Joanna Bałazy
I PSO, Grupa A1
Feliks Kiryk - „Nauk Przemożnych Perła”
Uwagi wstępne:
W V wieku n.e. upadło cesarstwo zachodnio-rzymskie, na jego gruzach wyrosły państwa barbarzyńskie, które nadały nowy kształt terytorialny i polityczny w Europie romańsko - germańskiej.
W okresie średniowiecza kościół stał się ważnym czynnikiem utrzymania politycznej jedności państwa i stanowił bardzo istotne narzędzie funkcjonowania feudalnej władzy świeckiej. Papiestwo rozpoczęło walkę z cesarstwem o prymat w Europie w XI - XIII w. ( XIII w. - okres utrwalenia się feudalizmu w Europie).
Ruch uniwersytecki na zachodzie Europy spotkał się rychło z zainteresowaniem władców poszczególnych państw. Kolebką uniwersytetów stały się miasta północno - włoskie (uczelnie prawnicze, szkoły paryskie, centrum studiów teologicznych). Uniwersytety były tworem kultury romańskiej. Bolonia i Paryż to siedziby najstarszych wszechnic - uniwersytetów-matek. W XIII w ruch uniwersytecki ogarnia Włochy, Francję, Anglię i państwa Półwyspu Pirenejskiego, w połowie XIV w - Praga, Kraków, Wiedeń, XIV w - Rzesza Niemiecka.
Wczesnośredniowieczna oświata i szkolnictwo w Europie Zachodniej
Według świętego Augustyna - głównego ideologa chrześcijaństwa we wczesnym średniowieczu, Stwórca rozdzielił pomiędzy ludzi zadania i narzucił porządek społeczny, że powołaniem człowieka było poddawanie się woli Boga bez względu na to, jakie wiódł życie (ubogie czy nie). Ideałem było wyzbycie się aspiracji własnych, a nawet tożsamości i stawanie się człowiekiem anonimowym.
Odrzucono: kształtowanie ciała i umysłu drogą ćwiczeń sportowych, oddziaływanie intelektualne przez czytanie autorów starożytnych oraz pism ojców kościoła, zabawy ruchowe, zasady higieny ciała, kąpiele, mycie.
Zalecano: umartwianie cielesne (okiełznanie żądz zmysłowych), diety - ścisłe osłabiające kondycję fizyczne posty, spanie na twardym łożu, ubieranie się we włosiennicę, biczowanie się i szpecenie twarzy.
Wszyscy byli wychowani w duchu negacji doczesności, zaszczepionym od dziecka poczuciu marności życia ziemskiego. Najważniejszą sprawą było dążenie do zbawienia duszy. Każdy człowiek był wychowywany dla Boga - odsuwano na bok kształtowanie umiejętności życia w zbiorowości i rozwiązywania jej potrzeb.
Kościół:
biskupi
księża świeccy
mnisi (którzy wycofali się ze świata aby skutecznie pracować nad zbawieniem własnym, żyli w klasztorach, życie wspólne w czystości, bez umartwiania ciała i duszy, początkowo głosili niechęć wobec nauki i szkoły, uczyli tylko pisania i czytania).
W VI w zanikła znajomość kultury starożytnej oraz łaciny literackiej, podupadły te szkoły kościelne, które przygotowywały duchowieństwo do zawodu. Zacofanie i ciemnota.
Św. Augustyn (VI w n.e.): do zrozumienia Biblii pożyteczny jest pewien zasób wiedzy świeckiej (bez pogańskiej). Był rzecznikiem kształcenia młodzieży, sformułował postulat ujęcia wiedzy podstawowej w zwarty zarys podręcznikowy.
Marcjan Capella: w V w opracował dzieło, obejmujące 9 ksiąg „chaotycznej geografii, mistycznej matematyki i przestarzałej astronomii” pt. „ O zaślubinach Merkurego i Filologii”. Filologia miała 7 druhen: Gramatykę, Retorykę, Dialektykę, Arytmetykę, Geometrię, Astronomię i Muzykę (7 sztuk wyzwolonych).
Flavius Aurelius Cassiodor (480-580r): intelektualista rzymski na dworze Teodoryka Wielkiego, króla ostrogockiego w Italii. Uważał że zrozumieć Biblię może tylko człowiek zorientowany w naukach świeckich. Traktował 7 sztuk wyzwolonych jako instrument umożliwiający poznanie Biblii.
Grzegorz Wielki (540-607r): papież, miał wrogi stosunek do nauk świeckich. Interesował się kształceniem chłopców - zreformował szkoły śpiewu w Rzymie dla chłopców przysposobionych do chórów kościelnych, uczono w niej czytania i pisania w języku łacińskim, szkoła dawała wykształcenie elementarne (wzór dla szkółek parafialnych przy kościołach). Brak 7 sztuk wyzwolonych.
Izydor z Sewilli (570-636r): biskup, zabronił zakonnikom czytania dzieł pogańskich oraz heretyckich prac teologów oriańskich. Uznawał wszechstronne kształcenie kleru świeckiego za konieczne do zwalczania herezji ariańskiej oraz prowadzenia pracy duszpasterskiej wśród wiernych. Opracował podręcznik składający się z 20 ksiąg - wiedza na średnie wykształcenie.
Pod koniec VI w. Nastąpiło obniżenie poziomu szkolnictwa łacińskiego w Galii i Hiszpanii, a później ich zanik. Tradycje szkół świeckich przetrwały we Włoszech, gdzie kult wiedzy starożytnej był najsilniejszy. Najciemniejszy okres przetrwały jeszcze szkoły świeckie w Cividale, Cremonie, Florencji, Ivres, Pavii, Turynie, Veronie prowadzone były na koszt władz miejskich realizowały program nauki gramatyki i literatury łacińskiej, retoryki, prawa i medycyny.
Od V - VIII w. Irlandia, Szkocja oraz reszta Wysp Brytyjskich była wolna od wędrówki ludów. Irlandia zachowała niezależność religijną od papiestwa i kultywowała starożytne tradycje kształcenia - przyjmowano tam do szkół nie tylko kandydatów do stanu duchowieństwa ale też ludzi świeckich. Szkoła ta uczyła łaciny, greki, 7 sztuk wyzwolonych, języka ojczystego i prawa irlandzkiego. Ogniskami oświaty były klasztory.
Beda zwany Czcigodnym (672-735r.): najwybitniejszy uczony brytyjski. Jego dzieła dotyczą gramatyki, stylistyki i muzyki, matematyki, astronomii i teologii. Jego prace o rachubie czasu stały się podstawą utrwalenia kalendarza chrześcijańskiego.
Karol Wielki i reforma szkolnictwa kościelnego
Pod rządami Karola Wielkiego państwo frankońskie stało się największą potęgą wojskową w Europie. Imperium to było zlepkiem różnych narodowości. W 800r imperium Karola Wielkiego podniesiono do rangi cesarstwa. Nie posiadało ono jednak cech trwałych i nie mogło przetrzyma w czasie cesarstwa bizantyjskiego a n9i państw arabskich. Pomimo tego zdołało stworzyć podstawy ruchowi umysłowemu - renesansowi karolińskiemu. Jego podstawą było zapotrzebowanie na warstwę urzędników, których brakowało w imperium karolińskim. Karol Wielki chciał oprzeć administrację państwa na duchowieństwie, którego wykształcenie było niewystarczające. 787r. - ustawa „O szkołach” - jej postanowienia stały się podstawą reformy oświaty i nauczania duchowieństwa. 789r. - synod akwizgrański - pod wpływem K. Wielkiego narzucił na kościół obowiązek zakładania i prowadzenia przy każdej katedrze i każdym opactwie szkół przygotowujących kleryków do służby kościelnej a chłopców do śpiewu chóralnego podczas nabożeństw. Do kościoła wprowadzono organy i pacierz w języku ojczystym.. 802r. - rozkazał przeprowadzi egzaminy księży świeckich i zakonnych z przedmiotów szkolnych, 803r.- dekret zabraniający wyświęcanie i dopuszczanie duchownych do pracy duszpasterskiej bez egzaminu. Karol Wielki w wieku 40 lat rozpoczął naukę czytania i pisania. Za jego czasów pismo epoki merowińskiej zastąpiono pismem kaligraficznym, zwanym minuskułą okrągłą. Otworzył Szkołę Pałacową obejmującą swoim oddziaływaniem całą rodzinę królewską i dzieci najwyższych urzędników państwowych oraz dworskich. Szkołą kierował Alkuin (wprowadził do nauczania 7 sztuk wyzwolonych, medycynę i naukę o budownictwie, przysposabiając uczniów do działalności kancelaryjnej, czyli redagowania dokumentów, listów i innych).
Oświata wg Alkuina służyc miała teologii i kościołowi a wg K. Wielkiego państwu i społeczeństwu. Teodulf - zastępca Alkuina , postulował od 797r. oświatę powszechną, dobrowolną i bezpłatną.
Po śmierci Karola Wielkiego (814r) nastąpiła druga faza renesansu karolińskiego. Miejsce uczonych przejęli Frankowie. W 817r Ludwik Pobożny wydał zarządzenie o zamknięciu dostępu do szkół wszystkim chłopcom, którzy nie chcieli zostać duchownymi. Jego następca - Lotariusz - zakładał w Italii tzw. szkoły okręgowe pozostające pod opieką państwa, przysposabiając młodzież do służby publicznej i życia codziennego.
Szkoły katedralne, kolegiackie, klasztorne i parafialne
Wykonawcą reformy szkolnictwa był Alkuin, nie żywiący entuzjazmu do pisarzy antycznych ani nauczania wiedzy świeckiej. Została ona oparta na 7 sztukach wyzwolonych. Wprowadzono je do programu szkół.
Szkoły katedralne: nauczycielami byli biskupi, później kanonicy zwani scholastykami
Szkoły klasztorne: przygotowujące młodzież do kleru zakonnego, realizowały program 7 sztuk wyzwolonych oraz bibliotek w których gromadzono, przepisywano i zdobiono utwory pisarzy starożytnych, traktaty naukowe i podręczniki.
Szkoły kolegiackie: przy kościołach pozakatedralnych - kolegiatach. Nauczyciele - scholastycy, opiekowali się szkołą. Wykładano dla kandydatów do stanu duchownego 7 sztuk wyzwolonych oraz elementy teologii.
Szkoły parafialne: program nauczania ułożył w VI w papież Grzegorz Wielki. Głównym zadaniem tych szkół było przygotowanie chłopców jako pomocników kapłana do czynnego udziału w nabożeństwach i obrzędach religijnych. Opanowywali czytanie, pisanie, łacinę, ministranturę, szereg modlitw, śpiew kościelny.
Septem artes liberales. Trivium i quadrivium.
Żyjący w starożytności Marek Terencjusz Warrou (116-27rp.n.e.) zalecał dla zdobycia wykształcenia opanować 9 sztuk wyzwolonych: gramatykę, retorykę, dialektykę, arytmetykę, geometrię, astrologię, muzykę, medycynę i architekturę (encyklopedia wiedzy antycznej wykładana w szkołach rzymskich). Średniowiecze przejęło tylko 7 sztuk wyzwolonych (septem artes liberales) podzielonych na dwie grupy:
Gramatyka- najważniejsza-fundament wykształcenia językowego, ważnego dla rozumienia pisma św. Ułatwiała mówienie i pisanie. Obejmowała tylko łacinę (bez greki).
Retoryka- nauka świecka, ówczesny kościół gardził krasomówstwem, duże znaczenie miała umiejętność formułowania pism urzędowych, listów, zarządzeń i innych dokumentów - tzw. styl kancelaryjny, kształcenie posługiwania się nim to tzw ars dictandi - w zakresie nauczania retoryki.
Dialektyka - wg duchowieństwa była niepotrzebna, gdyż opierała się na poznaniu Boga dociekaniem logicznym jego istnienia, a powinno przez akt wiary. Zalecał ją jednak św Augustyn, dostrzegając w niej instrument w dyskusjach polemicznych i w walce z herezjami
Muzyka - sprowadzona do śpiewu kościelnego, ważnej części składowej nabożeństwo oraz uroczystości kościelnych, czasem granie na organach lub innych instrumentach
Astronomia - umożliwiała rachubę czasu i ustalenie kalendarza świąt kościelnych, jej podporządkowano arytmetykę.
Arytmetyka - uczona w liczbach rzymskich a więc trudna do nauki
Geometria - geograficzno-przyrodniczy opis ziemi, w którym nie brakowało elementów z geografii i historii naturalnej czyli przyrody.
Repetitio est mater studiorum
Szkoły katedralne i klasztorne prowadziły bursy (internaty) które kształtowały nie tylko intelekt ale też charakter wychowanków. Dostawali oni mało jedzenia, pokoje były ciemne i ponure. Nauczyciel czytał tekst a uczniowie powtarzali jego kolejne partie aż do wyuczenia się na pamięć. Uczniowie nie musieli rozumieć danej partii materiału. Często nawet nauczyciel nie rozumiał tego, co nauczał. Dla dziecka szkoła ta była udręką duchową i cielesną. Celem wychowawczym było kształtowanie u ucznia pokory i posłuszeństwa. Sobota była dniem bilansu przekroczeń regulaminu szkolnego. Uczniów karano chłostą za rzeczy zawinione i nie popełnione, gdy byli leniwi lub niezdolni.
Papirus, pergamin i papier
Uczeń miał drewniane tabliczki do pisania, powleczone woskiem i zapisywane zwykłym metalowym lub drewnianym rylcem.
Papirus-materiał piśmienniczy doby antyku
Pergamin-wprowadzony w średniowieczu materiał pisarski sporządzony ze skór zwierzęcych (baranich lub cielęcych). Trwały, łatwy w zapisywaniu. Pisano na nim ważne dokumenty a także kopiowano książki. Bardzo kosztowny.
Papier-od XIV w, tańszy od pergaminu. Technikę wyrobu stworzyli Chińczycy w I w n.e. Studenci pisali na nim swoje prace i listy a kopiści używali do przepisywania książek. Używali atramentu i pióra ptasiego a także rylca ołowianego lub pędzelka.
Pectora dum gaudent, patent
Ciężki regulamin szkół kościelnych, które były placówkami zamkniętymi i odcinały ucznia od domu rodzinnego i świata zewnętrznego nie przewidziały w jego życiu codziennym jakiejkolwiek rozrywki i zabawy mimo mozolnej pracy szkolnej. Jedynie w niedzielę mogli oni poskakać i pobiegać na placu szkolnym. Wiosną organizowano wędrówkę do lasu po gałązki brzozowe z których później robiono rózgi.
Średniowieczne szkolnictwo w Polsce
Przez 2 początkowe wieki chrześcijaństwa przybywało na ziemie polskie duchowieństwo obce. Był to kler na usługach przeważnie władzy państwowej, nie wywierający silniejszego wpływu na społeczeństwo. Od przyjęcia chrztu Polska uczestniczyła w dorobku cywilizacyjnym chrześcijańskiej Europy oraz pierwsze biskupstwa i inne skupiska kleru stawały się ogniskami oświaty. W XIII w najwyższe godności w hierarchii kościoła pełnili Polacy. Chrześcijaństwo dotarło do każdego zakątka Polski i wytworzyło się parafialną. Dzięki rozwiniętemu szkolnictwu katedralnemu i kolegiackiemu, kościół polski był w stanie tworzyć własne kadry kapłańskie.
IV Sobór laterański - 1215r. - reforma kościoła skierowana na podniesienie moralne (przestrzeganie celibatu) i intelektualne kleru świeckiego. Rozwinął się ruch dominikański i franciszkański. Biskupi tworzyli grupy kaznodziejów i spowiedników oraz rozchodzili się po kościołach i nauczali wiernych. Zakony żebracze miały zadanie nauczycielskie, oparte na ciągłym nauczaniu wiernych zasad wiary i moralności.
1364r. - założenie pierwszego uniwersytetu w Polsce.
Od tego wydarzenia dzieje oświaty Polskiej dzielimy w oparciu o dwa nurty kształcenia:
tradycyjny: szkolnictwo kościelne, katedralne, parafialne, kolegiackie, klasztorne
szkolnictwo uniwersyteckie
Szkoły katedralne
Pierwsze funkcjonowały już w XI w. - szkoła katedralna na Wawelu. Z tą szkoła ma związek księgozbiór obejmujący 53 woluminy o treści liturgicznej, z zakresu literatury pięknej i twórczości pisarzy chrześcijańskich a także podręczniki do nauczania gramatyki, dialektyki i prawa kościelnego. Za rządów biskupa Mateusza na Wawelu rozwinęło się środowisko intelektualne. Następnie szkołą tą kierował scholastyk Amileusz, nauczyciel młodego Wincentego Kadłubka.
W nielicznych szkołach katedralnych realizowano pełny program 7 sztuk wyzwolonych, głównie Trivium, wykłady o tematyce teologicznej i zaledwie elementy nauk kwadrywialnych. Na podstawie wzmianek o nauczycielach wywnioskować można, że wysoki poziom kształcenia utrzymywała szkoła gnieźnieńska i wrocławska (2 nauczycieli: scholastyk i jego pomocnik) oraz szkoła krakowska (nauczyciel z tytułem proffessor turis - wykładowca prawa kanonicznego) w których wymagano nadto znajomości Pisma Św. oraz prawa kościelnego.
Szkoły kolegiackie
Świątynie kanonickie - kolegiaty, kanonicy tworzyli zespoły kanonickie - kolegia. III i IV sobór loterański nawoływał do zakładania szkół nie tylko typu wyższego (katedralnych i kolegialnych) ale też o niższym poziomie nauczania, tzw. szkół gramatykalnych czyli parafialnych dla dzieci i młodzieży świeckiej. Od XIII w. w szkołach kolegiackich o wyższym poziomie nauczania pracowało 2 nauczycieli: scholastyk (magister) i jego pomocnik (submagister). W XIV w. obniżył się poziom nauczania na skutek opuszczenia przez scholastyków szkół kolegiackich i kolegiat na rzecz swoich zastępców (wikariuszów).
Szkoły klasztorne:
Zakony cystersów otwierały w swoich opactwach nie tylko szkoły dla braci zakonnych, ale też szkoły zewnętrzne, przygotowujące kler duszpasterski. Zakony żebracze - dominikanie - głównym ich posłannictwem było głoszenie kazań do wiernych. Otwierali szkoły w czasie fundacji klasztoru zgodnie z przyjętą praktyką że każdy konwent dominikański musi posiadać placówkę kształcenia zakonników. Zakony bernardynów uprawiali kaznodziejstwo, otwierali szkoły teologiczne dla zakonników.
Śpiew kościelny zreformowany został za pontyfikatu papieża Grzegorza Wielkiego (590-604r.). Od jego imienia przyjął nazwę chór gregoriański. Z czasem niedbałość kantorów spowodowała powolny upadek tej formy śpiewu kościelnego.
Szkoły parafialne
Pierwsze szkoły parafialne powstały przy kościele Mariackim w Krakowie oraz przy kościele Św. Marii Magdaleny (1287r.) i Św. Elżbiety (1293r.) we Wrocławiu. Szkoły parafialne w Polsce były na najniższym szczeblu. Uczono w nich ministrantury, łaciny, czytania, pisania, arytmetyki, śpiewu kościelnego. W XV w. ciągle przybywało szkół w parafiach wiejskich a na przełomie XV i XVI w szkoły takie istniały przy każdym niemal kościele parafialnym.
Hospicja i kolegia
Hospicja - grupa studentów wynajmowała cały dom, wybierała spośród siebie szefa hospicjum, ustalała własne przepisy porządkowe (np. w Paryżu, Oxfordzie). Właściciele mieszkań chcieli na nich dobrze zarobić, wyzyskiwali studentów, nawet bili ich i okradali. Studenci w zamian urządzali pijatyki i burdy.
Kolegia- dzisiejsze domy akademickie. W XIII w. w Paryżu powstało kilkanaście kolegiów. W XIV w. studenci oprócz mieszkania otrzymywali niewielką pomoc materialną. Pierwsze kolegium w Krakowie to Collegium Jagiellonium (1400r.) na ul. Św. Anny
Geneza uniwersytetów
Uniwersytet - wspólnota zawodowa ludzi nauczających i uczących się, zrzeszenie, korporacja, cech. Później powstało inne pojecie obejmujące szerszy zakres: wszechnica ogarniająca całość, ogół wiedzy.
Przyczyny powstania uniwersytetów w średniowieczu:
- ogromne nagromadzenie wiedzy i przełom w kulturze umysłowej w XII w. (poznanie wiedzy i kultury starożytnej)
- urbanizacja Włoch i Europy zachodniej (zapotrzebowanie na oświatę w miastach)
- moda popierania nauki przez rządzących, zapotrzebowanie na urzędników
3 potęgi rządzące światem średniowiecznym:
władza świecka (regnum)
władza kościelna (sacerolotium)
mocarstwo wiedzy (studium)
Kościół przyswoił z antyku to co było zgodne z doktryną chrześcijańską. Kontrolował uniwersytety, podporządkowywał je własnej ideologii.
XII w. - rozwój humanistyki (rozum człowieka jest najwspanialszym składnikiem jego duszy).
Powstał nominalizm - nowy francuski kierunek filozoficzny - idee ogólne nie istnieją realnie tylko w mowie, zaatakowanie dogmatu o Trójcy Świętej. Jego przedstawiciele to Piotr Abelard (1070 - 1142) który dążył do tego aby religia miała swój logiczny fundament, P. Abelard i A. Laon, twórcy filozofii szkolnej.
Odkrycie i szerzenie znajomości prawa rzymskiego, popularność studiów prawniczych. W 1219r.- bulla Honoriusza III - zakaz wykładania prawa rzymskiego na uniwersytecie paryskim. Kościół tworzy własne prawodawstwo.
Najstarsze wszechnice
Bolonia (1158r.): uniwersytet matka, podłoże laickie; studiująca młodzież była biedna, korzystała z wielu swobód, nie podlegała władzy państwowej, kościelnej, jedynie zarządowi miasta Bolonia. Studenci tworzyli nacje na czele z prokuratorem lub konsliarzem- korporacje łączące studentów jednego języka, pochodzenia, obyczajów. Łączyły ludzi w przyjaźni.
Początkowo samorzutne a później zorganizowane wykłady prawa rzymskiego.
Podział studentów na 3 wielkie społeczności: 1) uniwersytet sztuk wyzwolonych (potem z medycyną i teologią), 2) uniwersytet prawniczy przedalpejski (dla studentów z Włoch), 3)uniwersytet prawniczy zaalpejski (dla studentów z Europy zach. i środk.).
Uczelnia to cech studentów, uniwersytet demokratyczny. Świeckość.
Paryż (1200r.):uniwersytet matka, powstał w wyniku powolnej ewolucji, wyrósł z paryskich szkół katedralnych i klasztornych. Uczelnia teologii, prawa kanoniczego, sztuk wyzwolonych. Władza państwa może zatrzymać studenta ale musi przekazać go sądowi kościelnemu. Uczelnia hierarchiczna, rządzona przez profesorów, pod silną kontrolą kościoła.
Oksford (1167r.):studium generalnie ukształtowane na drodze ewolucji. Specjalność: prawo rzymskie i kanonicze, nauki medyczne, drugi po Paryżu ośrodek studiów teologicznych.
Na czele każdego uniwersytetu stał Rektor. Początkowo nie było wydziałów, student decydował o kierunku studiów przez wybór profesora. Na końcu nauki - egzaminy końcowe przed wszystkimi profesorami uczelni (bardzo ciężkie i kosztowne).
Powstanie uniwersytetów spowodowało większe zapotrzebowanie na książki które były bardzo drogie i przez to nie dostępne dla studentów i profesorów. Rozpowszechnienie papieru spowodowało spadek cen podręczników ale były one przepisywane niedbale i z błędami. Uniwersytety kontrolowały kopie, konfiskowały błędne.
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego:
Fundację uniwersytetu w Krakowie poprzedziła praca reformatorska króla zmierzająca do zbudowania państwa praworządnego, posiadająca szeroką akceptację społeczną. Starania króla o założenie uniwersytetu miały być przedłużeniem jego działalności na polu kodyfikacji prawa i reformy sądownictwa (kształcenie prawników). Było ogromne zapotrzebowanie na ludzi wykształconych. 1363 r - papież Urban V rozpatrzył na posiedzeniu kancelarii papieskiej sprawę uniwersytetu polskiego, wyraził ustną zgodę na fundację.
12.05.1364r. - Kazimierz Wielki nie czekając na nadejście pisemnej akceptacji papieża ogłosił akt fundacji uczelni. 13.09.1364 r. - nadejście pisma papieskiego zatwierdzające powstanie studium generale.
Przywilej fundacyjny z 12.05.1364r. : zarządzał powołanie uczelni, określał jej zadania, zawierał postanowienia odnoszące się do praw i swobód scholarów, określał organizację wewnętrzną uczelni i uposażenie profesorów.
Wydziały studium generale: prawa (5 katedr prawa rzymskiego i 3 kanoniczego), medycyny (2 katedry), umiejętności sztuk wyzwolonych (1 katedra).
12.05.1364r. - Dokument miasta Krakowa dla uniwersytetu:
władze miejskie zawarły w nim prawa i przywileje scholarzy na obszarze Krakowa.
Zapewnienie studentom swobodnego wjazdu i wyjazdu z Krakowa
Przewożenie żywności i dobytku bez cła
Scholarze podlegali jurysdykcji rektora uczelni. Za wykroczenia ciężkie (np. gwałt, mord) mieli być sądzeni przez króla lub biskupa.
Oba przywileje dla uniwersytetu krakowskiego powołują się na zwyczaje bolońskie i padewskie oraz na wzory z uniwersytetu cesarskiego w Neapolu. Królowi zabrakło czasu aby stworzyć uniwersytetowi trwałe podstawy materialne i kadrowe ponieważ zmarł w 1370r.
Nie wiemy jakie zostały otwarte kierunki studiów, i jaka była kadra oraz kto podjął studia. (działalność dydaktyczną podjęło kilkunastu mistrzów z których znamy 6, ślady studiów medycznych, wydział sztuk wyzwolonych).
Uniwersytet Jagielloński:
Z odkrytych mów mistrza Bartłomieja z Jasła wynika iż uniwersytet był nieczynny nawet kilkanaście lat. Rozpoczął swą działalność w 1390r. dzięki staraniom króla i ludzi światłych. Największą zasługą przy otwarciu na nowo uczelni po królu i biskupie obdarzono Nawoja Tęczyńskiego, oficjała krakowskiego. Wokół niego skupili się mistrzowie stanowiący 1 zastęp profesorski, m.in. Mikołaj z Gorzkowa, Mikołaj Wigand, Bartłomiej z Jasła.
11.01.1397r. w bulli papież Bonifacy IX przyznał uniwersytetowi krakowskiemu prawo do wykładania teologii. Przeszkody kadrowe i finansowe uniemożliwiły otwarcie tego wydziału zaraz po otrzymaniu zezwolenia. Dopiero w 1400r przeprowadzono zasadniczą reformę uczelni. W ciągu 15 miesięcy rektoratu Stanisława Skalbmierza podjęło naukę 203 studentów. Podstawą działalności studium generale został przywilej królewski ułożony przez Mikołaja Trąbkę, wystawiony 26.07.1400r.w Krakowie. Główny cel uruchomienia krakowskiego studium generale - chrystianizacja ziem litewskich i organizacja kościoła na Litwie. Osnową dyplomu był przywilej fundacji kazimierzowskiej z 1364r. Budynek kolegium uniwersyteckiego został obdarzony immunitetem i prawem azylu jak kościoły. Mianowanie biskupa krakowskiego konserwatorem czyli generalnym strażnikiem akademii (kadra nauczycielska pod kontrolą biskupów). Powstanie hierarchicznego uniwersytetu typu paryskiego z teologią na czele i poddanie zupełnej kontroli czynnika kościelnego.
1408 - 1410r. - ciężki okres dla Akademii Krakowskiej, niezaspokojone potrzeby materialne uczelni wpływały fatalnie na jej stan kadry. Odchodzili przede wszystkim profesorowie teologii i istnienie tego wydziału wisiało na włosku. Przetrwali przede wszystkim profesorowie - założyciele odnowionej uczelni (m.in. Mikołaj z Pyzdr, Piotr Wysz, Jan i Piotr Szafraniec, Tomasz Nowko).
Uniwersytet przetrwał kryzys. Na pamiątkę zasług dla Akademii króla Władysława Jagiełły i królowej Jadwigi kilka wieków później został on nazwany Uniwersytetem Jagiellońskim.
Akademia Krakowska wychodziła naprzeciw problemom religijnym i kulturalnym Litwy, włączyła umiejętnie Litwinów w nurt życia uniwersyteckiego. Prowadziła jako jedna z nielicznych w Europie objaśnienia dziejów ojczystych. Krakowska szkoła prawa międzynarodowego przeciwstawiając się uniwersalistycznym dążeniom cesarstwa i papiestwa, wniosła poważny wkład do nauki prawa narodów. Była to wszechnica na poziomie europejskim. Wielkie dokonania uczonych w dziedzinach matematyki i astronomii. Pod koniec XV wieku stał się międzynarodowym centrum nauki (wyprzedzając uniwersytet w Pradze i wielu innych miastach).
W Krakowie w XV stuleciu 80% studentów kończyła studia ze stopniem bakałarza a reszta ze stopniem Magistra Artium. Nieliczni zostawali na uczelni, prowadzili dysputy, wykłady i ćwiczenia. Opuszczając studia mogli pracować na stanowiskach w administracji kościelnej i świeckiej, jako nauczyciele w szkołach katedralnych, kolegiackich, parafialnych, jako pisarze w urzędach miasta i inne.
Studia uniwersyteckie mogli podejmować tylko mężczyźni. Pierwsze kobiety przekroczyły progi uczelni wyższej około 100 lat temu. Kobiety kształciły się w klasztorach żeńskich (m.in. norbertanki płockie, benedyktynki, duchaczki krakowskie).
Korzenie współczesnego szkolnictwa wyższego są głęboko osadzone w czasie. Uniwersytet średniowieczny wpłynął decydująco na kształt i charakter wyższego szkolnictwa nowożytnego. Możemy się spierać iż pozostały jedynie elementy zewnętrzne ale nie możemy zakwestionować żywotności tej wiekowej i szacownej instytucji.