Prawidłowości rozwoju umysłowego dzieci 3 i 4 - letnich
Dzieci rozpoczynające swoją pierwszą edukacje w przedszkolu wymagają szczególnej troski, aby ich okres rozwojowy przebiegał prawidłowo. To czas budowania własnego Ja, i kontaktów z rówieśnikami, dorosłymi, czas budzenia się uczuć skierowanych na inne osoby. Budzi się dziecięca ciekawość poznania świata jak i samodzielność działania.
Niżej omówię w punktach poszczególne czynniki charakterystyczne dla rozwoju umysłowego dziecka.
A. Mowa jest nierozłącznie związana z myśleniem. O rozwoju dziecka świadczy wymowa, zasób slownikowy dziecka, poprawność gramatyczna, oraz umiejętność wyrażania myłli w zdaniu.
Wymowa
Dziecko 3 i 4 -letnie ma prawo popełniać błędy wymowy ( seplenienie, zacinanie się, jąkanie itp.), może nieprawidłowo wymawiać pewne głoski. Wymowa może byc zmiękczona ( np. Ciekolada, ciukelek).
Wymawia poprawnie łatwiejsze samogłoski i spółgłoski; a, t, o, u, p, b, d, m, n, l, w, s, z, dz, k, g, c.
Zasób słownikowy jest niewielki, nieznajomość przysłówków i przyimków. Dorosły może jednak nawiązać kontakt słowny z dzieckiem. Dziecko używa skrótów językowych. Posługuje się nazwami przedmiotów z najbliższego otoczenia - rzeczownikami, wyrazami określającymi cechy przedmiotów - przymiotników, oraz określeniami znanych czynności - czasowników.
Poprawność gramatyczna.
Dziecko może popełniać błędy językowe i gramatyczne. Często pomaga sobie gestami. Przyswaja sobie wszystkie formy deklinacyjne i koniugacyjne.
Opowiadanie dzieci.
Forma wypowiedzi nie zawsze jest jeszcze zrozumiała, część dzieci wykazuje trudność w budowaniu zdań. Potrafią już kojarzyć fakty, ale z wyciąganiem wniosków jest trudniej. Samorzutnie wypowiadają się w postaci monologowania. Opisują obrazki przedstawiające pojedyncze przedmioty. Opowiadają na temat własnych prac.
Opisywanie obrazka.
Dziecko oglada obrazki chaotycznie. Opisując wymienia, wylicza pojedyńcze przedmioty lub czynności, posługujac się określeniami rzeczownikowymi. Nie rozumie sytuacji, nie dostrzega, że treść obrazka jest niezgodna z rzeczywistością. Rozwiązuje problem w płaszczyźnie manipulacyjno - ruchowo - spostrzeżeniowej.
Układanie historyjki obrazkowej.
Dzieci układają historyjke obrazkową składającą sie z 2 - 4 obrazków przedstawiajacych różnice łatwe do uchwycenia wzrokiem oraz bliskie sobie następstwo faktów. Potrafią wypowiedzieć kilka słów o każdym z obrazków.
B. Pojęcia matematyczne.
Różnicowanie i nazywanie wielkości, ciężkości, kształtu.
Dziecko 3 - letnie nabywa umiejętności posługiwania się słowami określającymi przeciwstawność, np. Duży - mały, ciężki - lekki, cienki - gruby, nie potrafi ułożyć patyczków według wzrastającej długość,i dokonać operacji szeregowania. Dopiero dziecko 4 - letnie próbuje różnicować , porównywać i nazywać nierówności, próbuje też szeregować długości patyczków drogą prób i błędów w toku manipulowania nimi.
Pojęcie czasu.
Dziecko 3 - letnie przyswaja określenia czasu: teraz, długo, krótko, najpierw, potem. Ma trudności w określaniu pojęć : dzisiaj, wczoraj, jutro. Starsze przyswaja określenia czasu: krótko, krócej, szybko, wolno, długo, dłużej. Zna czas teraźniejszy i przeszły, próbuje używać określeń czasu przyszłego. Dzieci zdolniejsze posługują się poprawnie nazwami dni tygodnia.
Klasyfikacja jakościowa.
Dzieci 3 - letnie maja trudności z wyodrębnieniem podobieństw i różnic w porównywanych przedmiotach i wyodrębnieniem cech istotnych. Gromadzą przedmioty mające jedną wspólną cechę ; wielkość, kolor, kształt, przeznaczenie. Natomiast dzieci 4 - letnie klasyfikują przedmioty według jednej lub wielu cech jakościowych.
Klasyfikacja ilościowa.
Dziecko 3 - letnie nie ma pojęcia ilości, poznawanie przebiega za pomocą zmysłów, ruchu. Posługuje się mową sytuacyjna powiązaną z wielostronnymi spostrzeżeniami dokonywanymi w toku działania. Porównuje liczebność zbiorów globalnie - dużo, mało,tyle samo. Posługuje się liczebnikami: jeden, dwa.
4 - latek ocenia globalnie ilość - opiera swoje sądy na globalnym spostrzeżeniu “na oko” - dużo, mało, mniej, więcej. Porównuje liczebność zbiorów. Próbuje przeliczać, lecz nie potrafi powiedzieć o ile mniej czy więcej. Określa pojęcie: para. Stopniowo poznaje liczebniki porządkowe.
Znajomość figur geometrycznych.
Dziecko kojarzy słowa z kształtem i kształt ze słowem, używa nazw zastępczych, np. Kwadrat to domek, trójkąt to daszek itp.
Opracowała: Joanna Stępińska