STOSUNKI ZEWNĘTRZNE UE

STOSUNKI ZEWĘTRZNE W I FILARZE

Wspólnota ma własną osobowość prawną, własną zdolność prawną i zdolność reprezentacji w płaszczyźnie międzynarodowej.

Osobowość ma charakter funkcjonalny ponieważ ograniczona jest przez zakres kompetencji powierzonych i przez cele organizacji określone w traktatach założycielskich. Zakres podmiotowości w trakcie poszerzania celów WE uległ także poszerzeniu.

WE utrzymują stosunki umowne bilateralne i multiratelarne z państwami trzecimi i o.m. Posiadają zdolność traktatową i korzystają z prawa legacji zarówno biernej (przyjmuje przedstawicieli dyplomatycznych) jak i czynnej (wysyła własnych przedstawicieli).

WE mogą stosować środki represyjne o charakterze ekonomicznym oraz kontrolować umowy międzynarodowe zawierane przez państwa członkowskie. Jako podmioty prawa międzynarodowego WE ponoszą odpowiedzialność międzynarodową, a także mogą dochodzić roszczeń odszkodowawczych swoich pracowników. Przysługuje im także prawo uczestniczenia w rozstrzyganiu sporów międzynarodowych.

Po wejściu w życie TA funkcje reprezentowania WE wobec państw trzecich sprawują Urząd Przewodniczącego, Wysokiego Komisarza do Spraw WPZiB i KE. W ramach I filaru główne funkcje w zakresie reprezentacji spełnia Rada - wszczynanie rokowań i zawieranie umów międzynarodowych w imieniu WE. KE utrzymuje bieżące stosunki z państwami trzecimi i o.m. - wysyła delegacje do państw trzecich, o.m., na konferencje m. Prowadzi również z upoważnienia Rady negocjacje z państwami trzecimi, zawiera z upoważnienia Rady umowy międzynarodowe i może zasięgać opinii ETS co do zgodności zamierzonej umowy z prawem wspólnotowym. PE utrzymuje stosunki z parlamentami państw trzecich, może wraz z nimi tworzyć wspólne komisje parlamentarne i ustanawiać stałe delegacje międzyparlamentarne. Uczestniczy także w zawieraniu umów z podmiotami trzecimi w ramach I filaru.

WE mają prawo uczestniczenia w o.m., lecz rzadko uczestniczą w ich pracach w charakterze członka (jedynie FAAO, WTO i IBRD). Art. 302 TWE nakazuje wręcz KE utrzymywanie niezbędnych stosunków z organami i organizacjami wyspecjalizowanymi NZ, art. 303 zobowiązuje WE do utrzymywania stosunków z Radą Europy a 304 z OECD. W przypadku, gdy przedmiot działalności organizacji mieści się w kompetencjach wyłącznych WE, to tylko ona (w miejsce państw członkowskich) może uczestniczyć w tej organizacji ze statusem członkowskim - członkostwo wyłączne. Jeśli przedmiot działalności organizacji należy zaś do obszaru kompetencji konkurencyjnej - członkiem organizacji mogą być zarówno WE jak i państwa członkowskie - członkostwo kumulatywne.

Prawo legacji posiada KE, która wykonując czynne prawo legacji działa na rzecz UE i WE jednocześnie. Szefowie delegacji KE nie mają prawa występowania w sprawach WPZiB, nie mogą negocjować umów międzynarodowych, są przekaźnikiem informacji o tym, co się dzieje w państwach członkowskie (ale nie odwrotnie). Ich ranga nie odpowiada więc randze ambasadorów.

WE korzysta także z przywilejów i immunitetów. Mają one charakter funkcjonalny - dotyczą urzędników i innego personelu wyłącznie w ramach ich działania w zakresie wykonywania obowiązków zawodowych w interesie WE. Mają również charakter względny, tzn. ETS może zezwolić na zastosowanie środków przymusowych w stosunku do własności lub aktywów WE.

WE posiada zdolność bycia stroną w sporze i ponoszenia odpowiedzialność z tytułu niewykonania umowy m., której jest stroną. W obrębie Wspólnoty poddaje się decyzjom ETS, natomiast w przypadku sporów z państwami trzecimi w przypadku stosowania umów, sam traktat rozstrzyga jaki organ będzie wykonywał jurysdykcję.

W odniesieniu do umów międzynarodowych zawartych przez państwa członkowskie z państwami trzecimi, WE wykonują rzeczywistą kontrolę (państwa mają obowiązek usunięcia sprzeczności między Traktatem a zawartymi umowami, a także obowiązek nie przyjmowania w drodze umownej zobowiązań sprzecznych z ich obowiązkami, wynikającymi z traktatu). Na poziomie prawa międzynarodowego o obowiązywaniu umów międzynarodowych (o skutku prawnym) decydują zasady prawa międzynarodowego publicznego. Na poziomie WE o tym, jakie skutki wywiera umowa z państwem trzecim decyduje prawo wspólnotowe. Na poziomie państw członkowskich o obowiązywaniu i skutkach umowy zawartej z państwem trzecim powinno decydować prawo krajowe (zgodnie z zasadą pierwszeństwa prawa wspólnotowego). Trybunał nie może decydować o ważności umowy międzynarodowej.

STOSUNKI ZEWNĘTRZNE W II i III FILARZE.

W ramach stosunków zewnętrznych realizowanych w II filarze główną rolę spełnia Rada Europejska - określa zasady ogólne wytyczne wspólnej polityki oraz decyduje o wspólnych strategiach.

Reprezentantem UE w sprawach WPZiB jest Urząd Przewodniczącego (konsultuje z PE główne zamierzenia w ramach realizacji polityki II filaru oraz informuje PE o ewolucji WPZiB) wspomagany przez Wysokiego Przedstawiciela do spraw WPZiB (prowadzenie dialogu politycznego z podmiotami trzecimi).

Komitet Polityczny obserwuje natomiast rozwój sytuacji międzynarodowej w dziedzinach objętych WPZiB oraz udziela pomocy Radzie w określaniu głównych kierunków polityki poprzez wydawanie opinii, nadzoruje również wykonanie przez państwa członkowskie zadań w zakresie WPZiB.

W Sekretariacie Generalnym Rady działa Jednostka Planowania Polityki i Wczesnego Ostrzegania, która nadzoruje i analizuje postępy WPZiB, bada sytuację międzynarodową w celu dostarczenia ocen, identyfikowania zadań, ostrzegania o zagrożeniach i formułowania opcji dotyczących wspólnej polityki pod kierunkiem Urzędu Przewodniczącego.

Niewielką rolę w realizacji stosunków zewnętrznych UE w ramach II filaru odgrywają KE i PE. Tak czy inaczej realizacji WPZiB w stosunkach z państwami trzecimi i innymi podmiotami międzynarodowymi odbywa się przy udziale dużej liczby organów.

Podobnie jak w II tak i w III filarze doniosłą rolę polityczną odgrywa Rada Europejska. Szczególnie ważne zadania wypełnia także RUE - ustanawia konwencję między państwami członkowskimi, zachęca do współpracy za pośrednictwem Europolu, określa warunki i akcje transgraniczne, wszczyna rokowania i zawiera umowy w tym obszarze oraz pełni funkcje forum informacji i konsultacji państw członkowskich.

KOMPETENCJE DO ZAWIERANIA UMÓW MIĘDZYNARODOWYCH I PROCEDURA ICH ZAWIERANIA

Zagadnienie to nie jest uregulowane w traktatach. Przez długi czas ścierały się dwa przeciwstawne stanowiska dotyczące zakresu kompetencji domniemanych WE do wchodzenia w stosunki traktatowe z podmiotami trzecimi.

Pierwsze stanowisko było reprezentowane przez państwa członkowskie, które twierdziły, że zgodnie z koncepcją kompetencji nadanych WE mają tylko tyle władzy w zakresie stosunków traktatowych, ile wynika wyraźnie z traktatów założycielskich.

Drugi pogląd opierał się na założeniu, że zewnętrzna kompetencja prawodawcza WE powinna korespondować z wewnętrzną - „paralelizm”.

ETS nawiązując do doktryny paralelizmu stwierdził, że zakres wewnętrznych kompetencji prawodawczych WE pozostaje w ścisłym związku z kompetencjami zewnętrznymi, jednak konieczna jest realizacja tej kompetencji poprzez wydanie aktu prawnego w oparciu o kompetencję wewnętrzną (nie wystarcza samo potencjalne uprawnienie).

Przy kolejnej sprawie ETS uznał, że nie dotyczy to jednak każdorazowego przypadku (nie tylko WE ma kompetencje do zawierania umów) dopóki WE niewykonywały swych uprawnień w zakresie objętym konwencją zarówno w stosunkach wewnętrznych, jak i zewnętrznych, państwa członkowskie zachowywały swoje uprawnienia w stosunkach traktatowych z państwami trzecimi.

ETS stwierdził również, że przyznanie kompetencji WE w celu realizacji określonego celu w stosunkach wewnętrznych upoważnia ją równocześnie do zawierania umów międzynarodowych w miejsce państw członkowskich w celu realizacji tego zadania.

Tak więc ostatecznie zwyciężyła doktryna paralelizmu i WE mają zewnętrzną kompetencję do tworzenia prawa poprzez zawieranie umówi międzynarodowych w miejsce państw członkowskich zawsze wtedy, gdy WE mają kompetencję do wydania wewnętrznego aktu prawa pochodnego, wyraźną czy domniemaną.

Niektóre kompetencje zewnętrzne zostały na trwałe przekazane WE i mają charakter wyłączny, niektóre stanowią kompetencje konkurencyjne (mogą być wykonywane zarówno przez WE jak i państwa członkowskie i są też takie, które jako nie mieszczące się w ramach celów i zadań WE mogą nadal zawierać tylko państwa członkowskie. ETS przyjął, że kompetencje wyłączne przysługują WE w stosunkach zewnętrznych tylko w dwóch przypadkach:

• Jeśli kompetencja wewnętrzna (do stanowienia aktów prawa pochodnego) została rzeczywiście wykonana lub konkurencyjna kompetencja wewnętrzna (która została wykonana poprzez uchwalenie aktu prawa wspólnotowego) stała się kompetencją wyłączną;

• Kompetencja zewnętrzna WE jest kompetencją wyłączną jeśli zawarcie umowy międzynarodowej i wykonanie wewnętrznej kompetencji prawodawczej może nastąpić tylko równocześnie (gdy zawarcie umowy międzynarodowej jest konieczne dla zrealizowani celów traktatu wewnątrz WE), do wyłącznych kompetencji zewnętrznych WE zalicza się: wspólną taryfę celną, wspólną politykę handlową i politykę w zakresie rybołówstwa.

Jeśli kompetencja WE nie jest wyłączna, umowa międzynarodowa może być podpisana tylko wtedy, gdy obok WE jej sygnatariuszami są państwa członkowskie - umowa mieszana.

KOMPETENCJE DO ZAWIERANIA UMÓW W II i III FILARZE.

UE nie posiada osobowości prawej, wobec tego umowy międzynarodowe w obszarach II i III filaru mogą być zawierane tylko w imieniu państw członkowskich.

Art. 24 TA stwierdza, że w przypadku gdy konieczne jest zawarcie umowy w zakresie spraw WPZiB oraz WPiS to Rada, działając jednomyślnie, może upoważnić Urząd Przewodniczącego wspierany przez KE do rozpoczęcia negocjacji. Ostateczne porozumienie jest zawierane przez Radę działającą jednomyślnie na zlecenie Urzędu Przewodniczącego. Porozumienie podpisane w tym trybie nie jest wiążące dla państwa członkowskiego, którego przedstawiciel w radzie, stwierdził, że jego państwo musi przestrzegać własnej konstytucyjnej procedury. Art. Ten nie przenosi jednak kompetencji w sprawach objętych tymi dziedzinami z państw członkowskich na UE

1

---