1. Medycyna i ćwiczenia lecznicze w najstarszych cywilizacjach (Chiny, Indie, Egipt, Mezopotamia)
Mezopotamia 4000 r.p.n.e
Sumerowie- zawdzięczamy im pismo klinowe, matematyka, liczby. Według nich choroby pochodzą od Bogów, demony były od bólu głowy, kręgosłupa, były demony umarłych, kobiet, dzieci. Proces leczenia obejmował 3 osoby:
-kapłan
-czarownik
-lekarz (asu)-aby nim zostać trzeba było uczyć się w świątyniach,
Najważniejszy organ-wątroba, odpowiednie rytuały, sprawdzano skąd pochodzi choroba, lano olej na wodę, dawano w ofierze zwierzęta, robiono obrzędy. Jak to nie pomagało to asu przepisywał środki i metody lecznicze.
Kodeks Hamuramiego:
-jeżeli z winy asu zabieg się nie powiedzie obcinano mu rękę (I odpowiedzialność medyczna)
-jeżeli wyleczył dostawał wynagrodzenie kosztu jednej wsi.
- raz pierwszy rozpoznano choroby psychiczne, które przypisuje się opętaniu przez demony
-aktywność fizyczna-przygotowanie wojskowe.
Indie:
Rzeka Indus, społeczeństwo kastowe-najwyższa kasta Bramini - kapłani.
-wiara w reinkarnacje,
-choroba jest karą, nagrodą.
-Święte Księgi Weda - w nich zapiski jak żyć.
-kąpiele piaskowe - środki lecznicze,
-II najważniejszych lekarzy - Charaka, Susruta - oni zajmowali się wysiłkiem fizycznym
Charaka I w.n.e opisał objawy dużego zmęczenia po wysiłku fizycznym
Susruta V w.n.e definicja wysiłku fizycznego -świadome zmęczenie wynikające z pracy ciała.
ćwiczenia lecznicze w wielu chorobach, ważna systematyczność
-kąpiele ciepłe, zimne, parowe oraz w goracym piasku
-I system ćwiczeń Yoga, zapisy o nim w księdze Airweda II w.pne
Chiny:
-taniec rytualny wykształcił systemy gimnastyczne : Szenga -dla osób starszych w niskich pozycjach; tai-chi i kung-fu- nie przeznaczone dla konkretnej grupy osób. Kung-fu- system walki, wcześniej był systemem gimnastycznym opartym na ruchach zwierząt,
-ważny oddech i korelacja między oddechem a ruchami
-harmonijne przejście między ruchami
-akupunktura
-akupresura
-yng- yang (biało- czarny)harmonia w świecie, choroba jest wynikiem braku harmonii yng i yang;
-rzemieślnicy, którzy zajmują się medycyną, specjalizują się np. w rwaniu zębów
-są lekarze, ale nie każdego na nich stać
-tu najwcześniej pojawił się masaż, który towarzyszył gimnastyce; masażysta wykonywał go nie tylko dłomi, wykorzystywanie dłonie łoki stóp paznokci do tego; masaż zapobiegawczo jak i leczniczo
Egipt:
-egipcjanie przeprowadzają trepanację czaszki, stosują leki organiczne i nieorganiczne,
-działanie na ciało ale i na duszę,
-rozpowszechnione były zioła
-pierwsze leki
-bardzo ważna higiena - dbali o skórę, kąpiele aktywność kozim mleku,
- aktywność fizyczna - ważny element w procesie wychowywania dzieci,
3.Medycyna grecka.
Grecja- Bóg Asklepios, na wzgórzach znajdują się świątynie,
- leczą kapłani,
-onejroskopia, quejreskopia - diagnozowanie ze snu
-diagnozy podstawa do leczenia,
-biegi,
-picie wody źródlanej,
-udział w igrzyskach,
-spacery (aktywacja człowieka)
-olimpiady starożytne(stadiony, baseny, gimnazjony, palestry, łażnie
-masaże empirycznych gimnastyka
-skupianie empirycznych relacji w świątyniach,
-spisywanie tabliczek, kartek jak leczono, co, gdzie
W Grecji lekarz uczył się od mistrza, chodził z nim do pacjentów, jechał do Aleksandrii.
Hipokrates (460-377 r.pne)- grek, mówił po łacinie, przysięga Hipokratesa -(łac. primum non nocere - po pierwsze nie szkodzić), Hipokrates dochodzi do wniosku, że choroba nie pochodzi od Bogów. Wpływ na to ma powietrze, woda, ziemia. Teoria humoralna = w organizmie człowieka są 4 substancje:
-krew, żółć, śluz
Hipokrates nie znał anatomii, jego wiedza opierała się na przeczytanych zapiskach, logicznym myśleniu, według niego lekarz jest pomocnikiem natury, zalecał marsze biegi, zapasy, nacieranie ciepłą i zimną wodą, kąpiele zimne, jazda konna, dzwiganie ciężarów, ćwiczenia związane z kultem Bogów. Metoda Hipokratesa opierała się na metodach racjonalnych. Na podstawie obserwacji i doświadczeń wyciągał wnioski prowadzące do ustalenia diagnozy. Jego szkoła nacechowana była troską o zdrowie chorego (zdrowie chorego najwyższym prawem). Leczenie miało polegać na wspomaganiu naturalnych procesów zdrowienia, a naczelną zasadą było nieszkodzenie choremu. Stworzył pierwsze opisy dotyczące zimna, ciepła słonecznego, światła i ćwiczeń fizycznych jako zabiegów leczniczych. Zajmował się zniekształceniami kręgosłupa (stworzył urządzenie do redukcji skoliozy). Opisał także sposób amputacji kończyn, budowę protez oraz obuwia korygującego wady stóp. Stosował balneoterapię w leczeniu chorych. Był zwolennikiem lecznictwa opartego na zasadach racjonalnych, wnikliwej obserwacji chorego, wyciągania wniosków pozwalających na zdiagnozowanie choroby i sposobów leczenia.
-Erasistratos- szczególnie interesował go układ nerwowy, nie wierzył w teorię humoralną, rozwinął anatomię kontynuuje fizjologię, dieta kąpiele, ćwiczenia fizyczne, masaż Przeciwstawiał się naukom Hipokratesa, nie uznawał upuszczania krwi, natomiast jako główna przyczynę chorób uznawał nieodpowiednie odżywianie, dlatego jako leczenie zalecał przede wszystkim odpowiednią dietę. Był znawcą chorób serca i cenionym chirurgiem oraz prekursorem badań eksperymentalnych na zwierzętach. Wniósł istotny wkład w poznanie anatomii człowieka: dowiódł istnienia węzłów chłonnych i zjawiska krążenia krwi, dał pierwszy opis anatomii serca, wyróżnił nerwy czuciowe i ruchowe, podkreślał znaczenie mózgu i odnotował jego zwoje. Napisał szereg dzieł, które niestety zaginęły.
Asklepiades -metodyk szybko, pewnie i przyjemnie, zalecał dietę spacery, biegi, gimnastykę, masaż, jazdę konną,
4. Egipt:
Władca Aleksander Wielki, w roku 333 p.n.e. wyrocznia w Egipcie ujawniła Aleksandrowi, że jest synem samego Zeusa. Aleksander z czasem zaczął wierzyć, że jest półbogiem, a pod koniec swego życia nabrał przekonania, że jest wręcz bogiem i wysłał list nakazujący greckim miastom uznania jego boskości. Te uczyniły to, ale nie obyło się bez drwin pod adresem króla. Stan Aleksandra pogorszył się po śmierci jego najbliższego przyjaciela i współpracownika - Hefajstiona. Na pogrzeb i grobowiec wydał gigantyczną fortunę i zaczął jeszcze więcej pić.
Rok później Aleksander - podobno wtedy już alkoholik z nadwagą - zmarł, po kilkunastu dniach choroby. Nie można wykluczyć, że został otruty przez obawiających się kolejnej fali czystek dowódców jego armii (najczęściej wymienia się tu Kassandra .Aleksander Wielki nie pozostawił po sobie potomka, po nim Ptolemeusz I faraon z poza Egiptu. On jako pierwszy zakłada ośrodek naukowy bada nad medycyną i za jego pozwoleniem prowadzono tam sekcje zwłok. Wiwisekcje - na żywym skazancu;
-Herofilos- dzięki jego badaniom anatomicznym wiemy o budowie narządów, odkrył żyły, połączył kręgosłup z mózgiem, wierzył w teorię humoralną;
-Merinos- kontynuje badania anatomiczne,
Ci lekarze + Erasistratos zauważyłi żyły, bieg krwi, rozprowadzanie przez krew jedzenia, ciepła;
Mózg siedzibą duszy, zauważono mięśnie, ścięgna,
Poza szkołą aleksandryjską nie robiono sekcji zwłok
-Galen- nie prowadził sekcji zwłok, prowadził ją na zwierzętach, wnosi doświadczenie, lekarz gladiatorów, grek ale działał w Rzymie. Nauczył się zwalczać kontuzje, leczyć rany, dzięki temu pogłębił wiedzę na ten temat, spostrzegł, że trzeba wprowadzić dietę dla gladiatorów, uważał że ćwiczenia fizyczne spełniają bardzo ważną rolę, oszalał na punkcie piłki, ćwiczenia z piłką są do wszystkiego, napisał traktakt o grze w piłkę. Jego osiągnięcia to podsumowanie wiedzy starożytnej: wiedza o mięśniach, ściegnach, ziołach, ruchu, sprawności fizycznej, mało chemii. Opisał 7 nerwów czaszkowych, zastawki serca oraz różnice między tętnicami i żyłami; między innymi wykazał, że tętnicami płynie krew, a nie powietrze, jak sądzono dotychczas. Opisy jego są jasne i przekonujące - zachwycał się nimi Huxley. W pracach swoich zebrał Galen wiedzę anatomiczną poprzedników, do której dołączył obserwacje własne. Kiedy nie miał do dyspozycji ciał ludzkich, opierał się na sekcji zwierząt, w tym makaków. Opisał dodatni wpływ ćwiczeń fizycznych na rozwój ciała. Usystematyzował wady postawy i jako pierwszy wprowadził terminy: scoliosis, kyphosis, lordosis. Twierdził, że zdrowie wymaga równowagi między czterema składnikami organizmu: śluzem, czarną żółcią, żółtą żółcią oraz krwią. Wprowadził termin temperatury obojętnej, dla której Galen przyjął 0 stopni ( wg. Galena zależała ona od szerokości geograficznej). Na podstawie obserwacji wpływu różnych środków na ludzki organizm wprowadził on cztery stopnie zimna. Zwolennik zapasów, szybkich ćwiczen. Zwolennik gimnastyki zdrowotna wojskowa, atletyczna, sportowa. Ćwiczenia przygotowawcze, właściwe, koncowe
Jego idee, nawiązujące do tez Hipokratesa, wywarły wpływ na nauki medyczne w ciągu kilkunastu kolejnych stuleci. Jego sposoby opracowywania lekarstw obowiązywały w zachodniej Europie przez 1500 lat po jego śmierci.
-Filostratos -gimnasta i filozof.
Starożytność trwa do 476 r.n.e.
5. Średniowiecze, szkoły medyczne
476 r.n.e upadek Rzymu (cesarstwa zachodniorzymskiego), po upadku Rzymu = strefa łacińska w zachodniej Europie, strefa grecka Konstantynopol, Bizancjum, odsunięcie wierze pogańskich, przyjęcie chrześcijaństwa i język grecki.
-w Europie do VIII w panuje haos, czytać umieją tylko kapłani,
-IX w tworzenie się klasztorów,
-wiara w ozdrowieńczą moc relikwii,
-wykradanie sobie zwłok świętych - wiara że dotknięcie np. nogi świetego ma moc uzdrowienia,
-zakonnicy poszerzają wiedzę o ziołach, lekach itp.
-kształtują się szpitale (przytułki) zajmują się nimi zakonnicy, zakonnice
-wykształcają się z nich dwa szpitale:
-SALERNO-pd Włochy, kształtują według starożytnych zasad, stosują kapiele, ćwiczenia fizyczne, uczyły się tam kobiety, wykładali zaznajomieni ze starożytnością, „zbiór aforyzmów” mówił jak dbać o zdrowie. Uczono się o budowie narządów, bazuje na starożytności, praktyka przy łóżku chorego.
-MONTPELLIER- we Francji, bazuje na starożytności, wykładali też arabowie, nie ma praktyki przy łóżku chorego, nie uczą się tam kobiety,
Powstają Uniwersytety, na których medycyna była nauką pamięciową. Uczono się z podręczników starożytnych, podstawą był Galen.
Miłosierdzie lepsza opieka osób kalekich, turnieje rycerskie, Paweł z Eginy, ćwiczenia fizyczne w hemiplegii.
-Awicenna - wodolecznictwo, kąpiele, higiena, biegi, jazda konna, zapasy, szermierka, gra w piłkę, gimnastyka lecznicza, masaze
6. Medycyna arabska.
VI-VII w Arabowie Mahomet ma objawienia zdobywają terytoria, narzucają religię monoteistyczne ( w jednego Boga), judaizm, chrześcijaństwo, islam, przyjmują zasade administrowania, islam dyktuje warunki
Sredniowieczna medycyna arabska - kontynuacja medycyny greckiej. Arabowie podjęli dorobek greckiego antyku głównie przejmując nauki Hipokratesa i Galena, ale modyfikowali go w ciągu co najmniej czterech wieków, tak że w końcu wieku XI medycyna arabska była już medycyną inną niż ta przejęta od starożytnych. Lekarze rekrutowali się spośród Syryjczyków, Persów i Greków; nie wszyscy zatem byli muzułmanami. Ich aktywność translatorska była intensywna: dzieła Galena i Hipokratesa najpierw tłumaczono na syryjski a potem na arabski. Potem dopiero na łaciński w ciągu całego średniowiecza. Arabowie zajmowali się szeroko postępem w medycynie wschodniej od wieku X do XVI. Wielcy medycy arabscy znaleźli się na Półwyspie Iberyjskim, w uniwersyteckich miastach hiszpańskich. Wymienić można Awenzoara (1090 - 1162) w Sewilli czy Abul-Kassisa znanego jako Albucasis (912 - 1013) i Awerroesa w Kordobie.
-
Al-Harith ibn Kalada, zwany al-Thakafi lekarz, urodzony koło Mekki w końcu VI stulecia, zmarły w roku 634, przyjaciel Mahometa. Ibn Kadala utworzył pierwszą szkołę w Dżundiszapur w Persji. Interesował się szczególnie higieną osobistą i seksualną, polecając przede wszystkim kąpiele, nie zalecając stosowania narkotyków i lekarstw, które nie są absolutnie konieczne. Pozostało o nim niewiele wiadomości ponad tę o utworzeniu pierwszego szpitala i pierwszej szkoły przyszpitalnej.
Przejmując system arabski, medycyna europejska powtórzyła rozwój, jaki w islamie nastąpił kilkaset lat wcześniej. Kanon medycyny Awicenny był w użyciu w Europie co najmniej do wieku XVII. Prócz Awicenny żyło wielu innych lekarzy cieszących się równą lub większą sławą.Jednym z tych płodnych, dziś zapomnianych a wtedy znakomitych lekarzy, był Abu-Bakr-Mohammed- ibn-Zakariya ar-Razi, w literaturze znany jako Razi lub Razes (865-932). Imię Raziego pojawia się w podręcznikach historii medycyny. Być może był najbardziej znakomitym, najbardziej oryginalnym i najbardziej wpływowym reprezentantem medycyny arabsko - muzułmańskiej okresu średniowiecza, uznawany przez wielu za ojca medycyny eksperymentalnej. Jego eksperymentowanie, zwłaszcza w dziedzinie alchemii stało się przyczyną zaburzeń wzroku. Podobnie jak Abu Rayan Biruni, Razi cierpiał na dolegliwości oczu spowodowane wyziewami z doświadczeń alchemicznych, ale twierdził, że te zaburzenia pochodziły od intensywnego czytania.. Razi często mówił, że doświadczenie w medycynie jest podstawą wiedzy. Medycynę określał jako „sztukę, która poświęciła się zachowaniu zdrowego ciała w walce z chorobą”Wskazywał na trzy aspekty medycyny: zdrowie publiczne, medycyna profilaktyczna i lecznictwo indywidualne. Wymieniał siedem zasad, które pozwalają na zachowanie zdrowia: umiar i równowaga, zarówno kiedy ciało jest w ruchu jak i gdy znajduje się w stanie spoczynku, umiarkowanie w jedzeniu i piciu, eliminacja emocji z powodu nadmiaru bogactwa, niepoddawanie się niekorzystnym wpływom środowiska naturalnego, unikanie czynów niegodnych (ekscesów), zachowanie proporcji pomiędzy ambicjami i intelektualnymi możliwościami (rozumem) ich spełnienia, poszukiwanie miejsc naturalnych do uprawiania ćwiczeń fizycznych.
7. Renesansowy postęp w anatomii
Stulecie anatomów
Renesans, czyli odrodzenie to okres w dziejach Europy, który objął przede wszystkim wiek XVI i początek wieku XVII. Jego pojawienie wiąże pośrednio z się z humanizmem (od łac. słowa humanus - ludzki), którego początkowy rozwój przypadł na wiek XIV i XV. Humanizm to sposób widzenia i postrzegania świata, w którym człowiek stanowi jego centrum i jest miarą wszystkich rzeczy. Humaniści interesowali się człowiekiem jako jednostką, jego życiem doczesnym, problemami, stanami emocjonalnymi i pragnieniami. Odkrywano na nowo anatomię ludzkiego ciała. Chcieli poznać człowieka na wszystkich możliwych płaszczyznach.
Leonardo da Vinci znakomity anatom, dokładnie i ściśle opisywał badane przez siebie zwłoki ludzkie;
Andrzej Wesaliusz prof. Uniwersytetu w Podwie jego dzieło jest podstawa nowoczesnej anatomii; wprowadził sekcje zwłok jako metodę badawczą, prostuje szereg błędów Galena, który pewne szczegóły anatomii zwierząt przypisał anatomii człowieka a Wesaliusz wskazał ten błąd. Był największym anatomem XVI w, po nim wielu następców Varol znakomity badacz mózgu.
8. Gimnastyka w dobie odrodzenia
Humanizm, nic co ludzkie nie jest mi obce. Odkrycia anatomiczne w dziedzinie w dziedzinie fizjologii, prozdrowotne właściwości gimnastyki, oraz wychowawcze, rozrywkowe i użytkowe, profilaktyczne, pływanie w zimnej wodzie, gimnastyka jest gwarantem dobrego samopoczucia, utrzymania zdrowia, dobrego snu, apetytu, stanu psychicznego.Wskazane bieganie, spacery, wspinanie się rzucanie, dźwiganie ciężarów, skoki, rzuty, sporty walki, boks, pankration, jazda konna,
9.Medycyna renesansu -charakterystyka wybitnych lekarzy i prądów
-Paracelsus- przekonany o uzdrawiającej roli natury, zalecał kąpiele, dietę, wodolecznictwo, spokój, świerze powietrze, twórca Jatrochemii, na nim konczy się okres alchemii średniowiecznej a zaczyna okres chemii lekarskiej, według niego większość chorób jest natury chemicznej, wprowadził dozowanie leków, poszukiwał nowe leki, wprowadził do lecznictwa sole rtęci, sole żelaza, ołowiu, ścisle łączył medycynę z chirurgią i bzował przede wszystkim na doświadczeniu
-A.Pare- cyrulik wojsk francuskich, wielki humanista, on pierwszy zastosował podwiązanie krwawiących naczyn przy amputacji zamiast zalewania ran wrzącym olejem. Po dokonaniu amputacji stosował u chorego rehabilitację, zaopatrywał go w drewnianą protezę i zwalniał do domu dopiero chodził o protezie biegły w nastawianiu złaman, zwichnięć, amputacji konczyn, konstrukcji aparatów ortopedycznych (protez, szyn, gorsetów itp.); dla zdrowia konieczne są ćwiczenia fizyczne zwłaszcza po złamaniach i amputacjach, oraz pocieranie obolałych miejsc (masaż), leczył biednych i bogatych, głównym jego celem jego działania było przywrócenie choremu zdrowia i uczynienie go szczęśliwym i czynnym
-Cristobel Mendel -wydał dzieło o gimnastyce i jej leczniczym wpływie- ćwiczenia są gwarantem utrzymania zdrowia, dla apetytu, dobrego snu, stanu psychicznego itp.
-Girolamo Cardano -wyjaśnił ruch mięśni w aspekcie mechaniczno- fizjologicznym „O zachowaniu zdrowia”, pływanie w zimnej wodzie wzmacnia organizm, uśmierza pragnienie pobudza apetyt.
-Girolamo Mercuriale wydał Consilia i O sztuce gimnastycznej-Gimnastyka właściwa, wojskowa i atletyczna, lekka i umiarkowana. Ćwiczenia usuwają wiele zmian chorobowych chorobowych organizmie. Wskazane biegi spacery, wspinanie się, dzwiganie ciężarów, skoki i rzuty, sporty walki, boks, wskazane kapiele
-Santorio Santorio wyjaśnienie roli mięśni i stawów w aspekcie mechaniki i fizjologii.Prekursor kinezyterapii
-Jan Alfons Borelli- prekursor działania mieśni antagonistycznych.
Ci dwaj lekarze tworzą pierwsze zasoby wiedzy, ciało ludzkie jest jak maszyna wszystko da się opisać w matematyce, fizyce.
-Francis Glison prof. Z Cambridge wprowadził gimnastyke do leczenia skrzywien kręgosłupa i klatki piersiowej wprowadził pętle wyciągową za głowę (stosowaną do dziś)
-Wojciech Oczko-najsłynniejszy polski lekarz, studiował we Włoszech (Bolonii) opisał skład wód i zastosowanie, napisał dzieła „Cieplice” i „Przymiot”, opisał choroby weneryczne, kiła, syfilzm, opisał zdrowy tryb życia- w j.polskim, zaznaczał nasze cechy narodowe, obżarstwo, pijastwo, sugerował aktywność fizyczną w formie spacerów, polowan pracy, uważał że na zdrowie ma wpływ środowisko, miejsce zamieszkania, pory roku, słoce, dieta, sen, korzystać z życia ale z umiarem. W XVI w szlachta kocha się w ucztach, jadło się dużo, tłusto, alkohol, dziczyzna, miód pitny, ludzie otyli, w diecie nie było warzyw ziemniaków; zalecał dietę, dużo błonnika, aktywność fizyczna, ruch był pracą, aktywność ruchowa spacer jazda konna. Czerpał on z dzieł Galena, pisał po polsku, musiał wymyślić terminologię, nazywany ojcem polskiej balneologii
-Sebastian Petrycy- prof. UJ-ćwiczenia fizyczne element polskiej profilaktyki zdrowotnej zwłaszcza dzieci
10.Polscy lekarze odrodzenia.
Racjonalizm - opiera się na rozumie.
Empiryzm- opiera się na doświadczeniu; od szczegółu do ogółu, od ogółudo szczegółu, wszystko trzeba zbadać, doświadczyć, udowodnić.
Lekarze mają wiedzę o lekach i je stosują.
11.Medycyna Oświecenia - naturalne formy terapii oraz higieny
W medycynie XVII w kontynuują poprzednie osiągnięcia z tym że na czołowe miejsce wybija się anatomia ożywiona anatomia animata, co prowadziło do nowoczesnej fizjologii. William Harvey spowodował zmiane poglądów na temat krążenia krwi, robiąc doświadczenie na psie i ściskając mu żyłę główną stwierdził że obwodowy odcinek żyły wypełnia się krwią a ośrodkowy zapada się, krew łynie z obwodu w kierunku serca, jednokierunkowy przepływ i rola zastawek żylnych, krew ciągle krąży, serce ją tłoczy i całe zagadnienie da się wytłumaczyć na drodze mechanistycznej. Nie znał jednak roli krwi w procesie oddychania. Obok jatrochemii, jattrofizyki była jatromatematyka, które usiłowały z medycyny uczynić naukę matematyczną.Dużym zainteresowaniem cieszy problem higieny, we Francji do mycia uzywa się pudru. Gołe ciało przenikną robaki, będzie chory, ważny aspektbielizna „(dotyczy to wyższych sfer), woda do umycia twarzy i rąk i dla dzieci.
-S.H. Tissot- szwajcar lekarz higienista uważa lekarstwa ale i zachowanie metod naturalnych, napisał „Rady dla pospólstwa względem zdrowia jego”
-H.Boernhave- lekarz uważa że zastosowanie prostych środków, masaż twardą szczotką+aktywność fizyczna (biegi, gimnastyka, masaż) zalecał jazdę konno, ćwiczenia fizyczne
-C.J.Tissot- chirurg w procesie rekonwalescencji stawiał na gimnastykę, autor Gimnastyki medycznej i chirurgicznej ( ćwiczenia korektywne, lecznicze i profilaktyczne.
-Friederich Hoffman- dokonał klasyfikacji wód mineralnych, oraz wskazania i przeciwwskazania do ich stosowania.
-Nicol Andry- zwolennik leczniczej gimnastyki w chorobach dziecięcych dziecięcych ortopedii.
12. Komisja Edukacji Narodowej (KEN)- wychowanie fizyczne
1773 powołano Komisję Edukacji Narodowej, która całkowicie reorganizowała oraz stworzyła od podstaw system szkół średnich. Ponad to
utworzono seminaria nauczycielskie przy uniwersytetach.
wprowadzenie historii Polski i historii naturalnej.
wprowadzenie elementów wychowania fizycznego. - opracowano program dotyczący edukacji fizycznej (edukacyja fizyczna). Najpierw była to sprawa rodziców, później szkoły, w tych zajęciach uczestniczyli uczniowie i nauczyciele, był to przedmiot nauka o zachowaniu zdrowia, w szkole średniej była to musztra.
Działalność Komisji jest trudna do przecenienia w historii Polski. Kilkudziesięciotysięczna kadra nauczycielska wychowana przez Komisję kontynuowała działalność w jej duchu jeszcze długo po utracie przez Rzeczpospolitą niepodległości wychowując kolejne pokolenia względnie nowocześnie wykształconej młodzieży, dzięki której w ogóle przetrwała polska kultura i język.
13.XIX wieczne systemy gimnastyczne (twórcy i cechy charakterystyczne)
Ogromny rozwój wszystkich dziedzin medycyny. Fizjologia wysiłku. Łączono higienę z wychowaniem fizycznym. Wprowadzono obowiązek służby wojskowej. Ze słowa gimnastyka wyodrębniły się terminy: wychowanie fizyczne, sport, ruch rekreacyjny, turystyka, gimnastyka lecznicza tzn rehabilitacja ruchowa.
Niemcy- system szkół filantropinum- towarzystwo, zakładają 2 szkoły, prowadzi się w nich zajęcia według nowoczesnych metod. Uczniowie uczyli się przez doświadczenie, wycieczki szkolne, podręczniki do gimnastyki. 2 nauczyciele:
-Guts Muss - gimnastyka dla młodzieży „sztuka pływania”
-Vieth- encyklopedia ćwicze fizycznych,
oni dwaj zajmują się wychowaniem fizycznym, każdą formę aktywności uwazali za gimnastykę, nawet umysłową, walor gier i zabaw dla młodzieży.
1801 r demokracja, głosowanie, rozwój kapitalizmu, fabryk, nauka czytania;
System niemiecki turnerstwo:
- L.Jahn, -uważa, że edukacja i prawo głosó dla wszystkich, uważa młodzież za słabą (mężczyzn), uważał, że zaniedbuje ię ciało, system ćwiczen dla wszystkich,
-E.Eiselen pod koniec XIX wieku na wszystkich boiskach była gimnastyka Poza szkołą młodzież spotykała się na turnplatz i ćwiczyła (małpi gaj), ćwiczenia pod opieką nauczyciela, jednolite ubranie, w przerwach śpiewano pieśni narodowe
i organizowano nawet zawody miedzy nimi i ten rozkwit jest właśnie zasługą Eiselena
System szwedzki:
-P.Ling - nie był lekarzem, znał łacinę, interesował się szermierką, pomysł na gimnastyke z własnych doświadcze, zainteresował się gimnastyką przebywając w Danii, prowadził badania, łączył gimnastykę z medycyną. Z pieniędzy królewskich królewskich jego pomysłu powstał Centralny Królewski Instytut Gimnastyczny w Sztokholmie, wprowadził podział w gimnastyce, uważał, że ważna jest ścisła kontrola medyczna, konsultacja medyczna przy doborze ćwiczę, waznym elementem jest masaż. Gimnastykę dzielił na :
-leczniczą
-estetyczną
-szkolną (wychowawczą)
-wojskową
postulował ćwiczenia na powietrzu, pozycje izolowane w ćwiczeniach, ćwiczenia pasywne, aktywne, z oporami, zastosowanie gier, zabaw, jazda na sankach, rzucanie śnieżkami,. Wady z jakimi się spotykano; wady kręgosłupa, płaskostopie. Uważał że dopóki nie przestudiuje anatomii i fizjologii to nie napisze książki.
-Hjamer Ling syn OP.Linga wydał później książki ojca, zajmował się gimnastyką szkolną, jego dziełem jest osnowa toku lekcyjnego, początki Sali gimnastycznej, przystosowanie ćwiczen do wieku dzieci.
-wendla Ling- specjalizowała sę w gimnastyce kobiet
system francuski
starał się łączyc system niemiecki i system szwedzki.
-F. Amorom- arystokrata hiszpaski, działał we Francji dążył do doskonałości w ćwiczeniach, jaego uczniowie organizowali pokazy, uważał że nauki medyczne powinny uzasadniać cwiczenia, stosuje ćwiczenia na przyrządach, które sam konstruje, działalność raczej w szkole, zorganizował pod Paryżem Wojskową szkołę Gimnastyczną, wyróżnił gimnastykę higieniczną tzn zapobiegawczą, terapeutyczną dla chorych, analeptyczną i ortosomatyczną czyli ortopedyczną, która służyła leczeniu zniekształceń ciała przy użyciu aparatów.
Wielka Brytania;
Rugby- miejscowość od której wzięła się gra, szkoły średnie,
-T.Arnold- uważał, że gry zespołowe mogą rozładować energie, zawody pomiędzy szkołami, wioślarstwo, krykiet. W W. Brytani stawia się na gry zespołowe.
Mechanoterapia
-G.Zandor wyprodukował maszyny do cwiczeń, był zafascynowany szwedzkim systemem
-J.Metzger - prof. Lekarz, wykładał na AM badał lecznicze działanie masażu,
14. Rozwój wodolecznictwa, klimatoterapii, helioterapii w XIX
-W. Priessnitz - polewanie zimną wodą, prysznice, okłady,zorganizował wiele zakładów hydroterapii
-W.Zinternitz -rozwinał hydroterapię, ustalił wskazania w różnych chorobach.
-S. Kneipp - ksiądz, polewanie zimną wodą, nie kazał się wycierać tylko wyschnąć, okłady, zioła, brodzenie w strumieniach, napisał „Moje leczenie wodą”,w leczeniu używał pary, okładów, opasek, zalecał picie wody założył uzdrowisko
-W.Winternitz- wprowadził przedmiot na medycynie „wodolecznictwo”
-A.Rollier- leczenie gruźlicy kosci helioterapia i klimatoterapia
-m.Oertel- leczenie klimatyczne chorób serca
-N.R Finse- zapoczątkował światłolecznictwo sztuczne
-J.Dietl- rozwinął wodolecznictwo w Polsce, zbadał, opisał i sklasyfikował polskie wody lecznicze.
15. Polscy propagatorzy światłolecznictwa i gimnastyki w XIX w
-Jędrzej Śniadecki -o fizycznym wychowaniu dzieci, wskazania do ćwiczen w chorobach dzieci,
-T.Matthes-pierwszy w Polsce Zakład Gimnastyczny a tam gimnastyka masaż pływanie szermierka,
-M.J.Majewski- leczenie różnych chorób, także układu pokarmowego, nerwowego, narządu ruchu
-M.Olszewski- gimnastyka lecznicza, higieniczna, masaż ,szermierka
-L.Bierkowski- prof. Z Krakowa, interesował się gimnastyką leczniczą, stworzył kurs który miał trwać 9 miesięcy, odrębny tok dla dzieci niepełnosprawnych, założył Zakład Gimnastyczny dla młodzieży niepełnosprawnej
-Skowroski- założył Zakład Mechanoterapeutyczny w Warszawie -leczono tam w zakresie ortopedii, gimnastyki leczniczej, masażu, chorób krążenia i układu oddechowego
-H.Kuczalska w Polsce otworzyła zakład gimnastyki szwedzkiej leczniczej zdrowotnej i masażu dla dzieci i kobiet, leczono tam skoliozy, wady koczyn, ogólne osłabienie, bezsenność, brak apetytu itp pojawia się masaż i kształci kadrę
W końcu XIX w w polskich uzdrowiskach leczono ruchem w Busku, Ciechocinku, Grodzisku, Nałęczowie, Ojcowie, Otwocku itd.
Obok gimnastyki w Polsce w XIX w uprawiano jazdę konnom, wioślarstwo, tenis ziemny, krokiet, bilard, kręgle.
16. Wychowanie fizyczne w XX w
Upowszechnienie szkolnego wychowania fizycznego,
-E. Bjorksten - zwalcza wadliwe postawy dzieci i młodzieży po przez wychowanie fizyczne.
Dominowała Szwecja, Finlandia i Dania.
-J. Lindbard- w „Szczegółowej teorii gimnastyki”nowy podział ćwicze fizycznych, zwłaszcza skrzywieniom kręgosłupa, ruch kompleksowy Ruch radośc i zadowolenie.
-E. Falk- Szwedka, wychowanie fizyczne dzieci, gimnastyka korektywna, wyrównawcza, zajęcia śródlekcyjne.
Sport dla głuchoniemych
-S. Kopczyński -twórca higieny szkolnej, i wf dla korekcji wad postawy u dzieci
-J.Krelinger - leczenie ruchem wad postawy u dzieci,
17.Rehabilitacja w XX w w Polsce i na świecie.
Ogromny i bardzo szybki rozwój nauk medycznych, olbrzymia liczba inwalidów inwalidów rekonwalescentów po I wojnie światowej spowodowała rozwój rehabilitacji. Postęp w chirurgii i ortopedii, inne podejście do kalek, przygotowanie ich do samodzielnego życia- rehabilitacja kompleksowa. Pionierskie prace teoretyczne w dziedzinie leczenia ruchem.
-R. McKenzie -leczenie żołnierzy rekonwalescentów za pomocą ćwiczeń fizycznych,
Ukazały się pierwsze podręczniki o rehabilitacji
-R.Klapp- Niemiec opracował metodę ćwiczeń w pozycjach niskich na czworakach czworakach przez czołganie w skrzywieniach kręgosłupa
W Rosji powstał Moskiewski Instytut Kultury Fizycznej z Katedrą Gimnastyki Leczniczej oraz Centralny Instytut Medycyny Uzdrowiskowej.
Utrwalenie rehabilitacji z chirurgią i ortopedią. Zainteresowanie kinezyterapią w internie, kardiologii i pediatrii. Wyodrębnienie się medycyny sportowej wpłynęło na rozwój rehabilitacji.
Pozna 1923 pierwsza klinika ortopedyczna Ireneusz Wierzejewski, później prof. Dega. Tworzono kursy gimnastyki leczniczej również w Warszawie. Tworzono związki sportowe dla inwalidów. inwalidów 1911 w Polsce powstają harcerstwa, powstają pierwsz towarzystwa poszczególnych dyscyplin.
-H. Jordan- dział w Krakowie tworzył place zabaw
-W. Rau- tworzył place zabaw w Warszawie
-R. Banderpower -zorganizował skauting w Wielkiej Brytanii szczególnie dla dzieci z miast, dla których był to jedyny kontakt za naturą, tworzono nawet oddziały dla dziewcząt.
Od 1960 r najważniejsze Międzynarodowe Towarzystwo Rehabilitacji w Nowym Yorku.
Międzynarodowy ruch sportowy inwalidów, paraolimpiady. Współpraca medycyny z kulturą fizyczną, celem uzyskania właściwej rehabilitacji ruchowej.