Psałterz floriański - notatka

Początki piśmiennictwa w Polsce wiążą się z przekładami Pisma Świętego, szczególnie zaś zbiorów psalmów - psałterzy.

Stąd psałterz sto u kolebki literatury polskiej wieków średnich.

Data powstania:

-XIV w. zapisany w potężnym rękopisie pergaminowym in folio (296kart)

PIEWSZA DOCHOWANA KSI ĘGA POLSKA. Jest spisany równolegle w 3 językach (polskim, łacińskim i niemieckim)

Pochodzenie nazwy:

-nazwa od miejscowości St. Florian k. Linzu w Austrii Górnej- gdzie przeleżał w bibliotece klasztornej kanoników laterańskich.

Odkrycie i droga zabytku:

-został odkryty w 1827r. (wydany po raz pierwszy w 1834r jako „Psałterz królowej Małgorzaty pierwszej małżonki Ludwika, króla polskiego i węgierskiego. Następnie w roku 1883 w Poznaniu, zaś w 1939 r. ukazało się pełne trójjęzyczne wydanie pod redakcją L. Bernackiego.)

-w 1931 r. psałterz został nabyty przez rząd RP i przekazany do zbiorów Biblioteki Narodowej

-w czasie wojny przekazany do skarbca Banku Gospodarstwa Krajowego, skąd na początku września został ewakuowany za granicę. Do polskie ponownie trafił w 1951r.

Adresat dzieła:

Pewnym jest iż psałterz miał trafić do kobiety z rodu Andegawenów. Mniemano iż do Małgorzaty (małżonki Ludwika) bądź też Marii(córki Ludwika), najpewniejsza okazała się jednak hipoteza przyznająca go Jadwidze (stąd druga nazwa Psałterz Jadwigi)

Z genezą dzieła związana jest gotycka plecionka dwóch liter „mm”, odczytywano je jako: monogram Marii, monogram Małgorzaty, hasła: „monus municipii”, „monus memoriale”, „Maria i Marta”, „miserere mei” monogram klasztoru kanoników regularnych w Kłodzku na Ślasku (gdzie jedna z hipotez głosi, że powstał tam psałterz) „mons Mariae”, „memento mori”

Większość tych hipotez łączy się jednak z osoba królowej Jadwigi,

Nie mogąc ustalić miejsca powstania na bazie owej plecionki odniesiono się do języka i tak analizy językowe jednoznacznie wykazały że psałterz ten należy zaliczyć do zbioru zabytków małopolskich.

Podział dzieła:

W psałterzu wyróżniamy 3 części, trzech różnych pisarzy, wiadomo więc że jest to dzieło 3 kopistów- kaligrafów. Także chronologia dzieła nie jest jednolita, Tylko ostatnia cześć pochodzi z ostatnich lat wieku XIV, druga i trzecia zostały zaś spisane na początki XV w.

Wzór:

Jest pewnym, że pisarze opierali się na dawniejszym wzorze(wzorach) tekstu, za jeden zwykło się uważać: Psałterz Kingi. Liczne czechizmy wskazują także na możliwość wpływu staroczeskich psałterzy (np. wittenberskiego).

Znaczenie dzieła:

Psałterz ma olbrzymie znaczenie literackie, jako ważny etap w dziejach tworzenia się i wyrabiania języka polskiego, języka literackiego, mimo iż tekst jest przeróbką tekstu łacińskiego i czeskiego. Tak wiec dzieło pozwala na wnikliwa analizę ówczesnego języka polskiego.

---