SZYBKOŚĆ

Szybkość to cecha pozwalająca na wykonanie ruchu w jak najszybszym czasie. Umożliwia ona rozwinięcie max prędkości ruchów jaką może uzyskać człowiek przy określonych oporach zewnętrznych.

Szybkość jest silnie kontrolowana genetycznie przez:

- strukturę mięśni (zawartość włókien szybkokurczliwych)

- max mocy anaerobowej

- czasu reakcji (uwarunkowania szybkości)

Warunkiem anatomicznym szybkiego ruchu jest szybki skurcz i następujące po nim rozluźnienie włókien mięśniowych, oraz labilność procesów nerwowo- mięśniowych (zdolność do szybkich odpowiedzi na bodźce), od zawartości ATP w mięśniach i od szybkości jego rozpadu.

Formy przejawiania się szybkości:

1. Czas reakcji

2. Czas pojedynczego ruchu

3. Częstotliwość ruchów określonych

Czas reakcji, to czas jaki upływa od zadziałania bodźca do zapoczątkowania określonego ruchu np. widać go dobrze przy startach na sygnał: składa się z 5 czynników (5 czasów odcinkowych):

t₁- czas związany z powstaniem pobudzenia w receptorze. Zależy od koncentracji uwagi (wzrokowej, słuchowej). Można go poprawić przez ćwiczenia koncentracji uwagi.

t₂- czas do powstania pobudzenia w receptorze. Wiąże się z szybkością przewodzenia nerwów. Nie podlega wytrenowaniu, jest uwarunkowany genetycznie.

t₃- przekazanie pobudzenia do ośrodka ruchowego. Zależy od ruchliwości procesów nerwowych. W dużej mierze zależy od stopnia przyswojenia nawyku ruchowego.

t₄- przebieg sygnału z ośrodka ruchowego do efektora- mięśnia.

t₅- czas pobudzenia mięśnia. Jest zależny od siły mięśniowej

Można więc przedstawić czas reakcji za pomocą wzoru:

T= t₁+ t₂+t₃+t₄+t₅

Oprócz tego czas reakcji zależy też od płci (u kobiet jest dłuższy), od stanu psychicznego osobnika (uwagi, motywacji, od warunków atmosferycznych).

W sporcie spotykamy się z:

Reakcjami prostymi- to takie, że na z góry wiadomy bodziec odpowiadasz z góry wiadomym ruchem np. przy starcie na sygnał.

Reakcjami złożonymi:

- reakcja złożona różnicowa- występuje gdy dochodzi kilka bodźców a mamy zareagować na jeden z nich.

- reakcje złożona z wyborem- gdy jest kilka bodźców, a my wybieramy jeden z nich i w sposób który sobie wybierzemy np. w piłce koszykowej kilku zawodników, a trzeba jednego z nich zaatakować.

Czas pojedynczego ruchu- to prędkość jaką osiąga ciało lub jego część w czasie wykonywania pojedynczego ruchu pojedynczego ruchu. Zależy od synchronizacji pracy grup jednostek motorycznych.

Częstotliwość ruchu - to ilość pojedynczych ruchów w jednostce czasu. Zależy od ruchliwości układu nerwowego, sprawności ośrodków nerwowych, wytrzymałości specjalnej, szybkościowej, techniki.

ROZWÓJ SZYBKOŚCI W ONTOGENEZIE.

W rozwoju osobniczym przeplatają się okresy mniej lub bardziej sprzyjające kształtowaniu szybkości.

Młodszy wiek szkolny (7- 12 lat)- to stały lecz powolny przyrost wysokości i ciężaru ciała (dziewczyny rozwijają się szybciej).Przyrost mięśni, serca, wzrost zdolności koordynacyjnych. Dziecko posiada dużo energii. Chętnie się bawi, rywalizuje, wykonując dużą szybkość ruchu, choć szybko się męczy. Dzieci posiadają duże dyspozycje szybkościowe, łatwo i wszechstronnie przyswajają elementy techniczne.

Średni wiek szkolny (12- 14 lat)- okres dojrzewania. W skutek rozwoju układów wewnętrznych mogą wystąpić stany nadmiernej ruchliwości które mogą stwarzać problemy w nauce nowych ruchów. Nie jest to etap umożliwiający rozwój szybkości ale trzeba stosować odpowiednie środki treningowe. W miarę wkraczania w okres dorastania doskonalą się funkcje układu nerwowego, rosną zdolności koordynacyjne, układu mięśniowego, krążenia, stanowiąc coraz większą bazę do treningu. Jest to najlepszy okres do trenowania szybkości, zwłaszcza dla dziewcząt.

Okres młodzieńczy (18- 22)- organizm znajduje się u szczytu naturalnego rozwoju i jest szczególnie podatny na trening. Odnosi się to przede wszystkim do siły i wytrzymałości. Doskonalenie szybkości jest trudniejsze, ponieważ ruchliwość procesów nerwowych w okresie młodzieńczym już się stabilizuje.

METODY KSZTAŁTOWANIA SZYBKOŚCI

Metoda powtórzeniowa.

Taki trening musi spełnić trzy podst. warunki:

1. technika ćwiczenia winna zapewniać wykonanie ruchu z prędkością krańcową

2. ćwiczenia muszą być znane, by podczas ich wykonywania zwracać uwagę na prędkość, a nie na sposób ich wykonania.

3. czas ćwiczeń dobrać tak, aby prędkość nie ulegała zmniejszaniu pod wpływem zmęczenia.

Konstruując strukturę metody powtórzeniowej operuje się zasadniczymi elementami:

1. dobór ćwiczeń- z uwagi na okres szkolenia podstawowym przedmiotem doskonalenia jest ćwiczenie startowe. Tak więc w danej jednostce doskonalić będziemy szybkość biegu, z wyborem odpowiednich faz ruchu (np. start niski, wybieg startowy, szybkośc na dystansie). Technika ruchu opanowana jest przez zawodnika w sposób zadowalający.

2. czas trwania ćwiczenia- ćwiczenia szybkości metodą powtórzeniową należą do zadań o krańcowej intensywności, których czas trwania nie przekracza u zaawansowanych zawodników 10- 20s., a u początkujących- 5- 10s.

3. liczba powtórzeń ćwiczenia- należy znać rodzaj i czas pracy w pojedynczym ćwiczeniu, a także w oparciu o rozeznanie możliwości zawodnika, możemy założyć liczbę powtórzeń wybranego ćwiczenia w danej jednostce.

4. czas przerw wypoczynkowych- powinien zapewnić optymalny poziom odnowy i gotowości do podjęcia następnego zadania.. Przerwy nie powinny być zbyt długie, tak aby zawodnik mógł rozpocząć następne ćwiczenie jeszcze w momencie podwyższonej pobudliwości. Z drugiej strony na likwidację długu tlenowego niezbędny jest stosunkowo długi czas, około kilkudziesięciu sek. Stąd też czas trwania przerw musi stanowić wypadkową tych dwóch przeciwstawnych zjawisk.

Podsumowując:

- prędkość wykonania każdego powtórzenia zadania jest maksymalna

- zadanie realizowane jest w takim przedziale czasowym, aby możliwe było utrzymanie max szybkości.

- liczba powtórzeń jest tak określona, by każde z nich było wykonane rzeczywiści z max prędkością

- czas przerw taki ,aby następne powtórzenie było podjęte z max prędkością

- zawodnik w każdym powtórzeniu dąży do przekroczenia dotychczas wykazywanego poziomu szybkości..

Metoda submaksymalnych prędkości.

Struktura treningu podobna jest do metody powtórzeniowej. Inne jest natomiast założenie- otóż w metodzie submaksymalnych prędkości intensywność wysiłku nie ma charakteru skrajnego, maksymalnego, lecz submaksymalny tzn. prędkość prędkość danym ćwiczeniu mieści się w granicach 85- 95% aktualnych prędkości.

Główne założenia metody submaksymalnych prędkości to:

- zwrócenie szczególnej uwagi na technikę ruchu, dokładność i szybkość wykonania ruchu,

- zwiększenie czasu ćwiczeń (np. wydłużenie odcinków),

- zwiększenie ilości powtórzeń,

- skrócenie czasu przerw (z racji zmniejszenia intensywności ćwiczeń).

Trening tą metodą jest podstawowym rozwiązaniem dla zawodników początkujących i na etapie nauczania ruchu. Zakres stosowania tej metody jest jednak szeroki i nawet w treningu najbardziej zaawansowanych zawodników w konkurencjach szybkościowych jej udział w ogólnej objętości pracy właściwego treningu szybkości wynosi ponad 50%.

---