2008 /2009

dr Brygida Pawłowska-Jądrzyk

PROJEKT PROGRAMU ZAJĘĆ Z PRZEDMIOTU

POETYKA LITERACKA - POETYKA INTERSEMIOTYCZNA

(ćwiczenia na roku I i II; 3 x 30 godz.; zaliczenie na ocenę)

BLOKI TEMATYCZNE:

1. WPROWADZENIE

(liczba zajęć: 1)

Podstawa lekturowa wprowadzenia:

M. Głowiński Poetyka wobec tekstów nieliterackich, [w tegoż:] Narracje literackie i nieliterackie, Kraków 1997, s. 219-230 oraz Wiedza o literaturze wobec nauk o kulturze, „Teksty Drugie” 2005/ 1-2, s. 44-49.

R. Nycz Poetyka intertekstualna: tradycje i perspektywy, [w:] Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy, red. M.P. Markowski, R. Nycz, Kraków 2006, s. 153-180.

E. Szczęsna W stronę epistemologii tekstów polisemiotycznych, [w tejże:] Poetyka mediów, Warszawa 2007, s. 14-48.

S. Wysłouch Werbocentryzm - uzurpacje i ograniczenia, [w:] Poetyka bez granic, red. W. Bolecki, W. Tomasik, Warszawa 1995, s. 32-40.

S. Żółkiewski Przedmowa, [w:] Semiotyka kultury, wybór i oprac. E. Janus, M.R. Mayenowa, Warszawa 1977, s. 5-64.

2. KU OKREŚLENIU ISTOTY POETYCKOŚCI: PROBLEM JĘZYKA POETYCKIEGO

(liczba zajęć: 1)

Główne zagadnienia: język poetycki a język ogólny, pojęcie autoteliczności, aktualizacja różnych poziomów systemu języka w poezji, pojęcie funkcji poetyckiej/estetycznej, wypowiedź poetycka jako całość funkcjonalna, pojęcie struktury, dynamiczny charakter struktury artystycznej, postawienie problemu współzależności między systemem literackim a innymi systemami semiotycznymi.

Lektura:

J. Mukařovský O języku poetyckim, [w:] Praska szkoła strukturalna w latach 1926-1948. Wybór materiałów, red. M.R. Mayenowa, przeł. i oprac. W. Górny, T. Brajerski, Warszawa 1966.

Uzup.:

R. Jakobson Poetyka w świetle językoznawstwa, przeł. K. Pomorska, [w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, oprac. H. Markiewicz, Kraków 1976, t. 2, s. 23-36.

A.Burzyńska Praska Szkoła Strukturalna, [w:] A. Burzyńska, M.P. Markowski, Teorie literatury XX wieku. Podręcznik, Kraków 2002, s. 206-218.

3. METAFORYKA W PERSPEKTYWIE MONO- I POLISEMIOTYCZNEJ

(liczba zajęć: 3)

Główne zagadnienia: ogólna charakterystyka tropów stylistycznych, budowa metafory, metafora potoczna i metafora poetycka, obraz metaforyczny, realizacja metafory, determinacja kontekstowa wyrażeń metaforycznych, kulturowe uwarunkowania metafory; metafora w niejęzykowych tekstach kultury (np. malarstwo); metafora transsemiotyczna (np. obrazowo-słowna w plakacie, obrazowo-dźwiękowa w filmie), reklamowe użycia i reinterpretacje metafory, niektóre inne figury polisemiotyczne (porównanie, epitet, hiperbola), figury stylistyczne narracji filmowej, ograniczenia polisemiotyczności;

Lektury:

T. Dobrzyńska Uwarunkowania kulturowe metafory, [w tejże:] Mówiąc przenośnie... Studia o metaforze, Warszawa 1994, s. 9-27, 79-93.

A. Kulawik Sfera przekształceń semantycznych - metaforyka, [w tegoż:] Poetyka. Wstęp do teorii dzieła literackiego, Kraków 1997, s. 91-113.

E. Szczęsna Figury polisemiotyczne i multimedialne (rozdz. II, cz. 3 i 4), [w:] Poetyka..., jw., s. 81-132.

Uzup.:

M. Głowiński Peryfrazy współczesne, [w tegoż:] Narracje literackie..., op. cit., s. 274-280.

W. Godzic Film i metafora. Pojęcie metafory w historii myśli filmowej, Katowice 1984.

B. Pociej Muzyka a metafora, [w:] Studia o metaforze, cz. II, red. M. Głowiński, A. Okopień-Sławińska, Wrocław 1983, s. 245-259.

J. Płażewski Figury stylistyczne narracji, [w tegoż:] Język filmu, Warszawa 1982, s. 249-271 (wybór).

Dodatkowy materiał egzemplifikacyjny: J.A. Morsztyn Niestatek, C.K. Norwid W Weronie, różne formy reklam, malarstwo surrealistyczne (Salvador Dali).

4. SYMBOL I ARCHETYP

(Liczba zajęć: 2)

Główne zagadnienia: symbol jako zespolenie idei i obrazu, myślenie przedpojęciowe, intuicyjny charakter symbolu i jego syntetyczność (cecha wykorzystywana m.in. w plakacie, reklamie, scenografii teatralnej i filmowej), pokrewieństwo symbolu z metaforą i mitem, symbol jako „wyraz niewyrażalnego”, poetyka symboliczna, symbolizm jako sprzeciw wobec pozytywistycznego ideału sztuki (ekspresja bezpośrednia, imitacja rzeczywistości), postulat niepewności znaczeniowej, wieloznaczeniowość symbolu, różne znaczenia tego samego nośnika treści symbolicznych w zależności od kontekstu, symbol a alegoria; Jungowski podział na symbole naturalne (pozbawione świadomościowego opracowania: sny, sztuka) i kulturowe (symbole o względnie stałym znaczeniu: religia, mit, sztuka); symbole jako figury interdyscyplinarne, pojęcie symbolu archetypowego (powszechnego, pojawiającego się w najróżniejszych kontekstach antropologicznych);

Lektury:

E. Gombrich Obraz wizualny, przeł. A. Morawińska, [w:] Symbole i symbolika, wybór i wstęp M. Głowiński, Warszawa 1990, s. 312-337.

M. Podraza-Kwiatkowska Pojęcie symbolu w okresie Młodej Polski, [w:] Studia z historii i teorii poezji, seria 2, Wrocław 1970, s. 167-198.

J. Ziomek Symbol wśród tekstów kultury, [w:] Problemy wiedzy o kulturze. Prace dedykowane Stefanowi Żółkiewskiemu, red. A. Brodzka, M. Hopfinger, J. Lalewicz, Wrocław 1986, s. 67-83.

Uzup.:

M.W. Bloomfield Alegoria jako interpretacja, przeł. Z. Łapiński, [w:] Alegoria (Archiwum przekładów „Pamiętnika Literackiego”), red. J. Abramowska, Gdańsk 2003, s. 52-74.

G. Durand Wyobraźnia symboliczna, przeł. C. Rowiński, Warszawa 1986.

E. Fromm Zapomniany język. Wstęp do rozumienia snów, baśni i mitów, przeł. J. Marzęcki, wstęp K.T. Toeplitz, Warszawa 1972.

N. Frye Archetypy literatury, [w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, oprac. H. Markiewicz, t. 2, Kraków 1976, s. 303-321.

A.Helman Symbol, [w:] Słownik pojęć filmowych, red. A. Helman, t. VIII, Wrocław 1998.

C.G.Jung Archetypy i symbole, przeł. J. Prokopiuk, Warszawa 1976.

J. Kleiner Reprezentatywność, symboliczność, alegoryczność, [w:] Problemy teorii literatury, seria 1, wybór H. Markiewicz, Wrocław 1987, s. 270-273.

Słownik pojęć i tekstów kultury, red. E. Szczęsna, Warszawa 2002, s.. 274-275.

P. Wheelwright Symbol archetypowy, przeł. M.B. Fedewicz, [w:] Symbole i..., op. cit., s. 265-311.

5. SŁOWO I OBRAZ. OBRAZOWOŚĆ I IKONICZNOŚĆ

(liczba zajęć: 3)

Główne zagadnienia: obrazowość a ikoniczność literatury; figuralny charakter metafory poetyckiej; wspólnota dziedzictwa kulturowego jako jedna z determinant wymiaru „wizualnego” metafory; obraz poetycki a tzw. „efekt udziwnienia” (W. Szkłowski; por. „efekt obcości” w teatrze Brechta); pojęcie korespondencji sztuk (perspektywy badań nad literaturą i sztuką poprzez ich wzajemny związek); intertekstualność jako intersemiotyczność (przypadek ekfrazy), próby przekroczenia ograniczeń tworzywa (przypadek tzw. poezji konkretnej); poetyka sztuki dwutworzywowej (komiks jako swoista imitacji literatury, posługująca się tekstem słownym i tworzywem wizualnym, które komponowane jest - podobnie jak film - za pomocą montażu kadrów); nieredukowalne linie graniczne między literaturą a sztukami obrazowymi;

Lektury:

A. Dziadek Relacja obraz - tekst. Próba charakterystyki typologicznej, [w:] Dwudziestowieczna ikonosfera w literaturach europejskich. Wizualizacja w literaturze, red. B. Tokarz, Katowice 2002.

A. Helman Obraz filmowy, [w:] Encyklopedia kina, red. T. Lubelski, Kraków 2003, s. 690.

H. Markiewicz Obrazowość a ikoniczność literatury, [w tegoż:] Wymiary dzieła literackiego, Kraków 1996, s. 7-42.

R. Przybylski Słowo i obraz w komiksie, [w:] Pogranicza i korespondencje sztuk, red. T. Cieślikowska, J. Sławiński, Wrocław 1980, s. 229-243.

U. Weisstein Literatura i sztuki wizualne, przeł. B. Janke-Cabańska, [w:] Antologia zagranicznej komparatystyki literackiej, red. H. Janaszek-Ivaničková, Warszawa 1997.

Uzup.:

M. Czermińska Ekfrazy w poezji Wisławy Szymborskiej, „Teksty Drugie” 2000, nr 4.

J. Dunin, J. Szyłak Komiks, [w:] Słownik literatury popularnej, red. T. Żabski, Wrocław 1997, s. 176-179.

A. Dziadek Obrazy i wiersze. Z zagadnień interferencji sztuk w polskiej poezji współczesnej, Katowice 2004.

A. Grodecka Czytanie czy patrzenie? O różnych stylach odbioru malarstwa, [w:] Czytanie tekstów kultury, red. B. Myrdzik, I. Morawska, Lublin 2007.

H. Hatzfeld Literatura w świetle sztuki, przeł. M. Kaniowa, [w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, t. 2, oprac. H. Markiewicz, Kraków 1976, s. 263-281.

M. Hester Obrazowość i wolne skojarzenia, przeł. J. Japola, „Pamiętnik Literacki” 1977, z. 3, s. 235-246.

M. Hopfinger W laboratorium sztuki XX wieku. O roli słowa i obrazu, Warszawa 1993.

R. Ingarden Z teorii dzieła literackiego, [w:] Problemy teorii literatury, seria 1, wybór H. Markiewicz, Wrocław 1987, s. 7-54.

E. Kuźma Granice porównywalności poezji z malarstwem i filmem..., [w:] Pogranicza i korespondencje sztuk, red. T. Cieślikowska i J. Sławiński, Wrocław 1980, s. 257-269.

Słowo i obraz, red. A. Morawińska, Warszawa 1982.

H. Holländer Literatura - malarstwo - grafika. Interakcje, funkcje i konkurencja, przeł. K. Lukas, [w:] Ut pictura poesis (Archiwum przekładów „Pamiętnika Literackiego”), red. M. Skwara, S. Wysłouch, Gdańsk 2006, s. 188-278.

M. Porębski Czy metaforę można zobaczyć?, [w:] Studia o metaforze, cz. II, op. cit., s. 233-244.

D. Ratajczak Obraz i słowo w ramie sceny, [w:] Pogranicza i korespondencje..., s. 129-139.

B. Sienkiewicz Literackie „teorie widzenia”, Poznań 1992.

J. Szałyk Komiks w kulturze ikonicznej XX wieku: wstęp do poetyki komiksu, 1999.

W. Szkłowski Sztuka jako chwyt, przeł. R. Łużny, [w:] Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska i M.P. Markowski, Kraków 2006, s. 95-111.

E. Wolicka Obrazy są korzeniami myśli, „Znak” 1986, nr 7-8.

E. Wróblewska O filmowym i literackim sposobie obrazowania (analiza porównawcza na przykładzie „Ziemi obiecanej”), [w:] Film polski wobec innych sztuk, red. A. Helman, A. Madej, Katowice 1979, s. 169-186.

S. Wysłouch Literatura a sztuki wizualne, Warszawa 1994.

Dodatkowy materiał egzemplifikacyjny: T. Różewicz Drewno (analiza i interpretacja wiersza), reprodukcje rzeźb średniowiecznych; W. Krupka, B. Polch Kapitan Żbik: Wąż z rubinowym oczkiem, Warszawa 2008 (lub wersja oryginalna komiksu z 1971 r.).

6. PROBLEMY KOMPOZYCJI DZIEŁA LITERACKIEGO I MALARSKIEGO

(liczba zajęć: 3)

Główne zagadnienia: zewnętrzny i wewnętrzny punkt widzenia na różnych poziomach analizy utworu literackiego; perspektywa liniowa i perspektywa odwrócona jako przejawy manifestowania się odmiennych punktów widzenia w plastyce; semiotyczne znaczenie zagadnienia „ramy”; zmiana punktu widzenia jako formalny chwyt zaznaczenia „ramy” dzieła sztuki; próby naruszenia granic przestrzeni artystycznej w teatrze, literaturze, malarstwie; złożony charakter kompozycji dzieła sztuki (wewnętrzne „ramy” kompozycyjne, przedstawienia w przedstawieniu - „opowieść w opowieści”, „teatr w teatrze”, „obraz w obrazie”); zasada nasilenia znakowości opisu na drugim planie dzieła (m.in. ornamentalizacja tła na peryferiach przedstawień ikonograficznych, przeciwstawienie protagonistów figurom drugoplanowym w utworze literackim, onomastyka realistyczna i nazwiska znaczące); wspólnota kompozycyjna dzieła literackiego i malarskiego;

Lektury:

B. Uspienski Strukturalna wspólnota różnych sztuk. Ogólne zasady organizacji dzieła malarskiego i literackiego, [w tegoż:] Poetyka kompozycji. Struktura tekstu artystycznego i typologia form kompozycji, przeł. P. Fast, Katowice 1997, s. 191-244.

Uzup.:

B. Uspieński Kompozycja Ołtarza Gandawskiego Jana van Eycka w świetle semiotyki (Boska i ludzka perspektywa), [w:] Sztuka w świecie znaków, przeł. B. Żyłko, Gdańsk 2002.

Dodatkowy materiał egzemplifikacyjny: reprezentatywne fragmenty prozy światowej (Balzak, Woolf, Kafka), reprodukcje staroruskich ikon oraz kilku arcydzieł malarstwa zachodnioeuropejskiego (m.in.: D. Velázquez Las Meninas, Jan van Eyck Ołtarz Gandawski, Portret małżonków Arnolfinich, Madonna kanclerza Rolin).

7. SŁOWO I DŹWIĘK. LITERACKOŚĆ I MUZYCZNOŚĆ

(liczba zajęć: 3)

Główne zagadnienia: estetyczna waloryzacja dźwiękowego tworzywa języka, eufonia i kakofonia, sposoby organizowania materiału fonicznego wypowiedzi poetyckiej (onomatopeja, aliteracja, harmonia głoskowa), wierszotwórcza i instrumentacyjna funkcja rymu, rytm i efekt zawiedzionego oczekiwania, znaczenie kontrapunktu w kompozycji muzycznej i literackiej, stylizacje utworu literackiego na formę muzyczną, gatunki literackie w muzyce, powinowactwa przez kompozycję - c.d.

Lektury:

Intersemiotyczność. Literatura wobec innych sztuk (i odwrotnie). Studia, red. S. Balbus, A. Hejmej, J. Niedźwiedź, Kraków 2004, cz. V i VI (wybór).

M. Głowiński Narracje literackie i nieliterackie, Kraków 1997, cz. III (Gatunki literackie w muzyce, Literackość muzyki - muzyczność literatury, Muzyka w powieści), s. 183-219.

A. Kulawik , Zagadnienie języka poetyckiego. Brzmieniowa sfera wyborów stylistycznych, [w:] Poetyka..., op. cit., s. 52-64.

Uzup.:

A. Hejmej Muzyka w literaturze (perspektywy współczesnych badań), „Teksty Drugie” 2000; tenże Muzyka w literaturze. Perspektywy komparatystyki interdyscyplinarnej, Kraków 2008.

M. Kundera Sztuka powieści, przeł. M. Bieńczyk, Warszawa 1998.

A. Pomarańska-Szumska, Jak tańczy współczesna poezja? Taniec jako tworzywo i forma wiersza, red. E. Czaplejewicz, Warszawa 1999;

Z. Kopczyńska „Walc” Miłosza, „Pamiętnik Literacki” 1981., z. 4.

E. Wiegandt Powinowactwa przez kompozycję (w literaturze nowoczesnej), [w:] Intersemiotyczność, op. cit., s. 375-384.

Dodatkowy materiał egzemplifikacyjny: wiersz W. Szymborskiej Koloratura (t. Sól, 1962), ew. powieść M. Kundery Nieśmiertelność, Warszawa 1995.

8. O SYNTEZIE AUDIOWIZUALNEJ W SZTUCE FILMOWEJ

(liczba zajęć: 2 - w tym projekcja filmu)

Główne zagadnienia: asocjacje muzyczno-sytuacyjne jako środek kształtowania napięcia filmowego, wzajemny stosunek warstw semiotycznych filmu a sztuka montażu, aluzja audiowizualna, synchronizm i kontrapunkt wizualno-dźwiękowy, zabieg przemieszczenia funkcji znaczeniowej z dialogu na obraz lub muzykę, integracyjna funkcja muzyki w przekazie reklamowym, szczególny status obrazu filmowego na tle obrazów malarskich i fotograficznych, artystyczna wieloznaczność filmu jako wynik wielokrotnego kodowania tekstu, znaczenia pojęcia „polifoniczność” w odniesieniu do przekazu filmowego;

Lektury:

A. Helman Problem syntezy sztuk w świetle semiotycznej koncepcji systemów złożonych, [w:] Pogranicza i korespondencje sztuk, red. T. Cieślikowska, J. Sławiński, Wrocław 1980, s. 7-20.

J. Łotman Syntetyzujący charakter sztuki filmowej, [w:] Semiotyka filmu, op. cit., s. 183-186.

J. Płażewski Język filmu, Warszawa 1982, zwł. rozdziały: Kompozycja kadru, Efekty akustyczne, Cisza, Muzyka, Słowo, s. 79-88, 321-362.

Uzup:

Ł. Demby Kinestezja i cenestezja, czyli po co filmowi muzyka?, [w:] Filozofia muzyki. Studia, red. K. Guczalski, Kraków 2003.

M. Hendrykowski Język ruchomych obrazów, Poznań 1999.

Z. Lissa Estetyka muzyki filmowej, Kraków 1964.

G. Królikiewicz Diabeł nas podsłuchuje. Próba analizy filmu Francisa Forda Coppoli „Rozmowa”, Łódź 1994 (ss. 133).

E. Szczęsna Znaki niewerbalne, [w:] Poetyka reklamy, Warszawa 2003, s. 34-99.

Materiał egzemplifikacyjny: film Francisa Forda Coppoli pt. Rozmowa (The Conversation, „American Zoetrope”, San Francisco 1974).

9. NARRACJA LITERACKA I NIELITERACKA

(ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM NARRACJI FILMOWEJ)

(Liczba zajęć: 4)

Główne zagadnienia: typowe literackie sytuacje narracyjne (auktoralna, pierwszoosobowa, personalna), dwa podstawowe sposoby opowiadania (relacja i tzw. prezentacja sceniczna), dystans narracyjny i inne zagadnienia wiążące się z tradycyjnie wyodrębnianymi typami powieści (m.in. wiarygodność narratora, mediacyjność prezentacji epickiej, dwubiegunowość „ja” w narracjach autobiograficznych, mowa pozornie zależna, wycofywanie się narratora za medium personalne, punkt widzenia, monolog wewnętrzny, strumień świadomości); uniwersalizacja kategorii narracji (narracja jako prastruktura pojmowania świata /mit/, dyspozycja poznawcza, medium kulturowe, generator wzorców tożsamości); narracja filmowa: nowoczesność języka filmowego, wpływ techniki na charakter narracji, zmiany dystansu (kadr - ujęcie - plan), punkty widzenia kamery, narracja ograniczona i wszechwiedząca, obiektywna i subiektywna, konstrukcja płaszczyzn narracji filmowej (stała i zmienna płaszczyzna narracji, narracja zależna, narracja pozornie zależna), samoświadomość narracyjna filmu itp.;

Lektury:

U. Eco Kino i literatura: struktura narracyjnej intrygi, [w tegoż:] Sztuka, przeł. P. Salwa, M. Salwa, Kraków 2008, s. 205-212.

F. Stanzel Typowe formy powieści, [w:] Teoria form narracyjnych w niemieckim kręgu językowym. Antologia, oprac. R. Handke, Kraków 1980;

J. Płażewski Język filmu, Warszawa 1982 (wybór).

Uzup.:

S. Eile Strategia narracji z perspektywy postaci powieściowych, [w tegoż:] Światopogląd powieści, Wrocław 1973, s. 98-127.

A. Jackiewicz Film jako powieść naszego wieku, [w:] Nowe media w komunikacji społecznej w XX wieku. Antologia, red. M. Hopfinger, Warszawa 2005, s. 193-201.

J.Z. Lichański Jak opowiada się (opowiadanie) w komiksie..., [w:] Dialog. Komparatystyka. Literatura, red. E. Kasperski, D. Ulicka, Warszawa 2002.

A. Łebkowska Narracja, [w:] Kulturowa teoria literatury, red. M.P. Markowski, R. Nycz, Kraków 2006, s. 181-215.

J. Łotman Semiotyka filmu, op. cit., s. 81-135 (zwł. Istota narracji filmowej, Struktura narracji filmowej).

W. Okoń Sztuka i narracja. O narracji wizualnej w malarstwie polskim drugiej połowy XIX wieku. Wrocław 1988.

J. Ostaszewski Rozumienie opowiadania filmowego, Kraków 1999.

M. Przylipiak Narrator literacki, „narrator” filmowy, „Studia Filmoznawcze”, Wrocław 1990, t. IX.

K. Rosner Narracja jako struktura rozumienia, „Teksty Drugie” 1999/3.

K. Rutkowska-Ruta Opowiadanie w dramacie, [w:] Opowiadanie w perspektywie badań porównawczych, red. Z. Mitosek, Kraków 2004, s. 355-372.

K. Taras Witkacy i film, Warszawa 2005.

H. Weinrich Struktury narracyjne mitu, przeł. M. Dramińska-Joczowa, [w:] Narratologia (Archiwum przekładów „Pamiętnika Literackiego”), red. M. Głowiński, Gdańsk 2004, s. 176-193.

H. White Znaczenie narracyjności dla przedstawiania rzeczywistości, [w tegoż:] Poetyka pisarstwa historycznego, przeł. M. Wilczyński, red. E. Domańska, M. Wilczyński, Kraków 2000, s. 135-170.

Materiał egzemplifikacyjny: film Rozmowa F.F. Coppoli (j.w.),

10. POSTAĆ I POSTACIOWANIE

(Liczba zajęć: 2)

Główne zagadnienia: postać jako twór antropomimetyczny, sposoby budowania postaci (postaciowanie pośrednie i bezpośrednie), struktura postaci literackiej, reprezentatywność postaci (bohater jako „charakter” i jako „typ”), bohater i antybohater, dwudziestowieczne przemiany postaci powieściowej i ich związek z eliminacją narracji wszechwiedzącej (redukcja, relatywizacja, dezintegracja, degradacja postaci), postać a fabuła w utworach narracyjnych i dramacie (m.in. rola postaci w tragedii antycznej), akcja jako sposób charakteryzowania postaci filmowej, cielesność w kinie; podwójny status postaci dramatycznej - „pomiędzy słowem a ciałem”, „pomiędzy myślą i realnością” (napięcie między formą tekstową a sceniczną jako differentia specifica bohatera dramatu), kreacja aktorska jako reprezentacja (poprzez cielesność, gestykę, intonację) oraz interpretacja tekstowego wariantu postaci, indywidualizacja i alegoryzacja a problem identyfikacji z postacią, kryzys postaci w dramaturgii europejskiej: m.in. identyfikacja a „efekt obcości” u Brechta, degradacja postaci w twórczości Becketta, jej „intertekstualizacja” w dramaturgii Wyspiańskiego (zob. postać jako zlepek wielowarstwowych, plastycznych i literackich, aluzji kulturowych w Wyzwoleniu), „śmierć postaci” wg Różewicza; wpływ środka przekazu fikcji na sposób istnienia i dobór postaci, bohater w reklamie;

Lektury:

H. Markiewicz Postać literacka i jej badanie, [w tegoż:] Wymiary dzieła literackiego, Kraków 1984, s. 145-166 (także: „Pamiętnik Literacki” 1981, z. 2).

K. Ruta-Rutkowska Ewolucja postaci we współczesnym dramacie, [w:] Postać literacka. Teoria i historia, red. E. Kasperski, B. Pawłowska-Jądrzyk, Warszawa 1998, s. 143-154.

T. Miczka Cielesny aspekt podmiotowości w kinie, [w:] Kino: gest - ciało - ruch, red. A. Gwóźdź, Wrocław 1990, 125-135.

Uzup.:

Osoba w literaturze i komunikacji literackiej, red. E. Balcerzan i W. Bolecki, Warszawa 2000.

K. Bartoszyński Podmiot, fabuła, postać, [w tegoż:] Kryzys czy trwanie powieści, Kraków 2004, s. 111-137.

U. Eco Superman w literaturze masowej. Powieść popularna: między retoryką a ideologią, przeł. J. Ugniewska, Warszawa 1996.

Człowiek z ekranu: z antropologii postaci filmowej, red. M. Jankun-Dopartowa, M. Przylipiak, Kraków 1996.

Bohater w kulturze współczesnej: wybrane problemy, red. T. Kłak, Katowice 1990.

G. Sinko Postać sceniczna i jej przemiany w teatrze XX wieku, Wrocław 1988.

E. Szczęsna Bohater w reklamie, [w tejże:] Poetyka reklamy, Warszawa 2003, s. 132-155.

Materiał egzemplifikacyjny: Tancerz Mecenasa Kraykowskiego W. Gombrowicza.

11. PRZESTRZEŃ JAKO ZAGADNIENIE MODELOWANIA ARTYSTYCZNEGO

(liczba zajęć: 2)

Główne zagadnienia: znak i jego znaczenie; plan wyrażania i plan treści; systemowość znaku; zjawisko przekodowania jednego systemu wyrażania na inny: przekodowanie wewnętrzne (w granicach jednego systemu semiotycznego) i znaczenie syntagmatyczne oraz przekodowanie zewnętrzne (związane ze zmianą systemu semiotycznego) i znaczenie paradygmatyczne; równoważność semantyczna w języku a równoważność semantyczna elementów na różnych poziomach w tekście artystycznym (por. przekształcenia semantyczne, rytmika, kompozycja); pojęcie wtórnego systemu modelującego; problem znaczenia we wtórnych systemach modulujących typu artystycznego; odtwarzanie istniejących relacji przestrzennych i tworzenie specyficznych układów znaczeniowych poprzez modelowanie przestrzenne: relacje przestrzenne (zwłaszcza opozycyjne cechy przestrzeni) jako metaforyczny wyraz zależności nie-przestrzennych, tzn. jako narzędzie modelowania znaczeń zaczerpniętych z wszelkich systemów semiotycznych (por. m.in. implikacje religijne, etyczne, polityczne); problemy poetyki Gogola (m.in. typowe Gogolowskie konstrukcje przestrzenne, wpływ teatru i malarstwa na wrażliwość artystyczną pisarza).

Lektury:

J. Łotman Zagadnienia przestrzeni artystycznej w prozie Gogola, przeł. J. Faryno, [w:] Semiotyka kultury, wybór i oprac. E. Janus, M.R. Mayenowa, Warszawa 1977, s. 213-266; tenże O znaczeniach we wtórnych systemach modulujących, „Pamiętnik Literacki” 1969, z. 1.

Uzup.:

J. Błoński Dramat i przestrzeń, [w:] Problemy teorii dramatu i teatru, wybór i oprac. J. Degler, Wrocław 1988, 81-92.

M. Butor Przestrzeń powieści, [w tegoż:] Powieść jako poszukiwanie. Wybór esejów, przeł. J. Guze, Warszawa 1971, s. 39-49.

J. Łotman Problem znaczenia w tekście artystycznym, [w tegoż:] Struktura tekstu artystycznego, przeł. A. Tanalska, Warszawa 1984, s. 50-73.

E. Ostrowska Przestrzeń filmowa, Kraków 2000.

A.Mayer Kształtowanie przestrzeni i symbolika przestrzenna w sztuce narracyjnej, „Pamiętnik Literacki” 1970, z. 3.

G. Poulet Pisarze i przestrzeń, [w tegoż:] Metamorfozy czasu, cz. II, wybór. J. Błoński, M. Głowiński, przedmowa J. Błoński, Warszawa 1977.

P. Pavis Słownik terminów teatralnych, przeł. i oprac. S. Świontek, Wrocław 1998, s. 400-407.

U. Terentowicz-Fotyga Semiotyka przestrzeni kobiecych w powieściach Virginii Woolf, Lublin 2006.

Materiał egzemplifikacyjny: fragmenty wybranych utworów narracyjnych i dramatycznych N. Gogola.

12. FABUŁA

(liczba zajęć: 3)

Główne zagadnienia: fabuła jako fundament tragedii antycznej, składniki fabuły dramatycznej (perypetia, rozpoznanie, pathos), Arystotelesowskie warunki dobrej fabuły, klasyczny model budowy akcji dramatu; przekładalność fabuły (schemat fabularny jako ten poziom organizacji utworu literackiego, który pozostaje niezmienny we wszelkich parafrazach utworu), pojęcie sjużetu, inwersja czasowa i chwyt retrospekcji, symultaniczność jako chwyt fabularny w sztuce literackiej, teatralnej (intryga poboczna) i filmowej (montaż akcji równoległych), werbalne, graficzne i wizualne sygnały przeskoku do zdarzeń równoległych (formuły słowne, światło i akapit, cięcie filmowe); rejony wspólnoty fabularnej sztuk, pojęcie funkcji W. Proppa i jego znaczenie dla analizy układów fabularnych; fabuła/ niefabularność/ afabularność (bezzdarzeniowość) - podstawowe rozróżnienia.

Lektury:

Arystoteles Poetyka, Wrocław 1983 (fragm.).

W. Propp Morfologia bajki, przeł. S. Balbus, „Pamiętnik Literacki” 1968, z. 4.

J. Ziomek O sztukach fabularnych, „Teksty” 1972, nr 1, s. 27-35 (także w: Problemy teorii literatury, t. 2, red. H. Markiewicz, Wrocław 1987).

Uzup.:

K. Bartoszyński O badaniu układów fabularnych, [w:] Problemy metodologiczne współczesnego literaturoznawstwa, red. H. Markiewicz, J. Sławiński, Kraków 1976, s. 175-203.

J. Łotman Fabuła w filmie, [w tegoż:] Semiotyka filmu, przeł. J. Faryno, T. Miczka, Warszawa 1983, s. 136-154.

A. Martuszewska Zainteresowanie czytelnika i literackie oraz nieliterackie gry fabularne, [w tejże:] Radosne gry, Gdańsk 2007, s. 63-99.

B. Owczarek Poetyka powieści niefabularnej, Warszawa 1999.

P. Pavis Fabuła, [w tejże:] Słownik terminów teatralnych, przeł. i oprac. S. Świontek, Wrocław 1998, s. 139-144.

L. Wygotski „Lekki oddech”, [w tegoż:] Psychologia sztuki, przeł. M. Zagórska, Kraków 1980, s. .

A.Zalewski Strategiczna dezorientacja. Perypetie rozumu w fabularnym filmie postmodernistycznym, Warszawa 1998.

S. Wysłouch Problematyka symultanizmu w prozie, Poznań 1981.

J. Ziomek Powinowactwa przez fabułę, [w tegoż:] Powinowactwa literatury, Warszawa 1980, s. 7-101.

Dodatkowy materiał ezemplifikacyjny: W. Żukowski Baśń o Carewiczu Iwanie i o burym wilku, przeł. A. Stern, Warszawa 1955 (ćwiczenie sprawdzające praktyczną przydatność koncepcji Proppa) lub opowiadanie I. Bunina Lekki oddech w tomie Ciemne aleje i inne opowiadania, przeł. W. Rogowicz, Warszawa 1980 (problem relacji fabuła - sjużet).

13. IRONIA I JEJ POSTACIE

(liczba zajęć: 3)

Główne zagadnienia: ironia jako rozwiązanie stylistyczne (realizujące się w konstrukcjach słownych) i jako kategoria estetyczna; pojęcia ironii tragicznej (tj. dramatycznej, realizującej się poprzez działania bohaterów) i ironii romantycznej; różne funkcje ironii w tekstach kultury (m.in. ironia jako zasada budowy świata przedstawionego, jako postawa bohatera wobec rzeczywistości, jako element gry między autorem a odbiorcą), ironia a intersemiotyczność (m.in. analogia strukturalna i genetyczne pokrewieństwo zjawisk intersemiotycznych oraz ironii), próby zastosowania pojęcia ironii do interpretacji zjawisk nieliterackich (na przykładzie muzyki).

Lektury:

B. Allemann O ironii jako o kategorii literackiej, przeł. A. Dramińska-Joczowa, [w:] Ironia, Archiwum przekładów „Pamiętnika Literackiego” pod red. M. Głowińskiego, Gdańsk 2002, s. 17-41.

W. Szturc „Król Edyp” Sofoklesa - ironia tragiczna jako zasada budowy akcji tragedii, [w tegoż:] Osiem szkiców o ironii, 1994, s. 9-18; tenże Ironia romantyczna. Pojęcie, granice i poetyka, Warszawa 1992.

Uzup.:

C. Brooks Ironia jako zasada struktury poetyckiej, przeł. E. Sowa, [w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, t. 1, oprac. H. Markiewicz, Kraków 1970, s. 239-257.

S. Kołaczkowski Ironia Norwida, [w:] Dwa studia. Fredro. Norwid, Warszawa 1934, s. 41-75.

M. Trzęsiok Ironia romantyczna w muzyce, [w:] Intersemiotyczność. Literatura wobec innych sztuk (i odwrotnie). Studia, red. S. Balbus, A. Hejmej, J. Niedźwiedź, Kraków 2004, s. 269-282.

Materiał egzemplifikacyjny: wybrana tragedia Sofoklesa, wybrane wiersze Norwida.

14. GROTESKA I KULTURA KARNAWAŁU

(Liczba zajęć: 2)

Główne zagadnienia: językowe i obrzędowo-widowiskowe formy ekspresji ludowej kultury śmiechu (m.in. parodie kultu kościelnego), karnawał a rzeczywistość oficjalna, „świat na opak”, cechy śmiechu karnawałowego (powszechność, uniwersalność, ambiwalencja), pojęcie realizmu groteskowego, język familiarno-jarmarczny (przekleństwa, zaklęcia, przysięgi), typowe gesty karnawałowe, obrazowość groteskowa (dominacja pierwiastka materialno-cielesnego, hiperboliczność cielesności, degradacja tego, co duchowe, idealne, abstrakcyjne i aprobata tzw. „dołu materialno-cielesnego”), groteskowa koncepcja ciała, groteska a kanony estetyczne antyku, groteska renesansowa a groteska romantyczno-modernistyczna, typowe motywy groteskowe w literaturze i sztuce („śmieszne straszydła”, figury błaznów i głupców, marionetki, demony, maski, szaleństwo, okrucieństwo, groteskowe zwierzęta i rośliny), funkcje form karnawałowo-groteskowych, wizualność groteski, groteska w plastyce i architekturze (np. sztuka secesyjna), w filmie (zwłaszcza tzw. styl slapstickowy, żywiołowy komizm kina niemego, współczesna parodyjność) i teatrze (m.in. teatr absurdu).

Lektury:

M. Bachtin Wstęp, [w tegoż:] Twórczość Franciszka Rabelais'go a kultura ludowa średniowiecza i renesansu [1965], przeł. A. i A. Goreniowie, oprac., wstęp i weryfikacja przekładu S. Balbus, Kraków 1975, s. 57-126.

W. Kayser, Próba określenia istoty groteskowości [1957], przeł. R. Handke, „Pamiętnik Literacki” 1979, z. 4, s. 271-280.

Uzup.:

S. Awierincew Bachtin, śmiech i kultura chrześcijańska, przeł. R. Mazurkiewicz, „Znak” 1994, nr 9, s. 86 -99.

D. Buttler, Groteska językowa Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, „Przegląd Humanistyczny” 1973, z. 2, s. 35-71.

B.F. Dukore, Tragedie sferyczne i komedie z trupami, przeł. S. Kumor, „Przegląd Humanistyczny” 1977, z. 10, s. 7-26.

M. Głowiński Witkacy jako pantagruelista, [w tegoż:] Intertekstualność, groteska, parabola, Kraków 2000, s. 198-224.

Historia brzydoty, red. U. Eco, przekład zbiorowy, Poznań 2007.

Groteska (Archiwum przekładów „Pamiętnika Literackiego”), red. M. Głowiński, Gdańsk 2003.

T. Gryglewicz Groteska w sztuce polskiej XX wieku, Kraków 1984.

A.Krajewska Dramat i teatr absurdu w Polsce, Poznań 1996.

A. Pieńkos Okropności sztuki. Nowoczesne obrazy rzeczy ostatecznych, Gdańsk 2000.

Dodatkowy materiał ezemplifikacyjny: Teatrzyk „Zielona Gęś” K.I. Gałczyńskiego, ornamenty groteskowe w architekturze (m.in. reprodukcje gargulców zdobiących kościoły w Paryżu i Oksfordzie), „czarne obrazy” F. Goi, Nieustraszeni pogromcy wampirów R. Polańskiego (fragmenty filmu).

15. PROBLEM TZW. PRZEKŁADU INTERSEMIOTYCZNEGO. ADAPTACJE

(Liczba zajęć: 2)

Główne zagadnienia: Czy istnieje przekład intersemiotyczny? - pytanie o granice przekładalności tekstów kultury; zagadnienia związane z filmowymi i teatralnymi adaptacjami dzieł literackich (m.in. dekontekstualizacja, odmienność sytuacji komunikacyjnej, przemieszanie różnych obiegów kultury) transpozycja, komentarz i analogia jako trzy odmienne rodzaje adaptacji, wierność „literze oryginału” i „wierności duchowi oryginału” itd.;

Lektury:

A.Helman Twórcza zdrada. Filmowe adaptacje literatury, Poznań 1998 (wybór).

M. Hopfinger Literatura i film w perspektywie intersemiotycznej oraz Adaptacja jako przejaw relacji między literaturą a filmem. Intersemiotyczne podstawy adaptacji, [w:] Adaptacje filmowe utworów literackich. Problemy teorii i interpretacji, Wrocław 1974, s. 5-25 i 69-88.

Uzup.:

M. Hopfinger Film i literatura - uwarunkowania techniczne przekładu intersemiotycznego, [w:] Sztuka. Technika. Film, red. A. Jackiewiczowa, Warszawa 1970, s. 159-182.

W. Iser Apelatywna struktura tekstów. Nieokreśloność jako warunek oddziaływania prozy literackiej, „Pamiętnik Literacki 1980, z. 1.

Wokół problemów adaptacji filmowej, red. E. Nurczyńska-Fidelska, Z. Batko, Łódź 1997.

D. Ratajczak Teatr jako interpretator dzieła literackiego, [w:] Problemy teorii dramatu i teatru, wybór i oprac. J. Degler, Wrocław 1988, s. 417-435;

16. POETYKA DZIEŁA OTWARTEGO

(Liczba zajęć: 1)

Główne zagadnienia: pytanie o czynniki kulturowe i przemiany współczesnej wrażliwości, które sprawiają, że artyści współcześni (od symbolizmu drugiej połowy XIX w.) uciekają się do form nieciągłych, pozostawiając odbiorcy dzieło do ukończenia (np. struktury muzyczne pozbawione ściśle określonego następstwa); znaczenie czynnika subiektywnego w przeżyciu estetycznym na przestrzeni wieków (por. jednoznaczność i zamknięty charakter wytworów artysty średniowiecznego, otwarcie i dynamizm baroku), wyznaczniki „dzieła otwartego” w różnych gałęziach sztuki (por. analogie struktury): muzyka (m.in. H. Pousseur), plastyka (mobile Caldera), architektura (Wydział Architektury Uniwersytetu w Caracas), literatura (Mallarmé, Joyce), teatr (Brecht), sposoby osiągania efektu wieloznaczności w „dziele otwartym”, „odmiany” otwartości (m.in. „dzieło w ruchu”), „dzieło otwarte” jako metafora epistemologiczna (tzn. odzwierciedlenie sytuacji egzystencjalnej i ontologicznej współczesnego świata), odbiorca jako współtwórca dzieła, nowy typ relacji nadawczo-odbiorczych jako przejaw nowego etapu rozwojowego kultury; postać, czas, przestrzeń i fabuła w ramach formy otwartej;

Lektury:

U. Eco Poetyka dzieła otwartego, [w tegoż:] Dzieło otwarte. Forma i nieokreśloność w poetykach współczesnych, Warszawa 1973, s. 23-56.

P. Pavis Forma otwarta, [w tejże:] Słownik terminów teatralnych, przeł. i oprac. S. Świontek, Wrocław 1998, s. 151-153.

Uzup.:

J. Łotman O modelującym znaczeniu „końca” i „początku” w przekazach artystycznych, przeł. J. Faryno, [w:] Semiotyka kultury, wybór i oprac. E. Janus, M.R. Mayenowa, Warszawa 1977, s. 343-349.

Dodatkowy materiał egzemplifikacyjny (przywołanie reprezentatywnych przykładów): J. Cortazar Gra w klasy, twórczość filmowa D. Lyncha i Q. Tarantino.

17. RELACJE NADAWCZO-ODBIORCZE W LITERATURZE PIĘKNEJ I W TEKŚCIE MEDIALNYM. TENDENCJE ROZWOJOWE WSPÓŁCZESNEJ TEKSTUALNOŚCI (NA PRZYKŁADZIE PRZEKAZU REKLAMOWEGO)

(Liczba zajęć: 3)

Główne zagadnienia: ogólny schemat relacji osobowych w akcie komunikacji językowej, relacyjność i okazjonalność układu zaimków osobowych, odcięcie nadania od odbioru (i zniesienie wspólnoty czasowej, przestrzennej oraz osobowej, cechującej kontakt ustny) jako fundamentalna właściwość komunikacji pisanej; złożoność sytuacji komunikacyjnej w utworze literackim (dzieło literackie jako struktura hierarchiczna o kilku poziomach nadawczo-odbiorczych; informacja stematyzowana i implikowana; sygnały korygujące i waloryzujące poszczególne informacje; różne sposoby kompromitacji narratora, kategorie podmiotu utworu i nadawcy utworu); wymienność i kumulacja ról komunikacyjnych w komunikacji internetowej, uczestnicy wirtualnej komunikacji (m.in. odbiorca jako użytkownik cyfrowego świata i wirtualny podmiot, program komputerowy jako uczestnik komunikacji, programista i użytkownik jako zewnętrzne instancje autorskie), polisemiotyczność, multimedialność oraz interaktywność jako reprezentatywne dla współczesnej tekstualności cechy przekazu reklamowego.

Lektury:

A.Okopień-Sławińska Relacje osobowe w literackiej komunikacji, [w tejże:] Semantyka wypowiedzi poetyckiej, Kraków 1998, s. 100-116;

E. Szczęsna Opowiadanie i media. Narracja jako chwyt tekstowy oraz Poetyka w świetle domen cyfrowych: Uczestnicy wirtualnej komunikacji, [w:] Poetyka mediów. Polisemiczność, digitalizacja, reklama, Warszawa 2007, s. 133-168, 226-234.

Uzup:

Nowe media w komunikacji społecznej w XX wieku. Antologia, red. M. Hopfinger, Warszawa 2005.

E. Szczęsna Poetyka reklamy, Warszawa 2003;

M. Lisowska-Magdziarz Analiza tekstu w dyskursie medialnym, Kraków 2007.

Miczka T. O niektórych przesunięciach komunikacyjnych, [w:] Od fotografii do rzeczywistości wirtualnej, red. M. Hopfinger, Warszawa 1997.

M. Miczka-Pojestka Podmiot i jego cyfrowa egzystencja, [w:] Estetyka wirtualności, red. M. Ostrowicki, Kraków 2005.

Literacki materiał egzemplifikacyjny: analiza i interpretacja opowiadania z narratorem niewiarygodnym (np. Serce oskarżycielem E.A. Poego).

II. BLOKI TEMATYCZNE (zestawienie tematów i przewidywana liczba zajęć)

1. WPROWADZENIE

1

2. KU OKREŚLENIU ISTOTY POETYCKOŚCI: PROBLEM JĘZYKA POETYCKIEGO

1

3. METAFORYKA W PERSPEKTYWIE MONO- I POLISEMIOTYCZNEJ

3

4. SYMBOL I ARCHETYP

2

5. SŁOWO I OBRAZ. OBRAZOWOŚĆ I IKONICZNOŚĆ

3

6. PROBLEMY KOMPOZYCJI DZIEŁA LITERACKIEGO I MALARSKIEGO

3

7. SŁOWO I DŹWIĘK. LITERACKOŚĆ I MUZYCZNOŚĆ

3

8. O SYNTEZIE AUDIOWIZUALNEJ W SZTUCE FILMOWEJ

2

9. NARRACJA LITERACKA I NIELITERACKA

(ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM NARRACJI FILMOWEJ)

4

10. POSTAĆ I POSTACIOWANIE

2

11. PRZESTRZEŃ JAKO ZAGADNIENIE MODELOWANIA ARTYSTYCZNEGO

2

12. FABUŁA

3

13. IRONIA I JEJ POSTACIE

3

14. GROTESKA I KULTURA KARNAWAŁU

2

15. PROBLEM TZW. PRZEKŁADU INTERSEMIOTYCZNEGO. ADAPTACJE

2

16. POETYKA DZIEŁA OTWARTEGO

1

17. RELACJE NADAWCZO-ODBIORCZE W LITERATURZE PIĘKNEJ I W TEKŚCIE MEDIALNYM. TENDENCJE ROZWOJOWE WSPÓŁCZESNEJ TEKSTUALNOŚCI (NA PRZYKŁADZIE PRZEKAZU REKLAMOWEGO)

3

Liczba zajęć łącznie: 40

Umberto Eco Poetyka dzieła otwartego

[w:] Dzieło otwarte. Forma i nieokreśloność w poetykach współczesnych, Warszawa 1973, s. 23-56.

1. W koncepcji Umberto Eco odbiorca „dzieła zamkniętego”:

1. jest wiernym odtwórcą zamysłów autora;

2. jest jego współtwórcą;

3. korzysta ze swobody percepcji estetycznej;

4. dopełnia strukturę dzieła w akcie twórczej improwizacji;

2. O „otwartości” jako świadomej strategii twórczej artysty możemy mówić...

1. nawet w odniesieniu do sztuki średniowiecznej;

2. tylko w kontekście dziewiętnastowiecznego symbolizmu;

3. dopiero w odniesieniu do sztuki nowoczesnej (tj. od 2 połowy XIX w.);

4. w odniesieniu do sztuki baroku i epok późniejszych;

5. w odniesieniu do każdego dzieła sztuki;

3. Według Eco o „otwartym” charakterze twórczości Kafki świadczy:

1. „niedopełnienie strukturalne”, wymagające materialnej współpracy odbiorcy z autorem;

2. alegoryczny charakter prezentowanych postaci i zdarzeń;

3. wieloznaczność i nieokreśloność symboliki;

4. technika „gry epickiej”, ograniczająca się do zewnętrznego oglądu prezentowanych sytuacji;

4. Zaznacz podpunkt, w którym podano wyłącznie przykłady „dzieł otwartych”, będących jednocześnie „dziełami w ruchu”:

1. segmenty meblowe, „Gra w klasy” Cortazara, sztuki teatralne Brechta;

2. tzw. muzyka serialna, proza Kafki, „Ulisses” Joyce'a;

3. „Gra w klasy” Cortazara, „Ulisses” Joyce'a, „Księga” Mallarmégo;

4. tzw. mobile (dynamiczne konstrukcje plastyczne), rozkładane fotele, „Księga” Mallarmégo;

5. Pojęcie „metafory epistemologicznej” wiąże się z przeświadczeniem, że:

1. autor dzieła sztuki, kierując się współczesnymi sobie odkryciami naukowymi, stara się utrwalić w dziele nowy światopogląd;

2. formy sztuki właściwe poszczególnym epokom odzwierciedlają sposób, w jaki kultura umysłowa danego okresu postrzega rzeczywistość;

3. wszelka twórczość artystyczna ma cel poznawczy;

4. wszelka twórczość artystyczna ma wymiar metaforyczny;

6. Wskaż właściwy kontekst naukowy dla poetyki współczesnego „dzieła otwartego”:

1. powstanie logik wielowartościowych, uznających za kategorię poznania nieokreśloność;

2. powstanie logik wielowartościowych, uznających za kategorię poznania konieczność;

3. geocentryzm;

4. przezwyciężenie geocentryzmu;

7. Zaznacz twierdzenia zgodne z wymową artykułu:

1. „dzieło w ruchu” daje odbiorcy niczym nieograniczoną możliwość interwencji we własną strukturę, w związku z czym jego autorstwo jest kwestią problematyczną;

2. „dzieło w ruchu” stanowi dla odbiorcy zachętę do nieskrępowanego wejścia w świat, który pozostaje jednak tym światem, jakiego chciał autor;

3. poetyka „dzieła otwartego” narzuca interpretatorowi więzy konieczności wynikające z określonych zasad organizacji dzieła;

4. poetyka „dzieła otwartego” ustala nowy stosunek między kontemplacją i korzystaniem z dzieła sztuki;

5. pojęcie „dzieło w ruchu” jest szersze od pojęcia „dzieła otwartego”;

6. pojęcia „dzieło w ruchu” i „dzieło otwarte” są synonimiczne;

7. wszystkie „dzieła otwarte” są chaotycznymi zestawami elementów, gotowymi ułożyć się w dowolną formę;

13

---