Historia

Transport kolejowy istniał od starożytności w postaci kolei konnych wykorzystujących wyżłobienia w kamiennych płytach dróg, które powstały m.in. na niektórych mocno obciążonych drogach dojazdowych do Rzymu. Transport szynowy z trakcją konną był znany już w Asyrii ponad 2500 lat temu. Do XX wieku stosowany był szeroko w kopalniach, gdzie służył do transportu urobku. Faza rozkwitu transportu kolejowego rozpoczęła się w 1825 roku, kiedy to uruchomiono linię kolei publicznej łączącą Stockton z Darlington w Wielkiej Brytanii, zbudowaną i wyposażoną w parowozy przez George'a Stephensona. W ostatnich dziesięciu latach w większości krajów rozwiniętych wielkość pasażerskich przewozów kolejowych stopniowo wzrastała, natomiast udział kolei w krajowej strukturze modalnej przewozów pasażerskich malał albo pozostawał na tym samym poziomie. Obecnie udział ten najwyższy jest w Japonii; wynosił w 2002 r. 27% (liczone według pasażerokilometrów). W ruchu towarów tylko 4% (według tonokilometrów). Próby reformy kolejowej dokonane na przełomie wieków w sektorze pasażerskim w Polsce przyniosły natomiast dezintegrację systemu operacyjnego i taryfowego, nie przyniosły jednak konkurencji, wskutek ograniczenia liczby połączeń o niższej taryfie tam, gdzie mogłyby konkurować z systemem InterCity oraz nie wpuszczenia na polskie szlaki kolejowe innych niż PKP przewoźników pasażerskich. Do pewnej liberalizacji przewozów doszło natomiast w sektorze towarowym, gdzie rynek przewozów jest większy. Podstawową jednak przyczyną upadku kolei polskiej jest niezdolność państwa do inwestowania w jego infrastrukturę transportową. Również poziom subsydiowania przewozów w Polsce jest jednym z najniższych w Europie.

ZALETY
Krótszy czas podróżowania - pociągi nie stoją w korkach;
Jest bardziej ekologiczny od transportu samochodowego;
Dużo niższe koszty podróżowania w stosunku do innych rodzajów transportu;
Nie trzeba stać w kolejkach na granicy,
Możliwość korzystania z wagonów jadalnych i sypialnych;
Mniejsze ryzyko wypadków w porównaniu np. transportu samochodowego;
Punktualność;
Duża ilość zniżek i promocji na przejazdy;
Czasami (szczególnie przed świętami) brak wolnych miejsc siedzących;
WADY
Higiena i czystość pociągów pozostawia wiele do życzenia;
Duże ryzyko kradzieży;
Ustalony rozkład jazdy bez możliwości jakichkolwiek zmian;
Problemy z przewozem większych bagaży lub zwierząt;
Kolejki w kasach biletowych;

Podział kolei według rodzaju toru:
Konwencjonalna Niekonwencjonalna Linowa
Wąskotorowa;
Normalnotorowa;
Szerokotorowa;
Liniowo terenowa; Kolej z taborem ogumionym;

Podział kolei według funkcji:
Kolej sieci krajowej;
Kolej międzyregionalna;
Kolej regionalna;
Kolej lokalna; Kolej podmiejska;
Kolej dojazdowa;
Szybka Kolej Miejska;
Metro;
Tramwaj;
Kolej towarowa;
Kolej przemysłowa;

Podział kolei według własności:
Kolej państwowa;
Kolej gminna, powiatowa;
Kolej prywatna;

Ilość towarów i osób przewożonych koleją. Transport kolejowy w Polsce choć ważny to jednak nie stanowi głównego sposobu przemieszczania towarów oraz osób. W strukturze przewozów ustępuje on zdecydowanie transportowi samochodowemu. Koleją przemieszczanych jest 18% całkowitej masy ładunków oraz 28% wszystkich pasażerów. Zajmująca się przewozem towarów spółka PKP Cargo przewiozła w ubiegłym roku 155,7 mln ton ładunków

Pojazdy trakcyjne. Pojazd trakcyjny - pojazd wyposażony w własne źródło napędu (silnik) stosowany w kolejowym transporcie lądowym, zazwyczaj przystosowany do ciągnięcia lub pchania wagonów. Pojazdami trakcyjnymi są:

• lokomotywa,

• wagon silnikowy,

• drezyna.

Lokomotywa

Pojazd szynowy (stosowany od 1804) z własnym napędem, przeznaczony do ciągnięcia (lub pchania) innych pojazdów (wagonów) po torach. Lokomotywa w zasadzie nie przewozi ładunków (choć istnieją lokomotywy zawierające przedział bagażowy), zaś w przypadku rozbudowania o pomieszczenia służące do przewozu osób jest to wagon silnikowy. Lokomotywa może być jedno-, dwu- lub wieloczłonowa.

Wagon silnikowy

Wagon przeznaczony do przewozu pasażerów lub towarów posiadający własny napęd. Może jeździć samodzielnie (tramwaj, wagon spalinowy, wagon elektryczny, szynobus, wagon akumulatorowy, wagon parowy), ciągnąć (ew. pchać) wagony doczepne pełniąc funkcję lokomotywy lub być niesamodzielną częścią składową zespołu trakcyjnego. Wagonem silnikowym jest także wagon tramwajowy lub wagon metra posiadający własny napęd, także doczepa czynna, czyli wagon silnikowy bez kabiny motorowego.

Drezyna

Rodzaj lekkiego pojazdu szynowego, używanego zwykle przez służby utrzymania szlaku do prowadzenia nadzoru, przewozu materiałów i narzędzi, transportu drużyn roboczych. Dawniej drezyny miały napęd ręczny, a ich niewielki ciężar umożliwiał zdjęcie z toru w dowolnym miejscu, obecnie w użyciu są drezyny o napędzie spalinowym. Najczęściej drezyna składa się z kabiny, umożliwiającej jazdę kilku osób, i skrzyni ładunkowej, są też konstrukcje przypominające mikrobusy. Do drezyn można stosować różnego rodzaju doczepy - np. do przewozu szyn.

Wagon

Pojazd szynowy służący do przewozu osób, ładunków lub urządzeń w kolejowym transporcie lądowym. Wagon porusza się po torze lub linie (kolej linowa). Wagon jest zasadniczo przystosowany do napędzania przez pojazd trakcyjny (lokomotywa, wagon silnikowy, drezyna) lub napęd stacjonarny poprzez ciągnięcie lub pchanie. W przypadku posiadania własnego napędu wagon jest pojazdem trakcyjnym określanym jako wagon silnikowy i może stanowić pociąg samodzielnie lub w połączeniu z innymi wagonami. W kolejnictwie wagony stanowią najliczniejszą grupę taboru kolejowego. Wyróżnia się:

• wagony do pociągów osobowych - wagony osobowe, w tym

• pasażerskie

• bagażowe

• pocztowe

• barowe

• restauracyjne

• kuszetki

• sypialne

• salonowe

• ogrzewcze

• więzienne

• zespołowe

• wagony do pociągów towarowych - wagony towarowe, w tym

• platformy

• otwarte (potocznie zwane węglarkami)

• kryte

• samowyładowcze

• zbiornikowe

• bagażowe (brankardy)

• wagony przeznaczone do obsługiwania technicznego infrastruktury i innych zadań - wagony specjalne

• magazynowe

• maszynowe

• miernicze

• pożarnicze

• tarowe

• dźwigi

• pługi

• koparki

• szlifierki

oraz inne. Wagonami określa się również pojazdy wchodzące w skład zespołów trakcyjnych.

Linia kolejowa

Element sieci kolejowej składający się z jednego, dwóch lub kilku torów kolejowych łączących punkty początkowy i końcowy (będące stacjami końcowymi lub węzłowymi), ustalany w Polsce przez danego zarządcę infrastruktury kolejowej. Do linii kolejowej zalicza się również grunty zajęte pod torowisko oraz do nich przyległe wraz z budynkami, budowlami i urządzeniami stworzonymi do prowadzenia ruchu. Linie kolejowe posiadają swoje nazwy i numery oraz identyfikację długości, na ogół w formie betonowych słupków hektometrowych. W Polsce, zgodnie z przyjętą zasadą, kilometraż na ogół rozpoczyna się na tym z punktów końcowych linii, który leży bliżej Warszawy. Linia kolejowa dzieli się na mniejsze elementy:

• odcinki

• szlaki

• odstępy

Najszybsze pociągi na świecie:

Niemcy: ICE 3 - należący do niemieckiego Deutsche Bahn. Maksymalna prędkość uprawniona to 330km/h. Na prędkościach testowych pociąg uzyskiwał prędkość maksymalną 368km/h.

 

Chiny: CRH3 - należący do chińskiej kolei i kursujący na trasie Pekin-Tianjin osiąga maksymalną prędkość 350km/h.

Tajwan: THSR 700T - pociąg który kursuje wzdłuż zachodniego wybrzeża Tajwanu i osiąga maksymalną prędkość 300km/h

Hiszpania: AVE (Alta Velocidad Espanola) dosłownie Hiszpańska Wysoka Prędkość. Pociąg osiągający predkość do 300km/h.

Anglia: Eurostar. Pociąg łączący Londyn - Kent w Anglii do Paryża i Lille we Francji i do Brukseli w Belgii. Prędkość maksymalna do 300km/h.

Korea: KTX - pociąg który kursuje na trasie Seul-Busan-Mokpo i osiąga maksymalną prędkość 350km/h.

 

Japonia: Shinkansen - pociąg standardowo kursujący z prędkością 300km/h, ale w testach przeprowadzonych w 1996 roku osiągnął prędkość 443km/h, a w teście wykonanym w roku 2003 osiągnął prędkość 581km/h ustanawiając rekord świata. Linia Shinkansen jest najbardziej ruchliwą linią na świecie. Przewożąc 375000 pasażerów dziennie, przetransportowała 4.5 miliarda ludzi, czyli więcej niż wszystkie super szybkie koleje na całym świecie razem wzięte. Obecnie sieć torów po których kursuje ten pociag łącząca różne miasta liczy sobie 2459 kilometrów.

 

Francja: TGV (train à grande vitesse) po francusku pociąg wielkiej szybkości. Usługi pasażerskie TGV zostały otwarte w 1981 na trasie Paryż-Lyon. W następnych latach wiele innych miast zostało dołączonych do istniejącej sieci torów. Pociąg ten utrzymuje rekord najszybszego pociągu kołowego, który ustanowił 3 kwietnia 2007 roku z prędkością 574.8 km/h. Pociąg ten również utrzymuje rekord najwyższej średniej prędkości w standardowych usługach pasażerskich.

Infrastruktura kolejowa w Polsce

Zestawienie infrastruktury kolejowej eksploatowanej przez PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. (wg stanu na dzień 31 grudnia 2011roku):

• 19 299 km linii kolejowych (to jest 37 420 km torów) w tym:

         -   27 863 km torów szlakowych i głównych zasadniczych na stacjach,

         -   9 557 km torów stacyjnych,

• 43 191 szt. rozjazdów, w tym:

         -   18 699 szt. rozjazdów w torach szlakowych i głównych zasadniczych,

         -   24 492 szt. rozjazdów w torach stacyjnych,

• 16 286 szt. przejazdów kolejowo-drogowych, w tym 2 713 szt. przejazdów kategorii A,

• 25 830 szt. obiektów inżynieryjnych, w tym 6 463 szt. mostów i wiaduktów,

• 6 439 szt. budynków,

• 12 114 szt. budowli.

Najdłuższa linia kolejowa na świecie to

Kolej Transsyberyjska (ros. Транссибирская магистраль, Транссиб) - sieć linii kolejowych głównie w azjatyckiej części Rosji wybudowana w latach 1891-1916. Główny szlak to linia transsyberyjska, która prowadzi z Moskwy do Władywostoku przez: Niżny Nowogród, Omsk, Krasnojarsk i Irkuck. Od 2002 roku całkowicie zelektryfikowana. Około 30% całego eksportu Rosji korzysta z tej linii. Jest to najdłuższa linia kolejowa na świecie, która przekracza 8 stref czasowych, a całkowita długość torów wynosi 9288,8 km. Drugi szlak to linia transmandżurska, która pokrywa się z linią transsyberyjską do miejscowości Tatarskaja (300 km na wschód od Jeziora Bajkał). Od tego punktu linia kieruje się na południowy wschód w kierunku Chin i kończy swój bieg w Pekinie. Trzeci szlak - linia transmongolska - pokrywa się z linią transsyberyjską do Ułan Ude na wschodnim wybrzeżu Bajkału. Później kieruje się w stronę Ułan Bator, by zakończyć swój bieg w Pekinie. Czwartym szlakiem jest BAM Kolej Bajkalsko-Amurska lub Bajkalsko-Amurska Magistrala (Kolejowa). Linia ma długość 4234 km i biegnie około 680-840 km na północ od Kolei Transsyberyjskiej i równolegle do niej. Została wybudowana jako alternatywa dla linii transsyberyjskiej z powodów strategicznych, szczególnie ze względu na bliskość granicy chińskiej.

Najwięcej pasażerów przewożą koleje Indyjskie

Indyjskie koleje należą do jednych z najbardziej ruchliwych i największych sieci kolejowych na świecie. Transportują 18 milionów pasażerów dziennie i więcej niż 2 miliony ton ładunków dziennie. Indyjskie koleje są największym pracodawcą na świecie świadczącym usługi, zatrudniającym więcej niż 1.6 miliona pracowników.

---