POGLĄDY PEDAGOGICZNE JANA JAKUBA ROUSSEAU
Jan Jakub Rousseau był twórcą pedagogiki naturalistycznej. Swoje poglądy wyłożył w dziele „Emil, czyli o wychowaniu”. Jest to powieść i traktat pedagogiczny. Jego poglądy mają charakter ogólny, nie dają konkretnych rozwiązań wychowawczych, czy dydaktycznych.
Rousseau wychodzi z założenia, że ludzie rodzą się dobrzy, równi sobie i szczęśliwi - takimi są z natury. Zło, bezprawie, nierówność, bogactwo i nędzę wprowadziła cywilizacja z narzuconą siłą władczą państwa i Kościołem. Te czynniki niwecząc prawa natury hamują postęp i naturalne dążenie człowieka do dobra i piękna. Wyjściem z tej sytuacji jest obalenie feudalizmu oraz odpowiednia organizacja wychowania.
Nowy ustrój - każdy obywatel jest współtwórcą państwa, powołuje lub odwołuje władzę, lud tworzy władzę dla siebie, dla własnej obrony. Rousseau wierzył, że wychowując ludzi zgodnie z naturą, stworzy się dobre społeczeństwo, a to z kolei stworzy dobry ustrój.
Wychowanie miało kształtować człowieka przez wyzwolenie jego naturalnych sił. Był za indywidualnym wychowaniem, aby dziecko mogło się swobodnie, naturalnie rozwijać poprzez wychowanie domowe prowadzone przez rodziców lub wychowawców.
Do 12 roku życia dziecko powinno się bawić i uprawiać ćwiczenia fizyczne. Ono niejako odnajduje siebie i nie wolno mu w tym przeszkadzać. Dziecko ma samo dochodzić do wiedzy o świecie.
Od 12 roku życia przewiduje się dla chłopców naukę wiedzy użytecznej. Zadaniem wychowawcy będzie rozwijanie zainteresowań poprzez zwracanie uwagi na rzeczy i zjawiska konkretne oraz ciekawe. Podsuwana wychowankom wiedza ma być ciekawa i zgodna z ich zainteresowaniami i możliwościami intelektualnymi, nie może być abstrakcyjna czy obojętna.
Rousseau zakładał, że chłopiec w ciągu czterech lat (12 - 16) powinien opanować program szkoły elementarnej i średniej (było to niemożliwe).
Wychowanie zgodnie z naturą powinno dotyczyć również kobiet. Istotą kobiety jest wdzięk - główną rolą społeczną jest rola matki i żony. Kobietę należy uczyć jasnego myślenia i poprawnego formułowania sądów, nie można z niej robić mężczyzny - wbrew naturze.
Wpływ poglądów Rousseau na światową myśl pedagogiczną był ogromny i przebiegał w dwóch etapach:
Epoka oświecenia
Zapoczątkowane u progu XX wieku tzw. nowe wychowanie
Główne postulaty pedagogiczne Rousseau:
Gruntowne poznanie specyfiki zmieniającej się psychiki dziecka
Wyrażanie szacunku i miłości dla jego osobowości
Zagwarantowanie dziecku swobodnego działania wedle jego zainteresowań i skłonności
Uznanie samodzielności, działania i pracy dziecka za najważniejszy środek wychowania
Ścisłe podporządkowanie procesu wychowawczego etapom naturalnego rozwoju dziecka