SUCHE ZAPALENIE OPŁUCNEJ
może być ono schorzeniem pierwotnym - w przebiegu zaziębienia lub infekcji wirusowej,
może też być wtórnym powikłaniem gruźlicy, płatowego zapalenia płuc, zawału płuc itp.
Objawy:
ból w klatce piersiowej, z reguły jednostronny,
nasilający się w czasie głębokiego wdechu lub kaszlu,
chory układa się na stronie chorej, co ogranicza ruchomość klatki piersiowej i zmniejsza ból,
niekiedy pojawiają się stany podgorączkowe,
często suche zapalenie opłucnej jest wstępem do wysiękowego.
Leczenie:
leki p/bólowe, p/zapalne, w miarę potrzeby antybiotyki,
skuteczne są bańki,
obandażowanie klatki piersiowej bandażem elastycznym i intensywna gimnastyka oddechowa.
Rokowanie:
pomyślne - może dojść do pełnego wyleczenia lub powstają niewielkie zrosty opłucnej. Czasem suche zapalenie przechodzi w wysiękowe.
WYSIĘKOWE ZAPALENIE OPŁUCNEJ
polega na tworzeniu się w jamie opłucnowej wysięku surowiczo - włóknikowego; najczęściej występuje u ludzi młodych.
Etiologia:
najczęściej gruźlica, zapalenie płuc i nowotwory,
czasem wysięk wyprzedza o kilka miesięcy gruźlicę ogniskową w płucach,
50% przyczyn to:
niewydolność krążenia,
marskość wątroby,
hipoalbuminemia,
zespół nerczycowy,
mocznica,
zawał mięśnia sercowego,
zator płuc,
zakażenie wirusowe płuc.
Objawy:
wzrost ciepłoty ciała,
ból opłucnowy,
przyspieszenie akcji serca i oddechu,
w miarę narastania wysięku zwiększa się duszność,
chory przybiera pozycję siedzącą lub układa się na chorym boku.
Postępowanie w wysiękowym zapaleniu opłucnej:
punkcja opłucnej i usunięcie 500 - 1000 ml płynu,
leczenie przyczynowe,
wczesna rehabilitacja w celu zapobiegnięcia zrostom opłucnowym:
układanie chorego na zdrowym boku,
intensywna gimnastyka oddechowa płuc.
Wytworzenie rozległych zrostów opłucnej prowadzi do niedomogi oddechowej i powstania zespołu płucno - sercowego.
ZAPALENIE OSKRZELI OSTRE - bronchitis acuta
Etiologia:
może być wywołane przez zakażenie:
bakteryjne,
wirusowe,
mykoplazmatyczne,
zwykle nie ma możliwości ustalenia przyczyny w czasie trwania choroby,
zmiany zapalne mogą dotyczyć dróg oddechowych na całej ich długości,
zwykle zajęta jest również tchawica, czasem oskrzeliki,
występowanie ostrego nieżytu oskrzeli związane jest z:
oziębieniem,
osłabieniem organizmu,
często - drażnieniem dróg oddechowych przez dymy i pary,
w okresie nasilenia zakażeń wirusowych i grzybiczych chorują również osoby nie mające predyspozycji do zakażeń oskrzelowych.
Objawy:
choroba może przebiegać z gorączką lub bez,
w obrazie chorobowym dominuje kaszel,
skąpe wykrztuszanie,
zaostrzenie szmeru pęcherzykowego, świsty i furczenia,
zajęcie tchawicy powoduje suchy, nieproduktywny kaszel,
zajęcie oskrzeliki wywołuje objawy podobne do napadu astmatycznego, czemu z reguły towarzyszy sinica,
u osób starszych ostre zapalenie oskrzeli może wikłać się zapaleniem płuc, co bardzo pogarsza rokowanie.
Leczenie:
antybiotyk o szerokim spektrum działania,
leki rozrzedzające wydzielinę oskrzeli np.; Mukosolvan, Mistabron, Flegamina,
przy suchym, nieskutecznym kaszlu - leki hamujące odruch kaszlowy np. Ascodan, Kodeina,
jeśli dołączą się objawy astmatyczne - dodatkowo hormony kory nadnerczy,
jeśli dołączą się objawy zapalenia oskrzelików - dodatkowo tlenoterapia w sytuacji koniecznej.
Rokowanie - dobre; przy zapaleniu oskrzelików (choroba ciężka) - niepewne. Ostry skurczowy nieżyt może przejść w przewlekły lub astmatyczny nieżyt oskrzeli.
PRZEWLEKŁE ZAPALENIE OSKRZELI
bronchitis chronica
- charakteryzuje się przedłużającym się lub utrzymującym się przez kilka miesięcy w roku kaszlem,
- kaszel połączony jest zwykle z wykrztuszaniem plwociny.
Przyczyny:
najczęstszą przyczyną jest palenie tytoniu,
zapylenie w miejscu pracy,
obecność szkodliwych substancji w powietrzu otaczającym,
praca w zimnie i wilgoci z ewentualnością częstych przeziębień.
Obraz anatomopatologiczny:
dominuje przerost gruczołów śluzowych,
wraz z przerostem ubywa komórek nabłonkowych i rzęsek,
samooczyszczanie oskrzeli przebiega znacznie gorzej,
występują objawy zaporowe,
w zalegającym śluzie zagnieżdżają się drobnoustroje
Objawy:
podstawowy objaw to kaszel i poranne wykrztuszanie, połączone niekiedy z dusznością,
wydzielina może być ropna (żółta lub zielona),
objawy skurczu oskrzeli (okresy „świszczącego” oddechu),
zmieniona zapalnie błona śluzowa drzewa oskrzelowego jest nadwrażliwa na wiele bodźców: zapachy, zimne powietrze itp.,
niekiedy duszność.
Badaniem przedmiotowym stwierdza się:
początkowo zaburzenia czynności oskrzeli (okresowo świsty i furczenia),
później nieodwracalne zmiany anatomiczne (stałe świsty i furczenia, objawy rozedmy płuc, niewydolności krążenia, niewydolności oddechowej).
Badania dodatkowe:
w miarę postępu choroby pojawiają się cechy zapory oskrzelowej,
w rtg zmiany okołooskrzelowe i cechy rozedmy płuc,
w ekg - w zaawansowanych okresach - cechy przerostu prawego przedsionka, rzadziej prawej komory.
Leczenie przewlekłego nieżytu oskrzeli:
usunąć - w miarę możliwości - przyczynę,
leczenie kompleksowe:
usuwanie wydzieliny z drzewa oskrzelowego poprzez:
nawodnienie chorego,
rozrzedzenie wydzieliny,
uruchomienie wydzieliny,
zwalczanie:
zakażenia (antybiotyki),
skurczu oskrzeli (leki rozszerzające oskrzela),
wtórnej alergizacji (kortykosterydy),
niewydolności krążenia (leki nasercowe, moczopędne).
Rokowanie:
zależy od rodzaju zapalenia oskrzeli i okresu, kiedy się je wykrywa,
najlepiej rokuje prosty nieżyt oskrzeli palącego, który przerywa palenie nim doszło do nieodwracalnych zmian w płucach,
powikłane zapalenie oskrzeli rokuje źle i jest przyczyną licznych zgonów.
6