50a Instrumentacja głoskowa, jej funkcje i odmiany (np aliteracja, echolalia, glosolalia, paronomazja) Porządek fabuły a porządek narracji Kinga Langiewicz


50a. Instrumentacja głoskowa, jej funkcje i odmiany (np. aliteracja, echolalia, glosolalia, paronomazja). Porządek fabuły a porządek narracji.

Kinga Langiewicz

Instrumentacja głoskowa, jej funkcje i odmiany

Instrumentacja głoskowa - to zamierzone uformowanie warstwy głoskowej wypowiedzi, mające na celu nadanie jej specjalnych walorów brzmieniowych i semantycznych. Polega na takim doborze i zestawieniu wyrazów na przestrzeni pewnego odcinka wypowiedzi, że jego budowa głoskowa traci charakter przypadkowy i zyskuje wartość samodzielną ze względu na swój własny porządek. Konkretne głoski mogą występować w bliskim sąsiedztwie lub ściśle określonym układzie (aliteracja, echolalia, glosolalia, rym), w rozproszeniu lub bardzo rzadko (lipogram). W wyniku instrumentacji warstwa głoskowa wypowiedzi zyskuje pewną autonomię, przestaje służyć rozpoznawalności wyrazów i ich znaczenia (warstwa semantyczna), pokazując nowe lub ukryte znaczenia połączonych wyrazów (paronomazja, figura etymologiczna, kalambur, gra słów).

Funkcje instrumentacji głoskowej:

  1. dźwiękonaśladowcza - jest to instrumentacja naśladująca brzmienia językowe; jej sens ujawnia się przy zestawieniu fonicznej jakości słów ze znanymi z życiowego doświadczenia zjawiskami akustycznymi. Mamy tu do czynienia z onomatopeją. W każdym języku występuje pewna grupa słów dźwiękonaśladowczych, których postać brzmieniowa jest silnie związana ze zjawiskami przez nie przedstawianymi, np. świst, zgrzyt, tupot, chlupot. Dźwiękonaśladownictwo nie ogranicza się, jednak tylko do stosowania słów onomatopeicznych, ale także na konstruowaniu dźwiękonaśladowczych sekwencji głoskowych i układów rytmicznych, które oddzielnie są całkowicie neutralne znaczeniowo,

np. Tkacze tkają łatki tkanin

Żadne z użytych słów nie posiada w izolacji poszczególnych walorów brzmieniowych, natomiast ich zestawienie skojarzone w świadomości odbiorcy z opisywaną sytuacją daje określony efekt onomatopeiczny.

  1. stylizacyjna - polega na tworzeniu aluzji brzmieniowych do zjawisk językowych. Można to zaobserwować, np. przy naśladowaniu brzmień obcojęzycznych w języku rodzimym nie przez wprowadzenie obcych słów, ale przez naśladowanie cech fonicznie charakterystycznych dla danego języka

  2. muzyczno-nastrojowa - nadawanie tekstowi charakteru emocjonalnego, wytwarzanie odpowiedniego nastroju za pomocą skojarzeń (skojarzenie treści z jej brzmieniem).

ODMIANY INSTRUMENTACJI GŁOSKOWEJ:

Aliteracja - to powtórzenie jednakowych głosek lub grupy głoskowej na początku lub końcu kolejnych wyrazów, lub wyrazów zajmujących analogiczne miejsce w tekście, np. na początku wersu, lub zdania. Aliteracja jest sposobem na zorganizowanie fonicznej warstwy wypowiedzi. Pełni trzy funkcje:instrumentacyjną, semantyczną i wierszotwórczą.

np. zwija się zaułek zawiły

zagubiony we własnych załomach

Echolalia - powtarzanie takich samych lub podobnych zespołów głoskowych, jako naczelna zasada tworzenia i organizowania wypowiedzi, niezależnie od ustalonych reguł językowych.

np. Tałdydydy, tałdada,

Tałdydydy, tałdada,

Tałdydyda.

Glosolalia - pozbawione wyraźnego sensu układy głoskowe tworzące niby-wyrazy, przypominające wyrazy rodzime lub obce, bądź też pozbawione motywacji słowotwórczej. Ich zestawieniem kierują względy: eufoniczne, dźwiękonaśladowcze, ekspresywne, magiczne.

np. cha cha, chi chi, hejże hola!

Rym - to powtórzenie jednakowych lub podobnych układów brzmieniowych w zakończeniach wyrazów zajmujących określoną pozycję w wersie lub zdaniu. Pełni funkcję wierszotwórczą, instrumentacyjną i semantyczną. (rym jest chyba omówiony w oddzielnym zestawie, więc nie będę opisywać dokładnie jego rodzajów)

Lipogram - to tekst zbudowany z takich wyrazów, by nie pojawiła się w nich ani razu określona głoska, np. w opisie burzy, gdzie charakterystyczne powinno być użycie głosek zwarto-wybuchowych, jak „b” jest ich brak.

Paronomazja -polega na zestawieniu podobnie brzmiących słów, które mogą być spokrewnione etymologicznie, lub całkowicie niezależne, mające na celu uwydatnić ich znaczeniową bliskość, obcość bądź przeciwieństwo.

Figura etymologiczna - to odmiana paronomazji, polegająca na użyciu w jednym wyrażeniu lub zdaniu wyrazów spokrewnionych etymologicznie.

np. chwytam w zachwyt

Poliptoton - to odmiana paronomazji, polegająca na powtórzeniu tego samego słowa w różnych przypadkach, lub też na nagromadzeniu szeregu spokrewnionych etymologicznie form leksykalnych.

np. Lecz jeśli to myśl, o czymże wżdy myślę?

Okrutna myśli, czemu myślić muszę?

Kalambur - to gra słów uwydatniająca dwuznaczność jakiegoś słowa lub wyrażenia przez igranie jego brzmieniowym podobieństwem do innych słów lub wyrażeń, które są użyte z najbliższym kontekście, bądź sugerowane przez jego ukształtowanie frazeologiczne.

np. w karnawale / w kar nawale

Gra słów - wykorzystanie podobieństwa brzmieniowego słów, w celu uwydatnienia ich znaczeniowej wartości lub wielowartościowości, obcości, pokrewieństwa, analogii czy kontrastu.

Paragram - to rodzaj gry słów, który polega na przekształceniu znaczenia wyrazu przez niewielką zmianę jego zapisu, odczuwaną jako celowe przekręcenie.

np. megalomania - medalomania

Stylizacja brzmieniowa - to imitowanie za pomocą celowego ukształtowania brzmieniowego wypowiedzi, jakości brzmieniowych charakterystycznych dla innych wypowiedzi. Najczęstszym przedmiotem stylizacji brzmieniowej są: osobliwości obcej mowy, deformacje rodzimego języka.

Palindrom - szczególnie uformowany układ literowy, który można odczytać zarówno od lewej do prawej, ale także od prawej do lewej, przy czym znaczenie nie ulega zmianie.

np. kobyła ma mały bok

Porządek fabuły a porządek narracji:

FABUŁA

Każde ze zdarzeń pozostaje w określonym związku z innymi zdarzeniami, ale i z nadrzędną całością.

Zależności między elementami fabuły:

Różne typy fabuły zakładają rozmaite hierarchie tych związków.

Wątki w obrębie fabuły układają się zwykle hierarchicznie, od wątku głównego do pobocznych. Mogą one narastać także równorzędnie i równolegle. W powieściach i eposie obok zdarzeń uszeregowanych w wątki występują także epizody, które tworzą tło wydarzeń.

Fabuła jest silnie zindywidualizowana i nierozdzielnie powiązana ze sposobem narracji w danym utworze; jeśli zmienia się sposób opowiadania to automatycznie zmienia to, w większym lub mniejszym stopniu, fabułę. Nigdy nie jest, jednak tak, że fabuła jest całkowicie zależna od narracji. Zawsze można wyodrębnić poziom organizacji fabuły, który jest niezależny od sposobu wypowiadania się.

NARRACJA

- narracja autorska (trzecioosobowa) - narrator umieszczony poza

światem przedstawionym; jego relacja jest mniej lub bardziej

obiektywna;

- narracja pamiętnikarska (pierwszoosobowa) - narrator umieszczony w

środku wydarzeń świata przedstawionego, występuje jako „ja”

narracyjne; jest świadkiem lub uczestnikiem wydarzeń, które opisuje.

Narracja i ukształtowania fabuły są od siebie zależne. Bieg narracji wyznacza kształtowanie się fabuły, świata przedstawionego, postaci, tła zdarzeń, a równocześnie formowanie się osoby narratora i sytuacji narracyjnej.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
47b Instrumentacja głoskowa i jej typy Pokrewieństwo sztuk fabularnych pod względem kompozycji Alic
49a Gra słów i jej odmiany (np anagram, figura etymologiczna, homonimy, kalambur, paronim, paronomaz
uwaga i jej funkcje
Kultura i jej funkcje, technologia żywności, Socjologia
krew i jej funkcje
RODZAJE TKANKI MIĘŚNIOWEJ I JEJ FUNKCJE, Anatomia i fizjologia, anatomia
Organizacja i jej funkcjonowanie
Rodzina i jej funkcje, Studia Pedagogika, Mgr. Pedagogika
Struktura organizmu i jej funkcje I gim, sprawdziany, gim1
01-Organizacja i jej funkcjonowanie, materiaynaegzaminzpodst zarzdzaniaprzykadowytest
Struktura organizmu i jej funkcje I gim GR II 2006, sprawdziany, gim1
BUDOWA KOMÓRKI ZWIERZĘCJE I JEJ FUNKCJE, Pedagogika
Krew i jej funkcje w organizmie, III rok, diagnostyka lab
Pośrednie instrumenty realizacji ekonomicznych funkcji państwa II, ogólny, UE Katowice BOND Finanse
INSTRUKCJA OBSŁUGI ŁADOWARKI Z FUNKCJĄ PODTRZYMANIA NAPIĘCIA
Bajkoterapia i jej funkcje adaptacyjne i rozwojowe w życiu każdego dziecka, Bajki terapeutyczne, ! B
091 , BÓDOWA KOMÓRKI ZWIERZĘCJE I JEJ FUNKCJE
Ekonomia - definicje (48 stron), AKTYWNY I INTEGRACYJNY ASPEKT LOGISTYKI - Przejawia się on w jej fu
Struktura organizmu i jej funkcje I gim GR II, sprawdziany, gim1

więcej podobnych podstron