Stosunki zewnętrzne UE Wspólna Polityka Zagraniczna, która nie dotyczy członków UE, a tego co UE powinna robić jako jeden organizm w relacjach zewnętrznych.

Nowa WPZiB odnosi się do zjawiska jakim było stworzenie Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony

WPZiB WPBiO

WPiO zrodziła się dopiero w atmosferze konfliktu Bałkańskiego w 1999 r., a właściwie na szczycie w Kolonii. Tak naprawdę PZ i PBiO często nie da się oddzielić, gdyż polityka zagraniczna i obronność wzajemnie się uzupełniają.

Koncentracja na stosunkach zewnętrznych skłania do wyszczególnienia:

1. Genezy i historii WPZiB

2. Podstaw prawnych i politycznych mechanizmów funkcjonowania relacji zewnętrznych

3. Relacji z poszczególnymi krajami i Organizacjami Międzynarodowymi

4. Inicjatyw UE, poszczególnych państw i dynamiki rozwoju stosunków zewnętrznych

UE jest jednym z poważnych graczy na arenie międzynarodowej. Jest aktorem w kwestii polityki zagranicznej, ale także i w kwestiach bezpieczeństwa. W tej materii ważny jest dialog transatlantycki: UE - USA. Niektóre decyzje UE podejmowane były trochę na przekór USA, co świadczy o ogromnym wpływie USA na politykę europejską (ale także całego świata).

W 2003 r. tuż przed akcesją do UE PL wysłała kontyngent do Iraku, co wywołało kąśliwe uwagi ze strony państw UE. Tak naprawdę PL nie powinna angażować się w dialog z USA, gdyż ze strony UE, która jest bliżej ma lepsze perspektywy.

UE jako całość jest silnym graczem globalnym:

• populacja około 500 mln ludzi,

• dochód UE około 25 % światowego pkb,

• dostarcza polowy pomocy rozwojowej. Dla wielu krajów UE jest to argument za rozwojem w kierunku Soft Power, nie zawsze jednak to się udaje. Na drodze często stają Chiny, które dają pieniądze, nie oczekując niczego w zamian, Chiny po prostu robią na tym biznes. To też grozi interesom byłych państw kolonialnych, np. Haiti - jest tak biednym krajem, gdyż spłacał dług dla Francji za uznanie jego suwerenności. Pomoc rozwojowa nie jest więc bezinteresowna, to poniekąd spłacanie długu handlowego

• 20 % obrotów handlowych świata to obroty UE.

W jakim akcie można określić podmiotowość prawnomidzynarodową UE? Traktat Lizboński określa tę podmiotowość, ale pozostawia pewne wątpliwości. Np.: jaki jest nr telefonu do UE? - to pytanie, mimo wejścia w życie TL jest nadal aktualne.

Kto odgrywa role prezydenta? Kto ponosi odpowiedzialność za UE? Jaka jest rola UE w systemie NZ? - w Radzie Bezpieczeństwa zasiadają przecież dwa państwa UE (Francja i Wielka Brytania), ale reprezentują one swoje narodowe interesy, a nie interesy UE. Brak odpowiedzi na te wszystkie pytania świadczy o konieczności rozwoju UE i jej pewnej ewolucji.

W ramach UE i współpracy z NATO powołano UZE - strukturę obronną, którą umieszczono w II filarze - w zagadnieniach politycznych a nie gospodarczych. Dla niektórych UZE jest wystarczająca dla WPBiO.

Jaka jest rola poszczególnych państw i ich polityk - czy instytucje w Brukseli wpłynęły na zanik polityki w Belgii?

Konflikty światowe, np. Bałkany, Irak, Gruzja, pokazują, że UE musi mieć silna i jednoznaczna pozycję. Musi przemawiać silnie, a nie za pośrednictwem poszczególnych państw. Należy się jednak zastanowić, czy przez realizację tego celu UE nie straci swoich możliwości Soft Power. Są przecież w UE państwa deklarujące neutralność, tj.: Irlandia, Austria, Finlandia, Szwecja. (Chociaż Finlandia i Szwecja myślą teraz o przystąpieniu do NATO i zaprzestaniu polityki neutralności).

Państwa starej Unii mają niechęć do USA i sposobu prowadzenia przez USA polityki globalnej. Chcą odcięcia pępowiny od USA i prowadzenia własnej, niezależnej polityki obronnej.

Obszary najważniejszych reakcji w bliskim sąsiedztwie:

• UE - Basen Morza Śródziemnego,

• UE - Europa postsowiecka,

• UE - Balkany.

To kwestie bezpieczeństwa, gospodarki, ekonomii, transformacji do norm i systemu prawnego UE, demokratyzacji.

Wiekszą motywację do dostosowywania się mają państwa starające się o akcesję lub stowarzyszenie. Pokazuje to, że soft Power jest lepsze niż polityka UE. Ale nie dla każdego państwa wartości UE są akceptowalne, np. państwa arabskie cenią sobie inne wartości. Pod tym względem soft Power jest nieskuteczne, stąd zainteresowanie akcjami cywilno-militarnymi.

Mniejsze państwa też wpływają na politykę UE. Po upadku muru berlińskiego UE napotkała nowe wyzwania, np. konflikt na Bałkanach, podczas którego silne zaangażowanie USA pokazało słabość polityki UE. Wtedy też narosło niezadowolenie ze względu na inicjatywy i kuratelę USA nad Europa. Dodatkowym argumentem na wznowienie WPBiO były wydarzenia z 11 września 2001 r. W Traktacie Nicejskim pojawił się więc początek budowania instrumentarium operacyjnego - WPBiO jako instrument realizacji idei bezpieczeństwa.

Dlatego też Solanę umieszczono w roli pomostu pomiędzy USA, NATO a UE, jako Wysokiego Komisarza ds. Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa. Teraz po 10 latach sytuacja się zmieniła (TL), na tym stanowisku zasiada pani Ashton, co ma wpływ na europeizowanie WPZiB i WPBiO.

TL zwiększył uprawnienia High Representative (HR). Europejska służba działań zewnętrznych wchodzi na strukturę, która funkcjonowała już wcześniej. Do TL UE posiadała 11 przedstawicieli do spraw poszczególnych zadań (wraz z sekretariatem RE).Wysoki Przedstawiciel ds. WPZiB kończy rozgraniczenie między RE a RUE.

RUE - aparat polityczno-wykonawczy dla wszystkich instytucji europejskich w ramach II filaru. Charakteryzuje się stałością prac, zwłaszcza w Sekretariacie RUE.

RE - aparat, który powstał w latach 70, pomagał wypracowywać stanowiska. Została sformułowana przez Traktat z Maastricht.

KE - ciało wykonawcze, w mniejszym stopniu zajmuje się polityką.

Dzisiaj Wysoki przedstawiciel ds. WPZiB tworzy trzon dyplomacji unijnej. Dyplomacją zajmuje się: 1/3 z KE, 1/3 Sekretarz RUE, 1/3 z państw narodowych. Aktualnie istnieje nacisk na budowę struktur wczesnego reagowania i ostrzegania.

Komitet Polityczny i Bezpieczeństwa - PSC - Policy Security Comitee - zbiera się co tydzień i załatwia bieżące sprawy lub organizuje spotkania na wyższym szczeblu.

GAERC - tam tworzy się polityka zagraniczna UE. Spotkania Rada ds. ogólnych często poprzedzone są nieformalnym lunchem - Gymnich - od nazwy miejscowości, w której doszło do pierwszego nieformalnego spotkania (1973 r., do rozmów zaproszono przedstawicieli USA). Do spotkania często zaprasza się przedstawicieli państw trzecich.

Po TL oczekuje się zmian, tak aby zmodyfikowaniu uległa metoda wypracowywania PZ. Zmieni się też SitCen (ciało złożone z przedstawicieli cywilnych i wojskowych). Kształtowanie PZ będzie główną domeną RE ze względu na prezydencję w UE. Rytm spotkań RE - 4 razy w roku.

TL wzmacnia też role organów UE, które wypracowują stanowiska na poziomie Ministrów Spraw Zagranicznych lub ich zastępców.

Strategia polityczna - konsensus i porozumienie oficjalne, stanowiska publikowane są jako konkluzje, a oficjalni przedstawiciele (np. Solana) składają deklaracje. Czasami zwołuje się specjalny GAERC dla ministrów obrony narodowej.

Czasami tez prace RUE oprócz PSC przygotowuje także COREPER.

Posiedzenia odbywają się na zasadzie parytetu geograficznego, np. COEST dla wschodu, COASIA dla Azji, itd.

GENEZA:

UE i cały konspekt połączenia interesów państw jest ugruntowany na próbie budowania Europy na gruzach Niemiec pohitlerowskich. Koalicjanci musieli zastanowić się co robić dalej. Kwestie bezpieczeństwa i niedopuszczenia do kolejnego konfliktu doprowadziły do odrodzenia się idei integracji. Podwaliną stała się sytuacja Niemiec.

PZ wyrosła z koncepcji narodowych. Miało to też odniesienie do ZSRR - groby żołnierzy sowieckich znaczyły terytorium wpływów radzieckich. Stalin w latach 20 i 30 odszedł od koncepcji „pochodu na zachód”, dopiero zwycięstwo w wojnie z Niemcami pozwoliło na powrót tej idei.

Tło USA, które dążyło do integracji Europy wg modelu transatlantyckiego. W końcu lat 40 pojawiają się pierwsze koncepcje bezpieczeństwa, np. sformułowało się NATO. Koncepcja Francji polegała na uznaniu wpływów w koloniach (ostatecznie jednak Francja straciła swoje wpływy na świecie), a także patrzenie na ręce Niemcom. Jej zdaniem kontrola tego co się dzieje za sąsiednia granicą jest niezbędne do tego aby utrzymać pokój.

Czynnik Brytyjski - oni skazani byli na …………… swoich interesów i PZ, wg Churchilla dałoby się je określić wg trzech kół

3. Europa

1. Sojusz z

USA 2. Common law

Brytyjczycy w procesie budowania integracji europejskiej byli dość bierni. Jako wymierny kierunek polityki wybrali izolacje od kontynentu. Dopiero w latach 70 włączyli się do integracji i budowania wspólnej europejskiej polityki. Ich zasługa to głównie ostatnie 20 lat.

Refleksja były stanowiska i procesy pozostałych państw europejskich, które nie miały takiego wpływu. Skandynawowie popierali francuzów, Holendrzy - Brytyjczyków, Włosi i Belgowie pozostali w zależności od Niemiec.

Kwestia integracji dla Niemiec stała się znaczącym elementem ze względu na odbudowę znaczenia na arenie międzynarodowej, strząśnięcia z siebie statutu państwa okupacyjnego.

Plan Marshalla - okazał się silnym narzędziem zwierającym stary kontynent politycznie i gospodarczo. Zainwestowanie 13 mld dolarów przyniosło efekt po latach w postaci cudu gospodarczego.

Obawa USA i państw sojuszniczych w związku z rozprzestrzenianiem się komunizmu było kolejnym katalizatorem zawierania związków państw zachodnich. Powojenna nędza wpychała całe społeczeństwo w objęcia sowietów, którzy zapewniali wszystkim takie same warunki. Uzyskanie przez ZSRR bomby atomowej, wojna w Wietnamie i zagrożenie ideologią komunistyczną zmusiło Zachód do głębszych zastanowień nad integracją. USA chętniej otwarci byli na danie RFN swobody w podejmowaniu decyzji. Wg USA dużo bezpieczniej będzie pomóc wydobyć się Niemcom z kryzysu gospodarczego co ułatwi odbudowę tego państwa w duchu wolności i demokracji.

Koncepcje:

1. Sowiecka - oparta głównie na idei marksizmu, leninizmu

2. Francuska - obawa przed wzrostem gospodarczym i polityka Niemiec.

3. Amerykańska

I i III stały od początku w opozycji.

Projekt polityczny utworzenia EWWiS i EWO - integracja rozciągnęła się od współpracy gospodarczej. Nie było wagi politycznej, jednak nieodzownym elementem było bezpieczeństwo i polityka zagraniczna. W sensie prawnym i instytucjonalnym pierwsza była wspólnota gospodarcza.

1948 - Kongres Europy Rada Europy 5 maja 1949 r. Skupiała na początku 10 państw, głównie w kwestiach praw człowieka. Do 1991 r. Rada Europy gwałtownie rozszerzała się na kolejne państwa, które uwolniły się spod wpływów ZSRR. Obecnie do Rady należy 47 państw.

NATO - na wspólnym obszarze UE i NATO nakładają się na siebie różne koncepcje obronności: czy z USA, czy bez, czy na podstawie wspólnych struktur militarnych, czy tylko na płaszczyźnie polityki. Ważnym momentem przełomowym było w 1955 r. wejście RFN do NATO. Rozwój wspólnej architektury bezpieczeństwa euroatlantyckiego i dochodzenia do pełnej suwerenności - Niemcy przestały być państwem okupowanym i podzielonym, zależnym od państw zachodnich. Napięcie między koncepcjami polityki bezpieczeństwa w Europie odnoszą się przede wszystkim do płaszczyzny radziecko-amerykańskiej.

Francusko-niemiecki aspekt: Francja de Gaulle'a to kraj pogrążony w kryzysie, tracący wpływy na świecie i kolonie. Głównym motywem pchającym Francję do integracji był lęk przed militaryzacją Niemie, a cały bagaż nieufności do RFN wychodził przy okazji każdej inicjatywy. W latach 50 entuzjastycznie nastawieni do integracji chadecy tracą wpływy. W 1954 r. widać było, że Francja stoi na pozycji wycofanej (biernej), kiedy to

Armia Niemiecka staje się pełnoprawnym uczestnikiem struktur NATO w 1955 r. Francuzi dominowali w tamtym czasie w kwestiach ??????????????????????//

Druga fala zainteresowań procesem integracji to początek lat 60 - powrót de Gaulle'a do władzy. Wspólnie z Adenauerem poparli cały pakiet przedsięwzięć nadających strukturze gospodarczej filar polityczny, przewidujący koordynację PZ. Po awanturach z USA Frnacja wychodzi ze struktur militarnych NATO i zaczyna zabiegać o stworzenie takich struktur w obrębie Europy I i II plan Foucheta (szef rządu Fr i msz).

Plan Foucheta - zaproponowany w roku 1961 plan opracowania projektu układu ws. unii politycznej w Europie Zachodniej (tzw. Unii Narodów Europejskich).

Na przełomie lat 50. i 60. Francja pod rządami Charlesa de Gaulle'a dążyła do prowadzenia rozmów w sprawie utworzenia unii politycznej w Europie Zachodniej. Wskutek tego w dniach 10-11 lutego 1961 w Paryżu zorganizowano nieformalne spotkanie szefów państw EWG i rządów z udziałem ministrów spraw zagranicznych. W jego wyniku powstała grupa robocza pod przewodnictwem francuskiego ambasadora przy Wspólnotach Europejskich Christiana Foucheta złożona z przedstawicieli sześciu państw członkowskich. Prace grupy miały iść w kierunku przedstawienia propozycji dalszego pogłębiania integracji oraz odnowy instytucji kierowniczych Wspólnot. Wyniki prac grupy zostały przedstawione 19 października 1961 r. jako tzw. pierwszy plan Foucheta.

W planie pojawił się projekt traktatu założycielskiego Unii Europejskiej. Proponowano utworzenie Unii Państw opartej na współpracy międzyrządowej, która prowadziłaby wspólną politykę zagraniczną oraz, współpracując z innymi narodami, także obronną. Miałaby również rozwijać ścisłą współpracę na obszarze nauki i kultury. Celowo w planie pominięto kwestie ekonomiczne, by nie sprawiać wrażenia, iż Unia Państw dąży do kontroli Wspólnot.

Według planu organami Unii miałyby być m.in.:

• Rada, najważniejszy organ, składający się z szefów rządów, którzy mieliby spotykać się 3 razy rocznie oraz ministrów spraw zagranicznych, obradujących 4 razy do roku. Decyzje miałyby podejmować jednomyślnie.

• Komisja Polityczna, miałaby znajdować się w Paryżu, Według planu nie powinna mieć charakteru instytucji supranacjonalnej, lecz składać się z wysokich urzędników ministerstw spraw zagranicznych państw członkowskich. Dysponowałaby personelem wykonującym jej zadania, mogłaby również tworzyć dodatkowe organy robocze. Do jej zadań należałoby m.in. opracowywanie propozycji decyzji dla Rady, a po ich podjęciu, ich wykonywanie.

• Zgromadzenie Wspólnot Europejskich, które debatowałoby we wszystkich sprawach Unii i uchwalało zalecenia.

Po trzech latach traktat miałby ulec rewizji, która polegałaby na ujednolicenia polityki zagranicznej i wzmocnieniu roli Wspólnot w ramach Unii. O ewentualnym poszerzeniu decydowałaby jednomyślna decyzja państw członkowskich.

Wobec planu Foucheta zastrzeżenia miały głównie Belgia i Holandia, które obawiały się o to czy nie wpłynie on negatywnie na pozycję NATO. Poza tym Holandii zależało na włączeniu do Wspólnot Europejskich Wielkiej Brytanii. Trudności te pokonano na spotkaniu ministrów spraw zagranicznych EWG w Paryżu w grudniu 1961.

13 stycznia 1962 francuskie ministerstwo spraw zagranicznych opracowało nowy projekt, który uwzględniał wszystkie zastrzeżenia formułowane przez partnerów Francji, jednak generał de Gaulle naniósł poprawki, które zniweczyły osiągnięte porozumienie.

18 stycznia 1962 roku Francja zaprezentowała Komitetowi Foucheta nowy projekt, znany jako drugi plan Foucheta

Zastrzeżenia wobec Planu miała głównie Holandia i Belgia, które obawiały się utraty znaczenia w NATO i chciały włączenia do projektu Wielkiej Brytanii. Projekt ten nie został zaakceptowany.

Drugi plan Foucheta - przedstawiony 18 stycznia 1962 roku plan integracji państw Europy Zachodniej. Francja zaprezentowała go zajmującemu się pogłębianiem współpracy państw EWG komitetowi Christiana Foucheta jako propozycję na odrzucony miesiąc wcześniej pierwszy plan Foucheta.

Plan odzwierciedlał lansowaną przez Francję koncepcję Europy Ojczyzn. Można w nim było dostrzec gaullistowską chęć zbudowania zjednoczonej Europy, która byłaby na tyle silna, by mogła politycznie konkurować ze Stanami Zjednoczonymi. Plan zawierał propozycje integracji w sferach polityki zagranicznej, obronności, kultury i nauki, a także, co go znacząco różniło od pierwszego planu Foucheta, w kwestiach gospodarczych.

Zmianie miała ulec instytucjonalna struktura Unii: Radę miały stanowić spotkania głów państw członkowskich, a jako niższy organ miał powstać Komitet Ministrów, składający się z szefów dyplomacji lub ministrów edukacji.

Plan został negatywnie przyjęty przez pozostałych członków Wspólnot. Głównymi jego przeciwnikami były Belgia i Holandia, a częściowo także Włochy. O jego odrzuceniu zdecydowała zbyt mała skłonność Francji do głębszej integracji oraz jej niekonsekwencja w propozycjach. Ponadto powodem, który negatywnie wpływał na porozumienie wewnątrz Wspólnot, była polityka francuska, która miała na celu uczynienie z Europy Zachodniej jednej z trzech głównych sił ówczesnego świata (obok USA i bloku komunistycznego) poprzez wyparcie amerykańskich wpływów z Europy i reformę NATO. Integrację utrudniało również blokowanie przez Francję wejścia do EWG proamerykańskiej Wielkiej Brytanii. Innym powodem, który przyczynił się do odrzucenia drugiego planu Foucheta było zbliżanie się Francji i RFN, co w krajach Beneluksu i Włoszech wywoływało obawy o możliwość zachwiania równości praw państw w obrębie EWG. Plan został ostatecznie odrzucony w kwietniu 1962 roku.

Decydującym powodem odrzucenia II Planu Foucheta była niekonsekwencja Francji jeśli chodzi o integrację, i brak jej zaangażowania. Integracje utrudniła propozycja Wielkiej Brytanii wejścia do EWG, na co nie chciał zgodzić się de Gaull, a także zbliżenie Francji i Niemiec, na czym traciły pozostałe państwa.

Wielka Brytania z uwagi na specyfikację relacji z USA, wieloletnie praktyki, procesy integracyjne na kontynencie przystępując do EWG wniosła do wspólnoty swój specyficzny punkt widzenia. Interesy europejskie są wystarczająco zabezpieczone przez NATO i UZE, dlatego też nie chcieli zbliżenia w kwestiach militarnych i PZ. Wymiana handlowa Wielkiej Brytanii nie opierała się głównie na kooperacji z kontynentem, dlatego szukając sojuszników ze Skandynawami zbudowała EFTA. Co było oczywiście wbrew interesom Francji. Dopiero zmiana na stanowisku prezydenta Fr spowodowała pewne implikacje. EWF otworzyło się na Wielką Brytanię dzięki Pompideuowi. Był on zwolennikiem pogłębienia integracji.

1974 r. - powstaje Rada Europejska

1919 - system monetarny

To także okres tworzenia nieformalnych szyfrów. Z tych wzorów powstaje pomysł stworzenia unii politycznej. JAE to koncept do zbudowania struktury polityczno-prawnej pozwalającej podejmować decyzje,

Raport Davignona (Raport luksemburski) - dokument wypracowany przez Komitet Davignon i zaaprobowany przez ministrów spraw zagranicznych EWG 27 października 1970 roku.

Raport Davignona był opracowaniem na temat przyszłości współpracy politycznej członków Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej. Został napisany przez zespół pod przewodnictwem Étienne Davignona, sekretarza stanu belgijskiego MSZ. Zalecił, by członkowie Wspólnot zaczęli przemawiać jednym głosem w sprawach polityki zagranicznej. Proponował, by dwa razy w roku odbywały się spotkania ministrów spraw zagranicznych, Komitetu Politycznego oraz sekretariatu, który miałby się zajmować przygotowywaniem tych spotkań. Zostało to zaaprobowane przez rządy wszystkich 6 państw EWG. W jego bezpośrednim następstwie zapoczątkowana została Europejska Współpraca Polityczna

Istotny tez był Raport Kopenhaski - zwany także drugim raportem Davignona) przedstawiony w 1973 roku. W raporcie podkreślona jest rola ambasadorów państw członkowskich, którzy nie tylko mają za zadanie pracować nad usprawnieniem współpracy politycznej, lecz są także informowani przez ministrów spraw zagranicznych krajów goszczących o kwestiach związanych ze Wspólnotą. W szczególnych sprawach ambasadorowie pełnią funkcję konsultantów. Taki mechanizm został implementowany wobec szefów misji dyplomatycznych w krajach trzecich oraz stałych przedstawicieli w organizacjach międzynarodowych. Została także ustalona generalna zasada wcześniejszych konsultacji państw członkowskich w sprawach polityki zagranicznej, gdzie wspólne stanowisko jest konieczne, pożądane, lub dotyczy kwestii praktycznych. Ponadto, Raport Kopenhaski wprowadza instytucję Korespondentów Europejskich powoływanych w Ministerstwach Spraw Zagranicznych państw członkowskich odpowiedzialnych za wypracowanie sieci wzajemnych kontaktów, implementacje EWP oraz przygotowywanie spotkań Komitetu Politycznego (8). Podstawą kooperacji Korespondentów Europejskich było połączenie teleksowe. Z całą pewnością ten przykład udowadnia wzmocnienie kooperacji miedzy dyplomatami, ponieważ ilość telegramów rocznie wzrosła z 2-3000 do 9000 w roku 1989 (9). Pomimo iż zapisy raportu nie były prawnie wiążące dla państw, dawały czytelny sygnał, gotowości do wspólnego działania. Wydarzenia na arenie międzynarodowej dały możliwość wdrażania teorii w praktykę „Państwa Dziewiątki uzgadniały także swoje stanowiska w sprawach polityki wobec krajów arabskich (Dialog Euro-Arabski), Cypru, Portugalii, Grecji, a po rozpadzie portugalskiego imperium kolonialnego - wobec krajów południowej Afryki, wreszcie w sprawach stosunków z RWPG (Rada Wzajemnej pomocy Gospodarczej) oraz z krajami Europy Środkowej i Wschodniej” (10). Kolejnym aczkolwiek tak samo deklaratywnym krokiem było stworzenie definicji tożsamości europejskiej, która powoływała się między innymi na jedność osiągniętą poprzez współpracę polityczną, ponieważ Europa musi się zjednoczyć i mówić jednym głosem by była słyszana i by grała odpowiednią rolę na świecie (11).

Istotną zmiana było powołanie na szczycie paryskim w grudniu 1974 roku, nowej instytucji Rady Europejskiej - centrum decyzji politycznych. Był to organ wspólny zarówno dla Wspólnoty Europejskiej, jak i EWP, oparty na spotkaniach głów państw i szefów rządów z udziałem ministrów spraw zagranicznych. Pomimo krytyki wobec umacniania międzyrządowych aspektów integracji europejskiej, powstanie Rady było impulsem ożywiającym współpracę. Co prawda w 1976 w Raporcie Tindemansa pojawiły się kolejne propozycje reform EWP, ale nie zostały one w pełni zaakceptowane przez państwa. EWP w dalszym ciągu pozostawało forum niezobowiązującym i dyplomatycznym. W konsekwencji ponownie zrodziła się potrzeba reformy, której podjęła się Wielka Brytania. Raport Londyński (październik 1981) wprowadził instytucję troiki, czyli prezydencji wzmocnionej o poprzednią i przyszłą prezydencję. Ponadto, ustalono, że przewodniczący prezydencji będzie jednocześnie przewodniczącym EWP. By poprawić przepływ informacji zobowiązano Komitet Polityczny do konsultacji z Parlamentem Europejskim cztery razy do roku. W sytuacjach kryzysowych uruchomiono procedurę pilnych konsultacji w ciągu 48 godzin. Jednak w obliczu wydarzeń międzynarodowych EWP pozostała niezdolna do podejmowania wspólnych konstruktywnych działań. Podczas kryzysu naftowego w latach 70-tych ewidentne były rozbieżności między proamerykańskimi Niemcami a Francją, która bardziej opowiadała się po stronie państw arabskich. Z kolei Włochy i Irlandia nie respektowały sankcji nałożonych na Argentynę po wojnie o Falklandy, nie mówiąc już o braku reakcji na wybuch stanu wojennego w Polsce, gdzie kompletnie nie sprawdził się nowoutworzony mechanizm szybkiego reagowania.

Lata 60, 70 - Europejska Współpraca Polityczna - ustanowiona struktura polityczna bez aparatu wykonawczego, będąca w pewnym sensie efektem Raportu Daviniona. Wraz z przyjęciem Wielkiej Brytanii, Danii i Irlandii do UE Europejska Współpraca Polityczna była wyrazem ambicji, aby stworzyć ramy podejmowania decyzji, w tym częściowo kwestii bezpieczeństwa. Współpraca Polityczna była dialogiem państw, mającym na celu dochodzenie do wniosków i przedstawiania ich na zewnątrz.

1972 r. - szczyt w Paryżu

Raport Luxemburski - znany jako II Raport Daviniona - podkreślenie roli ambasadorów państw członkowskich.

Dialog europejsko-arabski - kryzys naftowy na początku lat 90.

Kryzys na Cyprze - bardziej NATOwski niż europejski

Przewroty w Portugalii i Grecji

Relacje z Afryką

Relacje z RWPG

Definicja tożsamości europejskiej - jedność osiągnięta poprzez integrację europejską, po to by UE mogła odgrywać istotna rolę w świecie.

Sformalizowanie RE

Raport Tindemnasa - nazwa pochodzi od nazwiska premiera Belgii Leo Tindemansa.

Raport proponował postęp w kierunku integracji europejskiej, zacieśnienie współpracy państw członkowskich w sferze polityki zagranicznej i spraw zewnętrznych. Zawierał on m.in propozycję bezpośrednich wyborów do Parlamentu Europejskiego. Mimo założeń, raport nie przyniósł żadnych widocznych rezultatów.

1981 r. - Wielka Brytania podejmuje inicjatywę zreformowania europejskiej współpracy politycznej.

1988 - Raport Londyński, który wprowadził troikę (patrz wyżej)

Komitet dyplomatyczny zobowiązano do konsultacji z PE co najmniej 4 razy do roku, ale także i w sytuacjach nadzwyczajnych - ale ten mechanizm szybkiego reagowania się nie sprawdził, np. zero reakcji na stan wojenny w PL.

Plan Genschera-Colombo - jest to projekt "Układu Europejskiego", mającego na celu poprawę funkcjonowania mechanizmów instytucjonalnych. Niemiecki liberalny Minister Spraw Zagranicznych, Hans-Dietrich Genscher, oraz jego włoski chrześcijańsko-demokratyczny odpowiednik, Emilio Colombo, zaproponowali wzmocnioną współpracę dla UE w 1981. Zostało to postanowione w Deklaracji Sztutgardzkiej w czerwcu 1983. Tym samym zwiększono też uprawnienia PE i przewidziano utworzenie Sekretariatu.

Raport Genschera Colombo (listopad 1981) dotyczył przede wszystkim propozycji projektu Aktu Europejskiego, aczkolwiek poruszył także kwestie związane z EWP. Ponownie zaproponowano Radzie Europejskiej funkcję koordynującą zarówno EWP jak i Wspólnotę, natomiast rozszerzoną o sprawy z dziedziny kultury i bezpieczeństwa. Zwiększono kompetencje Parlamentu oraz przewidziano utworzenie Sekretariatu EWP wspomagającego Radę. Ponieważ i tym razem raport znalazł swoich przeciwników postanowiono przekształcić go w Uroczystą Deklarację o Unii Europejskiej podpisaną na szczycie w Stuttgarcie w czerwcu 1983 roku. Deklaracja stwierdzała fakt braku konsensusu w sferze EWP, zatem nie odnosiła się do żadnej propozycji wniesionej przez Genschera i Colombo. Wartym przywołania jest Raport Dooge'a (13), ministra spraw zagranicznych Irlandii, przedłożony w marcu 1985 roku. Ewidentna była diagnoza Dooge'a, że państwa znajdują się w impasie decyzyjnym, ale powinny jednogłośnie zająć stanowisko wobec utworzenia politycznej całości Unii Europejskiej. W części poświęconej polityce zewnętrznej znajdujemy, co prawda zapis o utrzymaniu rozdzielności między EWP a Wspólnotą, ale ta rozbieżność będzie stopniowo zmniejszana. Ponownie forsowano propozycję utworzenia Sekretariatu, który w swoich kompetencjach miał wspierać prezydencję w sferze problematyki EWP.

Dalsza współpraca państw skupiona była na przygotowaniu się do wprowadzenia Unii Europejskiej. Taki cel został postawiony na Konferencji Międzyrządowej w Luksemburgu we wrześniu 1985 roku. Produktem konferencji był Jednolity Akt Europejski (JAE) jednolicie regulujący sprawy Wspólnoty i EWP. W tym dokumencie EWP przemianowano na „europejska współpracę w dziedzinie polityki zagranicznej”. „Każde z użytych słów miało swoje uzasadnienie: „polityka” oznaczała dziedzinę odrębną od innych, „europejska” - że nie ustanowiono jeszcze polityki wspólnej, a „zagraniczna” - że jako polityka międzyrządowa różni się ona od zewnętrznych stosunków Wspólnoty Europejskiej”. JAE reguluje wiele aspektów europejskiej polityki zagranicznej. Zostają ustanowione instrumenty: wspólne stanowiska i wspólne działania, jako punkt wyjściowy działań narodowych polityk zagranicznych. JAE podkreśla, co było też zaakcentowane w Raporcie Dooge'a, EWP i Wspólnoty powinny się do siebie zbliżać, co więcej, polityka zagraniczna Wspólnoty oraz stanowisko EWP powinny być spójne. Utworzono także w Brukseli stały Sekretariat, który pełnił funkcję administracyjną dla prezydencji. JAE dało czytelny sygnał o coraz bliższej współpracy państw europejskich. W dziedzinie EWP podkreślono ścisłe powiązanie ze Wspólnotą, natomiast kontrowersje budził zapis o spójnych stanowiskach, zwłaszcza mając na uwadze wciąż istniejące różnice opinii państw członkowskich, a przede wszystkim rozbieżność procesu decyzyjnego we Wspólnocie (większościowy) oraz w EWP (konsensus). Mimo wszystko należy przyznać, że państwa europejskie wykazywały się dużym zaangażowaniem w procesie tworzenia polityki zagranicznej.

Koniec lat 80/90 - powstają różne organizacje zrzeszające się z UE, np. EFTA, EOG. Pojawia się też pomysł wspólnego wypracowywania stanowisk - to idea Traktatu z Maastricht. W tym czasie słabnie UZE. Wielka Brytania i Niemcy agitowały za tym, aby UZE wchłonąć przez WE. To umocniło NATO w Europie. W tym czasie nie ma jeszcze współpracy na linii UE-NATO, ale jest chęć likwidacji politycznego charakteru NATO.

Wielka Brytania i Niemcy boją się rozluźnienia kontaktów transatlantyckich. Dążą do rewizji TM - stąd wziąl się Traktat Amsterdamski, który z TM wyrzucił słowo „security”.

W ramach UZE w 1992 r. Europa zainteresowana była stworzeniem mechanizmów w ramach zapewnienia bezpieczeństwa, dlatego ustanowienie misji petersburskich jest jakby przekroczeniem Rubikonu, gdyż uzyskano środki na ingerowanie w konflikty. Kontekstem był konflikt na Bałkanach.

Balladura pakt, zawarty w 1993, jeden z 3 paktów stabilności realizowanych przez państwa członkowskie Unii Europejskiej. Porozumienie w sprawie ekonomicznej i politycznej równowagi w Europie przyjęte w trakcie szczytu Rady Europejskiej w Kopenhadze z inspiracji ówczesnego premiera Francji E. Balladura. Jest to projekt działań państw-członków wspólnoty, których celem ma być budowa nowego systemu geopolitycznego i ekonomicznego kontynentu, po zakończeniu zimnej wojny. Dialog na temat politycznych perspektyw w nowej rzeczywistości kontynuowano na konferencji 40 państw europejskich w Paryżu (1994), dokument końcowy spotkania stwierdzał możliwość zawierania przez państwa Europy Środkowo-Wschodniej traktatów o dobrym sąsiedztwie, które stały się częścią paktu stabilizacyjnego.

Dla polskiej dyplomacji było to zaskoczenie, gdyż surowo nas oceniono jeżeli chodzi o kontakty z sąsiadami. Pomimo, że podpisywaliśmy dużo traktatów opinia o PL była negatywna na zachodzie. Co miało wpływ na przystąpienie do NATO.

W UE rozważano jakich mechanizmów należy użyć, żeby UE była gotowa na rozwiązywanie sytuacji kryzysowych. W tle tych problemów mamy proby wsparcia USA z Europu jeżeli chodzi o strefę bezpieczeństwa. Pojawił się problem: UE nie może wyjść poza polityczne deklaracje. To USA podjęło działania, Waszyngton był zirytowany, że UE sobie nie radzi i nie potrafi działać na rzecz zmniejszenia napięcia i zlikwidowania źródeł konfliktu.

Deklaracja z Saint Malo - Oświadczenie z dn. 3-4 grudnia 1998r. o obronie europejskiej wydane po spotkaniu prezydenta Francji J. Chiraca i premiera Wielkiej Brytanii T. Blaira. Podkreślało konieczność wprowadzenia w życie postanowień Traktatu Amsterdamskiego co do Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa i tworzenie wspólnej polityki obronnej na bazie międzyrządowej. Dążenie do prowadzenia autonomicznych europejskich działań w razie kryzysu (kolektywna obrona), zaopatrzone w tzw. -list intencji.

Tym samym rozpoczęto grę o dążenie do autonomicznego systemu bezpieczeństwa UE. USA to widzi. Tu pojawił się problem PL, która jest bliska akcesji do NATO, a UE mówi, że NATO powinno pozostać z boku. Ale w UE to ciągle tylko deklaracja polityczna, NATO miało już wypracowane struktury, mechanizmy, formy działania, a UE nie. To tzw. military capability, którego UE ciągle brakuje. Druga kwestia to tworzenie europejskiego zaplecza militarnego, który wzmacniałby UE militarnie, ale także i logistycznie.

Często też w tym czasie pojawiało się stwierdzenie, że casus foederis z Art. 5 jest ciągle ważny i ma pierwszorzędne znaczenie.

W TA rozmyślnie używa się terminów: obrona i bezpieczeństwo, jako zasygnalizowanie długofalowego celu. Nie da się przy tym zaprzeczyć, że unijny system bezpieczeństwa jaki by nie był wyrósł z NATO i z zimnej wojny, a proces od deklaracji petersburskich poprzez deklaracje z Saint Malo był pewnym przewrotem w kontaktach transatlantyckich. USA próbuje wchodzić w pomysły WPBiO reformując NATO, przyjmując do NATO nowe kraje, budując nową tożsamość. Stąd PL była koniem trojańskim USA w Europie - bezkrytycznie wspieraliśmy Waszyngton w działaniach dotyczących WPBiO.

Szczyt w Kolonii - W czasie tego szczytu użyto po raz pierwszy terminu Wspólna Europejska Polityka Bezpieczeństwa i Obrony (Common European Security and Defence Policy - CEPBiO), w późniejszym okresie rezygnując z przedrostka „wspólna”. Postanowienia szczytu w Kolonii różniły się znacząco od tego, co uzgodniono w czasie szczytu NATO w Waszyngtonie. Stwierdzono, że poprzednie uzgodnienia pomiędzy NATO a UZE są nieważne i rozpoczną się nowe konsultacje dotyczące głównie punktów spornych. Ponadto w konkluzji ze szczytu w Kolonii zastąpiono dotychczasową formułę „gdzie Sojusz jako całość nie jest zaangażowany”, stwierdzeniem „bez przychylności do działania przez NATO” co oznaczało, że Sojuszowi nadano „prawo do pierwszej odmowy”. Deklaracja z Kolonii, w przeciwieństwie do umowy waszyngtońskiej pozostawiającej NATO prawo wyboru instrumentów do zarządzania kryzysami, wprowadziła jasny podział obowiązków pomiędzy NATO a UE. Postanowiono, że UE będzie koncentrować się głównie na wykonywaniu zadań petersberskich, zaś NATO na zapewnieniu zbiorowej obrony. Ponadto w podsumowaniu prezydencji pominięto kwestię hierarchii ustalonej w czasie szczytu waszyngtońskiego dotyczącej prowadzenia operacji wraz z NATO w ramach porozumienia Berlin Plus oraz misji prowadzonych bez angażowania zasobów NATO. Zasugerowano tym samym, że UE rości sobie prawo do decydowania, które misje i w jaki sposób powinny być prowadzone tylko przez nią. Działanie to zostało uznane przez administracje amerykańską za złamanie dotychczasowych porozumień.

Porozumienie z Sain Malo ma związek z PBiO ale jest wypadkową kilku czynników - dialogu transatlantyckiego, rywalizacji z USA, nowej architektury bezpieczeństwa, rozszerzenia UE o państwa Europy Środkowej i Wschodniej. USA traktowało Sait Malo z kurtuazją, oczekując większego zaangażowania w misjach stabilizacyjnych. A zaangażowanie Londynu w wyparciu NATO z Europy było bolesne dla Waszyngtonu. Tony Balir przed każdym szczytem informował polityków amerykańskich o zamierzeniach, pomimo wszystkiego okazywał swoja lojalność

Three Ds. Policy:

• No duplication

• No disculping

• No dicrimination

USA zaczęło się bać, że dojdzie do zakazu zawierania umów militarnych - co wiązałoby się z ogromnymi stratami pieniędzy.

Niezwykle intensywny okres szczytów UE - USA, UE zainterweniowała więc w Kosovie

Spotkanie rady w Helsinkach w XII 1999 r.:

• Wspólna armia europejska - capability do wystawienia w ciągu 60 dni 50-60 tys wojsk, sprzętu wojskowego, itd. (pojawił się problem technologii, bo USA jest bardziej rozwinięte w tym zakresie)

• Powołanie Solany na stanowisko Wysokiego Komisarza ds. WPZiB

Od szczytu w Kolnii do 11 września 2001 - szereg decyzji podejmowanych w celu zbudowania wlasnego systemu BiO.

Powstała tez grupa krajowych ekspertów wojskowych

XII 2000 - Nicea - państwa członkowskie stworzą mechanizm regularnego przeglądu sił zbrojnych UE, a unormuje to Traktat Nicejski. Uregulowano tez kontakty z NATO i państwami trzecimi. Ustalono spotkania MON i MSZ, określono działania w zakresie WPOiB i współpracy z NATO.

---