ale według Cooley'a nikomu nie są obojętne opinie innych na jego temat.
Trzeba również zwrócić uwagę na różnice w rozwoju jaźni społecznej u różnych płci. Kobiety charakteryzuje zazwyczaj większa wrażliwość społeczna i większa dbałość o swój społeczny wizerunek. Mężczyźni z kolei interesują się bardziej rzeczami niż osobami i odznaczają się większą samodzielnością.
Jaźń ma swoje źródło w interakcji przebiegającej w grupach. Niektóre grupy (są to grupy pierwotne) mają większy wpływ na kształtowanie jaźni.
Grupy pierwotne
Grupami pierwotnymi nazywane są grupy gdzie występuje zażyły, bliski kontakt i stosunki osobiste „twarzą w twarz”. To w ich obrębie jest kształtowana społeczna natura i ideały jednostki. Rezultatem takiego obcowania jest stopienie się wielu osobowości we wspólną całość. Jedność takiej grupy nie opiera się tylko na harmonii i miłości, występuje współzawodnictwo i konflikty. Jednak wszyscy podporządkowują się wspólnej dyscyplinie, ważna jest lojalność i zasady fair play.
Wyróżniamy trzy sfery, w których powstają grupy pierwotne: rodzina, grupa zabawowa i sąsiedztwo. Za najbardziej uniwersalną instytucję jest uznawana rodzina, której przejawy na całym świecie są bardzo podobne. Za to po przez uczestnictwo w grupach zabawowych i nieformalnych zgromadzeniach wśród dorosłych jednostki kształtują swoją naturę. Tego typu kontakty są źródłem uniwersalnych modeli współdziałania i dyskusji. Grupy sąsiedzkie od czasu gdy człowiek stworzył trwałe osady do powstania nowoczesnych miast przemysłowych odgrywały główną rolę w pierwotnym życiu uczuciowym ludzi. Obecnie kontakty z sąsiadami są coraz gorsze, zastąpiła ją szersza siatka kontaktów.
Grupy pierwotne dają jednostce doświadczenie społecznej jedności, są dość trwałe i stanowią źródło innych relacji. W pewnym stopniu odzwierciedlają ducha szerszego społeczeństwa. Obserwacje poczynione u grup pierwotnych można w pewnym stopniu przenosić na całe społeczeństwo. Grupy te są również podstawą instytucji społecznych, wyrażają uniwersalną naturę ludzką.
Natura ludzka to, w tym ujęciu, uczucia i impulsy, które są wyższe od tych doznawanych przez zwierzęta i są charakterystyczne dla całej ludzkości. Jest to stosunkowo trwały element społeczny, nawet różne rasy w tym zakresie są bardzo podobne. Różnice między grupami nie wynikają z różnic w naturze ludzkiej, ale z różnic np. w organizacji, czy sposobach wyrażania władzy. Natura ludzka nie istnieje odrębnie w każdej jednostce, ale „jest naturą grupową, pierwotną fazą rozwojową społeczeństwa, (...) warunkiem istnienia społecznego umysłu”. Powstaje ona przez uczestnictwo w grupach pierwotnych.
Małgorzata Grabowska