Instytucje i zrodla sciaga full


Ojcowie Założyciele Wspólnot Europejskich

a) Konrad Adenauer (1876-1967)

b) Sir Winston Churchill (1874-1965)

c) Alcide de Gasperi (1881-1954)

d) Walter Hallstein (1901-1982)

e) Jean Monnet (1888-1979)

f) Robert Schuman (1886-1963)

g) Paul Henri Spaak (1899-1972)

h) Altiero Spinelli (1907-1986)

Konrad Adenauer (1876-1967)

Pierwszy Kanclerz Republiki Federalnej Niemiec (1949-63)

Realizacja celów polityki zagranicznej:

Sir Winston Churchill (1874-1965)

Uniwersytet w Zurychu (1946)

„Jednak istnieje pewien środek. Środek, który (…) mógłby (…) w ciągu kilku lat przeistoczyć wizerunek Europy, lub przynajmniej jej znaczną część, na obraz dzisiejszej, wolnej i szczęśliwej Szwajcarii. Na czym miałby polegać ten suwerenny środek? Na przywróceniu europejskiej konstrukcji, przynajmniej na tyle, na ile potrafimy i nadaniu jej formy struktury, pozwalającej na bezpieczne życie w wolności i w pokoju. Musimy stworzyć coś na podobieństwo Stanów Zjednoczonych Europy.”

Walter Hallstein (1901-1982)

Jean Monnet (1888-1979)

Robert Schuman (1886-1963)

Paul Henri Spaak (1899-1972)

Altiero Spinelli (1907-1986)

Pierwszy etap (1950-1957) - powstanie Wspólnot.

Europejska Wspólnota Obronna

Przedmiotem działalności EWP (Europejska Wspólnota Polityczna) miały zostać takie zagadnienia jak:

Wraz z fiaskiem koncepcji EWO zarzucono także działania zmierzające do utworzenia EWP.

- Plan Beyena,

- Konferencja 1-2 czerwca 1955 roku w Messynie,

- Raport Spaaka,

- w Rzymie 25 marca 1957 roku podpisano Traktat ustanawiający EWG i Traktat ustanawiający EWEA.

Zadania EWG (Europejska Wspólnota Gospodarcza)

Zadania EWEA (Europejska Wspólnota Energii Atomowej)

było przyczynienie się do powstania i szybkiego rozwoju przemysłu jądrowego, podwyższenia poziomu życia w państwach członkowskich, rozwoju wymiany z innymi krajami. Realizacji tych zadań miały służyć m.in. rozwijanie działalności badawczej i upowszechnianie wiedzy technicznej, ustalenie jednolitych norm bezpieczeństwa dla ochrony sanitarnej ludności i pracowników oraz czuwanie nad stosowanie tych norm, ułatwianie inwestycji i zapewnienie wykonania podstawowych instalacji niezbędnych do rozwoju energetyki jądrowej we Wspólnocie.

Rys historyczny Unii Europejskiej

Drugi etap (1958-1986) - zmiany instytucjonalne i rozwój terytorialny Wspólnot.

Zmiany o których będzie mowa w tym punkcie dotyczyły:

Flaga EWWiS z 1951 roku - pierwszej Wspólnoty - sześć 5-ramiennych gwiazd ułożonych w dwóch rzędach na niebiesko-czarnej fladze, trzy na niebieskiej i trzy na czarnej połowie.

8 kwietnia 1965 roku podpisano (wszedł w życie 1 lipca 1967 roku) traktat o fuzji, który przewidywał utworzenie jednej Rady i jednej Komisji dla WE.

Powstanie Rady Europejskiej

• spotkania szefów państw i szefów rządów państw członkowskich WE

• Podczas szczytu w Paryżu w 1974 roku użyto określenia Rada Europejska oraz zdecydowano, że w jej ramach będą się odbywać spotkania trzy razy do roku, a przewodniczył będzie im szef państwa (rządu), na terytorium akurat spotkanie ma miejsce. Istotne, iż w spotkaniach miał także uczestniczyć przewodniczący Komisji WE.

• Rada Europejska stała się tworem politycznym, do której zadań należało określanie kierunków rozwoju procesów integracyjnych i politycznych wytycznych dla działań WE.

• Rada Europejska miała także rozważać możliwości poszerzania integracji na inne dziedziny współpracy państw członkowskich i zajmować wspólne stanowisko w sprawach dotyczących stosunków zagranicznych.

Zmiany dotyczące PE (Parlament Europejski)

• W roku 1976 ustalono, iż przedstawiciele do PE wybierani będą przez bezpośrednie, powszechne glosowanie.

• Ustalono, iż 410 deputowanych PE będzie wybieranych na 5-letnią kadencję - pierwsze takie wybory odbyły się 7 i 10 lipca 1979 roku.

• Nie ustalono jednolitej procedury wyborczej, stąd też wybory są przeprowadzane na podstawie ordynacji wyborczych poszczególnych państw członkowskich Unii Europejskiej.

Kraje założycielskie EWG

- Belgia,

- Francja,

- Holandia,

- Luksemburg,

- RFN (od 1990 zjednoczone Niemcy),

- Włochy.

Rozwój terytorialny EU

• Od 1 stycznia 1973 roku członkami WE (Wspólnot Europejskich) stały się:

- Dania;

- Irlandia;

- Wielka Brytania.

• Dziesiątym członkiem WE miała zostać Norwegia, ale wobec powyższego pomysłu sprzeciw wyraziło społeczeństwo w referendum.

• Od 1 stycznia 1981 roku członkiem WE stała się Grecja.

• Zaś od 1 stycznia 1986 roku nowymi członkami WE stały się Hiszpania i Portugalia.

Flaga EWWiS z 1988 roku - Wspólnota liczy wtedy 12 państw członkowskich - 12 białych 5-ramiennych gwiazd w dwóch rzędach na niebiesko-czarnej fladze. 6 na niebieskiej i 6 na czarnej połowie.

Etap trzeci (1986-2004) Od 12-stki do 25-tki

• W latach 70. za jeden z podstawowych celów WE uznane zostało utworzenie EU, która obejmowałaby całokształt stosunków państw członkowskich.

• raport Leo Tindemansa

• W 1981 roku powstał plan Aktu Europejskiego (plan Genschera-Colombo - niemiecki minister spraw zagranicznych Hans-Dietrich Genscher oraz włoski minister spraw zagranicznych Emilio Colombo).

• Na podstawie którego uchwalono tzw. Deklarację Stuttgarcką - Uroczystą Deklarację o Unii Europejskiej z 19 czerwca 1983 roku.

• W 1984 roku powołano Komitet ds. instytucjonalnych (Komitet Dooge'a), który przygotował raport przedstawiony następnie Radzie Europejskiej.

• Zgodnie z jego ustaleniami zwołano konferencję międzyrządową, której zadaniem miały być odpowiednie zmiany traktatów ustanawiających WE.

• Efektem prac tej konferencji (9 września 1985 - 27 stycznia 1986) był podpisany 17 lutego 1986 roku w Luksemburgu (9 państw) oraz 28 lutego 1986 roku w Hadze (3 państwa) Jednolity Akt Europejski, który wszedł w życie 1 lipca 1987 roku.

JAE (Jednolity Akt Europejski)

- stworzył prawnomiędzynarodowe podstawy Rady Europejskiej oraz Europejskiej Wspólnoty Politycznej,

- rozszerzył zakres uprawnień PE w ramach stanowienia prawa,

- wzmocnił pozycję KE, przyznając jej funkcję kontrolną w ramach procedury współpracy i kreowania rynku wewnętrznego,

- zwiększał także liczbę spraw, w których Rada może podejmować decyzje większością kwalifikowaną.

• JAE przywidywał także utworzenie Sądu Pierwszej Instancji przy Europejskim Trybunale Sprawiedliwości (SPI utworzono decyzją Rady w 1988 roku).

• Najważniejsze postanowienia JAE nieinstytucjonalne to zapis o utworzeniu - do końca 1992 roku - rynku wewnętrznego (obszaru bez granic wewnętrznych, na którym zostaje zapewniony swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału).

• Na podstawie JAE do TEWG dołączono postanowienia dotyczące trzech nowych dziedzin współpracy (spójność polityki gospodarczej i socjalnej, badania naukowe i rozwój technologiczny, ochronę środowiska).

JAE stworzył zatem:

a) warunki ustanowienia rynku wewnętrznego,

b) poszerzał zakres polityk wspólnotowych i

c) zmierzał do zwiększenia efektywności procesu integracji.

• Kolejnym etapem w procesie integracji europejskiej było utworzenie EU.

• Jednocześnie pracowano nad utworzeniem Unii Gospodarczej i Pieniężnej oraz Unii Politycznej.

• Podczas posiedzenia Rady Europejskiej w 1990 roku ustalono, że będą to tematy prac dwóch równocześnie prowadzonych konferencji międzyrządowych.

• Traktat ustanawiający Unię Europejską podpisany został 7 grudnia 1992 roku w Maastricht. TUE wszedł w życie 1 listopada 1993 roku (został odrzucony w pierwszych referendum w Danii).

Flaga - 12 gwiazd tworzących okrąg na niebieskim tle.

Traktat Unii Europejskiej

• TUE ustanawiał Unię Europejską i wskazywał jej podstawowe cele.

• Był to kolejny etap integracji państw członkowskich WE.

• EU nie zastępowała jednak WE, które zachowały odrębność organizacyjną i podmiotowość prawnomiędzynarodową.

• EU natomiast została stworzona jako struktura współpracy odmienna od tradycyjnych organizacji międzynarodowych - nie nadano jej podmiotowości prawnomiędzynarodowej.

Cele EU według TUE to m.in.:

• zapewnienie trwałego i zrównoważonego postępu gospodarczego i społecznego oraz utworzenie unii gospodarczej i pieniężnej,

• realizacja wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, poprzez ukształtowanie wspólnej polityki obronnej oraz rozwijanie współpracy w zakresie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych,

• wzmacnianie ochrony praw i interesów obywateli państw członkowskich poprzez wprowadzenie obywatelstwa EU,

• zachowanie i rozwijanie acquis communautaire (wspólnego dorobku prawnego) dla zapewnienia efektywności funkcjonowania mechanizmów i instytucji WE.

• Wszystkie powyższe cele miały być osiągnięte z poszanowaniem zasady subsydiarności i wykorzystaniem ram instytucjonalnych WE.

EU stała się konstrukcją opartą na trzech filarach:

TUE wzmacniał pozycję PE:

Przekazywał mu większe uprawnienia w dziedzinie stanowienia prawa:

• wprowadzona została procedura współdecydowania, w ramach której uchwalane są akty prawne wspólnie przez Radę i PE, a PE może zablokować przyjęcie danego aktu przez Radę.

• Zwiększono liczbę przypadków wyrażania zgody przez PE na uchwalenie przez Radę aktu prawnego.

• PE otrzymał uprawnienia do zatwierdzania członków KE i jej przewodniczącego.

W kwestiach nieinstytucjonalnych TUE przewidywał:

• Poszerzono sferę działania EWG, jednocześnie zmieniając jej nazwę na Wspólnotę Europejską, poszerzono jej kompetencje w zakresie polityki gospodarczej i pieniężnej, poszerzono zakres jej działania o następujące dziedziny:

- infrastruktura transeuropejska,

- kultura, ochrona zdrowia, ochrona konsumenta,

- edukacja, szkolenie zawodowe,

• uzupełniono postanowienia dotyczące polityki społecznej, badań i rozwoju technologicznego oraz ochrony środowiska.

• Jednocześnie TUE przewidywał możliwość przenoszenia pewnych materii z II i III filaru do I, czyli ich uwspólnotowienie.

Kolejnym etapem integracji europejskiej było ustanowienie Unii Gospodarczej i Pieniężnej. Składał się on z trzech kroków:

• od 1 lipca 1990 roku do 31 grudnia 1993 roku zniesienie ograniczeń w przepływie kapitału, wzmocnienie koordynacji polityki gospodarczej poszczególnych państw oraz zintensyfikowaniu współpracy narodowych banków centralnych,

• od 1 stycznia 1994 roku do 31 grudnia 1998 roku - ograniczenie nadmiernych deficytów budżetowych w państwach członkowskich, zmniejszenie inflacji i zadłużenia państw oraz wyrównanie poziomu gospodarczego w EU, powołano Europejski Instytut Walutowy, ustalono kryteria konwergencyjne (konieczne do spełnienia przy wstąpieniu do Unii Gospodarczej i Walutowej).

• od 1stycznia 1999 roku - Euro uzyskało status waluty obowiązującej obok walut narodowych, od 1 stycznia 2002 roku zastępuje ono waluty narodowe poszczególnych państw, ponadto powołano Europejski Bank Centralny, który zastąpił Europejski Instytut Walutowy oraz powołano Europejski System Banków Centralnych (EBC oraz centralne banki narodowe).

Od 1 stycznia 1995 roku nowymi członkami EU stały się:

- Austria;

- Finlandia;

- Szwecja.

- Norwegia ponownie odrzuciła idee przystąpienia do WE w drodze referendum.

• Kolejny etap integracji wyznaczył Traktat Amsterdamski, podpisany 2 sierpnia 1997 roku - Traktat zmieniający TUE, traktaty ustanawiające WE oraz niektóre odnośne akty. Wszedł on w życie 1 maja 1999 roku.

• Podkreślić warto, iż TA nie dokonywał licznych zmian instytucjonalnych, ponieważ uznano iż w perspektywie zbliżającego się rozszerzenia EU konieczna jest zasadnicza reforma instytucjonalna.

• Kolejnym etapem na drodze integracji europejskiej był Traktat Nicejski - został on podpisany 26 lutego 2001 roku, a wszedł w życie 1 lutego 2003 roku.

• Podobnie jak wcześniejsze traktaty był on przygotowywany na Konferencji Międzyrządowej w 2000 roku.

• Jej program obejmował trzy zasadnicze problemy:

- kształt i skład KE,

- system ważenia głosów w Radzie,

- rozszerzenie zakresu głosowania większością kwalifikowaną.

• Na marginesie warto pamiętać, iż w czasie spotkania w Nicei uroczyście proklamowana została przez Radę EU, PE i KE Karta Praw Podstawowych jako dokument polityczny EU.

Traktat Nicejski

składa się z preambuły i dwóch części:

- pierwsza część obejmuje sześć artykułów, w których zawarto poprawki wnoszone do TUE, TWE, TEWEA, Ewwis oraz Protokołu w sprawie Statusu ESBC i EBC i Protokołu w sprawie przywilejów i immunitetów Wspólnot Europejskich;

- druga część - art. 7-13 zawiera postanowienia przejściowe i końcowe.

Do TN dołączono cztery protokoły:

- Protokół w sprawie poszerzenia EU;

- Protokół w sprawie Statutu Trybunału Sprawiedliwości;

- Protokół o skutkach wygaśnięcia Traktatu EWWiS oraz o Funduszu Badawczym Węgla i Stali;

- Protokół w sprawie art. 67 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską.

• Zmiany dotyczące poszczególnych instytucji zostały przewidziane w:

- postanowieniach zawartych w zasadniczym tekście TN, zmieniających postanowienia traktatów ustanawiających WE dotyczące instytucji (zmiany te nie są bezpośrednio związane z rozszerzeniem EU);

- postanowieniach związanych z przyjęciem nowych państw członkowskich dotyczących składu, procedur głosowania, podziału miejsc w instytucjach - w zależności od przyjęcia określonej liczby nowych członków, zawartych w Protokole i Deklaracji w sprawie rozszerzenia EU oraz Deklaracji dotyczącej progu większości kwalifikowanej podczas głosowania w Radzie.

• Ponadto:

- znowelizowano art. 7 TUE - wprowadzając procedurę uznania państwa członkowskiego winnym poważnego i trwałego naruszenia zasad określonych w art. 6 (zasady wolności, demokracji, poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności oraz państwa prawa)

- przewidziano reformę wzmocnionej współpracy.

- wprowadzono zmiany w ramach WPZiB.

• Już w grudniu 2000 roku Rada Europejska negocjowała porozumienie dotyczące rewizji traktatów z zamiarem dostosowania ich do rozszerzenia Unii. Podczas Konferencji Międzyrządowej została wyrażona potrzeba reformy instytucjonalnej oraz debaty na temat przyszłości Unii.

• W związku z tym Rada Europejska przyjęła Deklarację w sprawie przyszłości Unii Europejskiej, która została załączona do Traktatu z Nicei jako Deklaracja 23.

Przewidziano w niej trzy fazy postępowania:

1) otwartą debatę w tzw. fazie słuchania,

2)dokonanie ustaleń dotyczących zagadnień wyznaczonych przez szczyt Rady Europejskiej w Laeken w grudniu 2001 r.,

3) Konferencję Międzyrządową w 2004 r., której zadaniem byłoby podjęcie decyzji o koniecznych zmianach w traktatach.

Deklaracja z Nicei wyznaczyła cztery podstawowe zagadnienia, które należało rozstrzygnąć, m. in.:

- jak, zgodnie z zasada subsydiarności, bardziej precyzyjnie określić i monitorować rozdział kompetencji pomiędzy Unią a państwami członkowskimi,

- jak wzmocnić pozycję ogłoszonej w Nicei Karty Praw Podstawowych,

- jak uprościć traktaty, tak aby uczynić je bardziej zrozumiałymi, nie zmieniając przy tym ich znaczenia,

- jak określić rolę parlamentów narodowych w instytucjach europejskich.

• 15 grudnia 2001, rok po szczycie w Nicei, Rada Europejska, która spotkała się w Laeken, przyjęła kolejną Deklarację w sprawie przyszłości Unii Europejskiej, nazwaną Deklaracją z Laeken.

• Rada Europejska postanowiła zwołać Konwent, w którym wzięliby udział główni zainteresowani i którego celem byłoby przeanalizowanie zasadniczych kwestii związanych z rozwojem Unii, a także poszukiwanie możliwych rozwiązań.

• Powołany do życia w Deklaracji z Laeken Konwent Europejski składał się z:

- reprezentantów szefów państw lub rządów państw,

- reprezentantów krajów kandydujących,

- reprezentantów parlamentów narodowych państw członkowskich,

- reprezentantów parlamentów narodowych krajów kandydujących,

- reprezentantów Parlamentu Europejskiego,

- reprezentantów Komisji Europejskiej.

• Do udziału w Konwencie zaproszeni zostali również: Komitet Ekonomiczno-Społeczny, Komitet Regionów, partnerzy społeczni oraz Rzecznik Praw Obywatelskich i obserwatorzy. W Deklaracji z Laeken przewidziano możliwość uczestnictwa przedstawicieli ówczesnych krajów kandydujących, jednak bez możliwości wpływu na osiągnięcie konsensusu przez kraje członkowskie.

• Nad pracami Konwentu czuwało Prezydium złożone z przewodniczącego i wiceprzewodniczących Konwentu, dwóch reprezentantów Parlamentu Europejskiego, dwóch przedstawicieli Komisji Europejskiej, dwóch osób reprezentujących parlamenty państw członkowskich oraz przedstawicieli rządów Hiszpanii, Danii i Grecji (państw pełniących kolejno Prezydencję UE).

• Rada Europejska wyznaczyła Valéry'ego Giscarda d'Estaing na przewodniczącego Konwentu oraz Giuliano Amato i Jean-Luc Dehaene'a na wiceprzewodniczących.

• Grupa Robocza I do spraw Subsydiarności

• Grupa Robocza II do spraw Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej

• Grupa Robocza III do spraw Osobowości Prawnej Unii Europejskiej

• Grupa Robocza IV do spraw Parlamentów Narodowych

• Grupa Robocza V do spraw Kompetencji Uzupełniających

• Grupa Robocza VI do spraw Reformy Ekonomicznej

• Grupa Robocza VII do spraw Stosunków Zewnętrznych

• Grupa Robocza VIII do spraw Obrony

• Grupa Robocza IX do spraw Uproszczenia (procedur i instrumentów)

• Grupa X do spraw Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości

• Jako ostatnią powołano Grupę XI do Spraw Socjalnych.

• Inauguracyjne spotkanie Konwentu odbyło się 28 lutego 2002 r. w Brukseli.

• Po upływie roku - 20 czerwca 2003 r. - podczas szczytu w Salonikach Konwent przedstawił projekt Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy.

• Projekt ten stał się przedmiotem prac Konferencji Międzyrządowej 4 października 2003 r.

• W międzyczasie w grudniu 2002 roku zakończyły się negocjacje akcesyjne z 10 państwami kandydującymi do EU (Cypr, Malta, Czechy, Słowacja, Litwa, Łotwa, Estonia, Węgry, Słowenia, Polska).

• 16 kwietnia 2003 roku w Atenach został podpisany Traktat Akcesyjny, który wszedł w życie 1 maja 2004. Unia Europejska powiększyła się do 25 państw.

• Na przełomie czerwca i lipca 2003 r. po 16 miesiącach prac Konwent przyjął w drodze konsensusu liczący 278 stron Projekt Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy.

Projekt składa się z czterech części:

- Część I (bez tytułu) liczy 60 artykułów i zawiera podstawowe postanowienia dotyczące Unii i jej kompetencji

- Część II to Karta Praw Podstawowych Unii

- Część III najobszerniejsza (342 artykuły) odnosi się do polityki i funkcjonowania Unii Europejskiej

- Część IV zawiera postanowienia ogólne i końcowe.

• Do Traktatu dołączono protokoły i deklaracje.

• Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy upraszczał dotychczasowe prawo pierwotne Unii. Uchylone miały zostać Traktat rzymski i Traktat z Maastricht oraz wszystkie traktaty i akty je zmieniające i uzupełniające. Unia Europejska miała zyskać podmiotowość prawną. Dokonano również wyraźnego podziału na kompetencje Unii, państw członkowskich oraz kompetencje dzielone.

• Projekt tylko nieznacznie poszerzał kompetencje Unii: wzmocniona została współpraca w sprawach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (m.in. miał zostać powołany Europejski Minister Spraw Zagranicznych (Wielka Brytania, Polska i Hiszpania postulowały, by nosił on dotychczasowy tytuł Wysokiego Przedstawiciela). Poza tym znoszono wymóg jednomyślności przy głosowaniach dotyczących niektórych dziedzin.

• Projekt przewidywał zmianę sposobu głosowania w Radzie. Zasady zapisane w Traktacie z Nicei miałyby obowiązywać do 2009 r. Po tej dacie planowane było wprowadzenie głosowania podwójną większością: 55 proc. większość państw reprezentujących co najmniej 65 proc. ludności Unii. Jeśli Rada działaby bez wniosku Komisji lub inicjatywy Ministra Spraw Zagranicznych wymagana była większość 72 proc. krajów.

• Wreszcie wprowadzony zostawał nowy podział głosów odpowiadający dokładnie liczbie ludności, co było korzystniejsze dla największych państw UE.

• podział głosów Polska i Hiszpania

• Kraje neutralne (Austria) i prowadzące politykę neutralności (Szwecja, Finlandia) nie chciały włączyć się do projektu europejskich sił szybkiego reagowania.

• Wielka Brytania była niechętna wspólnej polityce społecznej i podatkowej. Zgłaszała też sprzeciw wobec osobnego sztabu sił NATO i Unii Zachodnioeuropejskiej

• Podkreślić należy, iż kontrowersje wzbudził również pomysł ograniczenia liczby komisarzy w Komisji Europejskiej do 15 członków w celu usprawnienia jej prac. Spotkało się to z protestem mniejszych krajów niechętnie godzących się na utratę własnego komisarza.

• Wiele sporów wywołała też kwestia preambuły.

Bardzo mocno za odniesieniem się do wartości chrześcijańskich w preambule opowiadał się papież Jan Paweł II oraz rządy Polski, Irlandii, Włoch, Portugalii, Hiszpanii, Litwy, Słowacji i Austrii. Skłonni byli je zaakceptować Niemcy, Czesi i Holendrzy.

Zdecydowanie protestowali Belgowie, Francuzi i Duńczycy.

• W dniach 12-13 grudnia 2003 r. przywódcy państw członkowskich Unii zebrali się w Brukseli, aby ustalić wspólne stanowisko dotyczące projektu konstytucji. Hiszpania i Polska potwierdziły, że nowy podział głosów jest dla nich nie do przyjęcia.

• Podczas czerwcowego szczytu w Brukseli Irlandia zaproponowała kompromisowy system głosowania (kompromis irlandzki): podniesienie progów głosowania. Propozycja Irlandii została zaakceptowana.

• W projekcie zapisano jednoznacznie, że decyzje dotyczące między innymi podatków, zabezpieczeń socjalnych, polityki zagranicznej oraz obrony mogą zapadać tylko jednomyślnie.

• Propozycje dotyczące wpisania odwołania do chrześcijaństwa w preambule zostały odrzucone ze względu na sprzeciw Francji.

• 18 czerwca 2004 r. Rada Europejska zatwierdziła poprawiony Projekt Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy. 29 października 2004 r. przedstawiciele 25 krajów Unii Europejskiej podpisali Traktat w sali Horacjuszy i Kuriacjuszy w Rzymie. Przedstawiciele Bułgarii, Rumunii oraz Turcji podpisali jedynie Akt Końcowy.

• Aby jednak postanowienia Traktatu mogły wejść w życie, jego tekst musiał być poddany procesowi ratyfikacji we wszystkich 25 państwach członkowskich Unii

• metoda parlamentarna, w ramach której tekst Traktatu poddany zostanie pod głosowanie w parlamencie narodowym państwa członkowskiego

• ogłoszenie ogólnonarodowego referendum, w którym posiadający czynne prawo wyborcze obywatele, odpowiadając na pytanie dotyczące Traktatu, w powszechnym głosowaniu wypowiedzą się “za” lub “przeciw” niemu. Wyniki referendum, w zależności od obowiązujących przepisów i tradycji, mogą mieć charakter prawnie obowiązujący lub opiniodawczy.

• W 2005 roku miały miejsce dwa referenda, w których społeczeństwa Francji i Holandii odrzuciły Traktat Konstytucyjny. Wcześniej Traktat został ratyfikowany przez parlamenty 15 państw. W tej sytuacji Rada Europejska wezwała państwa członkowskie do „refleksji”, która miała trwać do początków roku 2008.

• Od 1 stycznia 2007 roku 26 i 27 członkami EU są Rumunia i Bułgaria

• 13 grudnia 2007 r. podpisano w Lizbonie Traktat Reformujący UE

Traktat Lizboński

• Traktat został opracowany po to, aby Unia Europejska w XXI wieku lepiej odpowiadała na stojące przed nią wyzwania.

• Zakłada się, że dzięki wprowadzanym w Traktacie zmianom Unia będzie bardziej demokratyczna, przejrzysta i skuteczna w działaniu.

Jakie główne zmiany instytucjonalne wprowadza traktat?

• Od 2014 r. zmniejszy się liczba komisarzy, co ma ułatwić Komisji pracę. Komisarze będą pochodzić nie z każdego państwa UE, jak to ma miejsce dzisiaj, ale z dwóch trzecich państw członkowskich.

• Będzie się ich wyznaczać na zasadzie równej rotacji, na okres pięciu lat. Zatem każde państwo członkowskie będzie mieć swojego przedstawiciela w dwóch kadencjach Komisji na trzy.

• Liczba członków Parlamentu Europejskiego zostanie ograniczona do 751. Z każdego kraju zasiadać w nim będzie od 6 do 96 deputowanych.

• Utworzono także nowe stałe stanowisko - przewodniczącego Rady Europejskiej, którego będzie wyznaczać Rada Europejska na okres dwóch i pół roku. Zapewni to większą ciągłość i stabilność pracom Rady Europejskiej.

• Stworzono też urząd wysokiego przedstawiciela Unii ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa.

Będzie on równolegle pełnić funkcję wiceprzewodniczącego Komisji oraz przewodniczącego Rady ds. Ogólnych i Stosunków Zewnętrznych.

Wyznaczenie jednego reprezentanta zwiększy spójność działań podejmowanych na arenie międzynarodowej oraz wpłynie na poprawę wizerunku Unii w świecie.

• Po raz pierwszy parlamenty narodowe uznano za integralną część demokratycznej struktury Unii Europejskiej. Specjalne postanowienia traktatu pozwolą im w większym stopniu uczestniczyć w pracach UE.

W szczególności będą one mogły odgrywać rolę „strażników” zasady pomocniczości. (Zasada pomocniczości ma na celu zagwarantowanie, że decyzje są podejmowane możliwie jak najbliżej obywateli i że stale sprawdza się, czy działanie na poziomie europejskim jest uzasadnione w świetle opcji dostępnych na poziomie krajowym, regionalnym lub lokalnym).

• Traktat lizboński wprowadza prawo do podejmowania przez obywateli europejskich inicjatywy prawodawczej.

Zgodnie z tym nowym postanowieniem w ramach demokracji uczestniczącej obywatele Unii, w liczbie nie mniejszej niż milion, będący obywatelami znacznej liczby państw członkowskich, mogą z własnej inicjatywy zwrócić się do Komisji o przedłożenie odpowiedniego wniosku w istotnych sprawach.

• Traktat lizboński zwiększy liczbę obszarów polityki, w których Parlament Europejski, wybierany w wyborach bezpośrednich przez obywateli, będzie zatwierdzał akty prawne wspólnie z Radą, składającą się z ministrów państw członkowskich (tzw. procedura współdecyzji).

• Rada Ministrów będzie podejmowała większość decyzji w drodze głosowania większością kwalifikowaną.

Większość tę będzie się obliczać na zasadzie podwójnej większości: aby dana decyzja mogła zostać przyjęta, wymagane będzie poparcie co najmniej 55 proc. państw członkowskich (obecnie 15 na 27 krajów UE), reprezentujących co najmniej 65 proc. ludności UE.

Aby uniemożliwić małej liczbie najbardziej zaludnionych państw zablokowanie decyzji, mniejszość blokująca musi obejmować co najmniej cztery państwa członkowskie, w przeciwnym razie uznaje się, że większość kwalifikowana została osiągnięta, nawet jeśli nie zostało spełnione kryterium w zakresie liczby ludności.

Rada Europejska postanowiła, że ten nowy system zostanie wprowadzony w 2014 r. Przez pierwsze trzy lata, tj. do 2017 roku, państwo członkowskie może zażądać, aby dany akt został przyjęty większością kwalifikowaną określoną w aktualnie obowiązującym Traktacie z Nicei.

Zgodnie z traktatem lizbońskim głosowaniu większością kwalifikowaną będzie podlegać więcej obszarów działalności.

• W interesie Unii Europejskiej leży usprawnienie procesu decyzyjnego, zwłaszcza w takich dziedzinach, jak przeciwdziałanie zmianom klimatu, bezpieczeństwo energetyczne oraz niesienie pomocy humanitarnej ludności dotkniętej kryzysem w różnych stronach świata.

• Traktat lizboński określa KPP (Karta Praw Podstawowych) jako realny katalog praw, jakie zdaniem Unii powinny przysługiwać wszystkim jej obywatelom.

• Sześć rozdziałów karty dotyczy następujących aspektów:

- praw człowieka związanych z godnością,

- wolności,

- równości,

- solidarności,

- a także praw dotyczących statusu obywatelskiego i

- sprawiedliwości.

Struktury instytucjonalne UE

Na samym początku wykładu należy podkreślić zależności instytucjonalną EU od Wspólnot Europejskich.

Jedynym organem całej (samej) EU jest bowiem Rada Europejska. Unia korzysta ze struktur instytucjonalnych WE, co gwarantuje spójność działania EU i WE.

Jak stanowi art. 1 TUE:

Unię stanowią Wspólnoty Europejskie, uzupełnione politykami i formami współpracy przewidzianymi niniejszym Traktatem. Jej zadaniem jest kształtowanie w sposób spójny i solidarny stosunków między Państwami Członkowskimi oraz między ich narodami.

Z jakich struktur instytucjonalnych może korzystać EU? Aby odpowiedzieć na to pytanie, należy sięgnąć po odpowiedni art. TWE, tzn. art. 7 ust. 1, który wymienia pięć instytucji WE, które wykonują zadania powierzone Wspólnocie:

Ust. 2 art. 7 stanowi, iż Radę i Komisję wspomagają Komitet Ekonomiczno-Społeczny i Komitet Regionów pełniące funkcje doradcze.

RADA EUROPEJSKA

Parlament Europejski

- rezygnacji,

- śmierci,

- utraty mandatu - podkreślić należy, iż prawo wspólnotowe nie określa przesłanek utraty mandatu, pozostawiając tą kwestię do dowolnego uregulowania w prawie krajowym - jeśli prawo państwa członkowskiego zawiera wyraźny przepis dotyczący mandatu członka PE, wówczas mandat ten wygasa zgodnie z tym przepisem, a właściwe władze krajowe mają obowiązek poinformowania o tym PE.

Komisje parlamentarne

Aby przygotować prace Parlamentu Europejskiego podczas posiedzeń plenarnych posłowie są przydzielani do stałych komisji, z których każda specjalizuje się w odrębnej dziedzinie. Każda z 20 komisji składa się z 28 - 86 posłów i każda posiada przewodniczącego, prezydium i sekretariat.

Komisje parlamentarne odbywają posiedzenia raz lub dwa razy w miesiącu, w Brukseli, a ich obrady są jawne.

Komisje stałe

• AFET Sprawy Zagraniczne

• DROI Prawa Człowieka

• SEDE Bezpieczeństwo i Obrona

• DEVE Rozwój

• INTA Handel Międzynarodowy

• BUDG Budżet

Organy polityczne PE

• Konferencja Przewodniczących,

• Prezydium,

• Kwestorzy,

• Komisje parlamentarne,

• Konferencja Przewodniczących Komisji,

• Konferencja Przewodniczących Delegacji.

Prezydium

• Prezydium składa się z przewodniczącego Parlamentu Europejskiego, 14 wiceprzewodniczących i 6 kwestorów wybranych w roli obserwatorów przez zgromadzenie na odnawialny okres dwóch i pół roku.

• Kieruje ono wewnętrznym funkcjonowaniem Parlamentu

Konferencja Przewodniczących

• Konferencję Przewodniczących tworzą przewodniczący Parlamentu Europejskiego i przewodniczący grup politycznych. Określa ona organizację prac Parlamentu i wszystkie kwestie związane z ustalaniem programu prac legislacyjnych

Kwestorzy

• Kwestorzy są odpowiedzialni za sprawy administracyjne i finansowe bezpośrednio dotyczące posłów, w zależności od zarządzeń Prezydium. Sześciu kwestorów posiada głos doradczy w Prezydium.

Konferencja Przewodniczących Delegacji

• organ polityczny Parlamentu Europejskiego, bada okresowo wszystkie kwestie dotyczące właściwego działania delegacji międzyparlamentarnych i delegacji do wspólnych komisji parlamentarnych.

• składa się z przewodniczących wszystkich stałych delegacji międzyparlamentarnych. Konferencja wybiera swojego przewodniczącego

Delegacje

• Delegacje Parlamentu Europejskiego utrzymują stosunki z parlamentami krajów, które nie należą do Unii Europejskiej. Odgrywają one istotną rolę uczestnicząc w umacnianiu wpływów Europy za granicą . W Parlamencie istnieje 34 delegacji. Każda składa się z około piętnastu posłów europejskich.

Wyróżnia się cztery kategorie delegacji:

1) Delegacje międzyparlamentarne mają za zadanie utrzymywanie stosunków z parlamentami krajów spoza Unii Europejskiej, które nie kandydują do przystąpienia.

2) Wspólne komisje parlamentarne utrzymują stosunki z parlamentami krajów kandydujących do członkostwa w Unii Europejskiej lub parlamentami krajów stowarzyszonych ze Wspólnotą.

3) Delegacja Parlamentu Europejskiego na Wspólne Zgromadzenie Parlamentarne AKP obejmuje posłów europejskich i parlamentarzystów pochodzących z państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku.

4) Delegacja Parlamentu Europejskiego do Euro-Śródziemnomorskiego Zgromadzenia Parlamentarnego.

Funkcje PE:

Jak stanowi art. 198 TWE z zastrzeżeniem odmiennych postanowień niniejszego Traktatu, Parlament Europejski stanowi bezwzględną większością oddanych głosów. Kworum określana jest przez regulamin wewnętrzny.

• legislacyjne - dzieli je wraz z Radą, PE nie jest więc samodzielnym prawodawcą (co jest m.in. przyczyną tzn. deficytu demokracji w EU), PE nie jest uprawniony do samodzielnego wydawania aktów prawnych o charakterze wiążącym (może wydawać jedynie akty prawnie wiążące samego siebie - regulamin oraz akty nie mające mocy wiążącej: opinie, rezolucje, zalecenia).

• budżetowe - PE i Rada tworzą wspólnie tzw. władzę budżetową, która corocznie określa całość wydatków i dochodów EU. W wypadku wydatków obowiązkowych ostateczną decyzję podejmuje Rada, w wypadku wydatków nieobowiązkowych bez akceptacji PE budżetu w tej części nie można uchwalić. Ponadto, PE udziela Ke absolutorium z wykonania budżetu.

• kontrolne:

  1. prawo petycji - art. 194 TWE,

  2. utworzenie komisji śledczych - art. 193 TWE,

  3. prawo kierowania pytań pisemnych i ustnych do KE i Rady (oraz EBC)

  4. obowiązek składania PE corocznych sprawozdań

  5. prawo skargi do sądu wspólnotowego

• Funkcje kontrolne w stosunku do KE:

1) art. 197 TWE: prawo kierowania pytań do KE (poszczególni deputowani lub PE jako całość);

2) art. 200 TWE: rozpatrywanie ogólnego sprawozdania roczne przedstawionego mu przez Komisję;

3) art. 201 TWE: prawo do wyrażenia wotum nieufności KE:

• kreacyjne - powołanie Rzecznika Praw Obywatelskich, zatwierdzenie nominacji przewodniczącego KE, konsultacja w sprawie powołania członków TO, prezesa, wiceprezesa i pozostałych członków EBC,

• międzynarodowe - PE uczestniczy w zawierani umów międzynarodowych przez WE z państwami trzecimi oraz umów akcesyjnych w postaci wyrażania zgody (umowy akcesyjne, umowy stowarzyszeniowe tworzące specyficzne ramy instytucjonalne; umowy rodzące poważne skutki budżetowe, umowy zmieniające akty przyjęte w drodze procedury współdecydowania) bądź tez w postaci konsultacji.

Rada (Unii Europejskiej)

• Rada jest instytucją międzyrządową, zgodnie z TWE w jej skład wchodzi po jednym przedstawicielu szczebla ministerialnego z każdego państwa członkowskiego (upoważniony do zaciągania zobowiązań w imieniu rządu własnego państwa ).

• Co warte podkreślenia nie ma jednego składu Rady - w zależności od tematyki spotkań wyróżnia się rozmaite jej konfiguracje (formacje), m.in.:

- Rada ds. ogólnych i stosunków zewnętrznych;

- Rada ds. gospodarczych i finansowych;

- Rada ds. rolnictwa i rybołówstwa.

• Najważniejszą rolę ogrywa Rada ds. stosunków ogólnych i zewnętrznych składająca się z ministrów spraw zagranicznych.

W wypadkach przewidzianych w Traktatach Rada obraduje w kwalifikowanym składzie szefów państw i rządów,

np.; w takim składzie Rada (jednomyślnie) może stwierdzić poważne i stałe naruszenie przez dane państwo członkowskie zasad, na których opiera się EU: wolności, demokracji, poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności oraz państwa prawa. W tym samym składzie Rada (większością kwalifikowaną) nominuje osobę na stanowisko przewodniczącego KE.

• Rada pełni sześć zasadniczych zadań:

1. Przyjmuje europejskie akty prawne - w wielu obszarach polityki wspólnie z Parlamentem Europejskim.

2. Koordynuje kierunki polityki gospodarczej i społecznej w krajach członkowskich.

3. Zawiera umowy międzynarodowe między UE a innymi krajami lub organizacjami międzynarodowymi.

4. Przyjmuje budżet UE - wspólnie z Parlamentem Europejskim.

5. Określa kierunki Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa, opierając się na wytycznych ustalonych przez Radę Europejską.

6. Koordynuje współpracę między krajowymi sądami i organami policji w sprawach karnych.

• Na czele Rady stoi przewodniczący, którym jest przedstawiciel państwa sprawującego prezydencję (w chwili obecnej prezydencję sprawuje Słowenia, Polska będzie sprawować prezydencję w drugiej połowie 2011 roku).

• Za przygotowanie prac odpowiada Komitet Stałych Przedstawicieli (COREPER), w skład którego wchodzą stali przedstawiciele poszczególnych państw (ambasadorzy) przy EU. W praktyce mamy do czynienia z dwoma komitetami:

- COREPER 1 - w skład którego wchodzą zastępcy stałych przedstawicieli, pełni funkcje przygotowawcze,

- COREPER 2 - w skład którego wchodzą ambasadorowie, rozstrzyga pewne kwestie przed wniesieniem je na forum Rady.

Istnieją trzy warianty głosowania w Radzie:

1. zwykła większość - o ile Traktaty nie stanowią inaczej, Rada przyjmuje uchwały większością głosów swoich członków (przy 27 członkach będzie to 14), ten sposób głosowania ma jednak charakter marginalny;

2. większość ważona - ma kluczowe znaczenie, w ten sposób podejmowana jest większość decyzji. Każde z państw posiada określoną ilość głosów ważonych (Niemcy, Francja, Włochy, Zjednoczone Królestwo - 29, Polska, Hiszpania - 27, itd. aż do Malty, która ma głosów 3),

• uchwały wymagają do ich przyjęcia 255 głosów (od 2007 roku - Rumunia 14, Bułgaria 10), oddanych przez większość państw członkowskich, jeżeli TWE wymaga, aby były przyjęte na wniosek KE, w pozostałych wypadkach wymagana jest większość głosów 255 oddanych przez 2/3 państw członkowskich.

3. Dodatkowo obowiązuje kryterium demograficzne - jeżeli decyzja ma zostać przyjęta większością kwalifikowaną, członek Rady może wystąpić o sprawdzenie, czy państwa stanowiące większość kwalifikowaną reprezentują co najmniej 62 % ogółu obywateli EU (na 2006 rok - bez Rumunii i Bułgarii 62 % to było 286 mln na 461 mln ogółem)

• Zarówno Traktat Konstytucyjny, jak i Traktat Reformujący odchodzi od systemu głosów ważonych.

• Rada Ministrów będzie podejmowała większość decyzji w drodze głosowania większością kwalifikowaną. Większość tę będzie się obliczać na zasadzie podwójnej większości: aby dana decyzja mogła zostać przyjęta, wymagane będzie poparcie co najmniej 55 proc. państw członkowskich (obecnie 15 na 27 krajów UE), reprezentujących co najmniej 65 proc. ludności UE.

• Aby uniemożliwić małej liczbie najbardziej zaludnionych państw zablokowanie decyzji, mniejszość blokująca musi obejmować co najmniej cztery państwa członkowskie, w przeciwnym razie uznaje się, że większość kwalifikowana została osiągnięta, nawet jeśli nie zostało spełnione kryterium w zakresie liczby ludności.

• Rada Europejska postanowiła, że ten nowy system zostanie wprowadzony w 2014 r. Przez pierwsze trzy lata, tj. do 2017 roku, państwo członkowskie może zażądać, aby dany akt został przyjęty większością kwalifikowaną określoną w aktualnie obowiązującym Traktacie z Nicei.

• jednomyślność - nie może być głosu sprzeciwu, wstrzymanie się od głosu nie stanowi przeszkody w przyjęciu danej uchwały, ten tryb stosowny jest m.in. w takich dziedzinach jak:

Funkcje Rady:

• prawodawcze - Rada jest instytucją, która wykonuje głównie kompetencje prawodawcze. Do 1993 roku miała wyłączne uprawnienia do wydawania wiążących aktów prawnych. Od TUE w dziedzinach, w których przewidywana jest procedura współdecydowania, Rada dzieli to uprawnienia z PE.

• kreacyjne - prawo do tworzenia niektórych organów i urzędów wspólnotowych (utworzenie izb sądowych przy SPI na mocy Traktatu Nicejskiego, utworzenie Europejskiej Agencji ds. Leków).

• Ponadto Rada ma prawo do określania liczby członków niektórych instytucji i organów np.: zwiększyć liczbę rzeczników generalnych w ETS. Wreszcie Rada mianuje członków instytucji i organów wspólnotowych: Komisji Europejskiej, Trybunału Obrachunkowego, Komitetu Ekonomiczno-Społecznego, Komitetu Regionów

• kontrolne:

- na mocy art. 7 TWE - w zakresie przestrzegania w państwach członkowskich zasad wolności, demokracji, poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności oraz państwa prawa.

- na mocy art. 104 TWE - w dziedzinie unii walutowej,

- na mocy art. 88 ust. 2, akapit 3 TWE - w dziedzinie pomocy publicznej.

• międzynarodowe - Rada ma uprawnienia do zawierania w imieniu WE umów międzynarodowych państwami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi. Ponadto rada odgrywa istotną rolę w procedurze prowadzącej do rewizji traktatów założycielskich.

Komisja Europejska

• organ ponadnarodowy, w skład KE wchodzi po jednym obywatelu z każdego państwa członkowskiego (w kadencji 2004-2009 z Polski w KE zasiada Danuta Hubner, odpowiedzialna za politykę regionalną), w chwili obecnej w KE zasiada 27 członków, jej przewodniczącym jest Jose Manuel Barroso. Kadencja KE wnosi 5 lat.

• Procedura powoływania członków KE obejmuje trzy kroki, opisana jest w art. 214 TWE:

- Rada nominuje przewodniczącego, następnie nominacja ta jest zatwierdzana prze PE

- Rada w porozumieniu z przewodniczącym (zgodnie z propozycjami każdego z państw) przyjmuje listę pozostałych członków KE, którzy kolegialnie zatwierdzani są prze PE,

- Rada mianuje całość KE.

• Na czele KE stoi przewodniczący, który kieruje jej pracami iksory ustala szczegółowy zakres obowiązków poszczególnych komisarzy. Od 2004 roku dodatkowo mamy do czynienia z pięcioma wiceprzewodniczącymi.

• Komisja Europejska pełni cztery podstawowe funkcje:

  1. przedkłada Parlamentowi i Radzie do zatwierdzenia wnioski legislacyjne,

  2. zarządza i wdraża unijne polityki oraz budżet UE,

  3. egzekwuje stosowanie prawa europejskiego - wspólnie z Trybunałem Sprawiedliwości,

  4. reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej, na przykład negocjując umowy między UE a innymi krajami

- uczestnictwo w procesie stanowienia prawa, KE dysponuje wyłączną inicjatywa ustawodawczą w obszarze wspólnotowym,

- może wydawać normatywne akty prawne - na podstawie upoważnienia traktatowego, udzielonego w akcie pochodnym przez Radę lub Radę i PE.

Trybunał Sprawiedliwości

  1. odesłania prejudycjalne,

  2. skargi na uchybienie zobowiązaniom,

  3. skargi o unieważnienie,

  4. skargi na zaniechanie działania,

  5. powództwa o odszkodowanie.

W skład Sądu Pierwszej Instancji wchodzi co najmniej jeden sędzia z każdego Państwa Członkowskiego (w 2007 r. 27 sędziów). Sędziowie mianowani są za wspólnym porozumieniem przez rządy Państw Członkowskich na okres sześciu lat, a ich mandat jest odnawialny. Sędziowie wybierają spośród siebie na okres trzech lat Prezesa.

• Sąd Pierwszej Instancji jest właściwy do rozpoznawania:

  1. skarg bezpośrednich wniesionych przez osoby fizyczne lub prawne przeciwko aktom prawnym instytucji wspólnotowych (których są one adresatami lub które dotyczą ich bezpośrednio i indywidualnie) lub przeciwko zaniechaniu działania przez te instytucje. Może to być na przykład skarga przedsiębiorstwa na decyzję Komisji nakładającą na nie grzywnę;

2. skargi wniesione przez Państwa Członkowskie przeciwko Komisji;

3. skargi wniesione przez Państwa Członkowskie przeciwko Radzie, dotyczące aktów z dziedziny pomocy państwa, handlowych środków ochronnych („dumping”) oraz aktów, za pomocą których korzysta ona z uprawnień wykonawczych;

4. skargi o odszkodowanie za szkody wyrządzone przez instytucje wspólnotowe lub ich pracowników;

5. skargi dotyczące umów zawartych przez Wspólnoty, w których właściwość Sądu została wyraźnie określona;

6. skargi z zakresu wspólnotowych znaków towarowych.

• Od orzeczeń wydanych przez Sąd przysługuje ograniczone do kwestii prawnych odwołanie do Trybunału Sprawiedliwości w terminie dwóch miesięcy.

Trybunał Obrachunkowy

Organy doradcze:

TWE; w Części V, zatytułowanej „Instytucje Wspólnoty. W Tytule I „Postanowienia instytucjonalne”, w rozdziale III zatytułowanym „KES”. art. 257-262.

Komitet Ekonomiczno-Społeczny

Komitet Regionów

Rzecznik Praw Obywatelskich (art. 195 TWE)

- niesprawiedliwość,

- dyskryminację,

- nadużywanie władzy,

- brak lub odmowę udzielenia informacji,

- nieuzasadnioną opieszałość,

- niepoprawność procedur.

Wspólna Polityka Zagraniczna
i Bezpieczeństwa

Unia Europejska określa i realizuje wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa obejmującą wszystkie dziedziny polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (art. 11 TUE)

Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa

CELE :

• ochrona wspólnych wartości, podstawowych interesów, niezawisłości i integralności Unii, zgodnie z zasadami Karty Narodów Zjednoczonych;

• umacnianie bezpieczeństwa Unii we wszelkich formach;

• utrzymanie pokoju i umacnianie bezpieczeństwa międzynarodowego zgodnie z zasadami Karty Narodów Zjednoczonych oraz Aktu Końcowego z Helsinek i celami Karty Paryskiej, w tym dotyczącymi granic zewnętrznych;

• popieranie współpracy międzynarodowej;

• rozwijanie oraz umacnianie demokracji i państwa prawnego, a także poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności.

Realizacja celów II filaru jest uzależniona od poszanowania przez państwa członkowskie zasad współpracy, określonych w art.11 ust. 2 TUE. Zgodnie z nim państwa członkowskie:

a)  popierają, aktywnie i bez zastrzeżeń, politykę zewnętrzną i bezpieczeństwa UE,

b)  działają zgodnie na rzecz umacniania i rozwijania wzajemnej solidarności politycznej,

c)  powstrzymują się od wszelkich działań, które byłyby sprzeczne z interesami UE lub mogłyby zaszkodzić jej skuteczności.

• Nad poszanowaniem tych zasad czuwa RUE.

Rada Europejska - określanie głównych kierunków działania poprzez:

• ustalanie zasad i ogólnych wytycznych WPZiB,

• przyjmowanie wspólnych strategii,

• decyzja polityczna w sprawie rozwijania wspólnej polityki obronnej prowadzącej do wspólnej obrony (zastrzeżenie procedur konstytucyjnych).

Rada - organ decyzyjny

• przyjmuje wspólne stanowiska i wspólne działania,

• decyzje o wzmocnionej współpracy,

• rekomenduje RE przyjęcie wspólnych strategii i je realizuje (w.s. i w.dz.),

• forum informacji i uzgodnień między p. czł.

Prezydencja

Sekretarz Generalny Rady - Wysoki Przedstawiciel ds. WPZiB

Parlament Europejski

• konsultacja w s. najważniejszych kwestii i podstawowych kierunków WPZiB (prezydencja); informacja (prez., K),

• pytania i zalecenia kierowane do Rady,

• coroczna debata w sprawie postępów w realizacji WPZiB,

Komisja

• w pełni uczestniczy w pracach w zakresie WPZiB,

• wspomaga Prezydencję w działaniach zewnętrznych,

• przedkłada Radzie propozycje,

• może zwracać się do Rady z pytaniami.

Źródła prawa w II filarze UE

Rada Europejska akty polityczne:

• zasady i ogólne wytyczne,

• wspólne strategie w dziedzinach, w których państwa członkowskie mają ważne wspólne interesy. Określają one ich cele, czas trwania i środki, które mają być przekazane do dyspozycji przez Unię i państwa członkowskie (art. 13) (zob. np. Wspólna strategia w sprawie Rosji z 1999 r.)

Rada:

• wspólne działania (art. 14 TUE) - dotyczą pewnych sytuacji, w których niezbędne jest podjęcie działań operacyjnych; wspólne działania określają ich zasięg, cele, zakres i środki, jakie mają być oddane do dyspozycji Unii, warunki wprowadzania ich w życie oraz - w razie potrzeby - czas ich trwania (art. 14 TUE) zob. np. wspólne działanie.

• wspólne stanowiska (art.15 TUE) - określają podejście Unii do danego problemu o charakterze geograficznym lub przedmiotowym; państwa członkowskie zapewniają zgodność swych polityk krajowych ze wspólnymi stanowiskami (art. 15 TUE).

Proces decyzyjny

Inicjatywa - państwa członkowskie, Komisja; wykonywanie ogólnych wytycznych

Rada

co do zasady działa jednomyślnie (art. 23 TUE);

- konstruktywne wstrzymanie się od głosu.

QMV (forma głosowania - kwalifikowana większość)

• wspólne działania i wspólne stanowiska i inne decyzje na podstawie wspólnych strategii;

• decyzje wykonawcze do wspólnych stanowisk i wspólnych działań;

• mianowanie specjalnego przedstawiciela.

KOMPROMIS LUKSEMBURSKI

Jeżeli państwo członkowskie oświadcza, że z ważnych przyczyn polityki krajowej zamierza się sprzeciwić podjęciu decyzji podejmowanej QMV, głosowanie nie dochodzi do skutku. Rada może QMV, podjąć decyzję o przekazaniu sprawy Radzie Europejskiej w celu podjęcia decyzji jednomyślnie.

QMV - nie dotyczy spraw mających wpływ na kwestie wojskowe lub polityczno obronne.

Umowy międzynarodowe zawierane przez UE (art. 24 TUE)

• Jeżeli do wykonania postanowień niniejszego tytułu niezbędne jest zawarcie umowy z jednym lub z większą liczbą państw bądź z organizacjami międzynarodowymi, Rada może upoważnić Prezydencję, wspieraną w miarę potrzeby przez Komisję, do podjęcia rokowań w tym celu. Umowy takie są zawierane przez Radę na podstawie zalecenia Prezydencji.

• Decyzja Rady o związaniu się umową:

- zawierana jednomyślnie,

- QMV jeżeli umowa ma na celu wprowadzenie w życie wspólnego działania lub wspólnego stanowiska.

• Umowa nie wiąże Państwa Członkowskiego, którego przedstawiciel w Radzie oświadczył, że musi ono stosować się do wymogów własnej procedury konstytucyjnej; inni członkowie Rady mogą uzgodnić, że mimo tego umowa ta będzie miała zastosowanie tymczasowe.

• UMOWY WIĄŻĄ INSTYTUCJE UNII

Współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych

art. 2 ust. 4 TUE

celem Unii Europejskiej jest utrzymanie i rozwijanie Unii jako przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, w ramach której zapewniony zostanie swobodny przepływ osób w powiązaniu z właściwymi środkami w zakresie kontroli granic zewnętrznych, azylu, imigracji oraz zapobiegania przestępczości.

art.29 TUE

Z zastrzeżeniem kompetencji Wspólnoty Europejskiej, celem Unii jest zapewnienie obywatelom wysokiego poziomu ochrony w przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości przez opracowanie wspólnego działania między państwami członkowskimi w dziedzinie współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych, zapobieganie rasizmowi i ksenofobii oraz walka z tymi zjawiskami. Cel ten jest osiągany poprzez zapobieganie przestępczości zorganizowanej lub innej i walka z tym zjawiskiem, a w szczególności z terroryzmem, handlem ludźmi i przestępstwami przeciwko dzieciom, handlem narkotykami, handlem bronią, korupcją i nadużyciami.

Środki:

- ściślejsza współpraca między siłami policji, władzami celnymi i innymi właściwymi władzami w państwach członkowskich, bezpośrednio i za pośrednictwem Europejskiego Urzędu Policji (Europol);

- ściślejsza współpraca między władzami sądowymi i innymi właściwymi władzami państw członkowskich;

- zbliżanie norm prawa karnego państw członkowskich.

Rada Europejska - główny organ polityczny w ramach kompetencji ogólnych (art. 4 TUE) (por. konkluzje RE z Tampere -1999 r., Program Haski z 2004 r.)

Rada - główny organ decyzyjny

- stanowienie aktów prawnych współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych,

- opracowywanie i przyjmowanie konwencji między państwami członkowskimi;

- określanie warunków i granic akcji transgranicznych;

- upoważnianie państw członkowskich do ściślejszej współpracy;

- wszczynanie rokowań i zawieranie umów międzynarodowych dotyczących III filara;

- forum informacji i konsultacji państw członkowskich.

Komitet Koordynacyjny (art. 36 TUE)

- złożony z wyższych funkcjonariuszy ministerstw spraw wewnętrznych i sprawiedliwości;

- pełni funkcję koordynacyjną;

- formułuje opinie przeznaczone dla Rady, z jej inicjatywy albo z inicjatywy własnej;

- przyczynia się do przygotowania pracy Rady w dziedzinach objętych współpracą, z zastrzeżeniem roli COREPER.

Komisja

- jest w pełni włączana w prace w zakresie III filaru;

- inicjatywa prawodawcza (obok państw członkowskich);

- prawo wniesienia skargi o stwierdzenie nieważności decyzji lub decyzji ramowej przyjętej przez Radę;

- uczestniczy w wykonywaniu przez Urząd Przewodniczącego funkcji reprezentacyjnej;

- obowiązek regularnego informowania Parlamentu Europejskiego o pracach prowadzonych w III filarze;

- uprawnienie do formułowania opinii, które mogą zawierać zalecenia;

- inicjatywa w sprawie uwspólnotowienia dziedzin objętych współpracą.

Parlament Europejski

funkcja opiniodawcza - opinia w sprawie przyjęcia decyzji ramowych, decyzji i konwencji przyjmowanych na podst. art. 34 TUE.

• pytania i zalecenia kierowane do Rady.

• coroczna debata w sprawie postępów w dziedzinach objętych współpracą.

Źródła prawa w III filarze UE

Art.. 34 TUE

wspólne stanowiska - ustalają sposób postępowania Unii w określonej sprawie (zob. Wspólne stanowisko z dnia 6 października 1997 r. w sprawie negocjacji dotyczących korupcji, prowadzonych w ramach Rady Europy i OECD)

Decyzje ramowe - przyjmowane w celu zbliżania przepisów ustawowych i wykonawczych. Decyzje ramowe wiążą Państwa Członkowskie w odniesieniu do rezultatu, który ma być osiągnięty, pozostawiają jednak organom krajowym swobodę wyboru formy i środków; nie mogą one wywoływać skutku bezpośredniego;

skutek prawny decyzji ramowych w prawie wewnętrznym - obowiązek interpretacji prawa krajowego w zgodzie z decyzją ramową

Orzeczenie w sprawie C-105/03 postępowanie karne przeciwko M. Pupino:

„zasada wykładni zgodnej obowiązuje również w przypadku decyzji ramowych przyjętych na podstawie tytułu VI Traktatu o Unii Europejskiej. Aby osiągnąć rezultat zamierzony przez decyzję ramową i przez to zastosować się do art. 34 ust. 2 lit. b) UE, dokonujący wykładni sąd odsyłający, stosując prawo krajowe, ma obowiązek dokonać wykładni tego prawa, na ile to tylko możliwe, w świetle brzmienia i celów tej decyzji ramowej”

decyzje - przyjmowane dla osiągnięcia jakichkolwiek innych rezultatów, zgodnych z celami współpracy, z wyłączeniem zbliżania przepisów ustawowych i wykonawczych państw członkowskich (zob. np. decyzja powołująca Eurojust);

nie wywołują skutku bezpośredniego.

konwencje - sporządzane przez Radę, która zaleca ich przyjęcie Państwom Członkowskim, zgodnie z ich odpowiednimi wymogami konstytucyjnymi. (zob. Konwencja w sprawie pomocy prawnej w sprawach karnych z 2000 r.)

• Państwa Członkowskie wszczynają właściwe procedury w terminie ustalonym przez Radę.

• Jeśli same konwencje nie stanowią inaczej, wchodzą one w życie po ich przyjęciu przez co najmniej połowę Państw Członkowskich w tych Państwach.

Proces decyzyjny

• prawo inicjatywy prawodawczej dzielone między państwa członkowskie a Komisję;

• Rada działa co do zasady jednomyślnie; QMV - środki wykonawcze do konwencji i decyzji;

• procedura konsultacji z PE.

Procedury tworzenia prawa wspólnotowego

• Procedura konsultacji.

• Procedura wyrażania zgody.

• Procedura współdecydowania (art. 251 TWE).

• Procedura współpracy (art. 252 TWE).

Procedura konsultacji

• inicjatywa prawodawcza należy do Komisji Europejskiej,

• Skierowany do Rady projekt Komisji, Rada przedstawia do konsultacji PE,

• PE zajmuje w sprawie projektu swoje stanowisko,

• Stanowisko PE nie jest wiążące dla Rady, ale Rada ma obowiązek zwrócenia się do PE w celu zasięgnięcia opinii,

• Rada uchwala projekt aktu (KONIEC).

Procedura wyrażania zgody

• Rada przedstawia PE wydawany przez siebie projekt aktu przed jego ostatecznym uchwaleniem,

• PE projekt może albo uchwalić albo odrzucić,

• PE działa w tym wypadku jako instytucja nadzorcza (nie może wypływać na treść aktu),

• W praktyce stosuje się wcześniejsze konsultacje, by wykluczyć możliwość odrzucenia aktu przez PE,

• Procedura ta najczęściej jest stosowana przy podejmowaniu decyzji o zawarciu niektórych umów międzynarodowych przez WE,

• Najczęściej Rada w tej procedurze musi podjąć decyzję o uchwaleniu aktu jednomyślnie.

Procedura współdecydowania art. 251 TWE

1) Inicjatywa prawodawcza należy do Komisji Europejskiej.

2) Projekt przedstawiany jest zarówno Parlamentowi Europejskiemu, jak i Radzie.

3) PE wydaje opinię.

4) Bazując na opinii Rada podejmuje decyzję stanowiąc większością kwalifikowaną:

a) jeśli przyjmuje wszystkie poprawki zawarte w opinii Parlamentu Europejskiego, może uchwalić akt zmieniony w ten sposób (KONIEC);

b) jeśli Parlament Europejski nie proponuje żadnej poprawki, może uchwalić projektowany akt (KONIEC);

c) jeśli są różnice między Radą a PE, uchwala Rada wspólne stanowisko i przekazuje je Parlamentowi Europejskiemu.

Jednocześnie Rada informuje w pełni Parlament Europejski o powodach, które doprowadziły ją do uchwalenia wspólnego stanowiska, a także Komisja informuje w pełni Parlament Europejski o swoim stanowisku.

5. PE ma 3 miesiące na:

a) zatwierdzenie wspólnego stanowiska (KONIEC),

b) jeśli PE nie wypowiada się, dany akt uważa się za uchwalony zgodnie z tym wspólnym stanowiskiem (KONIEC),

c) PE bezwzględną większością liczby deputowanych proponuje poprawki do wspólnego stanowiska - zmieniony tekst jest przesyłany do Rady i Komisji, która wydaje opinię w przedmiocie tych poprawek.

6. Rada ma 3 miesiące na :

a) Rada, stanowiąc większością kwalifikowaną, przyjmuje wszystkie te poprawki, akt uważa się za uchwalony w postaci wspólnego stanowiska zmienionego w ten sposób (KONIEC);

b) Rada musi stanowić jednomyślnie w sprawie poprawek, które stały się przedmiotem negatywnej opinii Komisji (KONIEC),

c) jeśli Rada nie przyjmie wszystkich poprawek, przewodniczący Rady w porozumieniu z przewodniczącym Parlamentu Europejskiego zwołuje komitet pojednawczy w terminie sześciu tygodni.

7. Komitet pojednawczy

• w skład wchodzą członkowie Rady lub ich przedstawiciele oraz taka sama liczba przedstawicieli Parlamentu Europejskiego,

• jego zadanie jest doprowadzić do porozumienia w sprawie wspólnego projektu,

• Komisja uczestniczy w pracach komitetu pojednawczego i podejmuje wszelkie niezbędne inicjatywy na rzecz zbliżenia stanowisk Parlamentu Europejskiego i Rady.

8. Jeśli w terminie sześciu tygodni od jego zwołania komitet pojednawczy zatwierdzi wspólny projekt, Parlament Europejski i Rada mają termin sześciu tygodni od tego zatwierdzenia na uchwalenie danego aktu zgodnie ze wspólnym projektem (KONIEC).

9. Jeżeli jedna z tych dwóch instytucji nie zatwierdzi proponowanego aktu w przewidzianym terminie, uważa się go za nieprzyjęty (KONIEC).

10. W przypadku gdy komitet pojednawczy nie zatwierdzi wspólnego projektu, proponowany akt uważa się za nieprzyjęty (KONIEC).

11.Terminy trzech miesięcy i sześciu tygodni przewidziane w niniejszym artykule są przedłużone najwyżej, odpowiednio, o miesiąc i o dwa tygodnie, z inicjatywy Parlamentu Europejskiego lub Rady.

Procedura współpracy (art. 252 TWE)

1. Inicjatywa prawodawcza należy do Komisji Europejskiej.

2. PE wydaje opinię (pierwsze czytanie).

3. Rada, stanowiąc większością kwalifikowaną na wniosek Komisji i po uzyskaniu opinii Parlamentu Europejskiego, uchwala wspólne stanowisko.

4. Wspólne stanowisko Rady jest przekazywane Parlamentowi Europejskiemu (drugie czytanie). Rada i Komisja w pełni informują Parlament Europejski o powodach, które doprowadziły Radę do przyjęcia wspólnego stanowiska, jak również o stanowisku Komisji.

5. Jeśli w terminie trzech miesięcy od przekazania wspólnego stanowiska Parlament Europejski zatwierdzi je lub jeśli nie wypowie się w tym terminie, Rada ostatecznie uchwala akt, zgodnie ze wspólnym stanowiskiem (KONIEC).

6. Parlament Europejski w terminie trzech miesięcy, o którym mowa powyżej może bezwzględną większością głosów swoich członków zaproponować poprawki we wspólnym stanowisku Rady. Może również, taką samą większością, odrzucić wspólne stanowisko Rady. Wynik głosowania jest przesyłany Radzie i Komisji.

7. Jeśli Parlament Europejski odrzucił wspólne stanowisko Rady, Rada może stanowić w drugim czytaniu wyłącznie jednomyślnie (KONIEC).

8. Komisja ponownie rozpatruje, w terminie miesiąca, projekt, na podstawie którego Rada uchwaliła wspólne stanowisko, biorąc pod uwagę poprawki proponowane przez Parlament Europejski.

9. Komisja przesyła Radzie, w tym samym czasie, co swój powtórnie rozpatrzony projekt, poprawki Parlamentu Europejskiego, których nie uwzględniła, wyrażając swoją opinię w tym przedmiocie.

Rada może przyjąć te poprawki jednomyślnie (KONIEC).

10. Rada, stanowiąc większością kwalifikowaną, przyjmuje projekt powtórnie rozpatrzony przez Komisję (KONIEC).

11. Rada może zmienić projekt powtórnie rozpatrzony przez Komisję wyłącznie jednomyślnie (KONIEC).

12. W przypadkach określonych powyżej Rada jest zobowiązana stanowić w terminie trzech miesięcy. W przypadku braku decyzji w tym terminie, wniosek Komisji uważa się za nieprzyjęty.

13. Okresy określone powyżej mogą być przedłużone za wspólnym porozumieniem między Radą i Parlamentem Europejskim najwyżej o miesiąc.

6


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
ściąga-unia europejska, Administracja-notatki WSPol, Instytucje i źródła prawa Unii Europejskiej
ściąga z ue, Instytucje i źródła prawa UE
Odpowiedzi do tego drugiego ca dałem i jest na 38 pytań, instytucje i źródła prawa w UE
Zasada subsydiarności w Unii Europejskiej, instytucje i źródła prawa UE
INSTYTUCJE I ŹRÓDŁA PRAWA UNII EUROPEJSKIEJ, Administracja
Zasada pomocniczości, instytucje i źródła prawa UE
Unia Europejska1, instytucje i źródła prawa UE
Instytucje i żródła prawa UE
odp na zagadnienia, Instytucje i źródła prawa UE
EWOLUCJA INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ, instytucje i źródła prawa UE
ANATOMIA ŚCIĄGA FULL, anatomia
PE, Instytucje i źródła prawa UE
Instytucje i źródła UE, zagadnienia
Instytucje i źródła UE, organy UE, Organy Unii Europejskiej
Instytucje i źródła Unii Europejskiej zagadnienia egzaminacyjne
ściąga full z metrologii mechatronika
Skierowanie pytania prejudycjalnego do ETS przez sąd, instytucje i źródła prawa UE
filary UE, instytucje i źródła prawa w UE
Instytucje i źródła prawa UE

więcej podobnych podstron