Układ oddechowy

Nazewnictwo łacińskie:

- narząd oddechowy - apparatus respiratorius

- układ oddechowy - systema respiratorius

- nos - nasus,

- nos zewnętrzny - nasus externus,

- jama nosowa - cavum nasi,

- krtań - larynx,

- gardło - pharynx,

- tchawica - trachea,

- oskrzela - bronchi,

- oskrzele główne - bronchus principalis,

- o. g. prawe - bronchus principalis dexter,

- o. g. lewe - bronchus principalis sinister,

- oskrzela płatowe - bronchi lobaris,

- oskrzela segmentowe - bronchi segmentalis,

- płuca - pulmones,

- płuco prawe - pulmo dexter,

- płuco lewe - pulmo sinister,

- jama klatki piersiowej - cavitas thoracis / cavum thoracis,

- opłucna - pleura,

- jama opłucnej - cavitas pleuralis / cavum pleurae,

- śródpiersie - mediastinum.

Układ oddechowy - apparatus respiratorius

1. Górne drogi oddechowe:

- nos - nasus,

- gardło - pharynx,

- górna część krtani - larynx.

2. Dolne drogi oddechowe:

- dolna część krtani,

- tchawica i oskrzela - trachea et bronchi,

- płuca - pulmones.

Nos zewnętrzny - nasus externus:

- nasada nosa,

- 2 ściany boczne grzbietu nosa,

- grzbiet nosa,

- podstawa nosa,

- skrzydło nosa ( oddzielone bruzdą nosa ),

- koniec nosa.

Skrzydło, koniec nosa i dolny brzeg przegrody ograniczają nozdrze przednie.

Jama nosowa - cavitas nasi:

Długość wynosi ok. 6 cm, przedzielona jest przegrodą na dwie części.

Na zewnątrz otwiera się nozdrzem przednim, z tyłu uchodzi do nosowej części gardła nozdrzem tylnym.

Początkowy odcinek jamy nosowej to przedsionek nosa, pokryty on jest skórą

z włosami, które zatrzymują zanieczyszczenia.

W jamie nosowej właściwej powietrze zostaje ogrzane i nawilżone.

Każda połowa jamy nosowej ma 4 ściany:

- dolną / dno,

- górną / sklepienie,

- przyśrodkową / przegroda nosa,

- boczną.

Przegroda nosa zbudowana jest z 3 części:

- kostnej - lemiesz, blaszka pionowa kości sitowej,

- chrzęstnej,

- błoniastej - chrząstki skrzydłowe większe.

Wyróżniamy 3 przewody nosowe:

1. dolny - uchodzi do niego przewód nosowo - łzowy, na przedłużeniu ujścia gardłowego trąbki słuchowej,

2. środkowy - uchodzi do niego zatoka czołowa i szczękowa,

3. górny - uchodzą do niego zatoki sitowe.

Małżowiny nosowe: dolna, środkowa i górna.

Krtań - larynx

Jest to narząd oddechowy i głosowy ( głośnia ).

Sięga od C₄ do C₇. Umocowana jest do kości gnykowej więzadłami i mięśniami.

Ku dołowi przechodzi w tchawicę. Środkowa część znajduje się bezpośrednio pod skórą - u mężczyzn tworzy wyniosłość krtaniową ( „ jabłko Adama”).

Z tyłu znajduje się część krtaniowa gardła i początkowy odcinek przełyku.

Krtań zbudowana jest z:

- chrząstek połączonych ze sobą stawowo i więzadłowo,

- mięśni krtani,

- jamy krtani wyścielonej błoną śluzową.

Chrząstki krtani( tkanka chrzęstna szklista ):

- 3 nieparzyste:

* nagłośniowa,

* tarczowata,

* pierścieniowata,

- 3 parzyste:

* nalewkowate,

* rożkowate,

* klinowate,

- chrząstki trzeszczkowate.

Mięśnie krtani:

- mięśnie z otoczenia - poruszają narządem ku górze i dołowi, ku przodowi

i tyłowi,

- mięśnie własne krtani - wywołują napinanie więzadeł głosowych, rozszerzanie

i zwężanie szpary głośni, zamykanie ochronne wejścia do krtani.

Tchawica i oskrzela - trachea et bronchi

Długość tchawicy wynosi 10 - 12 cm, średnica 16 mm. Zaczyna się na wys. C₆

a kończy na górnym brzegu Th₅ .

Koniec dolny rozgałęzia się na dwa oskrzela główne ( rozdwojenie tchawicy ), prawe i lewe ( < 70 ^o ).

W tchawicy wyróżnia się część szyjną i piersiową.

Przed tchawicą leży:

- węzina gruczołu tarczowego,

- wielkie pnie tętnicze i żylne,

- węzły chłonne.

Za tchawicą leży przełyk.

Po bokach biegnie nerw krtaniowy wsteczny. Tchawica zbudowana jest

z 16 - 20 chrząstek kształcie podkowy otwartej ku tyłowi. Chrząstki zbudowane są z tkanki szklistej, połączone są ze sobą ścianą błoniastą.

Oskrzele prawe jest mniej odchylone, składa się z 6 - 8 chrząstek, jest krótsze od lewego, ale szersze.

Oskrzele lewe składa się z 9 - 12 chrząstek, jest dłuższe i węższe.

Oskrzela główne dzielą się na płatowe:

- oskrzele prawe na 3 oskrzela płatowe,

- oskrzele lewe na 2 oskrzela płatowe.

Tchawica i oskrzela wysłane są błoną śluzową, jej zewnętrzną warstwę stanowi nabłonek migawkowy.

W tkance podśluzowej mieszczą się gruczoły tchawicze surowiczo - śluzowe.

Płuca - pulmones / płuco - pulmo

W płucu wyróżniamy szczyt i podstawę.

Szczyt sięga do głowy I żebra, podstawa zwrócona jest do przepony.

Powierzchnie płuca:

- żebrowa,

- przyśrodkowa - znajduje się na niej wnęka płuca, a w niej korzeń płuca

złożony z oskrzela głównego. Nerwów i naczyń krwionośnych.

Płuco lewe poprzez szczelinę głęboką skośną dzieli się na 2 płaty - górny

i dolny.

W płucu prawym występuje dodatkowo szczelina pozioma, która dzieli je na

3 płaty - górny, środkowy i dolny.

Każdy płat rozpada się na segmenty oskrzelowo - płucne.

Każdy segment składa się z własnego oskrzela , tętnicy, żyły, naczyń chłonnych i nerwów.

Płuco prawe dzieli się na 11 segmentów, segmentów płuco lewe na

10 segmentów.

Jama opłucnej - cavitas pleuralis

Jest to część klatki piersiowej, pomiędzy opłucną płucną i opłucną ścienną. Wyróżniamy dwie jamy opłucnej ( prawą i lewą ).

Każda stanowi zamkniętą przestrzeń, w której porusza się płuco.

Opłucna - pleura

Jest to błona surowicza , która dzieli się na:

- opłucną płucną, przylegającą bezpośrednio do płuc, nadając im gładkość,

lśniący wygląd,

- opłucną ścienną, która pokrywa wewnętrzną ścianę klatki piersiowej i dzieli

się na część żebrową, przeponową i śródpiersiową.

Śródpiersie - mediastinum

Jest to przestrzeń między obiema jamami opłucnej. Rozciąga się od kręgosłupa do mostka.

Wyróżnia się część górną, środkową, przednią i tylną.

---