Stosunki Polska-UE
Od sierpnia 1961 roku najbardziej wymownym symbolem podziału Europy był berliński mur. W listopadzie 1989 mur, składający się z betonowych zapór, okopów, drutów kolczastych i min, runął. Rok później Berlin stał się oficjalnie jednym miastem, a Niemcy jednym państwem. Rozpoczął się proces ponownego jednoczenia kontynentu rozbitego dwoma totalitaryzmami: najpierw hitlerowskim, a potem komunistycznym.
1986
Do 1986 roku Wspólnoty Europejskie (WE), nie były uznawane ani przez ZSRR, ani przez Polskę. Polska chętnie zawierała jednak z nimi sektorowe umowy handlowe, dotyczące m.in. tekstyliów i wyrobów hutniczych; nie udawały się próby nawiązania stosunków za pośrednictwem RWPG, bowiem WE odnosiły się sceptycznie do nadzoru Moskwy nad poczynaniami RWPG). W 1986 roku Michaił Gorbaczow zezwolił na osobne rokowania państw RWPG z WE. Ze względu na krytyczną ocenę braku reform w Polsce, wstępne rozmowy Polska -WE nie przynoszą rezultatu.
1988
Nawiązanie stosunków dyplomatycznych między Polską a WE i podjęcie, w ślad za Węgrami, negocjacji w sprawie umowy o handlu i współpracy.
1989
Przełomowy rok w stosunkach WE-Polska: - zawarcie umowy o handlu i współpracy przez rząd Tadeusza Mazowieckiego i powołanie do życia Przedstawicielstwa RP przy WE w Brukseli (w 1990 roku pierwszym ambasadorem zostaje Jan Kułakowski - do czerwca 1996).- narodziny programu pomocowego PHARE i pomysłu stowarzyszenia wysuniętego przez stronę polską (w Brukseli przypisywanego Komisji Europejskiej).
01.01.1990
Rozpoczęcie negocjacji stowarzyszeniowych; delegacji polskiej przewodniczy Jarosław Mulewicz, ówczesny dyrektor Departamentu Międzynarodowych Stosunków Ekonomicznych w MSZ, a jej członkami są m.in. wiceminister współpracy gospodarczej z zagranicą Andrzej Olechowski i pełnomocnik rządu ds. integracji europejskiej i pomocy zagranicznej Jacek Saryusz-Wolski; kluczową rolę odgrywa też ambasador Jan Kułakowski.
16.12.1991
Podpisanie w Brukseli Układu Europejskiego o stowarzyszeniu Polski z WE, który do dziś stanowi podstawę stosunków (p.o. premiera Leszek Balcerowicz); układ zostaje podpisany również przez Czechosłowację i Węgry. Układ Europejski nakreśla ramy tzw. dialogu politycznego, zawiera regulacje dotyczące swobodnego przepływu towarów, przepływu pracowników, płatności, kapitału i konkurencji. Reguluje również kwestie współpracy gospodarczej, kulturalnej i finansowej.
01.03.1992
Wejście w życie części handlowej układu.
11.09.1992
Memorandum Grupy Wyszehradzkiej (dotyczące podjęcia negocjacji członkowskich, wspólnego ustalenia kalendarza i kryteriów integracji ) zostaje przedłożone w Luksemburgu ministrom spraw zagranicznych WE przez odpowiedników z Polski (Krzysztof Skubiszewski), Czechosłowacji i Węgier.
07.04.1993
Wprowadzenie przez Wspólnoty Europejskie całkowitego zakazu importu zwierząt żywych (parzystokopytnych) i mięsa z całej Europy Wschodniej, w tym z Polski, po wykryciu pryszczycy u krów sprowadzonych z Chorwacji; Polska bezskutecznie protestowała przeciw zakazowi jako posunięciu protekcjonistycznemu i w końcu odpowiedziała wprowadzeniem takiego samego zakazu.
21-22.06.1993
Ustalenie na szczycie w Kopenhadze, że członkami WE zostaną wszystkie państwa Europy Środkowej i Wschodniej, które spełnią kryteria polityczne (demokracja, pluralizm) zwane odtąd kryteriami z Kopenhagi. Zalicza się do nich: - posiadanie stabilnych instytucji, gwarantujących demokrację - zbudowanie państwa prawa - przestrzeganie praw człowieka i praw mniejszości narodowych - istnienie gospodarki rynkowej - zdolność do podjęcia zobowiązań, wynikających z członkostwa w dziedzinie unii politycznej oraz gospodarczej i walutowej
01.02.1994
Wejście w życie Układu Europejskiego, zawartego w grudniu 1991 roku między Polską a Wspólnotami Europejskimi.
08.04.1994
Złożenie przez Polskę, w ślad za Węgrami, wniosku o członkostwo w UE.
08-09.12.1994
Zaproponowanie przez Unię krajom kandydackim "strategii przygotowania do członkostwa". Na szczycie UE w Essen po raz pierwszy obecni byli przedstawiciele państw Europy Środkowej (Polskę reprezentował premier Waldemar Pawlak).
01.01.1995
Deklaracje kanclerza Niemiec Helmuta Kohla i prezydenta Francji Jacquesa Chiraka o perspektywach przystąpienia Polski, Czech i Węgier do UE w roku 2000.
15-16.12.1995
Określenie na szczycie UE w Madrycie orientacyjnego kalendarza przygotowań do poszerzenia. Wynika z niego, że negocjacje członkowskie mogą rozpocząć się najwcześniej na przełomie 1997 i 1998 roku.
01.01.1996
Kulminacja ostrych sporów UE - Polska m.in. o bezcłowy import części samochodów (Daewoo), restrukturyzację sektora paliwowego i hutnictwa. W konsekwencji doprowadzono do przedłużenia o rok ochrony celnej polskiego rynku naftowego i stalowego w stosunku do terminów wynegocjowanych w układzie stowarzyszeniowym. 20-21.06.1996
Uznanie przez premiera Włodzimierza Cimoszewicza na szczycie UE we Florencji, że Polska nie musi wejść do Unii w roku 2000.
16.10.1996
Danuta Huebner sekretarzem nowo powołanego Komitetu Integracji Europejskiej.
04.11.1996
Jan Truszczyński ambasadorem RP przy Unii.
15.07.1997
Opublikowanie przez Komisję Europejską opinii o kandydatach do UE, zaproponowanie podjęcia negocjacji członkowskich z pierwszą szóstką kandydatów, w tym z Polską.
Wprowadzenie przez Unię zakazu dostępu do rynku UE polskich mleczarń (od 1.12.1998 obowiązuje embargo na polskie produkty mleczne; pierwsze pięć zakładów ponownie dopuszczono dopiero 4.01.1999. Obecnie prawo eksportu ma 13 spośród 400 mleczarń).
31.03.1998
Otwarcie negocjacji członkowskich między UE a Polską, Cyprem, Czechami, Estonią, Słowenią i Węgrami.
25.05.1998
Wstrzymanie przez Komisję Europejską 34 mln ECU (euro) z 212 mln przeznaczonych dla Polski w ramach PHARE na 1998 rok. Komisja uzasadniła tę decyzję złym przygotowaniem części projektów; eurosceptycy na polskiej prawicy widzieli w tym spisek przeciw ówczesnemu szefowi KIE Ryszardowi Czarneckiemu
27.07.1998
Przejęcie kierowania Komitetem Integracji Europejskiej przez premiera Jerzego Buzka.
04.11.1998
Opublikowanie pierwszego, dorocznego raportu Komisji Europejskiej o postępach Polski na drodze do członkostwa; potwierdzenie dobrej oceny Polski w spełnianiu kryteriów politycznych i ekonomicznych, braki w dostosowaniu prawodawstwa i instytucji do norm Unii.
22-23.03.1999
Zatwierdzenie na szczycie UE w Berlinie Agendy 2000 - reformy wspólnej polityki rolnej i funduszy strukturalnych dla zacofanych regionów UE oraz ramy budżetowe na lata 2000-2006 przewidujące potrojenie pomocy dla kandydatów od 2000 roku (utworzenie funduszy ISPA i SAPARD) oraz rezerwę dla ewentualnych nowych członków od 2002 roku.
13.11.1999
Opublikowanie drugiego raportu o postępach Polski na drodze do Unii Europejskiej. Komisja ocenia dostosowania prawne i instytucjonalne jako zbyt wolne, umieszczając w tej dziedzinie Polskę na ostatnim miejscu, obok Czech.
14.04.2000
Jacek Saryusz-Wolski, były doradca premiera Jerzego Buzka ds. integracji europejskiej, prorektor Kolegium Europejskiego - sekretarzem Komitetu Integracji Europejskiej.
08.11.2000
Opublikowanie raportu Komisji Europejskiej o postępach Polski i innych państw członkowskich w drodze do UE. Polska wraz z Węgrami i Estonią znalazła się wśród państw najbliższych spełnienia ekonomicznych kryteriów członkostwa. Raport podkreślił "dostateczną stabilność makroekonomiczną" i "imponującą" stopę wzrostu (trzecią w regionie po Słowenii i Węgrach), ale - jak wynika z raportu - przejawami "nierównowagi" są wysoka inflacja i deficyt w rachunku bieżącym.
07.12.2000-11.12.2000
Zgromadzeni w Nicei przywódcy Piętnastki uznali, że od daty wejścia w życie Traktatu Nicejskiego Unia będzie w stanie powitać nowe państwa, gdy tylko będą zdolne do sprostania obowiązkom, wynikającym z członkostwa. W pierwszym dniu szczytu do Nicei przyjechali również szefowie rządów państw kandydujących (m.in. premier Jerzy Buzek). W wyniku zatwierdzonej na szczycie reformy UE, której celem było dostosowanie instytucji UE do przyjęcia 12 nowych państw; Polska otrzymała 27 na 345 głosów w przyszłej Radzie Ministrów i 50 miejsc w 732 - osobowym Parlamencie Europejskim. Tuż po przystąpieniu do Unii Polska, tak jak każde państwo UE, będzie miała jednego komisarza. Po przyjęciu wszystkich 12 panstw liczba komisarzy zostanie ograniczona do liczby mniejszej niż 27.
15.06.2001-16.06.2001
Podczas szczytu Unii Europejskiej w Goeteborgu szefowie państw członkowskich zobowiązali się, że "kandydaci, którzy będą gotowi", mogą zakończyć negocjacje członkowskie przed końcem 2002 roku i przystąpić do Unii w 2004 roku. "Proces poszerzenia jest nieodwracalny. Pod warunkiem, że postępy na drodze do spełnienia kryteriów członkostwa będą kontynuowane w niezmienionym tempie, mapa drogowa (harmonogram rokowań - PAP) powinna umożliwić zakończenie negocjacji do końca 2002 roku w wypadku tych krajów kandydujących, które będą gotowe" - oświadczyli przywódcy Piętnastki w dokumencie końcowym szczytu. Zapowiedziano, że celem jest, aby państwa kandydujace mogły już jako członkowie uczestniczyć w wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2004 roku.
23.10.2001
Jan Truszczyński zastapił na stanowisku głównego negocjatora Jana Kułakowskiego. Nowy główny negocjator zapowiedział, że jego funkcja będzie teraz bardziej techniczna, a mniej autonomiczna i medialna. Truszczyński zapewnił, że Zespoł Negocjacjyjny pozostanie choć w składzie zmiejszonym do 6-8 osób. Dodał, że Zespół będzie pracował w strukturach MSZ, a on sam - kierując jego pracami - będzie jednym z wiceministrów spraw zagranicznych "z bezpośrednią odpowiedzialnością" za negocjacje.
02.11.2001
Danuta Huebner dotychczas sekretarz wykonawczy Europejskiej Komisji Gospodarczej Narodów Zjednoczonych została sekretarzem satnu w MSZ ds. integracji europejskiej. Zakres kompetencji nowej minister obejmuje całość spraw europejskich w MSZ i Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej. Jako szefowa Urzędu Komitetu Integracjii Europejskiej zmieniła na tym stanowisku Jacka Saryusz-Wolskiego.
13.11.2001
Czwarty Raport Komisji ocenił polskie postępy na ogół pozytywnie, dając wyraźnie do zrozumienia, że Polska ma szanse zakończyć negocjacje do końca 2002 roku i przystąpić do UE w 2004. Komisja chwali zwłaszcza Polskę za "intensywną pracę" w przyjmowaniu nowych ustaw dostosowanych do UE. Oprócz tych pozytywów w raporcie znalazła się także krytyka przygotowania Polski. Komisja zaleciła zintensyfikowanie reform gospodarki i usprawnienie administraci, żeby skuteczniej egzekwować dostosowane prawo. Raport krytykuje rozbieżności między polityką władz pieniężnych i fiskalnych, co nie znaczy, że zaleca podporządkowanie NBP rządowi. Oczekuje wręcz umocnienia niezależności banku centralnego. Jedną z największych słabości wytkniętych Polsce było też niezreformowane rolnictwo, nieprzygotowane do korzystania z dobrodziejstw wspólnej polityki rolnej UE. Komisja dostrzegła natomiast pewien postęp w uchwalaniu ustaw dostosowujących tę dziedzinę do UE, w tym nowej ustawy weterynaryjnej, ale ubolewa nad opóźnieniami w przygotowaniu do odbioru i podziału przyszłych unijnych dotacji dla polskiego rolnictwa.
14.12.2001-15.12.2001
Szczyt Unii Europejskiej w Laeken pod Brukselą zamieścił w dokumencie końcowym listę 10 krajów kandydujących do UE, w tym Polskę, które mają szansę na członkostwo w 2004 roku. "Rada Europejska (zgromadzenie przywódców Piętnastki) zgadza się z Komisją Europejską, która uważa, że jeżeli obecne tempo negocjacji i reform w państwach kandydujących zostaną utrzymane, Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia i Węgry mogłyby być gotowe" - czytamy w przyjętym dokumencie. Zdanie następuje po zapewnieniu, że "UE jest zdeterminowana, żeby do końca 2002 roku doprowadzić do pomyślnego końca negocjacje członkowskie z krajami kandydującymi, które są gotowe, tak żeby te kraje mogły wziąć udział w wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2004 roku jako członkowie".
30.01.2002
Komisja Europejska zaproponowała państwom członkowskim Unii Europejskiej, żeby przeznaczyć w budżecie unijnym na lata 2004-2006 nieco ponad 40 mld euro dla 10 nowych członków, w tym dla Polski. Komisja Europejska nie podała dokładnie, ile należałoby się pojedynczym państwom, ale według jej ekspertów należy zakładać, że mniej więcej połowa tej sumy - 20 mld euro - przypadałaby na Polskę. Ostateczną ofertę dla kandydatów muszą uzgodnić państwa członkowskie. Można się jej spodziewać najwcześniej w połowie roku. Przedstawiciele Komisji ostrzegają, żeby nie liczyć na wiele więcej. Z propozycji fianasowych Komisji niezadowolone sa państwa kandydujące.
przełom styczeń - luty 2002
Powołanie polskich przedstawicieli w Konwencie. W konwencie zasiadą: jako przedstawieciele rządu minister ds. europejskich Danuta Hübner i jej zastępca Janusz Trzciński; przedstawiciel Sejmu Józef Oleksy (SLD) i zastępująca go Marta Fogler (PO) oraz Senatu - Edmund Wittbrodt (Senat 2000) i jego zastępczyni Genowefa Grabowska (SLD).
15.03.2002-16.03.2002
Polska zadeklarowała na barcelońskim szczycie poparcie dla ambitnego programu modernizacji unijnej gospodarki, ale przyznała, że może mieć trudności z jego realizacją w tych samych terminach co obecni członkowie Unii. Wystąpienie podczas szczytu premiera Leszka Millera, wypowiedzi członków towarzyszącej mu delegacji i przedstawione przez nich dokumenty wyrażały pełne poparcie polityczne dla strategii z Lizbony, ale z zastrzeżeniem, że Polska będzie ją wdrażała "w takim stopniu, w jakim jest to możliwe na obecnym etapie".
21.06.2002-22.06.2002
Szczyt Unii Europejskiej w Sewilli, potwierdził zamiar Piętnastki poszerzenia jej w 2004 roku o 10 krajów, w tym o Polskę. Szczyt nie sprecyzował miesiąca, w którym to nastąpi. Wbrew wcześniejszym zapowiedziom Hiszpania nie zdecydowała się jednak na forsowanie w Sewilli uściślenia kalendarza. Premier Leszek Miller, którzy wraz z przywódcami pozostałych 12 krajów kandydujących został zaproszony przez szefów państw i rządów Piętnastki na obiad wieńczący szczyt w Sewilli zadeklarował natomiast gotowość do przystąpienia do UE 1 stycznia 2004 roku.Szczyt nie rozwiązał kwestii warunków finansowych członkostwa Polski i innych kandydatów. Jedyną nową decyzją, w tej sprawie było wyznaczenie na "pierwsze dni listopada" terminu podjęcia przez UE decyzji o "wszystkich brakujących elementach" oferty finansowej dla kandydatów, w tym o dopłatach bezpośrednich dla rolników. Kanclerz Schroeder od razu podważył to zobowiązanie, pod którym sam się podpisał, i powiedział prasie, że decyzje finansowe mogą zapaść nawet dopiero w grudniu. Według dokumentu końcowego sewilskiego spotkania kolejnym etapem na drodze do rozszerzenia ma być podpisanie "wiosną 2003 roku" traktatu o przystąpieniu nowych członków i jego ratyfikacja przez parlamenty na tyle wcześnie, żeby mogli oni wziąć udział w wyborach do Parlamentu Europejskiego, planowanych na czerwiec 2004 roku. Z myślą m.in. o poszerzeniu szczyt wydał bezprecedensową deklarację, która potwierdza opublikowane równocześnie oświadczenie rządu irlandzkiego, że Traktat z Nicei "nie stanowi zagrożenia dla tradycyjnej polityki neutralności wojskowej Irlandii". Ma to przekonać Irlandczyków, żeby zaaprobowali traktat w ponownym referendum. W ubiegłorocznym odrzucili go, co zagroziło zwłoką w poszerzeniu.
09.10.2002
Przewodniczący Komisji Europejskiej Romano Prodi uroczyście ogłosił w wystąpieniu na sesji Parlamentu Europejskiego listę krajów rekomendowanych przez Komisję do członkostwa Unii Europejskiej w 2004 roku. "Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia i Węgry przestrzegają kryteriów politycznych. Biorąc pod uwagę postępy poczynione przez te kraje, zapis drogi przebytej we wdrażaniu zobowiązań, które podjęły, i wszystko to, co zostało zrobione w ramach przygotowań, Komisja uważa, że te kraje wypełnią kryteria ekonomiczne i dorobek prawno-instytucjonalny Unii i będą gotowe do członkostwa od 2004 roku" - powiedział Romano Prodi .
24.10.2002-25.10.2002
Podczas szczytu UE w Brukseli przywódcy "15" zatwierdzili ponawiane od stycznia propozycje Komisji, żeby zacząć obejmować nowych członków dopłatami dla rolników od 25 proc. teoretycznie należnych dopłat w 2004 roku, a następnie zwiększać je do 30, 35, 40, 50, 60, 70, 80 i 90 w kolejnych latach aż do 100 proc. w 2013 roku. szczyt przejął w znacznej mierze dwustronne czwartkowe uzgodnienia prezydenta Francji Jacquesa Chiraca i kanclerza Niemiec Gerharda Schroedera, żeby zamrozić wydatki rolne Unii w latach 2007-2013 na poziomie z 2006 roku. Przywódcy zaoferowali 10 kandydatom na lata 2004-2006 łącznie 23 mld euro z funduszy dla uboższych krajów i regionów, o 2,6 mld euro mniej niż proponowała Komisja Europejska. Polska mogłaby wykorzystać z tego do 12,4 mld euro, czyli o 1,4 mld mniej niż chciała Komisja.
18 listopada 2002
Szefowie dyplomacji Piętnastki postanowili, że Polska i dziewięć innych krajów kandydujących przystąpią do Unii Europejskiej najprawdopodobniej 1 maja 2004 roku. Warunkiem jest zakończenie do tego czasu procesu ratyfikacji traktatu w sprawie rozszerzenia. Podawaną wcześniej datą rozszerzenia był 1 stycznia 2004. Największe problemy z wcześniejszą data miała Belgia. W tym kraju traktat musi zatwierdzić aż siedem izb parlamentarnych, począwszy od federalnego Senatu i Izby Reprezentantów, poprzez parlamenty regionów i wspólnot, a skończywszy na radzie... mniejszości niemieckojęzycznej. Wyznaczając datę 1 maja Unia dotrzymała zobowiazania, że nowe państwa członkowskie wezmą udział w wyborach do Parlamentu Europejskiego, które odbędą się w czerwcu 2004 roku.
13.12.2002-14.12.2002
Polska na Szczycie UE w Kopenhadze zakończyła negocjacje akcesyjne. Negocjacje trwały do ostatniego momentu. Ostatecznie Polska wynegocjowała m.in., że w latach 2004-2006 bezpośrednio do budżetu wpłynie 6 mld złotych czyli 1,5 mld euro. Dopłaty bezpośrednie dla rolników w całości w pierwszym roku wyniosą 55 proc., w drugim - 60 proc., a w trzecim - 65 proc. Polska uzyskała też zgodę na utrzymanie 7-procentowej stawki VAT w budownictwie mieszkaniowym oraz zwiększenie kwoty hurtowej sprzedaży mleka o 1,5 mln ton. Na ochronę granicy wschodniej, do przyznanych wcześniej 172 mln euro, uzyskaliśmy dodatkową kwotę w wysokości 100 mln euro.
16.04.2003
U stóp Akropolu w Atenach pełnomocnicy 15 państw członkowskich Unii Europejskiej i 10 krajów do niej przystępujących, w tym Polski, podpisali w środę Traktat Akcesyjny, który stanowi prawną podstawę członkostwa Polski w UE. W imieniu Polski Traktat podpisali: premier Leszek Miller, minister spraw zagranicznych Włodzimierz Cimoszewicz oraz minister ds. europejskich Danuta Hübner. Na uroczystości był obecny też prezydent Aleksander Kwaśniewski, który wygłosił krótkie przemówienie chwilę przed podpisaniem dokumentu. Przedmiotem Traktatu, jako umowy pomiędzy dotychczasowymi i nowymi państwami członkowskimi UE, są warunki przyjęcia nowych członków i wynikające z tego przyjęcia dostosowania dotychczasowych traktatów, na których opiera się Unia.
07.06.2003-08.06.2003
Referendum unijne w Polsce. Za wejściem Polski do UE opowiedziało się 77,45 proc. głosujących w referendum; przeciw było 22,55 proc.; frekwencja wyniosła 58,85 proc.
12.12.2003-13.12.2003
Szczyt UE w Brukseli nie jest w stanie uzgodnić przyszłej unijnej konstytucji ze względu na impas w sprawie systemu głosowania w Radzie UE. Jedną z głównych ról w sporze odegrała delegacja polska. Przywódcy w zasadzie zgadzają się natomiast na warunki tzw. współpracy strukturalnej w zakresie obrony, wynegocjowane wcześniej przez Francję, Niemcy i Wielka Brytanię.
1.05.2004
Rozszerzenie Unii Europejskiej. Do Unii przystapiło 10 nowych państw: Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia i Węgry. Polska ma nie tylko największą liczbę ludności z 10 państw wstępujących do UE, ale i największy obszar (312 658 km2) - niemal 1000 razy większy od najmniejszej w tym gronie Malty (316 km kw.). Polska ma także najdłuższą granicę zewnętrzną UE spośród nowych krajów - 1135 km.