Stosunki zewnętrzne Unii Europejskiej

Unia Europejska

– olbrzym w gospodarce

światowej i karzeł w

polityce międzynarodowej?

Pozycja UE w świecie

• UE (500 mln osób) zajmuje trzecie miejsce na świecie

pod względem liczby ludności (po Chinach i Indiach).

• Ze względu na rozmiar, jak i oddziaływanie w sferze

handlu, gospodarki i finansów UE jest liczącą się w

świecie siłą.

• Unia ma największy udział w światowym handlu i

wytwarza 1/4 globalnego dochodu.

• UE w coraz większym stopniu angażuje się w

zapobieganie konfliktom, misje pokojowe i zwalczanie

terroryzmu, wspiera także odbudowę Iraku i

Afganistanu, a także przewodzi działaniom na rzecz

walki z globalnym ociepleniem i emisją gazów

cieplarnianych.

• Stosunki zewnętrzne Unii

Europejskiej obejmują wszelkie

kontakty UE w dziedzinie gospodarki,

handlu, polityki i kultury z państwami

nie będącymi jej członkami oraz

organizacjami międzynarodowymi.

• Stosunki zewnętrzne UE obejmują

trzy obszary relacji z krajami
trzecimi:

• stosunki handlowe,
• współpracę z krajami słabo

rozwiniętymi,

• politykę zagraniczną i bezpieczeństwo.

I. Wspólna polityka

handlowa

• – jest głównym wymiarem stosunków Unii Europejskiej z innymi

krajami świata.

• Polityka ta funkcjonuje na dwóch poziomach:

• 1) w ramach WTO Unia angażuje się aktywnie w stanowienie zasad

wielostronnego systemu handlu międzynarodowego z partnerami na

całym świecie.

• 2) Unia negocjuje własne dwustronne umowy handlowe z krajami i

regionami.

• Polityka handlowa opiera się na ujednoliconych zasadach ustalania

stawek celnych, zawierania umów celnych i handlowych,

ujednolicania działań liberalizacyjnych, zasadach polityki

eksportowej i środków chroniących handel podejmowanych w

przypadku dumpingu lub subwencji.

•

• Umowy UE z partnerami wykraczają poza handel i

tradycyjną pomoc na rzecz rozwoju, obejmują także

wsparcie reform gospodarczych, edukacji i szkolnictwa oraz

programów rozwoju infrastruktury, a także współpracę w

takich dziedzinach, jak badania i rozwój oraz polityka

ochrony środowiska.

• Umowy te tworzą również podstawy dialogu politycznego w

takich kwestiach, jak demokracja i prawa człowieka.

• Ostatnio zawierane porozumienia zobowiązują partnerów do

nierozprzestrzeniania broni masowej zagłady.

• Stosunki gospodarcze z krajami trzecimi regulowane są za

pomocą trzech kategorii umów: umów handlowych, umów o

handlu i współpracy gospodarczej oraz umów

stowarzyszeniowych.

II. Współpraca UE z krajami

słabo rozwiniętymi

• – dotyczy 79 krajów Afryki, Karaibów i

Pacyfiku, które jako byłe kolonie pozostają

silnie związane gospodarczo z niektórymi

państwami Unii.

• UE traktuje preferencyjnie wszystkie kraje

rozwijające się, które mogą eksportować

produkty przemysłowe bez uiszczania opłat

celnych.

• Kraje ubogie korzystają również z pomocy

żywnościowej, humanitarnej oraz pomocy dla

organizacji pozarządowych, podejmujących

realizację projektów wspomagających rozwój

tych krajów.

III. Wspólna Polityka

Zagraniczna i

Bezpieczeństwa

• – prowadzona w II filarze UE.
• Cele: ochrona interesów i niezależności

UE, ochrona światowego pokoju i praw

człowieka, zapewnienie bezpieczeństwa

UE i państw członkowskich,

wzmacnianie i propagowanie

demokracji w świecie oraz

wypracowanie wspólnych stanowisk w

działaniach dyplomatycznych.

I. Wspólna polityka

handlowa

• realizowana od 1970r., w sposób

zasadniczy wpływa na kształt
stosunków zewnętrznych UE.

• często z umowami handlowymi

podpisywane są porozumienia,
wykraczające poza wymianę
handlową (takie umowy nazywamy
mieszanymi np. umowy
stowarzyszeniowe).

Cele polityki handlowej:

 Zdobywanie przewagi w rywalizacji o rynki zagraniczne;

 Obrona handlowych interesów państw członkowskich;

 Zapobieganie konkurencji pomiędzy krajami członkowskimi o rynki krajów

trzecich;

 Wzmocnienie efektywności i konkurencyjności polityki handlowej Wspólnoty;

 Utrzymanie pokoju;

 Rozwój współpracy w pozostałych sferach stosunków zewnętrznych (np. polityki

bezpieczeństwa);

 Rozwój gospodarczy na świecie.

Chociaż w Unii Europejskiej mieszka zaledwie 7% ludności
świata, jest ona największą potęgą handlową na świecie

UE jest największym eksporterem na świecie i mimo
niewielkiego spadku jej udział w eksporcie światowym
nadal stanowi ok. 19%. Również import obejmuje prawie
19% światowego handlu.

W strukturze towarowej eksportu dominują maszyny i
urządzenia (32% wartości całego eksportu) oraz środki
transportu (15%), produkty chemiczne i tworzywa sztuczne
(16%).

W imporcie UE dominują maszyny i urządzenia (29%), środki
transportu (10%) oraz surowce energetyczne.

Unia Europejska – potęga

handlowa

UE – największym

eksporterem

Świa

t
W

200

5

EU

USA Chi

ny

Japo

nia

Kan

ada

HK

Kor

ea

Ros

ja

Sin

ga

pur

Me

ksy

k

Mld.

Euro

592

0

107

1

709

56

0

443 288 227 220 19

1

17

7

159

% w

rynk

u

100 18.1

12

10

7.5

4.9

3.8 3.7 3.2 3.0 2.7

UE – 2. największym

importerem

Świa

t

200

5

EU

USA Chi

ny

Jap

oni

a

Ka

na

da

HK

Kor

ea

Ros

ja

Sing

apur

Me

ksy

k

Mld.

Euro

6259 118

0

136

3

470 400 27

4

223 203

78

151 170

% w

rynk

u

100

19

22

7.5

6.4 4.4 3.6

3.3

1.2

2.4

2.7

• W strukturze geograficznej handlu UE

najważniejsze miejsce zajmują:

• USA (ok. 26% eksportu i 23% importu). UE stała się

najważniejszym beneficjantem amerykańskiego

boomu lat 90. Obecnie UE ma saldo dodatnie w

handlu z USA. Dominują maszyny i urządzenia (60%);

• Państwa Azji (28% eksportu i 37% importu).

Największym partnerem jest ChRL oraz Japonia, z

którymi Unia ma w handlu saldo ujemne;

• Federacja Rosyjska
• Kraje europejskie: Szwajcaria oraz EFTA (Norwegia,

Islandia i Lichtenstein)

Co eksportuje i importuje

UE?

• Eksport:
 Maszyny i

wyposażenie do

środków transportu

(44.9%);

 Środki chemiczne

(15.5%);

 Artykuły spożywcze,

napoje, tytoń (5%);

 Energia (4.1%);
 Surowce (2.2%);
 Inne (25.5%)

• Import
 Maszyny i wyposażenie

do środków transportu

(32%);

 Energia (22.6%);
 Środki chemiczne

(8.1%);

 Artykuły spożywcze,

napoje, tytoń (5.3%);

 Surowce (4.4%);
 Inne (25.3%)

Międzynarodowy handel towarowy w mld euro, 2005 r.

Międzynarodowy

handel

2005r. mld

EUR 

Chiny

Eksport 

599.5 

Import 

470.7 

Bilans wymiany 

128.8 

UE-25

Eksport 

1071.9 

Import 

1183.8 

Bilans wymiany 

-111.9 

Japonia

Eksport 

443.0 

Import 

399.6 

Bilans wymiany 

43.4 

Stany Zjednoczone

Eksport 

709.1 

Import 

1363.3 

Bilans wymiany 

-654.2 

UE – największym

producentem

Państwo 

PKB (mld EUR)  2005r.

Chiny (CN) 

1 787.3 

UE-27  

10 957.9 

Japonia (JP) 

3 663.5 

Rosja (RU) 

610.6 

Stany Zjednoczone (US) 

10 011.9 

Źródła: MFW, Eurostat.

W UE ponad 60% PKB pochodzi z sektora usług (bankowości, turystyki,

transportu i sektora ubezpieczeń). Sektory przemysłowy i rolniczy,

chociaż nadal istotne, straciły w ostatnich latach na ważności.

Główne zasady polityki handlowej,

sprecyzowane pod koniec lat 50. do

dziś nie uległy zasadniczym zmianom.

Główne zasady wspólnej polityki handlowej

Główne zasady wspólnej polityki handlowej

dotyczą:

dotyczą:

•zmian stawek celnych,

•zawierania umów celnych i handlowych,

•ujednolicania środków liberalizacyjnych,

•polityki eksportowej,

•handlowych środków ochronnych podejmowanych w

przypadku dumpingu i subsydiów.

Udział Unii Europejskiej w światowym

Udział Unii Europejskiej w światowym

imporcie i eksporcie wynosi ok 20%.

imporcie i eksporcie wynosi ok 20%.

Średnia stawka taryfowa na przywóz

Średnia stawka taryfowa na przywóz

towarów przemysłowych stosowana w UE

towarów przemysłowych stosowana w UE

wynosi 4%.

wynosi 4%.

Instrumenty wspólnej polityki

Instrumenty wspólnej polityki

handlowej:

handlowej:

•

Klasyczne:

Cła, ograniczenia ilościowe, etc.

• Protekcjonizm uwarunkowany:

1. Postępowanie antydumpingowe,

2. postępowanie antysubsydialne,

3. ochrona przed nadmiernym importem

Protekcjonizm uwarunkowany

Stosowanie:

•Zakres i procedura podlega przepisom WTO
•Wyrządzenie lub zaistnienie groźby wyrządzenia szkody

przemysłowi krajowemu oraz zaistnienie związku
przyczynowego miedzy importem a szkodą.

Wykorzystanie instrumentów
protekcjonizmu uwarunkowanego (1995-
2003):

•271 postępowań antydumpingowych
•43 postępowania antysubsydyjne
•20 postepowań przeciw barierom w handlu

Postępowanie

antydumpingowe

2. Postępowanie antydumpingowe

•

Dumping występuje wówczas, gdy towar jest

sprzedawany za granicę poniżej porównywalnej
ceny towaru na rynku krajowym (czyli poniżej tzw.
wartości normalnej)

Postępowanie antydumpingowe

• jest najczęściej używanym instrumentem
spośród środków protekcjonizmu
uwarunkowanego

• wykorzystywane jest głównie wobec
towarów przemysłowych

• stosowane jest tylko względem krajów trzecich

Według stanu na dzień 31.12 2005 r. w zakresie
środków ochronnych obowiązywało:

•45 ostatecznych środków antydumpingowych

•10 ostatecznych środków antysubsydyjnych

Przykłady postępowania antydumpingowego UE:

• wobec importu obuwia skórzanego z Chin i
Wietnamu oraz mrożonych truskawek z Chin

• wobec

przywozu syntetycznych włókien odcinkowych z

poliestru pochodzących z Australii, Indii, Indonezji i Tajlandii

Z subsydium mamy do czynienia, gdy nastąpi:

•Udzielenie przez rząd lub inną instytucję publiczną wkładu

finansowego lub wsparcia dochodowego bądź cenowego,

•Uzyskanie korzyści przez adresata pomocy.

Formy pomocy uważane za subsydia:

•Dotacje, pożyczki na warunkach preferencyjnych, gwarancje

kredytowe, zwolnienia z podatków

2. Postępowanie antysubsydyjne

Postępowanie antysubsydyjne stosowane jest wówczas, gdy
rząd lub instytucja publiczna kraju eksportera i/lub kraju
pochodzenia, bezpośrednio lub pośrednio udziela
eksporterowi subsydiów do produkcji, eksportu lub przewozu.

W wyniku postępowania antysubsydyjnego Komisja lub Rada
Europejska nakładają tzw. środki wyrównawcze (cła
tymczasowe, zobowiązania cenowe, cła wyrównawcze)

Przykład:

Przykład:

Na uwagę zasługuje trwające od 30.06.2005

postępowanie antysubsydyjne dotyczące

przywozu niektórych worków i toreb

plastikowych pochodzących z Malezji i

Tajlandii. Jest to reakcja na skargę złożoną

przez 30 europejskich producentów

reprezentujących powyżej 25% całkowitej

wspólnotowej produkcji tego rodzaju

artykułów.

3. Postępowanie ochronne

przed nadmiernym importem

• środki wykorzystywane wobec przewozu realizowanego „na
uczciwych warunkach”

• wpływa na wielkość importu
• postępowanie to pozwala na odstępstwo od ogólnej zasady
braku ograniczeń ilościowych w handlu międzynarodowym

Postępowanie przed nadmiernym importem można ustanowić
gdy:

- towar jest importowany w takich ilościach i/ lub na takich
warunkach
...że mogą one spowodować poważną szkodę producentom
Wspólnoty lub grozić jej spowodowaniem.

Postępowanie ochronne

przed nadmiernym importem

Obecnie wobec importu niektórych tekstyliów i odzieży

pochodzących z Chin,  Białorusi, Czarnogóry oraz Korei

Północnej obowiązują kontyngenty ograniczające import

do UE do z góry określonego poziomu

Rodzaje umów

handlowych i

gospodarczych

zawieranych przez UE

Rodzaje umów handlowych i gospodarczych

zawieranych przez WE

Umowy handlowe:

• Nepreferencyjne
• Preferencyjne: umowy o strefach wolnego handlu, umowy o

utworzeniu unii celnej

Umowy mieszane:

• O handlu i współpracy gospodarczej: dawniej kraje

socjalistyczne, dziś Wspólnota Niepodległych Państw

• Umowy stowarzyszeniowe:
• Stowarzyszenie ze Wspólnotą pozaeuropejskich krajów i terytoriów:

byłe kolonie i terytoria zależne od państw Wspólnoty

- Układy ”charakteryzujące się wzajemnością praw i obowiązków,

wspólnymi działaniami i szczególnymi procedurami” –
przygotowujące do członkostwa w UE

Preferencje handlowe

Preferencje handlowe

Preferencje handlowe

Preferencje handlowe

(wg kryterium malejących preferencji)

Porozumienia

(wielostronne

preferencje handlowe)

Unia Celna

Turcja

Strefa Wolnego Handlu

EFTA, basen Morza

Śródziemnego

Jednostronne

preferencje handlowe

System Powszechnych Preferencji

Celnych GSP

Boliwia, Ekwador, Gruzja,

Gwatemala, Sri Lanka,

Wenezuela, Chiny, FR

Preferencje Celne dla Krajów AKP

Byłe kolonie i terytoria

zamorskie państw

członkowskich

Brak preferencji

KNU na mocy GATT/WTO

USA, Japonia, Australia,

Preferencje

dyskryminacyjne

Klauzula wycofania preferencji

Myanmar

System Powszechnych Preferencji Celnych GSP

System Powszechnych Preferencji Celnych GSP

Od 1 stycznia 2006 r. – obowiązują nowe zasady systemu GSP

(178 krajów)

Nowe zasady funkcjonowania GSP zawierają:

•Rozwiązania ogólne - preferencje taryfowe dotyczą przywozu

produktów z wszystkich państw będących beneficjentami systemu,

•Szczególne rozwiązanie motywacyjne (program GSP Plus)-

Kraje, które ratyfikowały i wdrażają międzynarodowe konwencje
związane z ochroną praw człowieka, ochroną środowiska, praw
pracowniczych i etyki biznesowej,

•Rozwiązania szczególne dotyczące krajów najsłabiej

rozwiniętych - EBA (Everything But Arms)- Program ten zapewnia
produktom z krajów nim objętych, bezcłowy i bezkontyngentowy
dostęp do rynku UE (poza sprzętem militarnym)

Główni partnerzy handlowi UE

Główni partnerzy handlowi UE

Główni partnerzy Unii Europejskiej w handlu w

Główni partnerzy Unii Europejskiej w handlu w

2005 r.

2005 r.

( Z wyłączeniem państw członkowskich)

( Z wyłączeniem państw członkowskich)

Główni eksporterzy i importerzy

Główni eksporterzy i importerzy

w światowym handlu 2005 r.

w światowym handlu 2005 r.

( Z wyłączeniem państw członkowskich UE)

( Z wyłączeniem państw członkowskich UE)

Źródło: Eurostat

Unia Europejska – Stany Zjednoczone

Unia Europejska – Stany Zjednoczone

USA najważniejszym partnerem UE:

Transakcje i inwestycje przepływają przez Atlantyk w tempie

ponad miliarda euro dziennie

Współpraca oparta jest na Klauzuli Największego

Uprzywilejowania uściślona w ramach tzw. współpracy

transatlantyckiej, zapoczątkowanej Deklaracją

Transatlantycką z 1990 roku

W 1995 r. współpracę potwierdzono Nową agendą

transatlantycką oraz Wspólnym programem działania.

Uzupełnienie kwestii gospodarczych w 1995 r. Ekonomicznym

partnerstwem transatlantyckim, które obejmuje ograniczanie

barier technicznych w handlu bilateralnym, a także

liberalizację handlu wielostronnego

Stosunki UE z USA

• Mimo okresowych napięć, stosunki transatlantyckie znajdują

się w samym centrum polityki zewnętrznej UE – obroty

handlowe sięgają 400mld euro rocznie.

• Obie strony łączą wspólne wartości i wspólne interesy. Poza

szczytami UE-USA, odbywającymi się co pół roku, intensywne

kontakty prowadzone są przez cały czas i na wszystkich

szczeblach: np. dialog między przedsiębiorcami,

konsumentami, związkowcami czy działaczami ekologicznymi,

a także częste spotkania urzędników publicznych i ministrów

oraz spotkania deputowanych do PE z członkami Kongresu.

• Sposób wspólnego rozwiązania przez UE i USA dotyczących

obu stron kwestii z zakresu prawa konkurencji czy wzajemnego

uznawania norm technicznych stał się wzorem do

naśladowania przez Unię w stosunkach z innymi partnerami, w

tym z Japonią i Kanadą.

Struktura handlu Unia Europejska –

Struktura handlu Unia Europejska –

USA

USA

Unia Europejska- EFTA = EOG

Unia Europejska- EFTA = EOG

W skład Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA)

wchodzą obecnie cztery państwa: Islandia, Liechtenstein,

Norwegia i Szwajcaria.

1 stycznia 1994 r.

Europejski Obszar Gospodarczy

:

Islandia, Liechtenstein, Norwegia wraz z państwami

członkowskimi UE.

Na obszarze EOG obowiązuje większość zasad funkcjonowania

wspólnotowego rynku wewnętrznego („cztery wolności”). Nie

przewiduje jedynie ujednolicenia taryfy celnej oraz prowadzenia

wspólnej polityki handlowej.

Szwajcaria nie zdecydowała się na wejście do EOG, a jej stosunki

handlowe z WE reguluje umowa w sprawie strefy wolnego

handlu artykułami przemysłowymi z 1972 roku oraz siedem
umów podpisanych 21 czerwca 1999 roku (weszły w życie 1

czerwca 2002 roku)

Struktura wymiany handlowej z krajami

Struktura wymiany handlowej z krajami

EFTA

EFTA

UE w polityce światowej

• W miarę kolejnych rozszerzeń i rozszerzania kompetencji UE

próbowała odgrywać większą rolę w międzynarodowych

stosunkach dyplomatycznych i w kwestiach bezpieczeństwa.

• Konflikty, które wybuchły w Europie w latach

dziewięćdziesiątych po rozpadzie Jugosławii, przekonały

przywódców UE o potrzebie wspólnych skutecznych działań.

• W ostatnich latach przekonanie to umocniła walka z

międzynarodowym terroryzmem.

• Podstawy wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa

(WPZiB) zostały określone w traktacie z Maastricht w 1992

r. Zdefiniowane zostały rodzaje działań dyplomatycznych i

politycznych, które UE może podejmować w ramach

zapobiegania konfliktom lub ich rozwiązywania.

Specyfika polityki zagranicznej UE

• Od 1990 r. w konfliktach na całym świecie zginęło ponad 4 mln osób.

Cywile stanowili 90% ofiar. Siedem największych konfliktów lat 90.

kosztowało społeczność międzynarodową 200 mld euro, które można

byłoby wydać na cele pokojowe.

• Dlatego celem UE jest przede wszystkim bardziej skuteczne

zapobieganie konfliktom. Temu ma służyć WPZiB oraz EPBiO.

• UE próbuje zapobiegać konfliktom poprzez działania prewencyjne

tj.: pomoc techniczna i finansowa, wsparcie dla budowy instytucji i

ładu administracyjnego w krajach rozwijających się, pomoc

humanitarna oraz instrumenty dyplomatyczne (np. dialog polityczny i

mediacja).

• Poza misjami szybkiego reagowania, które mogą interweniować na

wczesnym etapie rozwoju sytuacji kryzysowych, EPBiO ma na celu

także zbieranie i analizowanie informacji oraz monitorowanie

stosowania umów międzynarodowych, by można było przewidzieć

potencjalne konflikty.

Cele WPZiB:

• ochrona wspólnych wartości, podstawowych

interesów, niezależności i nienaruszalności UE

zgodnie z zasadami Karty Narodów

Zjednoczonych;

• umacnianie bezpieczeństwa Unii we wszystkich

formach;

• utrzymanie pokoju i umacnianie bezpieczeństwa

międzynarodowego;

• wspieranie współpracy międzynarodowej;
• rozwijanie i konsolidacja demokracji i rządów

prawa oraz poszanowania praw człowieka i

podstawowych wolności.

Cele WPZiB realizowane są za pomocą

instrumentów dyplomatycznych i

operacyjnych:

•

→ Zasady i ogólne wytyczne; ustala je Rada Europejska, nie mają mocy

wiążącej.

•

→ Wspólne strategie; ustala je Rada Europejska. Dotyczą one spraw, w

których państwa członkowskie UE „mają ważne wspólne interesy”. We

wspólnych strategiach określone są: cel, czas trwania i niezbędne środki,

jakie muszą być przekazane do dyspozycji przez Unię i przez jej państwa

członkowskie.

•

→ Wspólne działania; mają one charakter wiążący dla państw

członkowskich UE. Rada przyjmuje wspólne działa w pewnych sytuacjach, „w

których niezbędne jest podjęcie operatywnych działań”

•

→ Wspólne stanowiska; mają one charakter wiążący dla państw

członkowskich UE. Określają one „podejście” UE w odniesieniu do „danego

problemu o charakterze geograficznym lub przedmiotowym”.

•

→ Umacnianie współpracy państw członkowskich; państwa członkowskie

działają w ramach WPZiB spójnie i solidarnie, w szczególności zaś:

UE wobec państw Bałkanów

Zachodnich

• Bałkany Zachodnie: Albania, Bośnia-Hercegowina,

Chorwacja, Macedonia, Serbia i Czarnogóra

• UE prowadzi aktywna politykę wobec tego regionu

opartą na dwóch elementach:

• Proces Stabilizacji i Stowarzyszenia – ogólne ramy prawne

(zapewnienie pokoju, stabilizacji, wolności, rozwój

gospodarczy)

• Inne umowy np.: umowy o Stabilizacji i Stowarzyszeniu

(Macedonia i Chorwacja) – strefy wolnego handlu + pomoc

finansowa; preferencje handlowe (System Preferencji

Generalnych); pomoc w przystępowaniu do WTO (Albania,

Chorwacja, Macedonia);

• Wszystkie te działania mają sprzyjać integracji tych

państw z UE (i ewentualnemu członkostwu)

• Od 2004r. Chorwacja ma status państwa

kandydującego do UE, od 2005r. – negocjacje

akcesyjne; perspektywa członkostwa w 2009r.

• Macedonia jest stowarzyszona od 2004r. z UE, a od

2005r. ma status państwa kandydującego.

Szybsza ścieżka do UE

dla Bałkanów

Kryzys w stosunkach Unii z Serbią w lutym 2008r. z powodu
Kosowa sprawił, że UE aktywniej stara się przyciągnąć do siebie pozostałe kraje

Bałkanów

• UE przedstawiła pakiet zachęt dla regionu. Najlepiej została potraktowana Macedonia – jeśli

Macedończycy przeprowadzą reformy m.in. sądownictwa, administracji, policji, mogą w 2008 r.

rozpocząć negocjacje członkowskie. Macedonia jest kandydatem do UE, ale przedłużające się

reformy sprawiały, że Unia nie chciała rozpocząć negocjacji.

Z powodu napięcia w stosunkach z Serbią, UE stara się wysłać pozytywne sygnały do

pozostałych krajów regiony. Również Serbii obiecana jest umowa stowarzyszeniowa, ale kraj ten

musi wykazać zainteresowanie integracją z UE

• Albanii, Czarnogórze, Bośni i Hercegowinie Komisja Europ. zaproponowała pomoc, która ma

zbliżyć je do UE i przyspieszyć reformy, m.in.: podwojenie liczby stypendiów dla studentów z tych

krajów, rozpoczęcie rozmów na temat zniesienia wiz, tworzenie lepszych połączeń

komunikacyjnych, współpraca naukowa i wsparcie dla organizacji społeczeństwa obywatelskiego.

• Bośnia i Hercegowina ma szanse w kwietniu podpisać umowę stowarzyszeniową, a

Chorwacja zakończyć w 2008 negocjacje członkowskie.

• Unia chce pokazać, że opłaca się budować społeczeństwo obywatelskie, reformować

gospodarkę. Chorwacja ma się stać pozytywnym przykładem dla innych - dodaje Jacek Saryusz-

Wolski, szef komisji spraw zagranicznych Parlamentu Europejskiego.

Stanowisko UE wobec

niepodległości Kosowa

• Unii nie udało się osiągnąć jednomyślności i przyjąć wspólnego

stanowiska wobec niepodległości Kosowa.

• Podjęła jednak ważną decyzję aby wysłać tam 1,8-tys. misję policyjną,

która ma przejąć zadania od sił NATO.

Ta decyzja ma pokazać, że inaczej niż w latach 90. Unia jest w stanie

wspólnie działać i pilnować porządku u swoich granic.

• Gorącymi zwolennikami uznania niepodległości Kosowa są m.in. Francja i

Wielka Brytania.

•

Najbardziej sprzeciwia się Cypr, który boi się, że mieszkający na wyspie

Turcy potraktują secesję Kosowa jako precedens. Cypr grozi nawet

zawetowaniem unijnej misji policyjnej. Niechętna uznawaniu niepodległości

są też Hiszpania, Słowacja, Rumunia.

Polska popiera co do zasady prawo Kosowa do niepodległości, jak i prawo

Serbii do tego, by nie była marginalizowana w UE.

Polska ma utrzymać w Kosowie ponad 300 żołnierzy i policjantów.

Europejska Polityka

Sąsiedztwa

• Po rozszerzeniu w 2004 roku, granice Unii przesunęły

się o tysiąc kilometrów na wschód, a jej sąsiadami stały

się kraje EW i Azji.

• Europejska Polityka Sąsiedztwa dotyczy trzech

regionów: państw położonych za wschodnią granicą

Unii, w basenie Morza Śródziemnego, w Azji Centralnej,

czyli Ukrainy, Białorusi, Mołdawii, Rosji, Gruzji, Armenii,

Azerbejdżanu, Izraela, Jordanii, Maroka, Algierii, Egiptu,

Libanu, Libii, Syrii, Tunezji i Autonomii Palestyńskiej.

• Początkowo obejmowała również Rosję, ale ta odmówiła

domagając się odrębnego traktowania i osobnych

umów.

Europejska Polityka

Sąsiedztwa

• Na wschodzie EPS działa na podstawie umów o

partnerstwie i współpracy (PCA) – ze wszystkimi

krajami EW i Azji Centralnej z wyjątkiem Białorusi

(wspieranie społeczeństwa obywatelskiego i pomoc

humanitarna – podpisanie umowy uzależnione jest

od demokratyzacji Białorusi).

• Na południu – dwustronne euro-śródziemnomorskie

umowy stowarzyszeniowe z 11 państwami

• Główny cel EPS – utworzenie wokół UE kręgu

państw przyjaznych, budowa stabilnego otoczenia,

z którego nie będą przedostawać się nielegalni

imigranci, handlarze żywym towarem, przemytnicy

ani terroryści.

Europejska Polityka

Sąsiedztwa

• Współpraca w EPS obejmuje:

• - promocja poszanowania praw człowieka, demokracji i

rządów prawa;

• - dialog polityczny, uczestniczenie we WPZiB oraz EPBiO

• - reformy ekonomiczne, dostosowywanie prawa do norm

unijnych, ustanowienie preferencyjnych relacji handlowych i

zwiększanie dostępu krajów sąsiedzkich do wewnętrznego

rynku UE;

• - współpraca w ramach Obszaru Sprawiedliwości i Spraw

Wewnętrznych (efektywne zarządzanie granicami,

doskonalenie instytucji państwowych)

• - energetyka, transport, ochrona środowiska, nauka i

oświata

Realizacja EPS

• EPS jest realizowana na podstawie tzw. planów działania –

odrębnych dla każdego kraju (uwzględniają specyfikę).

• Obok współpracy dwustronnej EPS przewiduje wielostronne

konsultacje regionalne. Są one rozwinięte w stosunkach z

krajami basenu Morza Śródziemnego np.: konferencje euro-

śródziemnomorskie.

• Planowane jest utworzenie Euro-śródziemnomorskiego

Partnerstwa (

Proces Boloński

– do 2010r.) – utworzenie

strefy wolnego handlu, współpraca polit. i gospod..

Finansowanie z programu MEDA. Umowy już podpisane z

Tunezją, Marokiem, Izraelem, Egiptem, Jordanią. Kraje te znoszą

bariery w handlu miedzy sobą – układ o wolnym handlu, tzw.

umowa agadirska.

• Z państwami położonymi za wschodnią granicą UE współpraca

regionalna ma zdecydowanie skromniejszy wymiar. Odbywa się

ona wyłącznie w org. pozaunijnych: Rada Europy, Rada Państw

Morza Bałtyckiego, Czarnomorska Współpraca Gospodarcza.

Stosunki UE z Federacją

Rosyjską

• Rosja jest jednym z najważniejszych partnerów

gospodarczych dla UE, zajmuje 3. miejsce w unijnym

imporcie i w eksporcie.

• Od 1997r. obowiązuje Układ o Partnerstwie i

Współpracy – na podstawie Wspólnej Strategii Unii

wobec Rosji. Przewiduje on zacieśnianie współpracy

gospodarczej i wymiany handlowej.

• Planowane jest utworzenie w przyszłości Wspólnego

Obszaru Gospodarczo-Społecznego (zniesienie

barier w handlu i utworzenie „zintegrowanego i

otwartego rynku”) Obecnie trwają prace nad treścią

nowego Układu o Partnerstwie i Współpracy.

Stosunki UE z Federacją

Rosyjską

• FR jest włączona do systemu powszechnych

preferencji celnych

• Roczna wymiana handlowa UE-FR wynosi ponad

210mld euro, ale Unia odnotowuje deficyt w tej

wymianie w wysokości 65mld euro.

• Eksport unijnych towarów jest bardzo zróżnicowany,

są to: maszyny i urządzenia transportowe (46%),

produkty chemiczne (15%), produkty wysoko

przetworzone (13%), produkty spożywcze (7%).

• W imporcie z Rosji dominują surowce energetyczne

(ropa naftowa i gaz – 67%) i jest to udział rosnący.

Stosunki UE z Federacją

Rosyjską

• Negocjacje między UE i Rosją w sprawie nowej umowy

o partnerstwie i współpracy zostały zablokowane przez

Polskę po wprowadzeniu przez FR w 2005 r. embarga

na import polskiego mięsa i artykułów pochodzenia

roślinnego. Rosja uchyliła ostatnio większość

ograniczeń, a pozostałe obiecała znieść w najbliższych

miesiącach, po zawarciu stosownych porozumień z UE.

• Zgodę na rozpoczęcie negocjacji UE-Rosja Polska

uzależnia także od spełnienia drugiego warunku, a

mianowicie od przyjęcia przez UE - wraz z mandatem

negocjacyjnym - deklaracji w sprawie bezpieczeństwa

energetycznego i solidarności energetycznej.

Negocjacje w sprawie deklaracji UE odbędą się w

marcu 2008r., ale decyzja wymaga jednomyślności

(opór Litwy)

Embargo Rosji na polskie produkty

spożywcze i mięso

• W 2005r. Rosja wprowadziła embargo na mięso i produkty

spożywcze z Polski, mimo to eksport naszego kraju do Rosji

wynosi rocznie ok. 6mld euro.

• Najbardziej bolesne są restrykcje handlowe w eksporcie

produktów spożywczych pochodzenia roślinnego (w 2006r.

zmalał o 100mln euro). Eksport mięsa to mniej niż kilka

procent całości naszego eksportu.

• Najwięcej eksportujemy maszyn (ponad 30%), produktów

chemii budowlanej (30%), samochodów, części

samochodowych, pralek, opakowań i naczyń jednorazowych,

farmaceutyków, kombajnów, ciągników i innych maszyn

rolniczych.

• Mimo dużego wzrostu eksportu, nadal istnieje deficyt w handlu

z Rosją. To skutek zależności od rosyjskiej ropy naftowej i

gazu, które stanowią największą część naszego importu ze

Wschodu. Jednak w podobnej sytuacji są niemal wszystkie

kraje UE.

Stosunki UE z państwami

Azji:

• 1. Stosunki z Chinami na podstawie Układu o Handlu

i Współpracy Gospodarczej – wymiana handlowa,

transport morski, nawigacja satelitarna oraz

negocjowane dziedziny: ochrony praw autorskich,

zasady konkurencji, standardy weterynaryjne itp.

Chiny są obecnie drugim (po USA) importerem

towarów do UE.

• Strategia polityki UE wobec Chin – włączenie Chin do

społeczności międzynarodowej i wzmocnienie ich

integracji z gospodarką światową (np. przystąpienie

Chin do WTO).

• 2. UE-ASEAN (Państwa Azji Połud.-Wsch.) – planowane

jest wprowadzenie strefy wolnego handlu.

WYMIANA HANDLOWA CHIN I

UE

• Dynamiczny rozwój Chin oraz przystąpienie do WTO  wpłynęły zasadniczo na

kształt stosunków gospodarczych z UE. Obecnie wynosi 270mld EUR.  UE jest

dla Chin największym partnerem handlowym.

• Przyczyną dynamicznego wzrostu wymiany handlowej było włączenie Chin do

systemu powszechnych preferencji celnych. Około 11% chińskiego eksportu do

Unii jest oparte na tych preferencyjnych warunkach.

• Również unijne kraje uzyskały lepszy dostęp do chińskiego rynku. Istotne było

zredukowanie ceł na 150 najważniejszych towarów eksportowych Unii

(maszyny, ceramika, szkło, odzież, kosmetyki itp.).

• Wartość chińskiego eksportu gwałtownie wzrosła, co zaowocowało ujemnym

saldem UE w tej wymianie handlowej. Obecnie deficyt w handlu UE z Chinami

wynosi ponad 100mld euro. Unijny deficyt w handlu z Chinami co godzinę

rośnie o 15 mln euro

• W UE największymi partnerami handlowymi Chin są trzy kraje (54% całej

wymiany handlowej z Chinami): Niemcy (27%), Wielka Brytania (14%) i

Holandia (14%). 

• Prawie wszystkie kraje Unii wykazują ujemne saldo wymiany handlowej z

Chinami. Jest też duża asymetria między wielkością importu i eksportu.

Największy deficyt odnotowują: Holandia: - 24 mld EUR; Wielka Brytania: - 22

mld, Niemcy: - 14mld EUR oraz Włochy: - 9mld EUR. Niemcy są wyjątkowym

partnerem Chin, ponieważ pokrywają aż 85,8% importu swoim eksportem do

Chin.

• Jedynie Finlandia i Szwecja mają dodatnie saldo wymiany handlowej z Chinami.

Tabela 1 Wymiana handlowa UE(25) z Chinami w 2005 r. (w mld EUR).

Kraj/ region

Import

Eksport

Eksport + Im port

Saldo

 

EU(15), w tym:

148,30

50,58

198,88

- 97,72

 

Austria

2,12

1,59

3,71

- 0,53

 

Belgia

8,55

2,71

11,26

- 5,84

 

Dania

2,88

0,85

3,73

- 2,03

 

Finlandia

1,98

1,61

3,59

- 0,37

 

Francja

14,47

6,49

20,96

- 7,98

 

Grecja

1,70

0,08

1,78

- 1,62

 

Hiszpania

9,70

1,48

11,18

- 8,22

 

Holandia

25,83

2,63

28,46

- 23,20

 

Irlandia

1,55

0,91

2,46

- 0,64

 

Luksemburg

2,23

0,13

2,36

- 2,10

 

Niemcy

34,72

21,21

55,93

- 13,51

 

Portugalia

0,57

0,17

0,74

- 0,40

 

Szwecja

3,20

2,03

5,23

- 1,17

 

Wielka Brytania

24,67

4,08

28,75

- 20,59

 

Włochy

14,13

4,61

18,74

- 9,52

 

UE(10)

9,68

1,26

10,94

- 8,42

 

UE (25)

157,98

51,84

209,82

- 106,14

 

Wymiana handlowa Chin z UE w

2006 r.

• Wymiana handlowa Chin z Unią Europejską w 2006 r.

przekroczyła 272 mld dolarów i była o 25%  wyższa niż w

roku poprzednim. Unia Europejska stała się głównym

partnerem handlowym Chin, wyprzedzając USA.

• Chiny zatwierdziły w 2006 r. ponad 2 tysiące projektów

współfinansowanych przez Unię Europejską o wartości

10,58 mld. dolarów. Łącznie UE sfinansowała dotychczas

25418 projektów o wartości przekraczającej 97 mld.dolarów.

• Kraje UE stały się głównym dostawcą zaawansowanych

technologii dla Chin. Łączna dotychczasowa wartość

importu technologii z EU do Chin przekroczyła 98

mld.dolarów.

Eksport USA i Chin do UE

Kraje kandydujące do UE

• Kraje obecnie kandydujące o UE: Była

Jugosłowiańska Republika Macedonii, Chorwacja i

Turcja.

• Kraj przystępujący do UE musi spełnić kryteria

członkowskie (kopenhaskie)

• Kraje kandydujące są zróżnicowane – w

szczególności Turcja jest nieporównanie większa od

pozostałych. Ludność trzech krajów kandydujących

zwiększyłaby populację UE o 16%.

• Biorąc pod uwagę łączny PKB krajów kandydujących

na jednego mieszkańca, są one znacznie mniej

zamożne niż przeciętna UE. Chorwacja szczyci się

jednak poziomem PKB na głowę wyższym od

Bułgarii i Rumunii, które należą do UE od 2007 r.

Liczba ludności w mln państw

kandydujących

Państwo 

Liczba ludności

(mln) 

Chorwacja (HR) 

4.4 

Była

Jugosłowiańska
Republika

Macedonii (MK) 

2.0 

Turcja (TR) 

72.5 

Źródło: Eurostat.

Jaki jest poziom zamożności k
rajów kandydujących?

Państwo 

PKB na jednego

mieszkańca w SSN w

stosunku do

przeciętnej UE-27

(%) 

Chorwacja (HR) 

50.0 

Była Jugosłowiańska
Republika Macedonii
(MK) 

27.0 

Turcja (TR) 

28.8 

Źródło: Eurostat.

UE a kraje rozwijające się

• Polityka handlowa UE jest ściśle powiązana z jej polityką w

dziedzinie rozwoju.

• Kraje rozwijające się korzystają z bezcłowego dostępu do rynku

UE lub z obniżonych stawek ceł w eksporcie do UE w odniesieniu

do 7200 produktów objętych ogólnym systemem preferencji (GSP).

W przypadku krajów znajdujących się w trudnym położeniu i

mających szczególne potrzeby rozwojowe wszystkie produkty

objęte GSP są zwolnione z cła. Ponadto 50 najsłabiej rozwiniętych

krajów świata ma w pełni swobodny dostęp do rynku UE dla

wszystkich swoich produktów, poza eksportem broni i amunicji.

• Szczególne związki Unii z 79 partnerami w Afryce, na Karaibach i

w rejonie Pacyfiku (AKP), oparte na handlu i pomocy, sięgają

porozumień z Lomé z 1975 r.

• Stosunki te są dalej rozwijane w ramach tzw. umów o partnerstwie

gospodarczym (EPA). Łączą one w nowy sposób handel i pomoc

udzielaną przez UE – zachęca się kraje AKP do rozwoju integracji

gospodarczej z sąsiadami w regionie, jako kroku na drodze ich

integracji na poziomie globalnym. Jednocześnie większą część

pomocy przeznacza się na budowanie instytucji i ładu

administracyjnego.

UE a kraje rozwijające się

•

- Unia zawarła też porozumienie handlowe z Republiką
Południowej Afryki, która zapewni wolną wymianę
handlową między obiema stronami;
- UE negocjuje też umowę o wolnym handlu z sześcioma
członkami Rady Współpracy w Zatoce (GCC), tj.
Bahrajnem, Kuwejtem, Omanem, Katarem, Arabią
Saudyjską i Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi.

- W Ameryce Łacińskiej UE zawarła już układy o wolnym
handlu i stowarzyszeniu z Meksykiem i Chile oraz próbuje
negocjować porozumienie w sprawie liberalizacji handlu z
grupą Mercosur – Argentyną, Brazylią, Paragwajem i
Urugwajem.

Polityka UE wobec państw

rozwijających się i pomoc

humanitarna

• Ponad miliard osób – z tego co trzecia w Afryce

subsaharyjskiej – utrzymuje się za mniej niż
jednego dolara dziennie.

• Unia jest największym światowym donatorem o

największym budżecie wsparcia na rzecz rozwoju.

Państwo 

% 

UE-15 (EU-15) 

52.4 

Japonia (JP) 

12.9 

Stany Zjednoczone
(US) 

25.6 

Pozostałe 

9.1 

• W 2006 r. łączna wartość pomocy UE wynosiła 47 mld euro, tj.

niemal 100 euro na jednego obywatela. Dla porównania: na

jednego obywatela Stanów Zjednoczonych przypada 53 euro

pomocy udzielanej przez ten kraj, a w przypadku Japonii jest to 69

euro.

• W 2006 r. wartość pomocy europejskiej wzrosła do 0,42% dochodu

narodowego brutto (DNB), wciąż jednak nie osiągając

wyznaczonego przez ONZ poziomu 0,7% DNB.

• Tylko cztery kraje – Dania, Luksemburg, Niderlandy i Szwecja –

osiągnęły, a nawet przekroczyły ten próg. UE zamierza dojść do

poziomu 0,7% w 2015 r., wyznaczając sobie cel pośredni w

wysokości 0,56% na 2010 r.

• Kraje afrykańskie otrzymują rocznie 15 mld euro, co stanowi

przeważającą część pomocy na rzecz rozwoju udzielanej przez UE.

• Pomoc humanitarna - ECHO

• Dzięki ECHO (Europejskie Biuro Pomocy Humanitarnej,

European Community Humanitarian Office ) działania

humanitarne zajmują pozycję kluczową w działaniach

zewnętrznych UE, a do tego jest ono głównym aktorem w

tej dziedzinie na świecie.

• Dzięki funduszom ECHO, 200 partnerów (Organizacje

Pozarządowe, ICRC i agencje ONZ jak UNHCR i WFP) udziela

pomocy około 18 milionom ludzi w ponad 60 państwach.

• Biuro Pomocy Humanitarnej wydaje ponad 500 milionów

EUR rocznie na finansowanie projektów humanitarnych.

Sukcesy i porażki działań

UE

w polityce

międzynarodowej

:

• Pierwsze misje wojskowe w 2003 i w 2004 r. na Bałkanach

(w Bośni i Hercegowinie) oraz w Demokratycznej Republice

Konga (zarządzanie kryzysami, przeprowadzenie operacji

humanitarnych i ratunkowych itp.)

• Utworzenie siły szybkiego reagowania (1500 żołnierzy)

będące do dyspozycji przez okres sześciu miesięcy w

systemie rotacyjnym.

• Brak konsensusu w sprawie interwencji militarnej USA w

Iraku

• Od 2008 – misja UE w Czadzie – 3 700 żołnierzy będzie

chronić uchodźców (na mocy mandatu ONZ), którzy zbiegli

z Darfuru w Sudanie przed trwającymi tam walkami.

Operacja ma trwać ponad rok. Zaangażowało się w nią 21

państw, w tym Polska.