Składniki ciała w ocenie wydolności fizycznej organizmu.
Test PWC₁₇₀

Ocena składników ciała

• Na masę i proporcje poszczególnych komponentów ciała istotny wpływ mają czynniki genetyczne, wiek, płeć, stopień aktywności fizycznej, ilość oraz skład pokarmu i inne.

• Przebieg zmian masy ciała i jej poszczególnych komponentów w czasie życia osobniczego jest różny w różnych populacjach i wykazuje dużą zmienność osobniczą.

• Do około 16 roku u kobiet i 20-23 roku życia u mężczyzn, rośnie masa ciała szczupłego (beztłuszczowa masa ciała - LBM). Pod wpływem treningu fizycznego (zwłaszcza o charakterze siłowym) LBM może wzrastać w dużym zakresie. Jest to przede wszystkim efekt zwiększenia masy mięśniowej.

• Wiele wskaźników fizjologicznych wykazuje większą korelację z LBM niż z całkowitą masą ciała. Dotyczy to np. reakcji hemodynamicznej układu krążenia podczas wysiłku (częstość skurczów serca, objętość wyrzutowa serca) i maksymalnego poboru tlenu.

• Szczególne znaczenie z punktu widzenia zdolności wysiłkowej ma wielkość umięśnienia, masa tkanki tłuszczowej oraz stosunek masy tkanki tłuszczowej do beztłuszczowej masy ciała (Fat/LBM).

• Masa mięśni stanowi większą część masy ciała szczupłego, co ma znaczący wpływ na wielkość wskaźnika Fat/LBM.

• Większa masa mięśni oznacza niższe wartości wskaźnika Fat/LBM i mniejsze obciążenie mięśni „zbędnym balastem”, jakim jest tłuszcz. Jest to równoznaczne z większymi możliwościami wysiłkowymi.

• Odwrotnie - wyższe wartości wskaźnika Fat/LBM. Są jednoznaczne z ograniczeniem zdolności wysiłkowej, bowiem „masa aktywna” (mięśnie) musi dźwigać większy „balast”(tłuszcz).

• Należy przy tym podkreślić, że tłuszcz jest ważną tkanką, pełniącą szereg ważnych funkcji w organizmie.

• Poza dostarczaniem energii, tłuszcze stanowią materiał do syntezy hormonów, witamin i innych aktywnych biologicznie związków.

• Niedostateczna zawartość tkanki tłuszczowej może wywołać szereg zaburzeń funkcjonalnych w organizmie człowieka.

• Przykładowo, u kobiet obniżenie zawartości tkanki tłuszczowej poniżej 17% może skutkować poważnymi zaburzeniami cyklu menstruacyjnego.

• Nawet krótkotrwałe niedożywienie może w znaczący sposób wpływać na pogorszenie zdolności wysiłkowej.

Do oceny składników ciała wykorzystywane są pomiary biometryczne (masa i wysokość ciała) oraz pomiary składników ciała za pomocą analizatora firmy Tanita - BC 418 MA z wykorzystaniem metody BIA (Bioelectric Impedance Analysis).

Metoda BIA oparta jest na zasadzie, że tkanki: mięśniowa, łączna, kostna i woda, stanowiące masę beztłuszczową (zawierają łącznie około 50-75 % wody), przewodzą elektryczność znacznie lepiej niż tkanka tłuszczowa, która zawiera śladowe ilości wody.

BMR (Basal Metabolic Rate) - podstawowa przemiana materii.

• Jest to ilość energii niezbędna do podtrzymania podstawowych procesów życiowych organizmu.

• Z praktycznego punktu widzenia BMR oznacza ilość energii jaka należy dostarczyć organizmowi w postaci pokarmu, aby masa ciała nie uległa zmianie, przy zachowaniu minimalnej aktywności fizycznej.

Fat % - procentowa zawartość tkanki tłuszczowej.

Fat Mass - masa tkanki tłuszczowej.

FFM (Fat Free Mass) = LBM (Lean Body Mass)

- beztłuszczowa masa ciała.

Jest to różnica masy ciała i masy tkanki tłuszczowej.

TBW (Total Body Water) - całkowita masa wody.

BMI (body mass index) - wskaźnik masy ciała.

Najprostszy, powszechnie stosowany wskaźnik oceny masy ciała jest wskaźnik masy ciała zwany też wskaźnikiem Queteleta.

• BMI = masa ciała/wysokość ciała²

• Masa ciała wyrażona jest w kilogramach

• Wysokość ciała wyrażona jest w metrach

• Wskaźnik ten wyraża więc masę jednego metra kwadratowego ciała.

Wskaźnik PWC₁₇₀ wyznacza się na podstawie pomiarów HR podczas dwóch 5-minutowych obciążeń tak dobranych, by częstość skurczów serca podczas pierwszego z nich osiągnęła ok. 130 ud/min, a w drugim ok. 150 ud/min.
U osób słabo wytrenowanych oraz w rehabilitacji leczniczej stosuje się modyfikację testu PWC₁₇₀, czyli PWC₁₅₀ lub PWC₁₃₀
Ponieważ podczas próby stosuje się wysiłki w zakresie intensywności submaksymalnej, a wynik jest zależny od motywacji badanego, PWC jest bardzo przydatnym testem oceny wydolności tlenowej w rehabilitacji, wysoce skorelowanym z VO_2max.

1

---