1. Położenie geograficzne Polski: a) Polska leży na półkuli wsch.- południowej. b) Między zwrotnikiem raka, a kołem podbiegunowym północnym c) w strefie klimatu umiarkowanego. d) w strefie klimatu środkowoeuropejskiego * Polska leży w środkowej Europie na niżu europejskim. Między Sudetami, a Karpatami od południa morza Bałtyckiego od północny oraz od Zach. Nysą Łużycką do wschodu Bugiem, w dorzeczu Wisły i Odry. 2. Położenie Matematyczne: N - Jastrzębia Góra (54 st 50min 08 `' N) W - Zakole Odry (14st 07' E) E - Kolano Bugu (24st. 08' E) S - Przełęcz Łóżyczka (szczyt Opołonek) ( 49st. 00' N) 10st. 01' ^^ 5st 50' 08'' 3. Położenie Polityczne Polski: E - Niemcy (Berlin) ES - Czechy (Praga) S - Słowacja (Białoruś) WS - Ukraina (Kijów) W - Białoruś (Mińsk) WN - Litwa (Wilno) N - Rosja (Moskwa) 4. Powierzchnia lądowa zajęta przez Polskę wynosi 312.685 km2, morskie wody wewnętrzne wynoszą 204 km2, a morze Bałtyckie terytorialne 8.682 km2 (12 mil morskich). Strefa ekonomiczna Bałtyku zajmuję 3.511 km 5. Długość Granic lądowych z poszczególnymi sąsiadami Polski: a) Niemcy - 467 km + 22km (1990r.) b) Czechy - 796 km (1993r.) c) Słowacja - 541 km (1993r.) d) Ukraina - 535 km (1991r.) e) Białoruś - 418 km (1991r.) f) Litwa - 104 km (1991r.) g) Rosja - 210 km + 22 km (1991r.) 6.Podział Administracyjny Polski: a) I podział administracyjny - (1946 - 1950r.) 14 województw + 2 miasta na prawach województw (Warszawa, Łódź) trójstopniowy podział (woj., gminy, powiaty) b) II podział administracyjny - (1950 - 1975r.) 17 woj. + 5 miast na prawie (wa-wa, Łódź, Kraków, Poznań, Wrocław) trójstopniowy podział. c) III podział administracyjny - (01.VI.1975 - 1998r.) dwustopniowy podział, 49 woj. (woj. I gminy) d) IV podział administracyjny - (od 01.I.1999r.) trójstopniowy podział, 16 woj. (208 powiatów ziemskich, 64 powiatów grockich, 2489 gmin)
7.Województwo Wielkopolskie: 1. Na obszarze Polski spotykają się wlk. Jednostki (struktury) tektoniczne, budujące kontynent europejski. A - prekambryjska platforma wschodnioeuropejska B - obszar fałdowań paleozoicznych (kaledońskie i hercyńskie) C - obszar fałdowań alpejskich 2. Ziemia w swych dziejach geologicznych zmieniła oblicze w sposób znaczący przynajmniej 3-krotnie: a) na przełomie ordownika i syluru ok. 430mln. Lat temu miała miejsce orogeneza kaledońska, której ślady widoczne są w S części gór świętokrzyskich i Sudetach. W Europie powstają góry Skandynawskie, Grampian i Kaledońskie. b) Między karbonem, a permem, ok. 340 mln lat temu. Miała miejsce orogeneza hercyńska (warescyjska). Wypiętrzaniu uległ N część gór Świętokrzyskich i Sudety, powstał również Krystaliczny trzon Tatr. W Europie utworzyły się Góry Harz, Ardeny, Wogezy, Masyw Centralny, Las Czeskim Schwarzwald. Powstają złoża miedzi, ołowiu, żelaza oraz pokłady węgla Kamiennego. c) W kredzie i trzeciorzędzie ok. 130mln lat temu (palogen) ma miejsce orogeneza Alpejska. Wypiętrzaniu ulegają Karpaty, powstają zapadliskowo przedkarpackie, odmłodzeniu ulegają Sudety. W Europie tworzą się Góry Bałtyckie, Pireneje, Alpy, Karpaty, Apeniny, Dynarskie, Pontyjskie, Kaukaz, Tourus, Masyw Radopolski. * Powstają złoża węgla brunatnego, gipsu, soli, siarki, ropy naftowej, gazu ziemnego. 3. Ruchy górotwórcze - na wlk. Skalę ustały w erze kenozoicznej pod koniec trzeciorzędu (palogenu) 1.Neogen (czwartorzęd) - okres w dziejach geologicznych ziemi trwający 1,9mld. lat temu, dzieli się na: a)PLEJSTOCEN (epoka lodowcowa)glacjały, interglacjały. b)HOLOCEN (ocieplenie klimatu trwające od 10tys. lat) 2. Na przełomie patogenu i neogenu. Klimat oziębił się oraz wzrosła ilość opadów. Przyczyniło się do powstania w Europie lądolodu skandynawskiego. 3. W Polsce wyróżnia się, co najmniej 3 zlodowacenia: I - zlodowacenie południowo - polskie (krakowskie, Sanu II) II - zlodowacenie środkowopolskie (Odry) III - zlodowacenie północnopolskie (Bałtyckie, Wisły) 4. Granica ost. Zlodowacenia oddziela krajobraz młodoglacjalny (pobrzeża, pojezierza) od krajobrazu staroglacjalnego (nizina środkowopolska) 5. W wyniku zlodowacenia skandynawskiego ukształtowały się rysy morza bałtyckiego oraz rzeźba pow. Polski pokryta w 85% osadami polodowcowymi. 6. Formy krajobrazu polodowcowego na terenie Polski: a) Akumulacja działalności lądolodów: -moreny czołowe, -głazy narzutowe (eratyki) -sandor (pole sandrowe, stożek Sandrowy) -ozy i Kemy b) erozja działalności lądolodów (pradoliny, rynny) 1. Polska jest krajem wybitnie nizinnym. Średnia wys. Polski wynosi 173m.n.p.m: *pow. 0m.n.p.m - 0,2% pow. kraju *pow. 0-300 mnpm - 91,1% pow kraju *pow. 300-500 mnpm - 5,6% pow kraju * 500-1000mnpm - 2,9% pow kraju *pow powyżej 1000mnpm - 0,2% pow kraju 2. Charakterystyczną cechę ukształtowania na obszarze Polski jest pasowy układ rzeźby. Na przemian występują obszary niżej i wyżej wzniesione. I - pas pobrzeży (1,8m.p.p.m - 216m.p.p.m) raczki Elbląskie II - pas pojezierzy (50mnpm - 329mnpm) Wieżyca III - pas nizin środkowopolskich (50mnpm - 150mnpm) IV - pas wyżyn (300 - 612 mnpm) Łysica V - pas kotlin podkarpackich ( ok.140mnpm - 300mnpm) VI - pas gór ( 300 - 2499 mnpm) Rysy. 3. Pasować ukształtowania powierzchni Polski jest uwarunkowane przeszłością geologiczną: a) południową część kraju ukształtowały ruchy górotwórcze oraz odporność skał budujących góry. b) na północną i środkową część kraju miał wpływ lądolód skandynawski. 4. Trzy wyraźne strefy rzeźby: a) rzeźba młodoglacjalny, występująca na obszarze północnej części Polski, utożsamioną z maksymalnym zasięgiem lądolodu zlodowacenia Wisły. b) rzeźba staroglacjalna, powstała na obszarach objętych działalnością lądolodów starszych niż zlodowacenie Wisły. Północną granicą tej strefy jest linia max zasięgu lądolodu zlodowacenia Wisły, a południową, w przybliżeniu, linia oddzielającą Niziny Środkowopolskiej od pasa wyżyn i Przedgórza Sudeckiego. c) rzeźbę przedczwartorzędową, występująca na znacznych obszarach wyżyn i gór, powstałą w trzeciorzędzie i w różnym stopniu przeobrażaną w czwartorzędzie. Przykładami obszarów o rzeźbie trzeciorzędowej, przekształconej w czwartorzędzie przez lodowce górskie, są Tatry i Karkonosze. 1.Podział Polski na krainy geograficzne w oparciu o zróżnicowanie rzeźby terenu: I - niż Polski: 1. Pobrzeża Południowo - bałtyckie: a) n. szczecińska b) pobrzeże koszalińskie c) pobrzeże Gdańskie z Żuławami Wiślanymi d) n. Staropruska 2. Pojezierza Polskie: a) poj. Pomorskie b) poj. Mazurskie + Suwalskie c) poj. wlkp. 3. Niziny Środkowopolskie: a) niż. Wlkp. b) niż. Śląska c) niż. Mazowsza e) pojezierze Lubelskie II - Wyżyny Polskie: a) Wyżyna śląska b) wyz. Krakowsko - Częstochowska c) wyż. Niecka - Niedziańska d) wyż. Kielecko - sandomierska z górami Świętokrzyskimi e) wyż. Lubelska z Roztocza III - Kotliny Podkarpackie: a) Kotlina Oświęcimska b) Kotlina IV - Góry Polskie: 1. Przedgórze Sudeckie i Sudety: a) Góry Izerskie b) g. Kaczawskie c)g. Stołowe d)g. Sowie e) g. Karkonosze f)g. Orlickie g)g. Złote h) g. Bystrzyckie 2.Karpaty i podgórze karpackie: a)Beskidy: żywiecki, śląski, makowski, sądecki, Bieszczady, bezpowy, Gorce, niski b)Podhale i Pieniny c)tatry. |
1. Polska leży w Pd. strefie klimatu umiarkowanego ciepłego w odmianie przejściowej między klimatem morskim, a kontynentalnym. 2. Stany pogody w Polsce zależą od mas powietrza napływających z różnych rejonów świata: - stały niż Islandzki aktywowanej działającą zimą na lato - zimne układy baryczne tworzą się nad ziemią (wyż Azjatycki w klimacie umiarkowanym) - stały wyż Azorski prowadzący napływ powietrza zwrotnikowego morskiego, głównie latem. - ośrodki wyżowe powstające nad Afryką N i półwyspem Azji Mniejszej wpływając na pogodę przede wszystkim w lecie i na początku jesieni. - Wyż Grenlandzki powodujący napływ zimnych arktycznych mas powietrza w zimę i na wiosnę. 3. PPm, Powietrze Polarne morskie. Napływ z nad Atlantykiem przez cały rok przynosząc dużo wilgoci i niskie ciśnienie. Latem następuje wtedy zachmurzenie, opady i ochłodzenie. Zima zachmurzenie, opady i ocieplenie. 4. PPk, Powietrze Polarne kontynentalne. Napływ z Europy, Azji przez cały rok przynosząc mało wilgoci. Lato: ciśnienie niskie, a zima - wysokie. Lato jest wtedy gorące, suche, a zima mokra i sucha. 5. PZn, Powietrze Zwrotnikowe morskie. Napływ z Azorów i morza śródziemnego przez cały rok, ale spowodowanie przynosząc dużo wilgoci i wysokie ciśnienie. Lato jest wtedy upalne i słoneczne, zimą następuję gwałtowne roztopy i mgły. 6. PZ, Powietrze Zwrotnikowe. Napływa z półwyspu Azji Mniejszej. Latem i jesienią przynosząc mało wilgoci i wysokie ciśnienie, pogoda jest wtedy gorąca, sucha i słoneczna (Polska złota jesień) 7. PA, Powietrze Arktyczne. Napływa z północnej części oceanu Arktycznego. Zimą i na wiosnę przynosząc dużo opadów, wilgoci i wys. ciśnienia. Zima jest wtedy mroźna i słoneczna, nocami przykryta śniegami. Wiosną następuję ochłodzenie, a także przymrozków. 8. Położenie Polski w centralnej Europie, gdzie pojawiają się różnorodne masy powietrza, wpływające na zmienności stanów pogody. Szczególnie Kapryśna pogoda występująca w październiku i listopadzie oraz w marcu i kwietniu warunkuje 6 klimatów (termicznych) pór roku.
1. WIATRY W POLSCE 2.Temperatura w Polsce:
a)Temperatury kształtowane są przez położenie geograficzne Polski od czego zależy wysokość Słońca i usłonecznienie ziemi w określonych porach roku, morfologia terenu i jego wysokości n.p.m., oraz jak to już wcześniej było wspomniane - od rodzaju mas powietrza napływających nad teren Polski.
3. OPADY W POLSCE: 4.okres wegetacyjny, część roku (w Polsce ok. 200 dni), w której zachodzą u roślin intensywne procesy życiowe; w klimacie umiarkowanym o.w. jest przedzielony okresem spoczynku zimowego; w Polsce za początek o.w. w rolnictwie przyjęto zakwitanie leszczyny i podbiału, za koniec — opadanie liści kasztanowca i brzozy.
Sieć hydrograficzna Polski 2. Rzeka główna - jest to rzeka uchodząca do morza. 3. System rzeczny - jest to rzeka główna wraz z dopływami. 4. Dorzecze - jest to obszar, z którego rzeka Głowna zbiera wodę. 5. Zlewisko - obszar, z którego rzeki spływają do jednego akwenu. 6. Dział wodny - granice między dorzeczami. 7. Ustrój (reżim rzeczny) - sposób i rytm zasilania rzeki w wodę ustalony na podstawie wieloletnich obserwacji poziomu wody w rzece. 8. Dopływ - rzeka lub mniejszy ciek wodny, który nie uchodzi bezpośrednio do morza, ale do innej rzeki. W zależności od tego, z której strony (brzegu) rzeki dopływ łączy się z nią, wyróżnia się dopływy lewe i prawe. 2. Zatoki Bałtyku: Zatoka Botnicka Zatoka Fińska Zatoka Gdańska Zatoka Pomorska Zatoka Ryska Zalew Kuroń
3.Panstwa i porty Bałtyku: Szczecin małe: Police, Kołobrzeg, Darłowo, Łeba,
Ustka, Hel, Władysławowo 4.Państwa Bałtyku: Zelandia, Bornholm, Gotlandia, Falster, Fionia,Uznam, Sarema, Als, Olandia, Wolin, Rugia, Muhu, Hailuoto, Fehmarn 5.Cieśniny Bałtyku: Wielki i Mały Bełt, Sund, Piławska 1. Terytorium naszego kraju prawie w całości należy do zlewiska morza Bałtyckiego 99,8%. Niewielkie skrawki Polski należą do zlewiska morza N i czarnego. 2. W obrębie zlewiska Bałtyku poszczególne dorzecza zajmują: * 55% - kraju przypada na dorzecze Wisły * 34% - kraju przypada na dorzecze Odry * 10% kraju przypada na pobrzeże m. Bałtyckiego * 1 % pow. kraju na dorzecze Niemna 3. Charakterystyczną cechą dopływu Wisły, Odry jest ich cechą asymetryczną. WISŁA - 27:73 ODRA - 30:70 Nawiązuje to ogólnego nachylenia terenu z S na NW oraz ukierunkowania sieci rzecznej w plejstocenie. 4.Reżim rzeczny Polski jest złożony z deszczowo-śnieżnych z podwójnym max. stanem wody, letnim opadowym i wiosennym roztopowym. Min. stanów wody jest na koniec lata i początek jesieni. Okres zlodowacenia rzek trwa 10 - -20dni na Zach. do 80 dni na wsch. 5. Najdłuższe rzeki w Polsce: Wisła (1047km); Odra (854km, 742km); Warta (808km); Bug (772,584km); Narew (484,448km), SAN,NOTEĆ, WIEPRZ, PILICA, BÓBR.. 6. W Polsce eksploatuje się źródła mineralne i cieplice do celów leczniczych w czterech regionach: a)KUJAWSKO-POMORSKI, Świnoujście, kamień pomorski, Kołobrzeg (warta) b) SUDECKI - Jelenia góra, Kudawa Zdrój, Trzebnica (odra) c) Region Podkarpacki - Busko zdrój, salce zdrój, Krzeszowice (Wisła) d) region Karpacki - Rabka zdrój, poręba wlk., krynica zdrój, (WISŁA, SAN) 1. Powierzchnia Bałtyku wynosi 415.000km2, a rozciąga się na długość 1300km. 2. Dlaczego Bałtyk jest Młody? - powstał on ok. 2000 lat temu (jest częścią Atlantyku) - ruchy izostatyczne w morzu Bałtyckim, gdzie odcinał Bałtyk i tworzą się jeziora. - podniesienie się poziomu wody w Bałtyku. 3. Dlaczego Bałtyk jest Morzem Śródziemnym? - ze wszystkich stron jest otoczone lądem i wszechoceanem, połączone cieśninami. Jest morzem śródziemnym wewnątrzkontynentalnym. 4. Dlaczego Bałtyk jest PŁYTKI? - Bałtyk jest morzem SZELFOWYM (ma gł. do 200m, w niektórych wypadkach do 500m) - 80% dna Bałtyku leży między 50, a 10m) -2% Bałtyku leży na dnie powyżej 200m. (459m. - Głębia Landsort) 5. Dlaczego Bałtyk jest Słony? - 7 %o - średnie zasolenie Bałtyku - Izohaliny - pkt. łączące zasolenia. - 250 rzek wpływa z wodą słodką. - wąskie cieśniny (słabo połączone z wszechoceanem) - 30 lat trwa wymiana wód - N część Bałtyku zamarza, więc rozbija sól 6. Dlaczego Bałtyk jest Chłodny? - 0 st. C - 18st. C średnia temp. ( w zatoczkach +22 st. C) - Bałtyk leży daleko na północ, przez to, co roku zamarza. - od strony Zach. zarośnięty jest górami, a na wsch. odsłonięty od zimnej. 7. Dlaczego Bałtyk jest Brudny? - Zlewiska zajmują 1.700.000km - ok. 350 rzek, które niosą jakieś zanieczyszczenia: pochodzące z atmosfery i z rzek to zanieczyszczenia komunalne; z poszukiwania surowców z dna Bałtyku; pochodzące z wydobycia ropy naftowej z dna Bałtyku; z tankowców płynących po Bałtyku; z otaczających pól rolnych (EUTOFIZACJA - proces użyźniania morza), nawozy spływające z wodami do Bałtyku (gnicie roślin i szczątek zwierząt w Bałtyku, z których powstają pustynie siarkowowodorwe) - pozostałości po II wojnie światowej (zardzewiałe statki, bronie, bomby, itp.)
|