SOCJOLOGIA OGÓLNA

CZYM RÓŻNI SIĘ SOCJOLOGIA ZDROWOROZSĄDKOWA OD SOCJOLOGII NAUKOWEJ?

Socjologia zdroworozsądkowa oparta jest na zdrowym rozsądku, na uogólnianiu codziennych doświadczeń w sposób często emocjonalny, niesystematyczny, niezweryfikowany.

Socjologia naukowa opiera się na systematycznych badaniach, na posługiwaniu się ustalonym aparatem pojęciowym, na sprawdzaniu hipotez, hierarchii.

Relacja między socjologią potoczną, a naukową wyraża się w stwierdzeniu, że socjologia potoczna jest często przedsionkiem socjologii naukowej. Socjologia naukowa interesuje się procesami, a nie pojedynczymi zdarzeniami.

SOCJOLOGIA OGÓLNA ( PRZEDMIOT I PODSTAWOWE TEORIE )

Na podstawie materiałów, uogólnień, prawidłowości ustalonych w badaniach szczegółowych chce tworzyć teorie obejmujące zespoły zjawisk występujące w społeczeństwach. Jej zadaniem jest także ustalanie pojęć.

Socjologia jest nauką o zbiorowościach ludzkich. Przedmiotem jej badań są zjawiska i procesy tworzenia różnych form życia zbiorowego ludzi, struktur tych zbiorowości, zjawiska i procesy wzajemnego oddziaływania ludzi na siebie, siły skupiające i siły rozbijające te zbiorowości i zmiany oraz przekształcenia w tych społeczeństwach zachodzące - Szczepański

SOCJOLOGIA SZCZEGÓŁOWA ( PRZEDMIOT I PODSTAWOWE DZIŁY BADAŃ )

Zbiór różnych subdyscyplin socjologii dotyczących poszczególnych dziedzin życia społecznego, wyróżnianych na podstawie różnorodnych kryteriów. Działy socjologii szczegółowej wyodrębnione są w miarę ambicji poznawczych badaczy.

W ramach socjologii szczegółowej wyróżniamy trzy obszary badań :

• Badania grup i zbiorowości społecznych

• Badania instytucji społecznych

• Badania procesów i zjawisk społecznych

PROSZĘ PORÓWNAĆ FUNKCJONALNO-STRUKTURALNĄ TEORIĘ SPOŁECZEŃSTWA Z TEORIĄ KONFLIKTU

Kryterium porównania	Teoria funkcjonalno - strukturalna	Teoria konfliktu
	funkcjonalna teoria konfliktu Lewisa Cosera
Przedstawiciele	Talcott Parsons, Robert Merton	Robert Dal, Ralph Dahrendorf
Podstawowe pojęcia	equlibrium (równowaga), samoregulacja, status quo	zmiana, przekształcenie, proces
Stosunek do zmiany społecznej	nie jest niezbędna	jest podstawowym procesem społecznym
Stosunek do struktur społecznych	są niezbędne do trwania społeczeństwa	dzielą uczestników życia społecznego na „zwycięzców” i „pokonanych”
Mechanizmy przekształceń społecznych	mechanizmy samoregulacji wbudowane w systemy społeczne	konflikty społeczne
Stosunek do systemu politycznego	konserwatyści polityczni dążący do zachowania status quo	radykaliści polityczni nawołujący do zmian bez względu na ich skutki

PROSZĘ PRZEDSTAWIĆ I PORÓWNAĆ PLATOŃSKĄ I ARYSTOTELESOWSKĄ KONCEPCJĘ PAŃSTWA

Platon

W rozważaniach na temat państwa Platon formułował trojakiego rodzaju wypowiedzi:

• czym jest państwo?

• jakie państwo jest?

• jak państwo jest zbudowane?

Platońska diagnoza na temat państwa składała się z rozważań na temat:

• problemu zróżnicowania majątkowego,

• zagadnienia ujednostkowienia (indywidualizacji),

• problemu podziału pracy i specjalizacji,

• rozmiaru państwa (5040 obywateli to ideał państwa),

• położenie państwa.

Platon wyróżniał następujące formy państwa :

• timokracja - jej istotą jest odwaga. Są to rządy odważnych. Ustrój ten cechowała mała stabilność. Żądza chciwości odebrała im władzę

• oligarchia - cechuje ją chciwość. Są to rządy bogatych. Pragnie ciągłego bogacenia się co doprowadziło do konfliktu z ludem i powstała demokracja

• demokracja - jej symbolem jest anarchia. Rządzi lud. Ustrój ten jest najbardziej chwiejny, cechują go brak dyscypliny społecznej i respektu dla władzy

• tyrania - jej istotą jest strach i anarchia. Rządzi despota. Zręczny demagog nie ma trudności w zapanowaniu nad motłochem

Arystoteles

Socjologiczne wypowiedzi Arystotelesa:

• „człowiek jest istotą społeczną i do życia z innymi się narodził” - ETYKA NIKOMACHEJSKA,

• „człowiek jest stworzony do życia w państwie” - (polityka).

Arystoteles koncentrował się na następujących aspektach państwa:

• samowystarczalność (obywatele mają zapewnione wszystkie potrzeby),

• różnorodność komplementarnych części,

• wspólnota moralna.

Państwa dzielił na :

• dobre - monarchia, arystokracja i politea

• złe - tyrania, oligarchia i demokracja

Porównanie platońskiej i arystotelesowskiej koncepcji państwa:

• Platon - jedność części - „zapowiedź” współczesnych państw totalitarnych,

• Arystoteles - komplementarność części - „zapowiedź” współczesnych teorii funkcjonalno - strukturalnych.

CELE WEWNĘTRZNE I ZEWNĘTRZNE PAŃSTWA W KONCEPCJI MACHIAVELLEGO

Celem wewnętrznym państwa jest dobrobyt obywateli, celem zewnętrznym ekspansja. Narzędziem do realizacji obu tych celów jest siła - ona tu stanowi istotę prawa. Tak rozumiane cele polityki prowadziły do stosowania zasady: „cel uświęca środki „

KWESTIA SPOŁECZNA PO REWOLUCJI FRANCUSKIEJ A SOCJOLOGIA

Na pojawienie się socjologii ogromny wpływ miała rewolucja francuska z 1789r. przyspieszyła ona rozwój systematycznego, naukowego myślenia o świecie społecznym. Jej siła wstrząsnęła całą Europą obalając stary porządek, zrodziła pytanie czym należy go zastąpić. Dorobek myśli oświeceniowej we Francji oraz skutki rewolucji skłoniły Comte'a do powołania nowej dyscypliny naukowej, która miała zajmować się naukowym badaniem społeczeństw.

Przed rewolucją francuską rozważania na temat społeczeństwa dotyczyły:

• problemów struktury społecznej (jak społeczeństwo jest zbudowane),

• sprzeczności interesów,

• relacji pomiędzy poszczególnymi grupami (interesy grup różnicują się),

• idei kontynuujących porządek społeczny (co leży u podstaw …).

GŁÓWNE TWIERDZENIA KONSERWATYZMU, LIBERALIZMU I SOCJALIZMU UTOPIJNEGO

Konserwatyzm - społeczność jako pewna całość organiczna, nie suma indywiduów, ale to pojęcie holistyczne a nie redukcjonistyczne. Przedstawicie to Edmund Burke

Liberalizm - społeczeństwo jako zbiór indywiduów, lecz celów nie można osiągnąć kierując się egoizmem egoizmem dlatego musimy dochodzić do porozumienia. Przedstawicielami są John Mill

Socjalizm utopijny - należy stworzyć całkowicie nową koncepcję społeczeństwa. Przedstawicielem jest Clone Henri Saint - Simon

GŁÓWNE ZAŁOŻENIA POZYTYWIZMU I SOCJOLOGII HUMANISTYCZNEJ

Główne założenia pozytywizmu (kształtowane przez teorię ewolucji Darwina):

• oczyścić naukę z wszelkiej metafizyki,

• odrzucić wszelkie twierdzenia normatywno - wartościujące,

• poznanie rzeczywistości może odbywać się wyłącznie według zasad przyrodoznawstwa,

• nauki powinny się ingerować na gruncie metodologicznym,

• nauka powinna interesować się jedynie faktami empirycznymi.

Główne założenia socjologii humanistycznej :

• antynaturalizm

• interakcjonizm - wzajemne oddziaływanie uczestników na siebie

• badać tylko te świadome interakcje

• postulat światłego uczestnictwa w życiu społecznym

PROSZĘ PRZEDSTWIĆ I OMÓWIĆ SCHEMAT NAUK AUGUSTA COMTE'A

Punktem wyjścia w schemacie nauk Comte'a jest fizyka, która dzieli się na przyrodę nieorganiczną, badającą wszelkie ciała martwe oraz na przyrodę organiczną. Ta natomiast dzieli się na fizjologię i fizykę społeczną, a więc socjologię, zajmującą się najogólniej badaniem społeczeństwa i wszelkich struktur w nim powstających. Socjologię podzielił natomiast na statykę społeczną będącą teorią samorzutnego porządku społecznego oraz na dynamikę społeczną rozumianą jako teorię koniecznego i ciągłego rozwoju ludzkości.

CO TO JEST MATERIALIZM HISTORYCZNY

Karol Marks (1818 - 1883) był twórcą teorii materializmu historycznego, której punktem wyjściowym jest problem wzajemnego stosunku bytu społecznego do świadomości społecznej („byt stanowi świadomość”).

Materializm historyczny składa się z trzech teorii szczegółowych:

• teoria rozwoju społecznego (punktem wyjścia jest wspólnota pierwotna czyli społeczeństwo bezklasowe, a punktem docelowym społeczeństwo komunistyczne czyli także bezklasowe) - teoria formacji społeczno - ekonomicznej,

• teoria stratyfikacji społecznej ( teoria klas, podstawowym kryterium dla Marksa jest posiadanie, bądź nie środków produkcji. Kryteria ekonomiczne dzielą się na społeczeństwo i na klasy społeczne. Musi prędzej czy później dojść o konfliktu między klasą posiadającą i klasą biedną, ponieważ istnieje dominacja jednych nad drugimi )

• teoria państwa (twórca to Fryderyk Engels, dla Marksa państwo zawsze jest narzędziem nacisku, przymusu, klas posiadających w stosunku do klas upośledzonych - nie posiadających)

PRZEDSTAW ZAŁOŻENIA TEORII ELIT VILFREDA PARETO

Był twórcą irracjonalnie działającej jednostki. Każdy człowiek w swoim życiu kieruje się bodźcami irracjonalnymi, czyli uczuciami, emocjami, sentymentami, mitami itp. Te bodźce rzeczywiście decydują o kierunku działania i o genezie działania i te bodźce będą prawdziwą rzeczywiście płaszczyzną naszych działań. Pareto nazywa to RESIDUAMI i wymienia ich 9, ale z naszego punktu widzenia najistotniejsze są dwie grupy : innowacyjność i konserwatyzm. Konserwatyzm to te bodźce i popędy, które skłaniają nas do działań zachowawczych chęci ugruntowania obowiązującego statusu quo. Człowiek kierujący się takimi bodźcami nazywany jest człowiekiem lwem. Natomiast innowacyjność nazywana jest lisami. Bardziej lub mniej logicznym usprawiedliwieniem swojego postępowania są DEPRAWACJE. Struktura społeczna składa się z dwóch warstw : elit i nie elit. Wewnątrz elity dodatkowo wyróżniamy elitę rządzącą i nie rządzącą.

Proces wymiany wewnętrznej elity - aby jednostka mogła pojawić się w elicie rządzącej musi wykazać się szczególnym typem determinacji, kierować się wielkim uporem i nowatorstwem w dochodzeniu do celu.

JAKIE SĄ PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA SOCJOLOGII HUMANISTYCZNEJ

Założenia podejścia humanistycznego w socjologii:

• antynaturalizm (zjawiska społeczne są różne i nie są przenoszone do nauk przyrodniczych),

• interakcjonizm (wzajemne oddziaływanie ludzi na siebie),

• badać tylko świadome interakcje,

• rozumienie (zjawisk kultury, z której wyrastamy),

• postulat świadomego uczestnictwa w życiu społecznym (socjolog powinien umieć stawiać „diagnozę” i „leczyć” społeczeństwo).

JAKIE SĄ PODSTAWOWE TWIERDZENIA KIERUNKU RASOWO-ANTROPOLOGICZNEGO W SOCJOLOGII ?

Założenia kierunku rasowo - antropologicznego w socjologii:

• cała ludzkość da się podzielić na rasy antropologiczne,

• między cechami psychicznymi, a somatycznymi zachodzi korelacja,

• cechy „biopsychiczne” są wyznacznikiem ustroju społecznego,

• rasy są nie tylko różne, ale i nierówne.

Cała ludzkość dzieli się na rasy antropologiczne.

Rasy antropologiczne to zbiory jednostek posiadające pewne tożsame, wrodzone, dziedziczne i jakościowo niezmienne cechy. Między cechami somatycznymi a psychicznymi zachodzi korelacja - występowanie określonych cech somatycznych tworzywszy zawsze występowanie określonych cech psychicznych.

Artur Gobineau był twórcą koncepcji podziału ras, przy założeniu kierunku rasowo-antropologicznego

• rasa biała (tzw. aryjska - wysocy blondyni, inteligentni, kreatywni - urodzona rasa panów, energia, zdolność do organizowania świata, odwaga, wojowniczość),

• rasa żółta (tzw. męska - krępi, muskularni, kreatywni i utylitarni, kupcy, średni wzrost, ciemne włosy i ciemne oczy, pracowici, trzeźwi, brak idealizmu, przeciętna inteligencja),

• rasa czarna (tzw. kobieca - zmysłowa, uczuciowa, niezdolna do organizowania własnego życia, słaba wola, obdarzona fantazją).

JAKIE SĄ PODSTAWOWE TWIERDZENIA KIERUNKU GEOGRAFICZNEGO W SOCJOLOGII ?

Edmund Demolis twierdził, że teorie ras nie wyjaśniają wszystkich uwarunkowań związanych z rozwojem kultury. Podstawową przyczyną dziejów ludzkich jest szlak, którym poszczególne zbiorowości przeszły w historii, szlak ten wyznaczał cechy psychosomatyczne, czyli rasę oraz typ społeczny.

Twierdził, że ludzkość rozprzestrzenia się następująco :

• wyżyna środkowo-azjatycka

• szlak lasów syberyjskich

• szlak lasów i dżungli afrykańskich

Warunki klimatyczne kształtują kulturę :

• w klimacie podzwrotnikowym - dominowało leśnictwo

• w klimacie podbiegunowym - ograniczona ilość dóbr

• w klimacie umiarkowanym - idealnym miejscem, gdzie przyroda nie daje nic po prostu

Zdaniem Fryderyka Ratzela (antropolog - geograf) środowisko geograficzne wpływa na:

• organizm i psychikę poprzez klimat,

• liczebność społeczeństw poprzez przestrzenne rozmieszczenie ludności i grup społecznych:

• terytoria izolowane - ustrój demokratyczny,

• terytoria otwarte - władza despotyczna, tyrania,

• cechy psychiczne są też wynikiem rozmieszczenia w przestrzeni:

• terytoria izolowane - tradycjonalizm,

• terytoria otwarte - ekspresjonizm, tęsknota za przestrzenią,

• wewnętrzne konstytucje grupy społecznej - bogactwa naturalne decydują o typie gospodarki i ustroju społeczno - ekonomicznym.

JAKIE SĄ PODSTAWOWE TWIERDZENIA KIERUNKU DEMOGRAFICZNEGO W SOCJOLOGII ?

Główne założenia kierunku demograficznego to przekonanie, że dla charakteru danej zbiorowości i zachodzących w nim zjawisk ważne jest nagromadzenie takich cech biologicznych jak:

• płeć,

• wiek,

• płodność - liczba żywo narodzonych dzieci,

• rozrodczość - zdolność do wytwarzania potomstwa.

Adolph Poste - demograf francuski stwierdził, że: „wzrost liczebny członków społeczeństwa jest pierwotnym czynnikiem jego rozwoju. Przyrost ludności prowadzi do zróżnicowania społecznego i podziału pracy, rozwija zdolności i sprawność, ułatwia kontakty i porozumienia, umożliwia lepszą współpracę jednostek”.

PROSZĘ OPISAĆ OGÓLNIE EKONOMICZNE PODSTAWY ŻYCIA SPOŁECZNEGO

Ekonomiczne podstawy życia społecznego to:

• sposób użytkowania zasobów środowiska geograficznego,

• umiejętności i sprawności uczestników procesów produkcyjnych,

• organizacja pracy.

Proces produkcji to z jednej strony wykorzystanie biopsychicznych możliwości człowieka, to wykorzystanie warunków jego środowiska przyrodniczego, a z drugiej strony to nic innego jak zmaganie się z ograniczeniami tkwiącymi w nim samym i w ograniczeniach środowiska przyrodniczego.

Na proces produkcji składa się:

• praca, czyli celowa działalność człowieka,

• przedmiot, który człowiek przekształca w trakcie pracy,

• narzędzia, którymi człowiek posługuje się w trakcie pracy.

Stosunki produkcji to stosunki społeczne między ludźmi powstające w procesie produkcji (podział surowców niezbędnych do produkcji oraz wytworzonych dóbr, organizacja procesu produkcji).

PROSZĘ OPISAĆ RELACJĘ KULTURA - NATURA

Naturę cechuje uniwersalność, natomiast kulturę cechuje różnorodność

Działania naturalne odznaczają się spontanicznością, natomiast działania kulturowe odznaczają się regularnością.

To co naturalne jest bezwzględna, natomiast to co kulturalne jest względne

PROSZĘ WYMIENIĆ I OPISAĆ IEMATERIALNE WYTWORY SPOŁECZEŃSTWA STANOWIĄCE KULTURĘ NIEMATERIALNĄ

1. Normy - regulacje nakazujące odpowiednie zachowanie w odpowiednich sytuacjach (np. kłanianie się sobie, toaleta poranna):

• zwyczaje - rutynowe czynności dnia codziennego, ich naruszanie naraża nas na ośmieszenie,

• obyczaje - ustalony w grupie sposób zachowania opierający się na tolerancji, naruszenie wywołuje negatywną reakcję grupy,

• tabu - (obyczaje proskryptywne) szczególna forma obyczajów, mówiąca czego nie wolno mówić,

• prawa - normy ustanawiane i wymuszane przez władzę polityczną społeczeństwa.

2. Wartości - abstrakcyjne pojęcie mówiące o tym, co społeczeństwo uważa za dobre, słuszne i pożądane (wolność, miłość, dobro, itp.):

• wartości są podstawą naszych działań,

• wartości są obdarzane silnym ładunkiem emocjonalnym,

• nie wszystkie wartości są akceptowane przez wszystkich członków społeczeństwa,

• wartości zmieniają się wraz z upływem czasu.

3. znaki i symbole - reprezentacje, przedstawienia zastępujące coś innego niż one same :

1. naturalne - mają wewnętrzny związek z tym co przedstawiają

2. konwencjonalne - nie mają naturalnego pochodzenia, są przedstawicielami, które zyskują znaczenie dzięki umowie, konwencji społecznej. Zalicza się do nich

1. gesty - ruchy ciała mające społeczne uzasadnienie

2. język - jest zbiorem społecznie wytworzonych symboli a jak dotąd najbardziej znaczących

4. wiedza i przekonanie - wiedza odnosi się do pojęć opartych na wnioskach empirycznych badań. Przekonania to wartości nie poparte odpowiednimi badaniami pozwalającymi jednoznacznie rozstrzygnąć o prawdziwości formułowanego poglądu

PROSZĘ PRZEDSTAWIĆ PODZIAŁ NA KULTURĘ MATERIALNĄ I NIEMATERIALNĄ

CO TO SĄ SUBKULTURY A CO KONTRKULTURY ?

Subkultury - nadają grupie wyraźną tożsamość i styl. Kryteria wyróżniania subkultur to etniczne, sytuacja ekonomiczna i styl życia.

Kontrkultury - wzorce kulturowe różne od dominujących, często lokuje się je w pozycji antagonistycznej w stosunku do kultury dominującej np.: ruch hippisowski, neonazistowski itp.

CZYM JESTE RELATYWIZM KULTUROWY :

Podstawą relatywizmu kulturowego jest przekonanie, że żadna praktyka kulturowa nie jest wewnętrznie zła lub dobra; każdą należy rozumieć w kontekście jej miejsca w większej konfiguracji kulturowej.

Przeciwieństwem relatywizmu kulturowego jest etnocentryzm, który prowadzi do nietolerancji, wywołuje konflikty i napięcia.

PROSZĘ ZDEFINIOWAĆ PROCES SOCJALIZACJI I PRZEDSTAWIĆ JAKIE PEŁNI ON FUNKCJE W ROZWOJU JEDNOSTKI

Socjalizacja (wg J. Szczepańskiego) to utrwalenie wzorów i tworzenie modeli, które za pomocą języka umożliwiają kumulację dziedzictwa kulturowego, wyznaczają treści myśli ludzkich i dążeń, pozwalają na tworzenie dóbr artystycznych i systemów moralnych. W ten sposób człowiek przechodzi drogę od organizmu biologicznego do osobowości ludzkiej jako tworu kulturowego.

Funkcje socjalizacji:

• dyscyplinuje popędy,

• wpaja umiejętność osiągania rzeczy pożądanych,

• uczy grania ról społecznych,

• dostarcza sprawności i umiejętności.

PROSZĘ OPISAĆ PSYCHOANALITYCZNĄ TEORIĘ SOCJALIZACJI ZYGMUNTA FREUDA

Freud uważał, że istnieją uniwersalne potrzeby ludzkie, które pomagają kierować ludzkim zachowaniem bądź też mogą je kształtować :

• instynkt życia „EROS”

• instynkt śmierci „TANATOS”

Struktura osobowości w teorii Freuda :

• ID - siedziba powszechnych popędów biologicznych, które często domagają się natychmiastowego zaspokojenia.

• SUPEREGO - jest podobne do tego co nazywamy sumieniem - zawdzięcza swe powstanie nakazom i zakazom narzuconym dziecku przez rodziców

• EGO - ta część osobowości ma kontakt z rzeczywistością, jest mediatorem między żądaniami ID a wymaganiami SUPEREGO.

Rozwój osobowości - związane z umiejscowieniem libido :

• oralna (pierwszy rok),

• analna (drugi rok),

• falliczna (trzeci - piąty rok),

• latencji (piąty rok - do okresu pokwitania),

• genitalna (od okresu pokwitania).

PROSZĘ OPISAĆ POZNAWCZĄ TEORIĘ SOCJALIZACJI J.PIAGET

Poznawcza teoria osobowości zakłada, że rozwój osobowości to przechodzenie przez cztery fazy:

• faza sensomotoryczna (12 - 18 miesięcy) - pierwszy etap rozwoju. W tym okresie dzieci uczą się przez zmysły, głównie przez fizyczny kontakt ze światem. Nie potrafią jeszcze posługiwać się symbolami, nie potrafią nawet myśleć w sposób uporządkowany

• faza przedoperacyjna (18 miesięcy - 7 rok) - zaczynają szybko się rozwijać umiejętności posługiwania się symbolami. Dzieci zaczynają rozumieć w sposób podstawowy, że istnieją rzeczy, których nie mogą dotknąć i zobaczyć. Potrafią rozróżnić rzeczywistość od fantazji.

• faza operacji konkretnych (7 - 12 rok) - pojawia się umiejętność stosowania logiki i alternatywnych perspektyw. Logika pozwala dziecku pojąć naturę związków przyczynowo-skutkowych. Jego myślenie związane jest z pojęciami łatwo się definiującymi

• faza operacji formalnych (powyżej 12 roku) - dzieci zaczynają myśleć abstrakcyjnie. Nie tylko pojmują możliwość istnienia alternatywnych poglądów, ale potrafią je sobie wyobrazić. Potrafią sobie wyobrazić przyszłość i miejsce, w których nigdy nie były

PROSZĘ OPISAĆ INTERAKCJONISTYCZNĄ TEORIĘ SOCJALIZACJI G.H.MEADA

W koncepcji interakcjonistycznej kształtowanie się osobowości to proces uświadamiania sobie obecności społeczeństwa (tworzenie się jaźni - „self”).

Struktura jaźni - „self”:

• faza „ja” - innowacyjna, twórcza,

• faza „mnie” - zinternalizowany porządek społeczny.

PROSZĘ OPISAĆ TRZY KONCEPCJE UJMOWANIA SPOŁECZEŃSTWA

Trzy rozumienia społeczeństwa:

1. społeczeństwo to ogół wszystkich ludzi

2. społeczeństwo jako przeciwieństwo państwa - społeczeństwo oparte jest na umowie pierwotnej, jest tworem spontanicznym państwa, jest oparte na prawie stanowionym, twór jest narzucony, będący wynikiem umowy społecznej

3. społeczeństwo jako państwo - społeczność plemienna, państwowa, instytucje organizujące życie społeczne, utożsamiane są ze społeczeństwem

PROSZĘ OPISAĆ ELEMENTY SKŁADOWE KAŻDEGO SPOŁECZEŃSTWA

Elementy składowe społeczeństwa:

• podłoże - warunki geograficzne, bogactwo naturalne, ekonomiczne

• struktura - to jak zbudowane jest społeczeństwo, podziały klasowe

• kultura - swego rodzaju spoiwa, integrująca członków społeczeństwa

KONCEPCJA NARODU - KRYTERIA SUBIEKTYWNE I OBIEKTYWNE

Naród to historycznie wytworzona zbiorowość zorganizowana w charakterystyczny dla społeczeństwa przemysłowego sposób, w której czynniki subiektywne i obiektywne odgrywają ważną rolę. W zależności od fazy rozwoju historycznego rola czynników subiektywnych maleje na rzecz czynników obiektywnych.

Kryteria obiektywne to :

• wspólne pochodzenie - wszyscy Polacy pochodzą z pnia Piastów

• wspólny język - jeden język i wiele narodów go używa

• wspólne państwo

• wspólnota języków ekonomicznych - kryterium podnoszone głównie przez marksistów

Kryteria subiektywne to :

• poczucie wspólnoty narodowej - odwołanie się do wspólnych doświadczeń historycznych

• inicjatywa narodowa - spontaniczne lub zorganizowane tradycji narodowych

• wspólne dziedzictwo narodowe - ten zespól elementów kultury, który jest przekazywany w obrębie grupy narodowej, połączony z wartościowaniem zmieniający się, będący przedmiotem sporów.

KONCEPCJA KLAS I WARSTW SPOŁECZNYCH W UJECIU EKONOMICZNYM I FUNKCJONALNYM

W ujęciu ekonomicznym podział społeczeństwa na warstwy i klasy społeczne ma swoje źródła w warunkach ekonomicznych i w rozwoju gospodarczym społeczeństwa. Takie koncepcje przedstawili Henri Saint-Simon, Max Weber oraz Karol Marks.

Henri Saint-Simon - podzielił społeczeństwo na dwie klasy - nieprodukcyjną ( ludzie niezaangażowani bezpośrednio w wytwarzanie ) oraz produkcyjną. Uważał, iż relacja między nimi nie ma charakteru antagonistycznego. Obie klasy powstały w wyniku rozwoju industrialnego i obie są niezbędne do rozwoju społeczeństwa.

Max Weber - korzystając z kryterium ekonomicznego podzielił społeczeństwo ze względu na stosunek do środków produkcji ( narzędzia i ludzie ) na klasy posiadające środki produkcji (burżuazja) oraz nie posiadających środków produkcji ( klasa robotnicza )

Karol Marks - podzielił społeczeństwo na dwie klasy : posiadających zdolność do nabywania pracy ( klasa posiadająca ) oraz na sprzedających swoją pracę ( klasa zarabiająca ). Klasy społeczne są zespołem ludzi o wspólnych interesach ekonomicznych związanych z posiadaniem dóbr lub zarabianiem w warunkach społeczeństwa przemysłowego, gdzie występuje rynek pracy i rynek towarowy

W ujęciu funkcjonalnym zwraca się uwagę na strukturę organizacyjną społeczeństwa oraz zależności funkcjonalne występujące pomiędzy elementami struktury.

Przedstawicielem tego nurtu jest Talcot Parson - uważał, że źródłem podziałów są zależności funkcjonalne a same podziały mają charakter obiektywny. Podzielił system społeczny na szereg podsystemów.

MARKSISTOWASKA KONCEPCJA KLAS SPOŁECZNYCH

Cecha posiadania ( lub nieposiadania ) środków produkcji w koncepcji marksistowskiej wyznaczać miała granicę dzielącą społeczeństwo na dwie zbiorowości pozostające w konflikcie interesów

Marks wyróżnił dwie fazy powstawania klas społecznych :

• „klasa w sobie” - ludzie połączeni są wspólnym miejscem w systemie produkcji i stosunkiem do środków produkcji. Pojawienie się świadomości wspólnoty interesów w ramach klas prowadzi do drugiej fazy

• „klasa dla siebie” - klasa społeczna tworzyć miała własną ideologię, instytucje społeczne i organizacje społeczne

WEBEROWSKA KONCEPCJA KLAS SPOŁECZNYCH

Według Maxa Webera podstawowym źródłem podziałów społecznych są podziały w oparciu o kryteria ekonomiczne. Klasy społeczne to zespoły osób o wspólnych interesach ekonomicznych, związanych z posiadaniem dóbr lub zarobkowaniem w warunkach istnienia rynku towarowego i rynku pracy.

Max Weber wyróżnił :

• Klasę sprzedającą siłę roboczą ( klasę zarabiającą )

• Klasę nabywającą siłę roboczą ( klasę posiadającą )

GRUPA SPOŁECZNA

Grupa społeczna to pewna liczba jednostek, wyodrębnionych na podstawie formalnych (pluton w wojsku) lub nieformalnych (gang młodzieżowy) kryteriów członkostwa, mających poczucie wspólnoty z innymi członkami grupy.

Grupa zaczyna się dopiero tam, gdzie w ramach jednej zbiorowości osobnik A pozostaje w stosunku nie tylko do B i C, lecz także w stosunku do tego, co dzieje się między B i C.

PODZIAŁ GRUP Z UWAGI NA KRYTERIUM CZLONKOWSTWA

Uzyskanie członkostwa:

• genetyczne (rodzina, naród, kasta)

• przymusowej przynależności (państwo)

• kontrolowanej przynależności (ekskluzywne - należy ściśle określać trudne do spełnienia warunki) - PAN, BBC

• swobodnego dostępu (inkluzywne) - partie polityczne

PODZIAŁ GRUP Z UWAGI NA SPOSÓB PODEJMOWANIA DECYZJI

Sposób podejmowania decyzji w grupie:

• monocentryczne - decyzje podejmowane są przez jednostkę lub wąskie gremium

• policentryczne - decyzje podejmowane są przez kolegium

PROSZĘ PRZEDSTWIĆ I KRÓTKO OPISAĆ FUNKCJĘ RODZINY Z.TYSZKI

Funkcje rodziny :

• materialno - ekonomiczna = zaspokajanie materialnych potrzeb członków rodziny, a pośrednio i niektórych potrzeb społecznych. Wyróżnia się tu 4 podfunkcje :

• produkcyjna

• zarobkowa

• gospodarcza

• usługowo - konsumpcyjna

• opiekuńczo - zabezpieczająca = materialnie i fizycznie zabezpiecza członków rodziny w niezbędne do życia środki oraz wspomaganie osób niepełnosprawnych i innych wymagających czasowej opieki lub stałej opieki

• prokreacyjna = zaspokajanie emocjonalno - rodzicielskich potrzeb współmałżonków i reprodukcyjnych potrzeb społecznych

• seksualna = społecznie powszechnie akceptowana forma współżycia płciowego

• legalizacyjno - kontrolna = legalizacja niektórych typów zachowań człowieka i sprawowanie wzajemnej kontroli przez członków rodziny

• socjalizacyjna = realizowana dwupłaszczyznowo :

• jako przygotowanie dzieci do samodzielnego pełnienia podstawowych ról społecznych

• jako wzajemnie dostosowanie osobowości małżonków

• klasowa = polega na wstępnym nadawaniu dzieciom i niepracującym współmałżonkowi pozycji w klasowo - warstwowej i zawodowej danego społeczeństwa oraz na socjalizacji potomstwa

• kulturowa = zaspokajanie młodego pokolenia z kulturą danego społeczeństwa, wpajanie odpowiednich norm i systemów wartości, przekazywanie dziedzictwa kulturowego i organizowanie w gronie rodzinnym najrozmaitszych zajęć, dostarczających przeżyć estetycznie

• rekreacyjno - towarzyska = dom rodzinny jako miejsce wypoczynku i nawiązywanie niezbędnych kontaktów towarzyskich

• emocjonalno - ekspresyjna = zaspokajanie potrzeb emocjonalnych i potrzeb wyrażania swojej osobowości

TEORIA GRUP FORMALNYCH I NIEFORMALNYCH

Grupy formalne charakteryzują się występowaniem więzi o charakterze bezosobowym, formalną kontrolą społeczną i sformalizowaną strukturą wewnętrzną. Podstawą ich działania są zazwyczaj odpowiednie przepisy prawa.

Grupy nieformalne charakteryzują się występowaniem więzi łączącej uczestników, ma charakter osobisty, kontrola społeczna i struktura społeczna są nieformalne.

TEORIA GRUP ODNIESIENIA

Teoria grup odniesienia wyrasta z przekonania, że nasze zachowania społeczne są wynikiem interakcji między socjalizowano jednostką a jej środowiskiem naturalnym. Wynikiem tej relacji są postawy, zachowania, systemy wartości, które jednostka przejawia i do których odwołuje się w swoim samodzielnym życiu.

Teoria grup odniesienia kwestionuje założenia wynikające z przekonania o istnieniu tzw. środowiska społecznego, gdy twierdzi że:

• środowisko społeczne tworzy nie tylko grupy przynależności jednostki,

• do grupy możemy przynależeć tylko formalnie,

• nie tylko grupa nas kształtuje, lecz często jest to oddziaływanie zwrotne.

OJCZYZNA PRYWATNA OJCZYZNA IDEOLOGICZNA W ROZUMIENIU S.OSSOWSKIEGO

Ojczyzna prywatna - miejsce na ziemi, gdzie przebywamy w pierwszym okresie życia, wiążą się z nim silne więzi emocjonalne

Ojczyzna ideologiczna - miejsce w przestrzeni, z którym łączą się emocje wszystkich członków narodu

CO TO JEST STYCZNOŚĆ PSYCHICZNA A CO TO JEST ŁĄCZNOŚĆ PSYCHICZNA

Styczność psychiczna - stanowi efekt wzajemnego zainteresowanie się pewnymi cechami osób pozostających w styczności przestrzennej. Osoby te, widząc u siebie wzajemne cechy pozwalające im zaspokoić różne potrzeby, interesują się sobą i zacieśniają powstającą więź. Może się ona przekształcić w łączność psychiczna.

Łączność psychiczna - między jednostkami pozostającymi w styczności psychicznej wzajemne zainteresowania spowodują ukształtowanie się wzajemnych postaw, sympatii, przyjaźni itp. Łączność psychiczna jest istotnym elementem więzi, ale jej brak nie oznacza całkowitego rozpadu i braku więzi społecznej

CO TO SĄ ODZIAŁYWANIA SPOŁECZNE A CO TO SĄ STOSUNKI SPOŁECZNE I JAKIA JEST MIĘDZY NIMI ZALEŻNOŚĆ ?

Wzajemne oddziaływania są trwałym wykonywaniem działań skierowanych na wywołanie u partnera interakcji określonej reakcji, przy czym reakcja ta z kolei wywołuje nowe działania pierwszego osobnika.

Wzajemne oddziaływania (interakcje) stanowią treść życia społecznego.

Wzajemne oddziaływania dzielą się na:

1. wynikające z intencjonalnego (subiektywnego) zamierzenia,

2. wynikające ze wspólnego uczestnictwa w grupie.

Wzajemne oddziaływania składają się z:

1. podmiotu działającego,

2. przedmiotu działania,

3. „narzędzi” oddziaływań,

4. wyniku.

Florian Znaniecki wyróżnia dwa rodzaje działań społecznych:

1. negatywny przymus,

2. pozytywne nakłanianie.

Wybór metody zależy od zbieżności między ich czynnościami, a wyzwaniami i wartościami.

Wzory wzajemnych oddziaływań to pewne działania, które w danej zbiorowości są już uznane i przyjęte, posiadają sens dla działających i których naśladowanie daje szanse osiągnięcia pożądanego wyniku.

Wzajemne oddziaływania zachodzą więc według kulturowo określonych wzorów wynikających ze zwyczajów i obyczajów obowiązujących w danej zbiorowości.

Stosunek społeczny to system unormowanych wzajemnych oddziaływań między partnerami na gruncie określonej platformy.

Elementy składowe stosunku społecznego:

1. dwóch partnerów,

2. przedmiot postaw,

3. platforma,

4. układ powinności.

Jeśli wzajemne oddziaływania stanowią „treść” życia społecznego, to stosunki społeczne porządkują, systematyzują ową treść, zapewniają mu ciągłość.

PROSZĘ PODAĆ DEFINICJĘ INSTYTUCJI SPOŁĘCZNEJ I PODAĆ CZTERY PODSTAWOWE GRUPY SPOŁECZNE

Instytucja społeczna to trwałe elementy ładu społecznego (np. rodzina, własność, prawo), uregulowanych i usankcjonowanych form działalności (np. szkolnictwo, sądownictwo, nauka), uznanych i zrutynizowanych sposobów rozwiązywania problemów współpracy i współżycia (np. małżeństwo, kredyt, arbitraż), pewnego rodzaju organizacji formalnych pełniących w społeczeństwie określone funkcje (np. szpital, więzienie, fabryka, urząd).

Instytucje społeczne posiadają:

• cel dla którego zostały powołane (stworzone),

• czynności/działania których zakres jest określony,

• role społeczne,

• środki do realizacji celów (materialne - budynki, niematerialne - prawo),

• sankcje.

Rodzaje instytucji społecznych:

• ekonomiczne - rodzaj dóbr i pieniądza (banki, giełda),

• polityczne - zdobywanie i wykonywanie władzy (partie polityczne),

• socjalne - zabezpieczenie społeczne (ośrodki pomocy społecznej),

• wychowawcze - utrzymywanie ciągłości kulturowej (muzea),

• religijne - organizują stosunek człowieka do sił transcendentnych (niemożliwych do poznania).

PROSZĘ WYMIENIĆ FAZY TWORZENIA SIĘ WIĘZI SPOŁECZNEJ

Więź społeczna wg Stanisława Ossowskiego, to aprobująca świadomość przynależności do grupy, tendencja do zachowania najważniejszych konformizmów grupowych, kult wspólnych wartości, świadomość wspólnych interesów oraz gotowość do przedkładania interesów grupy ponad interesy własne.

Etapy tworzenia się więzi społecznej:

• styczność przestrzenna,

• styczność i łączność psychiczna,

• styczność społeczna,

• wzajemne oddziaływania,

• wzory wzajemnych oddziaływań,

• stosunki społeczne (wspólnota wartości),

• zależności społeczne,

• instytucje społeczne,

• kontrola społeczna,

• organizacja społeczna,

• więź społeczna.

CO TO JEST KONTROLA SPOŁECZNA ORAZ PROSZĘ WSKAZAĆ JEJ MECHANIZMY

Kontrola społeczna to szereg miar, sugestii, sposobów przekonywania, nakazów i zakazów, system perswazji i nacisku, sankcji aż do przymusu fizycznego włącznie, systemy sposobów wyrażania uznania, wyróżniania, nagród, dzięki któremu doprowadza zachowania jednostek i grup do zgodności z przyjętymi wzorami działania ujętymi normami społecznymi.

Mechanizmy kontroli społecznej:

• psychospołeczne - posłuszeństwo wobec zinteryzowanych norm i wartości, nazywane niekiedy sumieniem czy moralnym nakazem. Jest on bezpośrednio związany z moralnością człowieka, jako troską o własny honor i honor grupy, z którymi się identyfikuje

• materialno - społeczne - przymus zewnętrzny stosowany przez instytucje

• zwyczaje i obyczaje - znajdują się na pograniczu

PROSZĘ ZDEFINIOWAĆ WIĘŹ SPOŁECZNĄ J.SZCZEPAŃSKIEGO

Więź społeczna (wg Jana Szczepańskiego) to zorganizowany system stosunków, instytucji, środków kontroli społecznej, skupiający jednostki, podgrupy i inne elementy składowe zbiorowości w całość zdolną do trwania i rozwoju.

PROSZĘ WYMIENIĆ RODZAJE KONFLIKTÓW WG L.RAPPOPARTA

Trzy typy (idealne) konfliktów społecznych wg L. Rapoporta:

• walka - wyeliminowanie,

• gra - przechytrzenie,

• debata - przekonanie.

Nie wszystkie konflikty da się wyeliminować, te których nie da się rozwiązać można tłumić.

OPISAĆ I WYJAŚNIĆ PARADYGMAT AGIL PARSONA

Paradygmat AGIL.

Każde społeczeństwo składa się z czterech subsystemów społecznych:

• subsystem adaptacji A (adaptation),

• subsystem osiągania celów G (goal attinment),

• subsystem integracji I (integration),

• subsystem podtrzymywania wzorów L (latency).

PROSZĘ ZDEFINIOWAĆ KONFLIKT SPOŁECZNY

Konflikt to wszelkie zachowania, czy oparte na nich stosunki, wynikające z realnej lub pozornej sytuacji konfliktowej, skierowane na realizację przez daną grupę jej interesów, napotykające przeciwstawne działania innych grup.

Źródła konfliktów:

• sprzeczność interesów,

• niezadowolenie z sytuacji społecznej,

• sprzeczności tkwiące w życiu społecznym.

Florian Znaniecki krytykuje następujące założenia socjologii potocznej:

Znamy rzeczywistość, ponieważ w niej żyjemy (uogólnianie naszych doświadczeń na pozostałe istniejące staje się bezzasadne)

Stosowanie niewłaściwej metody (polega na rozwiązywaniu pojedynczego, jednostkowego problemu, ale nie gwarantuje sukcesu)

Rozpatrywanie faktów społecznych w oderwaniu od szerszych kontekstów (u socjologa fundamentalna zasada - każde zjawisko ma szereg przyczyn, a nie jedno; np. prawo, ale trzeba uwzględnić też inne przyczyny - bezrobocie itd.)

Ludzie reagują w ten sam sposób bez względu na ich indywidualne doświadczenie (tzn. Na każdego działa określone zachowanie np. uśmiech)

Życie społeczne rozwija się spontanicznie (proces, na który mamy wpływ; uproszczony system myślenia - jak usuniemy alkohol - zniknie przestępczość, tak jak kiedyś w Stanach Zjednoczonych)

Definicja socjologii wg Jana Szczepańskiego:

Socjologia jest nauką o zbiorowościach ludzkich. Przedmiotem jej badań są zjawiska i procesy tworzenia się różnych form życia zbiorowego ludzi, struktury tych zbiorowości, zjawiska i procesy wzajemnego oddziaływania ludzi na siebie, siły skupiające i siły rozbijające te zbiorowości, zmiany i przekształcenia w nich zachodzące.

Zbiorowości ludzkie to układy form dynamicznych.

Socjologia ogólna - na podstawie materiałów, uogólnień, prawidłowości ustalonych w badaniach szczegółowych, tworzy teorie obejmując zespoły zjawisk wystepujących w społeczeństwach. Jej zadaniem jest także definiowanie pojęć

W ramach socjologii ogólnej wyrażamy dwie "metateorie" socjologiczne:

• teorię struktur społecznych

• teorię zmian społecznych

Socjologia szczegółowa - to zbiór różnych subdyscyplin socjologii, dotyczących poszczególnych dziedzin życia społecznego, wyróżnianych na podstawie różnorodnych kryteriów. Zakres badań tych subdyscyplin krzyżuje się. Działy socjologii szczegółowej wyodrębnia się w miarę potrzeby oraz w miarę ambicji poznawczych badaczy.

W ramach socjologii szczegółowej wyróżniamy trzy obszary (działy) badań:

• badania grup i zbiorowości społecznych

• badania instytucji społecznych

• badania zjawisk i procesów społecznych

Podział przedmiotu socjologii w tradycji amerykańskiej:

• teorie makropoziomowe - traktują społeczeństwo jak organizm

• teorie mikropoziomowe - traktują społeczeństwo w kategorii sumy mniejszych części

Teorie mikropoziomowe:

Interakcjonizm symboliczny - interakcja (wzajemne oddziaływanie ludzi na siebie) jest podstawowym procesem społecznym. Ludzie działają na bazie znaczeń, jakie mają dla nich rzeczy i zjawiska ich otaczające. Te znaczenia pochodzą z interakcji. Znaczenia owe nie są dane raz na zawsze. Przedstawiciele: George Herbert Meod, Herbert Blumer/

Etnometodologia - badanie stosowanych w danej zbiorowości metod interpretacji sansu sytuacji, w jakiej ludzie się znajdują; czołowym przedstawicielem jest Herald Garfinkel; poglądy: nie ma wspólnych uporządkowanych znaczeń społecznych

Teoria wymiany - życie społeczne to ciągły handel i negocjacje. Interakcja odbywa sięna zasadzie interakcjonizmu kosztów i zysków. Utrzymywana jest tak długo, jak długo zyski są większe niż koszty, które na nie łożymy

Dramaturgiczna teoria społeczeństwa - życie społeczne to scena, na której odgrywamy swoją role; aktor, jeśli swą rolę chce wykonywać poprawnie, musi się do niej przygotować ( w oparciu o proces socjalizacji); aktor eksponuje swoją "jaźń fasadową" (pewną zewnętrzność przejawiająca się w różny sposób: strój, makijaż); aktor odwołuje się do symbolu statusu jak bogactwo (rzeczy akceptowane); przedstawicielem jest Erving Goffman

Definicja kultury Edwarda Tylora

Kultura lub cywilizacja to złożona całość obejmująca wiedzę, wierzenia, prawo, moralność, obyczaje i wszystkie inne zdolności i nawyki nabyte przez człowieka jako członka społeczeństwa.

Kultura to ogół wytworów działalności ludzkiej, materialnych i niematerialnych, wartości i uznanych sposobów postępowania, zobiektywizowanych i przyjętych w dowolnych zbiorowościach, przekazywanych innym zbiorowościom (dyfuzja, konwergencja), bądź innym pokoleniom (dziedzictwo kulturowe).

Klasyczny podział kultury:

• kultura materialna - wytwory fizyczne, wszystkie konkretne wytwory społeczeństwa

• kultura niematerialna - systemy symboli i społecznych zachowań

Socjalizacja wg Jana Szczepańskiego

to utrwalenie wzorów i tworzenie modeli, które za pomocą języka umożliwiają kumulacje dziedzictwa kulturowego, wyznaczają treści myśli ludzkich i dążeń, pozwalają na tworzenie dóbr artystycznych i systemów moralnych. W ten sposób człowiek przechodzi drogę od organizmu biologicznego do osobowości ludzkiej jako tworu kulturowego.

Proszę wyjaśnić pojęcia status, pozycja, rola i wyjaśnić relację między tymi pojęciami.

Status - określa i opisuje pewną społeczną wartość, która jest przypisana do danej pozycji społecznie lub do konkretnej osoby, która wyznacza zakres wielkości prestiżu, szacunku, autorytetu należnego danej jednostce lub pozycji zajmowanej przez jednostkę

Pozycja jednostki w grupie to miejsce jednostki w strukturze społecznej, pewna przestrzeń społeczna wyznaczona przez układ norm i wartości, której towarzyszą społecznie sformułowane oczekiwania co do zachowań jednostki (lub grupy), zajmującej określoną pozycję społeczną.

Rola społeczna - to społecznie określony spójny wewnętrznie wzór zachowania, który grupa uważa za słuszny o obowiązujący daną jednostkę (lub grupę)

Relacje pomiędzy pozycją i rolą społeczną (ściśle ze sobą powiązane):

• rola jest konsekwencją określonej pozycji (np. wierni od kapłana oczekują określonych zachowań)

• rola istnieje w wyobrażeniach ludzi (eksperyment Zimbrado)

• rola kształtuje się pod wpływem uczestnictwa jednostki w grupie (wpływ ten jest tym silniejszy, im bardziej dana grupa jest dla jednostki grupą odniesienia)

Szkoła frankfurcka - źródła, dokonania, przedstawiciele

Szkoła frankfurcka inspirowała się filozofią Hegla, pismami młodego Marksa i psychoanalizą Freuda. W związku z tym najważniejsze obszary teoretycznych badan szkoły frankfurckiej to:

• neomarksistowska krytyka marksizmu

• zastosowanie psychoanalizy do wyjaśniania motywów ludzkiego działania

• poszukiwania przyczyn uległości człowieka

• krytyka jednowymiarowego społeczeństwa

• koncepcja "teorii krytycznej społeczeństwa"

• Przedstawicielami szkoły frankfurckiej byli:

H. Marcuse, E. Fromm

Szczególnie cenionym dorobkiem szkoły frankfurckiej są studia nad faszyzmem.

Proszę zdefiniować osobowość autorytarną.

Osobowość autorytarna cechuje się to zespół dyspozycji psychicznych zachowania społecznego, którego centralnym składnikiem jest bezkrytycznie podległy stosunek wobec autorytetów, zwłaszcza tych opartych na sile i przemocy, ich idealizowanie połączone z tendencja do ujmowania świata w sztywnych, stereotypowych kategoriach; jednostka autorytarna dzieli świat na swoich i obcych.

Na czym polega "wolność od" i "wolność do" w koncepcji Fromma

To dwie koncepcje wolności Fromma:

• "wolność do" - wyboru (człowiek)

• "wolność od" - instynktownie zdeterminowanego działania (zwierzę)

Z "wolnością od" wiążą się trzy mechanizmy "ucieczki od wolności":

• autorytaryzm

• destrukcyjność

• konformizm

Cechy nowego społeczeństwa (utopii) Marcuse

• społeczeństwo to jest nierepresyjne

• jednostka wyzwolona zostanie spod wpływu administracji

• jednostka nie będzie przedmiotem agresji i wyzysku

• ludzie wolni będą uznawać autorytet, tylko, że będzie to autorytet racjonalny

• zaspokajane będą wszystkie podstawowe potrzeby ludzkie

• własność będzie własnością kolektywną

• będzie ono efektem racjonalnego procesu przezwyciężania błędów i czynienia kolejnych prób

Rodzaje narzędzi wykorzystywanych przez Adorno do budowy jego skali "F"

• kwestionariuszowe - o opinie i postawy, o fakty

• kliniczne - wywiad pogłębiony, test TAT

Teorie prekursorskie koncepcji globalizacji

• teoria imperializmu

• teoria zależności

• teoria systemu światowego (Immanuel Wllerstein)

- stadium mini-systemów

- stadium imperiów światowych

- stadium systemu światowego

Proszę wymienić i omówić przyczyny przyśpieszenia procesów globalizacyjnych

• przemiany polityczne

- upadek bloku komunistycznego (co doprowadziło do przyspieszenia rozwoju krajów zacofanych, nie mających dostępu do technologii, pozbawionych szans rozwoju, które zaczęły nadrabiać zaległości w stosunku do Zachodu (ograniczenie wynikało z polityki ZSRR)

- rozwój międzynarodowych i regionalnych mechanizmów rządowych (co umożliwia koordynacje wzajemnych działań i podnoszenie ich efektywności)

- działalność organizacji międzyrządowych (które uzupełniają działania mechnizmów rządowych)

• przepływ informacji (internet, nowoczesne technologie i środki komunikacji, umożliwiające błyskawiczny przekaz informacji, co powoduje, że "świat się skurczył")

• działalność ponadnarodowych korporacji (np. koncerny samochodowe, mające siedziby w wielu krajach świata

Jakie skutki wywołuje globalizacja w wymiarze jednostkowym?

• narodziny indywidualizmu

• praca zawodowa

• kultura popularna

• różnicowanie się tradycji kulturowych

Proszę zdefiniować cechy "społeczeństwa ryzyka" w koncepcji Ulricha Becka

• brak czasowych, przestrzennych i społecznych granic zagrożenia

• dotyczy wszystkich klas społecznych we wszystkich krajach

• zasięg konsekwencji "społeczeństwa ryzyka" jest globalny

Jakie są sposoby reakcji na niepewność "naszych czasów" opisanej w koncepcji Becka jest zdaniem Giddensa?

• pragmatyczna akceptacja

• konsekwentny optymizm

• cyniczny pesymizm

• radykalna walka

35

dynamika

(konieczność nieustannego rozwoju)

statyka

(jak zbudowane są społeczeństwa, jakie są relacje)

fizyka społeczna = socjologia

(zjawiska odnoszące się do gatunku)

fizjologia

(zjawiska odnoszące się do jednostek)

przyroda organiczna

przyroda nieorganiczna

(nauki badające ciała martwe: chemia, fizyka, fizyka właściwa, astronomia)

nauka o przyrodzie

(fizyka)

GESTY

JĘZYK

KONWENCJONALNE

NATURALNE

TABU

PRAWA

OBYCZAJE

ZWYCZAJE

ZNAKI

NORMY

WARTOŚCI

WIEDZA I PRZEKONANIA

KULTURA NIEMATERIALNA

KULTURA MATERIALNA

KULTURA

TWORZENIE SIĘ JAŹNI

OKRES PRZEDWERBALNY (BRAK ŚWIADOMOŚCI WŁASNEGO ISTNIENIA)

OKRES WERBALNY (POSŁUGIWANIE SIĘ SYMBOLAMI)

FAZA ZABAWY

FAZA ZORGANIZOWANEJ GRY

FAZA UOGÓLNIENIA INNEGO

---