Charles Horton COOLEY

1.

FILOZOFIA SPOŁECZNA COOLEYA

a) Rozpoczął proces przezwyciężania dziedzictwa wielkich systemów socjologicznych XIX

wieku, ale sam pozostawał jeszcze w dużym stopniu zdeterminowany przez
charakterystyczną dla nich terminologię i problematykę.

b) Pojęcia ‘ewolucji’ i ‘organizmu’ wypełnił nową treścią i wykorzystał do destrukcji

systemów, z których je zaczerpnął.

c) Za fatalny błąd uważał odrywanie socjologii od literatury i filozofii i chciał, aby

socjologia była również formą sztuki.

2.

IDEA ORGANICZNOŚCI

a) Naczelną ideą socjologii Cooley była idea organiczności życia społecznego.
b) Wszystko w życiu społecznym jest ‘aspektem’ czy też ‘fazą’ szerszej organicznej

całości, należy, więc mówić raczej ‘i’ niż ‘czy’: jednostka i grupa, człowiek i
społeczeństwo.

c) Można spoglądać na całość z różnych punktów widzenia, ale nie można niczego z niej

wyłączać i przeciwstawiać reszcie: istotą wszelkiego procesu jest powszechna
interakcja.

d) Idea organiczności była zwrócona przeciwko ‘partykularyzmowi’, – czyli w

terminologii Cooley – poglądowi, według którego można uznać jakąś jedną fazę

procesu za przyczynę wszystkich innych i traktować te ostatnie wyłącznie jako skutki.

e) Ewolucja to nieskończony proces adaptacji poszczególnych faz rozwijającej się

całości. Opisując ten proces, Cooley nie formułował żadnych praw, nie

wyznaczał żadnych etapów, czym z taką pasją zajmowali się ewolucjoniści.

f) Przewidywanie – jego szansę widział Cooley w odczuwającym uczestnictwie, nie zaś

w znajomości niezależnych od świadomości mechanizmów.

3.

JEDNOSTKA I SPOŁECZEŃSTWO

a) Problem nie polegał dla Cooleya na przyznaniu bądź jednostce, bądź społeczeństwu

bezwzględnego prymatu, lecz na zbadaniu sposobu istnienia jednostki w grupie i

grupy w jednostce. Przesunął on zagadnienie z płaszczyzny filozoficznej, politycznej
i etycznej na płaszczyznę psychologii społecznej.

b) Cooley – światopogląd holistyczny
c) Społeczeństwo i jednostki to nie dwa oddzielne zjawiska, lecz aspekt kolektywny i

dystrybutywny jednej i tej samej rzeczy.

d) Odosobniona jednostka to abstrakcja nieznana doświadczeniu, tak samo

jak i społeczeństwo rozpatrywane w oderwaniu od jednostek.

e) Jedyną drogą uczenia się jest komunikowanie się z innymi ludźmi. Pojęcie

komunikowania się wydaje się najważniejszym pojęciem w systemie socjologicznym

Cooleya.

f) Komunikowanie się obejmuje wyraz twarzy, postawę, gest, tonację głosu, słowa,

pismo, druk, koleje, telegrafy, telefony i wszystko, cokolwiek jeszcze zostanie

wynalezione w toku podboju przestrzeni i czasu.

4.

ROZWÓJ OSOBOWOŚCI

a) Rozwój osobowości odbywa się przez komunikowanie się: dziecka i matki,

dziecka i innych członków rodziny, dziecka i jego rówieśników oraz innych członków

społeczności lokalnej.

b) Środki komunikowania są zróżnicowane, ale największą rolę wśród nich gra język.

c) Mechanizm kształtowania się ludzkiej jaźni jest jednolity. Jego podstawowym

elementem jest fenomen określony przez Cooleya jaźnią odzwierciedloną.
(

Looking-glass-self

)

d) Człowiek wchodzi w posiadanie własnego ja, wyobrażając sobie, jak widzą go

inni, odnosząc własne wyobrażenia o sobie do wyobrażeń na swój temat, jakie
przypisuje ludziom, z którymi się spotyka.

e) Społeczeństwo jest nam bezpośrednio dane jako stosunek między wyobrażeniami o

osobach. Aby społeczeństwo istniało, konieczne jest, aby osoby gdzieś się razem

zebrały. Otóż zbierają się one w umyśle jako wyobrażenia o osobach.

5.

GRUPY PIERWOTNE I ROZWÓJ FORM USPOŁECZNIENIA

a) Różnice psychiczne między jednostkami są wytłumaczalne nie przez biologiczną

dziedziczność, lecz przez różnice między systemami komunikowania się, w jakich żyły i

żyją.

b) Grupy pierwotne, w których jednostka uczestniczy w

hart-to-heart-life

, a więc

rodzina, grupa rówieśnicza i sąsiedzka oraz społeczność lokalna, zostały przez Cooleya
uznane za piastunki natury ludzkiej i ośrodki socjalizacji jednostki.

c) Przez grupy pierwotne rozumiał grupy odznaczające się ścisłym zespoleniem

jednostek poprzez stosunki osobiste face to face i współpracę. Są pierwotne w
tym znaczeniu, że mają zasadniczy wpływ na kształtowanie się społecznej natury oraz

ideałów jednostki.

d) Cooley interesował się również zmianami, w których wyniku wpływ grup

pierwotnych na jednostkę przestaje być tak przemożny jak kiedyś, a obok

nich zawiązują się inne rodzaje zrzeszeń, nazwane później przez Parka grupami
wtórnymi.

e) Głównym rysem obserwowanej przez Cooleya ewolucji jest depersonalizacja

stosunków międzyludzkich przy ich jednoczesnym – dzięki postępowi technik

komunikacyjnych – rozszerzaniu się i zwielokrotnianiu. Depersonalizacja polega na
tym, że w większości grup jednostka nie uczestniczy już jako cała osoba, lecz
wchodzi do nich tylko jakąś izolowaną, wyszkoloną i wyspecjalizowaną częścią samej

siebie – rolą jak powie to Park.

6.

ORGANIZACJA SPOŁECZNA

a) Za organizacje społeczną uważał, Cooley wszelką obiektywizację lub

interpersonalizację ludzkich wyobrażeń, ideałów i dążności, prowadzącą do ich

utrwalenia poza granicami życia osobniczego i powiązania w bezosobowy system
zdolny do dalszej ewolucji bez udziału swych bezpośrednich twórców.

b) Podstawowe kategorie służące do opisu tego kompleksu zjawisk to: opinia publiczna,

instytucja, klasa, komunikowanie się. Od komunikowania się zależy zawsze rodzaj i
zasięg organizacji.

c) Klasy są podstawowymi składnikami struktury społeczeństw poza najbardziej

prymitywnymi, w których jeszcze nie pojawił się podział pracy.

d) Klasą nazwał trwałą grupę społeczną inna niż rodzina istniejącą w obrębie

szerszej całości.

e) Klasy mogą być otwarte, mogą być też kastami.
f) Klasy otwarte – konstytuują się na postawie indywidualnej przydatności członków

społeczeństwa do określonych funkcji. Klasa otwarta wytwarza swoistą świadomość,

ale nie przeciwstawia się innym klasom, z którymi dzieli pewne ideały.

g) Kasta – konstytuuje się na podstawie dziedziczenia pozycji społecznej. Kasta

wytwarza świadomość nie tylko swoistą, ale też całkowicie odrębną: specjalizacja
oznacza tu separację.

h) Głównymi czynnikami, od których zależy otwartość bądź zamkniętość klas są:

i.

Skład ludności

ii.

Tempo zmiany społecznej

iii.

Stan komunikacji i oświaty, którego poprawa sprzyja otwieraniu się klas.

i) Struktura społeczna przeobraża się z kastowej na otwartą. Walka klas przybiera

postać sporu, w którym obowiązują wspólne reguły.

j) W rozwoju państwa widział fazę rozszerzania się opinii publicznej.

7.

METODA

a) Cooley to przedstawiciel amerykańskiej socjologii humanistycznej.
b) Skoro proces społeczny jest jednią to nie wolno nam go dzielić na części

nawet w celach badawczych.

c) Skoro całość ma charakter świadomościowy musimy dążyć do rozumienia osób,

co można osiągnąć tylko przez wyobraźnię i introspekcję empatyczną – od
wewnątrz, a nie z zewnątrz procesu społecznego.

d) Cooley był przeciw metodzie naturalistycznej.

e) Koncepcja Cooleya była behawioryzmem tylko dlatego, e traktowała o

zachowaniu się

ludzkim.