ROLA I ZADANIA
PORADNI PSYCHOLOGICZNO - PEDAGOGICZNEJ
W PROCESIE WYCHOWANIA I WSPIERANIA RODZICÓW W EDUKACJI I WYCHOWANIU
PREZENTACJA PROPOZYCJI DZIAŁAŃ W TYM OBSZARZE
PORADNI PSYCHOLOGICZNO - PEDAGOGICZNEJ NR 3 GDYNI
W ROKU SZKOLNYM 2006/2007
Poradnie psychologiczno - pedagogiczne działają w oparciu o:
rozporządzenie MENiS z dnia 11.12.2002 roku w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno - pedagogicznych w tym poradni specjalistycznych (Dz. Nr 5 z 2003 roku poz. 46),
rozporządzenie w sprawie ramowego statutu tych poradni z 11.12.2002 r.
(Dz. U. Nr 223 z 2002 roku poz. 1869),
rozporządzenie MEN z dnia 12 lutego 2001r. w sprawie orzekania o potrzebie kształcenia specjalnego lub indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży oraz wydawania opinii o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, a także szczegółowych zasad kierowania do kształcenia specjalnego lub indywidualnego nauczania (Dz. U. Nr 13 z 2001r. poz. 114 z późn. zmianami).
Do zadań poradni należy w szczególności:
wspomaganie wszechstronnego rozwoju dzieci i młodzieży, efektywności
uczenia się, nabywania i rozwijania umiejętności negocjacyjnego rozwiązywania
konfliktów i problemów oraz innych umiejętności z zakresu komunikacji
społecznej,
problematyka uzależnień i innych problemów dzieci i młodzieży, udzielanie
pomocy psychologiczno - pedagogicznej dzieciom i młodzieży z grup ryzyka,
terapia zaburzeń rozwojowych i zaburzeń dysfunkcyjnych,
pomoc uczniom w dokonywaniu wyboru kierunku kształcenia, zawodu
i planowania kariery zawodowej,
prowadzenie edukacji prozdrowotnej wśród uczniów, rodziców i nauczycieli,
pomoc rodzicom i nauczycielom w diagnozowaniu i rozwijaniu potencjalnych
możliwości oraz mocnych stron uczniów,
wspomaganie wychowawczej i edukacyjnej funkcji rodziny,
wspomaganie wychowawczej i edukacyjnej funkcji szkoły.
Poradnictwo psychologiczno - pedagogiczne do pewnego okresu nastawione było - niejako „statutowo” - jedynie na pomoc dzieciom (główny klient poradni). Pomoc ta, (mimo iż wysoce specjalistyczna) czasem okazywała się mało skuteczna, gdyż nie uwzględniała - lub uwzględniała w stopniu niewystarczającym - działań skierowanych na podstawowe środowisko wychowawcze dziecka, jakim jest rodzina. Tymczasem w myśl aktualnej wiedzy, najskuteczniej można pomóc dziecku pomagając jego rodzicom. Optymalny rozwój dziecka zapewnić może tylko rodzina zdrowo funkcjonująca.
Badania nad czynnikami ryzyka i czynnikami chroniącymi dzieci przed zachowaniami ryzykownymi (uzależnienia, agresja, przynależność do destrukcyjnych grup) jednoznacznie wskazują na WIĘŹ Z RODZICAMI jako podstawowy czynnik chroniący.
Dziecko jest integralną częścią systemu rodzinnego. Jeżeli funkcjonuje ono nieprawidłowo, oznacza to, że istnieją nieprawidłowości w systemie rodzinnym. Problemy dziecka są najczęściej przejawem nieumiejętności postępowania jego rodziców. Nie chodzi o obwinianie rodziców - nie jest to skutek ich złej woli, celowego działania, lecz najczęściej efekt braku umiejętności. Wychowanie jest procesem trudnym i odpowiedzialnym. Od rodziców, więc wymagać trzeba - oprócz miłości
i jak najlepszych intencji - wiedzy i umiejętności.
Rodzice tej wiedzy potrzebują i ogromna ich część poszukuje jej na własną rękę. Świadczy o tym choćby coraz większy popyt na książki psychologiczne - w tym również te, które traktują o wychowaniu.
Poradnie psychologiczno - pedagogiczne odgrywają niezwykle istotną rolę
w zapewnieniu rodzicom uporządkowanej i specjalistycznej wiedzy z wielu obszarów, która to wiedza pozwala rodzicom na pomoc w edukacji i wychowaniu ich dzieci.
Doświadczenia pokazują, że aby móc skutecznie świadczyć pomoc psychologiczno - pedagogiczną, należy dokonywać pozytywnych zmian
w środowisku wychowawczym dziecka. Zakłada się, że w systemie pomocy psychologiczno - pedagogicznej pomoc ta ukierunkowywana jest na objęcie działaniami nie tylko dziecka, ale też całej jego rodziny. Dotyczy to diagnozowania problemów dziecka w kontekście funkcjonowania jego rodziny oraz programowania i udzielania pomocy całej rodzinie
Dlatego tak ważnym zadaniem poradni jest wspieranie
wychowawczej i edukacyjnej funkcji rodziny.
Opracowując koncepcję funkcjonowania i rozwoju Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej nr 3 w Gdyni zadanie to zostało uwzględnione w zakresie zaproponowanych działań merytorycznych placówki jako:
A. Wszechstronna pomoc rodzinie uwarunkowana problemami wynikającymi ze zmian ekonomiczno - społecznych zachodzących w kraju:
otoczenie opieką i wspomaganie rodzin z dziećmi w młodszym wieku
z dysharmoniami rozwojowymi,
doskonalenie warsztatu pracy w zakresie pomocy dziecku krzywdzonemu,
poszerzenie działań w zakresie problematyki przeciwdziałania przemocy w rodzinie i w szkole,
wzbogacanie form terapii dla dzieci i młodzieży z grup ryzyka i zachowań destrukcyjnych,
poszerzanie oferty pedagogizacji rodziców
Pomoc rodzinie i dziecku z problemem nadpobudliwości psychoruchowej:
diagnoza dzieci z nadpobudliwością psychoruchową z deficytem uwagi,
utworzenie punktu konsultacyjnego dla rodziców dzieci z problemem ADHD,
utworzenie grup wsparcia dla rodziców tych dzieci, współpraca w tym
zakresie ze Stowarzyszeniem „Pomost” w Gdyni
Wobec stale narastających problemów związanych z uzależnieniami dzieci
i młodzieży:
prowadzenie punktu konsultacyjnego na terenie poradni dla młodzieży i rodziców,
realizację cyklów edukacyjnych dla rodziców na temat domowej profilaktyki
uzależnień,
kształtowanie umiejętności poprawnego komunikowania się z dzieckiem
W całości przyjętych do realizacji zadaniach priorytetowych Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej nr 3 w Gdyni w latach 2006 - 2011 również uwzględniono wspieranie przez poradnię wychowawczej i edukacyjnej funkcji rodziny.
Zadanie to zaplanowane jest do realizacji między innymi poprzez:
A. Wspomaganie rozwoju dzieci sześcioletnich przez stworzenie warunków
i szans edukacyjnych, zapobieganie niepowodzeniom w nauce oraz
budowanie postaw sprzyjających uczeniu się przez całe życie.
Celem tego zadania jest:
pomoc dzieciom sześcioletnim w uzyskaniu gotowości szkolnej i adaptacji do nowych warunków szkoły i środowiska realizowana przez:
- konsultacje dla rodziców dzieci sześcioletnich
- zajęcia psychoedukacyjne dla rodziców dzieci w wieku przedszkolnym
- Szkoła dla Rodziców dzieci 5 i 6 letnich
- realizacja programu profilaktycznego „Lubię się uczyć czytać i pisać” celem
przekazania rodzicom wiedzy na temat ryzyka dysleksji rozwojowej oraz oceny
tego ryzyka u dzieci sześcioletnich
- badania profilaktyczne w przedszkolach pod kątem oceny trudności w nauce
matematyki
- wspomaganie rozwoju dzieci sześcioletnich Metodą Dobrego Startu
M. Bogdanowicz oraz Metodą Ruchu Rozwijającego W. Sherborne
wspieranie rodziców dzieci z nieharmonijnym rozwojem, niepełnosprawnościami
i trudnej sytuacji środowiskowej
B. Profilaktyka zachowań dysfunkcyjnych i udzielanie pomocy
psychologiczno - pedagogicznej dzieciom, młodzieży i rodzicom.
Celem tego zadania jest:
skuteczniejsza pomoc dzieciom krzywdzonym, zagrożonym przemocą emocjonalną, fizyczną i seksualną poprzez wczesne rozpoznawanie
i skuteczniejsze interweniowanie w celu powstrzymania krzywdzenia oraz kierowanie potrzebujących i ich rodzin do instytucji świadczących profesjonalną pomoc
wprowadzenie na terenie poradni zajęć psychoedukacyjnych dla rodziców dzieci w okresie dorastania
podjęcie współpracy ze środowiskiem lokalnym w celu tworzenia programu psychoprofilaktycznego dla dzieci i młodzieży danej dzielnicy
Wspomaganie wychowawczej i edukacyjnej funkcji rodziny przez Poradnię Psychologiczno - Pedagogiczną nr 3 w Gdyni
w roku szkolnym 2006/2007 przedstawiam w zakresie bezpośredniej pomocy proponowanej i udzielanej rodzicom przez placówkę.
I. Pomoc bezpośrednia udzielana rodzinom z dziećmi do 7 r.ż.
1. Konsultacje dla rodziców na terenie poradni dotyczące prawidłowości
rozwojowych, trudności w zachowaniu i emocjonalnych, doradztwo
w doborze pomocy i zabawek, aranżacji stymulującego dziecko otoczenia
domowego.
2. Dyżury psychologa dla rodziców na terenie przedszkoli.
3. Warsztatowe zajęcia psychoedukacyjne dla rodziców „Szkoła dla Rodziców” na
terenie poradni.
4. Spotkania tematyczne dla rodziców na terenie przedszkoli (tematy wg potrzeb
zgłaszających).
5. Tworzenie indywidualnych programów terapeutycznych dla dzieci i rodziny,
z uwzględnieniem roli rodziców w procesie terapeutycznym dziecka.
6. Przekazywanie rodzicom materiałów i pomocy do bezpośredniej pracy
z dzieckiem w domu oraz ukierunkowywanie i monitorowanie pracy
korekcyjnej rodziców z dzieckiem.
7. Doradztwo w zakresie form kształcenia dziecka oraz innych form wspomagania
rozwoju psychomotorycznego, tworzenie bazy danych placówek
specjalistycznych udzielających pomocy rodzinom z małymi dziećmi.
8. Program wspierania rodziny w zakresie profilaktyki trudności wychowawczych.
9. Program profilaktyczny dla rodziców dzieci uczęszczających do klas zerowych -
„Moje dziecko lubi uczyć się czytać i pisać”.
10. Prelekcje dla rodziców grup zerowych:
- „Dojrzałość szkolna”
- „Dojrzałość szkolna i problemy wychowawcze dzieci w wieku 6 lat”
11. Prelekcje dla rodziców:
- „Właściwości rozwojowe dzieci 3 - 4 letnich i problemy
wychowawcze tego wieku”
- „Właściwości rozwojowe dzieci 4 i 5 letnich i problemy
wychowawcze tego wieku”
- „Seksualność dzieci przedszkolnych”
II. Formy pomocy bezpośredniej udzielanej rodzicom z dziećmi
powyżej 7 r.ż.
1. „Szkoła dla Rodziców i Wychowawców”.
2. Trening umiejętności wychowawczych „Rodzeństwo bez rywalizacji” dla
rodziców, którzy ukończyli pierwszy etap „Szkoły dla Rodziców
i Wychowawców”.
3. Grupy wsparcia dla rodziców, którzy ukończyli wymienione programy
wspierania ich umiejętności wychowawczych. Podczas spotkań w ramach grup
wsparcia realizowane są przez prowadzącego je psychologa spotkania
tematyczne - zgodnie z zapotrzebowaniem zgłaszanym przez rodziców.
Zadania te realizuje na terenie poradni dwóch psychologów i jeden pedagog.
Od 1994 roku zajęcia „Szkoła dla Rodziców i Wychowawców” prowadzi
Pani Grażyna Fudzińska, od 2000 roku - lider, edukator województwa
pomorskiego. Liczba rodziców, którzy uczestniczyli w tych zajęciach
od 1994 roku do roku 2006 w poradni wynosi 301 osób, w 36 edycjach
programowych. W treningu umiejętności wychowawczych „Rodzeństwo bez
rywalizacji” uczestniczyło 45 osób w 6 edycjach.
W grupach wsparcia prowadzonych przez Panią Fudzińską uczestniczyło
90 rodziców.
C. Pedagog Pani M. Dintar i psycholog T. Tokaj od 1996 roku zrealizowały 20
edycji zajęć „Szkoły dla Rodziców i Wychowawców”, w których wzięło udział
260 osób.
4. Warsztaty dla rodziców:
- dotyczące profilaktyki uzależnień od substancji psychoaktywnych
- „Jak pomóc dziecku w skutecznym uczeniu się”
- „Rozwiązywanie konfliktów wartości”
- „Sposoby pokonywania agresji w relacjach z dzieckiem”
- dzieci młodszych klas szkolnych na temat ryzyka dysleksji
- na temat zaburzeń jedzenia
5. Prelekcje i pogadanki dla rodziców:
- „Dojrzałość szkolna”
- „Postawy rodzicielskie i ich wpływ na rozwój dziecka”
- „Ryzyko dysleksji, przyczyny i trudności w nauce czytania i pisania”
- „Praca z dzieckiem zdolnym”
- „Problematyka nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi”
- „Praca z dzieckiem nadpobudliwym psychoruchowo”
- „Przyczyny trudności w uczeniu się matematyki uczniów klas młodszych
i sposoby radzenia sobie z problemem”
- „Pojęcie normy, a wady wymowy u dzieci w wieku przedszkolnym”
- „Funkcjonowanie dziecka w rodzinie alkoholowej”
- „Zagrożenie samobójstwem” (czynniki ryzyka, profilaktyka)
- „Metody zapobiegania i przeciwdziałania przemocy i agresji”
- „Myślenie twórcze”
- „Problemy wieku dojrzewania”
- Prelekcja z dyskusją na temat samobójstw u młodzieży
- „Dzieci ze specyficznymi trudnościami w nauce matematyki”
- „Dyskalkulia czy inne trudności w uczeniu się matematyki”
- „Pomoc dziecku wykorzystywanemu seksualnie”
6. Konsultacje:
- rodzinne w oparciu o podstawy systemowej terapii rodzin
- i praca z rodziną z problemem choroby psychicznej
- dla rodziców dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem
- dla rodziców dzieci i młodzieży z nadpobudliwością psychoruchową
z deficytem uwagi
- dla rodziców dzieci i młodzieży z zaburzeniami jedzenia
- konsultacje dla rodziców dzieci z wadami wymowy
- konsultacje dla rodziców dzieci z trudnościami w nauce czytania i pisania
- dla rodziców, których dzieci mają trudności w dokonywaniu wyboru
kierunku kształcenia, zawodu
7. Pomoc rodzicom dzieci krzywdzonych seksualnie:
- diagnoza stanu emocjonalnego dziecka, ocena symptomów
wykorzystania seksualnego
- wsparcie psychologiczne rodzica „nie krzywdzącego” jako osoby
chroniącej dziecko przed sprawcą, przygotowanie jej do zgłoszenia
przestępstwa do organów ścigania
- nawiązanie przez psychologa ścisłego kontaktu z instytucjami, które
sprawują opiekę nad rodziną: pedagog szkolny, MOPS, kurator sądowy,
lekarz - w celu ustalenia zakresów udzielanej pomocy
- w przypadku, gdy rodzic „nie krzywdzący” zaniecha zgłoszenia
przestępstwa - złożenie zawiadomienia o krzywdzeniu dziecka przez
osobę diagnozującą
- zapobieganie bezpośrednim i pośrednim skutkom kryzysu:
objęcie indywidualną terapią psychologiczną dziecka - ofiary przemocy
objęcie indywidualną opieką psychologiczną rodzica „ nie krzywdzącego”
możliwość współuczestnictwa terapeuty jako osoby wspierającej dziecko
w procedurze karnej
8. Pomoc rodzinie uwikłanej w przemoc domową:
A. Zadania w tym zakresie realizowane w poradni od 1996 roku, mają one
charakter interwencyjno - wspierający. Są to:
- konsultacje indywidualne dla rodziców uwikłanych w przemoc
- rozmowy interwencyjne ze sprawcami przemocy wobec dzieci i żon