Program edukacji czytelniczej

„W Krainie Książki”

Terapeutyczne wartości literatury na podstawie bajek
i opowiadań.

Opracowały:

mgr Beata Zaleska,
mgr Lucyna Kapłoniak

AUTORKI PROGRAMU: mgr Beata Zaleska

mgr Lucyna Kapłoniak

MIEJSCE REALIZACJI: Specjalny Ośrodek
Szkolno-Wychowawczy nr 1

w Przemyślu

ADRESACI PROGRAMU: oddział przedszkolny dla dzieci

z niepełnosprawnością sprzężoną

CZAS REALIZACJI: rok szkolny 2003/2004
do 2005/ 2006 w trakcie

planowych zajęć dydaktycznych

Wprowadzenie

Edukacja czytelnicza opiera się głównie na wykorzystywaniu terapeutycznych wartości literatury w pracy z dziećmi.

Czytanie, jako jeden z podstawowych elementów procesu biblioterapeutycznego, prowadzi do istotnych zmian w procesie wychowawczym. Dostarcza bodźców do rozwoju emocjonalnego. Przyczynia się do wzbogacenia wyobraźni i rozszerza zakres spostrzeżeń i pojęć oraz dostarcza doznań zastępczych.

Czytelnictwo przyczynia się do kształtowania postaw, wzbogacania słownika, przyrostu wiedzy. Może stać się też inspiracją do różnych form aktywności intelektualnej albo tylko formą rekreacji.

Droga dziecka o obniżonej sprawności intelektualnej do książki jest znacznie dłuższa niż u dzieci w normie intelektualnej. Samo oglądanie książek pełni już funkcję terapeutyczną. Sprawia, bowiem dziecku przyjemność i daje zadowolenie z samodzielnie wykonanego zadania. Ważną funkcję estetyczną pełnią ilustracje. Dziecko znajdując się w świecie kolorów, odbiera wrażenia estetyczne, poznaje nowe treści, uczy rozpoznawać różne techniki plastyczne oraz nabiera chęci do własnych wypowiedzi plastycznych.

Dzieciom niepełnosprawnym intelektualnie sprawia przyjemność sama melodia i rytmika mowy osoby czytającej. Ciągłe bombardowanie słowami stanowi stymulację rozwoju mowy i myślenia dziecka. Poznawanie treści książki ma wpływ na rozwój myślenia logicznego - inspirując do wiązania faktów zgodnie z prawem przyczyny i skutku.

Poznawanie i przeżywanie sytuacji zawartych w czytanych opowiadaniach i bajkach dostarcza dziecku wielu ważnych informacji o otaczającym je świecie.

Uzasadnienie

Literatura dla dzieci zawsze miała i ma nadal ogromny wpływ na wychowanie i ich rozwój. Aby umożliwić dziecku niepełnosprawnemu jeszcze bliższy kontakt z książką opracowany został w tym celu program edukacji czytelniczej dla dzieci przedszkolnych „W krainie książki”. Uczenie się dzieci odbywa się w różnych sytuacjach również w czasie czytania opowiadań i bajek oraz oglądania ich ilustracji.

W programie tym uwzględniono przede wszystkim treści związane z tematami ukazującymi dzieciom ich miejsce w środowisku przedszkolnym i rodzinnym, sposobami radzenia sobie w różnych sytuacjach życiowych oraz przyswojenie podstawowych pojęć takich jak pomoc, opieka, współczucie, litość, koleżeństwo, przyjaźń, opieka nad rodzeństwem czy uprzejmość.

Cele i zadania

Program dostosowano do potrzeb i możliwości dzieci, ich tempa i rytmu rozwoju oraz stopnia niepełnosprawności. Dziecko podczas zajęć uczestniczy w działaniu, przeżywaniu i poznawaniu otaczającego go świata. Ma to duży wpływ na kształtowanie się osobowości dziecka.

Przygotowany program edukacji czytelniczej pozwala na rozwinięcie zdolności poznawczych każdego dziecka na miarę jego możliwości oraz inspiruje do działania.

Program składa się z trzech części, które realizowane są w ciągu trzech lat pracy.

Wyprawa I - to spotkanie z żółwiem Franklinem, który uczy przestrzegać zasad, kształtuje pozytywną motywację do podejmowania zadań i radzi jak zachować się w sytuacjach trudnych dla dziecka.

Wyprawa II - to wędrówka z Misiem Uszatkiem, który wprowadza dzieci w świat przyjaźni, zaznajamia z otaczającym światem i pokazuje wzory pozytywnych, wzajemnych relacji.

Wyprawa III - to podróż do krainy fantazji, w której wszystko może się wydarzyć...

Cele, treści, zadania i przewidywane efekty dydaktyczne ułożono
w trzech częściach tematycznych nazwanych „wyprawami”.

Wyprawa I

Poznaję świat z Żółwiem Franklinem.

Na podstawie serii książeczek o Żółwiu Franklinie - Paulette Bourgeois,
Brenda Clark. wyd. DEBIT

Wyprawa II

Wędruję z Misiem Uszatkiem.

Na podstawie opowiadań o Misiu Uszatku - Czesława Janczarskiego

wyd. NASZA KSIĘGARNIA

Wyprawa III

Świat baśni i bajki.

Na podstawie bajek i baśni znanych autorów.

Cele zajęć:

1. Kształtowanie emocjonalnego stosunku do książki jako źródła przeżyć
   i wiedzy.

2. Budzenie ciekawości poznawczej.

3. Rozwijanie więzi emocjonalnej z osobami bliskimi.

4. Rozwijanie twórczej inwencji dzieci.

5. Budzenie zainteresowań czytelniczych.

6. Kształtowanie szacunku dla najbliższych.

7. Rozwijanie fantazji dziecka.

8. Dostarczanie wiadomości na temat najbliższego otoczenia, współżycia
   i współdziałania w grupie oraz kształtowanie postaw.

9. Kształcenie poprawnych wypowiedzi i umiejętności wyrażania myśli.

10. Usprawnianie funkcji wzrokowych, słuchowych i manualnych.

11. Rozwijanie mowy dziecka.

12. Zaznajomienie dzieci ze sposobami radzenia sobie w różnych sytuacjach.

13. Przygotowanie do nauki czytania i pisania.

14. Wzbogacanie zakresu pojęć.

15. Kształtowanie dojrzałości emocjonalno-społecznej, wyrabianie

samodzielności, zaradności, dyscypliny, umiejętności samooceny oraz

oceny zdarzeń.

16. Rozwijanie zainteresowania otaczającym światem.

Cele operacyjne

DZIECKO

• Uważnie słucha czytane opowiadania i bajki

• Umie rozpoznawać postacie z czytanych opowiadań i bajek

• Potrafi dokonać oceny postaw bohaterów

• Umie dostrzegać potrzeby innych

• Prawidłowo komunikuje się z innymi dziećmi

• Przewiduje konsekwencje swojego postępowania

• Rozumie znaczenie różnych pojęć

• Nabywa wiadomości o najbliższym otoczeniu

• Dostrzega dobro i zło

• Potrafi opisać obrazki, odpowiadać na pytania

• Przestrzega zasad i norm obowiązujących w grupie

• Wzbogaca słownik mowy biernej i czynnej

• Spontanicznie wypowiada własne myśli

• Samodzielnie podejmuje zabawę

• Potrafi okazać swoje uczucia

• Potrafi cieszyć się ze swoich sukcesów

• W miarę swoich możliwości, maluje, koloruje malowanki, obrysowuje, stempluje, wydziera

• Segreguje, dopasowuje, wyodrębnia

Program zajęć

1. Odczytywanie tekstów bajek i opowiadań.

2. Analiza tekstu, próby oceny bohaterów.

3. Oglądanie ilustracji.

4. Rozpoznawanie postaci i pokazywanie na obrazkach.

5. Próby samodzielnego opowiadania tekstu.

6. Układanie historyjek obrazkowych, rozsypanek.

7. Kolorowanie malowanek, sylwet, obrysowywanie, stemplowanie, wydzieranie.

8. Próby wykonania własnej ilustracji do przeczytanego tekstu oraz ułożenia własnego zakończenia.

9. Improwizacje słowne, ruchowe oraz plastyczne inspirowane przeczytanym tekstem.

10. Mini teatrzyk kukiełkowy.

11. Praca z sylwetami.

12. Naśladowanie ruchów zwierząt, ludzi i pojazdów mechanicznych.

13. Zabawy tematyczne związane z przeczytanym tekstem.

14. Zabawy integracyjne, pląsy

15. Ćwiczenia manipulacyjne, klasyfikacyjne, porządkujące.

16. Szeregowanie, grupowanie, porównywanie różnic

17. Ćwiczenia usprawniające procesy poznawcze, mowę, myślenie, pamięć.

18. Układanie krótkich piosenek.

19. Mini zgaduj-zgadula.

20. Loteryjki.

21. Układanie puzzli.

Wyprawa I „Poznaję świat z żółwiem Franklinem”

Lp.	Temat zajęć	Termin realizacji
1.	Spotkanie organizacyjne. Opracowanie programu zajęć.	Wrzesień 2003
2.	„Franklin mały bałaganiarz”	Październik 2003
3.	„Franklin boi się burzy”	Listopad 2003
4.	„Franklin i prezent świąteczny”	Grudzień 2003
5.	„Franklin mówi - kocham cię”	Styczeń 2004
6.	„Franklin czeka na siostrzyczkę”	Marzec 2004
7.	„Franklin jest starszym bratem”	Kwiecień 2004
8.	„Franklin i jego paczka”	Maj 2004
9.	„Franklin idzie do szkoły”	Czerwiec 2004

Wyprawa II „Wędruję z misiem Uszatkiem”

Lp.	Temat zajęć	Termin realizacji
1.	Uszatek idzie do przedszkola.	Wrzesień 2004
2.	W sklepie z zabawkami.	Październik 2004
3.	Przyjaciele Misia Uszatka.	Listopad 2004
4.	Spotkanie z Mrozem.	Grudzień 2004
5.	Bałwanek.	Styczeń 2005
6.	Śmigus Dyngus.	Marzec 2005
7.	I ja też urosnę.	Kwiecień 2005
8.	W cyrku.	Maj 2005
9.	Przyjaciele pamiętają o Uszatku	Czerwiec 2005

Wyprawa III Świat bajki i baśni.

Lp.	Temat zajęć	Termin realizacji
1.	Pinokio	Październik 2005
2.	Czerwony Kapturek	Listopad 2005
3.	O rybaku i rybce	Styczeń 2006
4.	Królewna Śnieżka	Marzec 2006
5.	Kopciuszek	Marzec 2006
6.	Brzydkie kaczątko	Kwiecień 2006
7.	Calineczka	Maj 2006
8.	Ewaluacja zajęć czytelniczych	Czerwiec 2006

Bibliografia

1. Brauner A. F. , Postępowanie wychowawcze w upośledzeniu umysłowym, WSiP - Warszawa 1995,

2. Carr J. , „Pomoc dziecku upośledzonemu”, PZWL - Warszawa 1984

3. Gruszczyk - Kolczyńska E. , Zielińska E. , „Wspomaganie rozwoju umysłowego trzylatków i dzieci starszych wolniej rozwijających się”, WSiP - Warszawa 2000

4. Michałowicz R. , Chmielnik J. , Michałowska - Mrożek B. , Mrożek K. ,

„Mózgowe porażenie dziecięce”, PZWL - Warszawa 2000

5. Mystkowska H. , „Rozwijamy mowę i myślenie dziecka w wieku przedszkolnym”, PZWS - Warszawa 1972

6. Sowa J. , „Pedagogika specjalna”, FROSZE - Rzeszów 1998

Realizacja programu w roku szkolnym 2003/2004

Wyprawa I „Poznaję świat z żółwiem Franklinem”

Lp.	Temat zajęć	Formy realizacji	Termin	Podpis
1.	Spotkanie organizacyjne.	Opracowanie programu	10. 09. 2003
2.	„Franklin mały bałaganiarz”	- odczytanie tekstu. - oglądanie ilustracji - wskazywanie postaci - odpowiedzi na pytania - analiza postępowania żółwia - segregowanie zabawek - kolorowanie postaci żółwia	15. 10. 2003
3.	„Franklin boi się burzy”	- odczytanie opowiadania - odpowiedzi na pytania - układanie obrazka z części - dobieranie obrazków do podawanych treści - improwizacje ruchowe - kolorowanie malowanek	13. 11. 2003
4.	„Franklin i prezent świąteczny”	- układanie rozsypanki obrazkowej - odczytanie tekstu opowiadania - rozpoznawanie postaci na obrazku - mini Zgaduj-zgadula - ozdobne pakowanie prezentów - ćwiczenia usprawniające procesy poznawcze	17.12. 2003
5.	„Franklin mówi - kocham cię”	- prezentacja tekstu opowiadania za pomocą mini teatrzyku - próby samodzielnego - opowiadania treści - układanie historyjki obrazkowej - dobieranie pasujących do siebie części - wykonanie własnej ilustracji	7. 01. 2004
6.	„Franklin czeka na siostrzyczkę”	- odczytanie tekstu - oglądanie ilustracji - ocena postępowania bohatera - ćwiczenia klasyfikacyjne - kolorowanie obrazków - układanie kołysanki	17. 03. 2004
7.	„Franklin jest starszym bratem”	- czytanie opowiadania - zgaduj-zgadula obrazkowa - ustalenie cech starszego brata - oglądanie ilustracji - zabawa tematyczna - słuchanie piosenek - rysunek „Zabawka dla brata”	14. 04. 2004
8.	„Franklin i jego paczka”	- czytanie tekstu opowiadania - opis postaci opowiadania - ćwiczenia klasyfikacyjne, tworzenie zbiorów - zabawy ruchowe a parach - praca plastyczna- laurka dla mojego kolegi - redagowanie katalogu cech dobrego kolegi	20.05. 2004
9.	„Franklin idzie do szkoły”	- odczytanie opowiadania - oglądanie ilustracji - analiza zachowania się żółwia - segregowanie przyborów - przygotowanie tornistra szkolnego - zabawy ruchowe„Mini zawody” - śpiewanie piosenki „Pożegnanie przedszkola”	14. 06. 2004

Potwierdzenie realizacji

Realizacja etapu II -go
„Wędruję z misiem Uszatkiem”

Lp.	Temat zajęć	Formy realizacji	Termin	Podpis
1.	Uszatek idzie do przedszkola.	- odczytanie tekstu. - oglądanie ilustracji - wskazywanie postaci misia - odpowiedzi na pytania - oglądanie - segregowanie zabawek - kolorowanie postaci żółwia	23.09. 2004
2.	W sklepie z zabawkami	- odczytanie opowiadania - inscenizowanie treści opowiadania za pomocą pluszowych maskotek - odszukanie wśród misiaków postaci Uszatka - zabawa dramatyczna „Sklep z zabawkami” - ułożenie puzzli „Uszatek” - ukryty obrazek - łączenie kropek - kolorowanie postaci Uszatka	28.10. 2004
3.	Przyjaciele Misia Uszatka.	- odczytanie tekstu opowiadania - miś otrzymuje imię - dobieranie do treści, obrazków z przyjaciółmi misia - dobieranie imion do podanych postaci - ułożenie historyjki obrazkowej „Przyjaciele” - dobieranie postaci do cieni - słuchanie piosenki „Nie jestem sam” - zabawa ruchowa przy piosence	18.11. 2004
4.	Spotkanie z Mrozem.	- odśpiewanie piosenki „Rzucił mróz” - odszukanie wśród maskotek postaci Misia Uszatka i umiejscowienie go na honorowym miejscu. - odczytanie tekstu pt. „Mróz” - inscenizacja odczytanego tekstu z wykorzystaniem pluszowych maskotek - rozpoznawanie i nazywanie postaci - odpowiadanie na pytania - zabawa dramatyczna „Mróz” - dekorowanie sali papierowymi śnieżynkami - sypanie śniegu - ubieranie postaci misia - zabawa „Odszukaj lód” określenie cech lodu wyjaśnienie pojęć zimno, mróz - łączenie śnieżynek w pary - łączenie śnieżynek od najmniejszej do największej	13.12. 2004
5.	Bałwanek.	- odczytanie tekstu - oglądanie ilustracji w książeczce - określenie pogody - dobieranie symboli - układanie bałwanka z części - przygotowanie podarunku dla bałwanka - parasoli - sypanie śnieżynek - ćwiczenia usprawniające. - słuchanie piosenki „Pożegnanie Bałwanka” - improwizacje muzyczne określające zimową pogodę -gra na instr. perkusyjnych - odszukiwanie odpowiedniego cienia - kolorowanie malowanki	17.02. 2005
6.	Śmigus Dyngus.	- czytanie opowiadania - odpowiedzi na pytania - zgaduj-zgadula obrazkowa - ustalenie kolejności zdarzeń - zabawa ruchowa „Śmigus Dyngus” - słuchanie piosenki „Pisanki” - tworzenie zbiorów jakościowych - łączenie dyngusówek z cieniem	23.03. 2005
7.	I ja też urosnę.	- czytanie tekstu opowiadania - opis postaci opowiadania - ćwiczenia klasyfikacyjne, tworzenie zbiorów - zabawy ruchowe a parach - praca plastyczna- laurka dla mojego kolegi - redagowanie katalogu cech dobrego kolegi	21.04. 2005
8.	W cyrku.	- odczytanie opowiadania - oglądanie ilustracji - analiza zachowania się żółwia - segregowanie przyborów - przygotowanie tornistra szkolnego - zabawy ruchowe„Mini zawody” - śpiewanie piosenki „Pożegnanie przedszkola”	31.05. 2005
9.	Przyjaciele pamiętają o Uszatku	- Wysłuchanie opowiadania z kasety - słuchowisko - Kolorowanie postaci Uszatka i jego przyjaciół - Zabawa pluszowymi misiami	14.06. 2005

Potwierdzenie realizacji

Realizacja etapu III -go
„Świat bajki i baśni”

Lp.	Temat zajęć	Formy realizacji	Termin	Podpis
1.	Pinokio	- odczytanie tekstu. - oglądanie ilustracji w bajce - wskazywanie postaci Pinokia - odpowiedzi na pytania - zabawa maskotką Pinokio - kolorowanie postaci Pinokio - Dobieranie cieni	19. 10.05
2.	Czerwony Kapturek	- odczytanie bajki - inscenizowanie treści bajki w teatrzyku kukiełkowym - ćwiczenia dźwiękonaśladowcze - wycie wilka - kolorowanie malowanki	16. 11. 05
3.	O rybaku i rybce	- czytanie bajki, - pokaz ilustracji - dobieranie obrazków do treści - układanie historyjki obrazkowej - wysłuchanie z płyty CD szumu morza - zabawa „Łowienie rybek” - wypowiedzi dzieci na temat: Co chciałbym dostać od złotej rybki?	23. 01. 06
4.	Królewna Śnieżka	- odśpiewanie piosenki „Rzucił mróz” - odszukanie wśród maskotek postaci Misia Uszatka i umiejscowienie go na honorowym miejscu. - odczytanie tekstu pt. „Mróz” - inscenizacja odczytanego tekstu z wykorzystaniem pluszowych maskotek - rozpoznawanie i nazywanie postaci - odpowiadanie na pytania - zabawa dramatyczna „Mróz” - dekorowanie sali papierowymi śnieżynkami - sypanie śniegu - ubieranie postaci misia - zabawa „Odszukaj lód” określenie cech lodu wyjaśnienie pojęć zimno, mróz - łączenie śnieżynek w pary - łączenie śnieżynek od najmniejszej do największej	02. 03. 2006
5.	Kopciuszek	- odczytanie tekstu - oglądanie ilustracji w książeczce - określenie pogody - dobieranie symboli - układanie bałwanka z części - przygotowanie podarunku dla bałwanka - parasoli - sypanie śnieżynek - ćwiczenia usprawniające. - słuchanie piosenki „Pożegnanie Bałwanka” - improwizacje muzyczne określające zimową pogodę -gra na instr. perkusyjnych - odszukiwanie odpowiedniego cienia - kolorowanie malowanki	29.03 2006
6.	Brzydkie kaczątko	- czytanie opowiadania - odpowiedzi na pytania - zgaduj-zgadula obrazkowa - ustalenie kolejności zdarzeń - zabawa ruchowa „Śmigus Dyngus” - słuchanie piosenki „Pisanki” - tworzenie zbiorów jakościowych - łączenie dyngusówek z cieniem	11. 04. 2006
7.	Calineczka	- czytanie tekstu opowiadania - opis postaci opowiadania - ćwiczenia klasyfikacyjne, tworzenie zbiorów - zabawy ruchowe a parach - praca plastyczna- laurka dla mojego kolegi - redagowanie katalogu cech dobrego kolegi	17. 05. 2006

Potwierdzenie realizacji

Ewaluacja

Wyprawa III

Świat baśni i bajki.

1. Co działo się z Pinokiem kiedy kłamał?

• Wyrósł mu nos.

• Wyrosły mu nogi.

• Wyrosły mu włosy.

2. Kogo spotkał Czerwony Kapturek w lesie?

• Wilka

• Krowę

• Łabędzia

3. Kogo poślubił Kopciuszek?

• Księcia

• Myśliwego

• Kominiarza

4. Co wyłowił rybak z morza?

• Syrenkę

• Złotą rybkę

• Rekina

5. Z kim zamieszkała Śnieżka w lesie?

• Z krasnoludkami

• Z babcią

• Z leśniczym

24

---