David Bordwell
„Tworzenie znaczenia”
4 typy konstruowania znaczeń (sens filmu):
1. ZNACZENIE REFERENCYJNE
percypujący może konstruować konkretny „świat”, który jest sam z siebie fikcjonalny albo domniemanie realny
tworząc sens filmu narracyjnego, widz buduje pewne wersje diegezy czy czasowo-przestrzennego świata oraz kreuje rozwijającą się w nim fabułę
widz korzysta z wiedzy o filmowych i pozafilmowych konwencjach; z pojęć przyczynowości, przestrzeni, czasu i pewnych konkretnych ifnormacji
elementy znaczenie referencyjnego - odniesienia referencyjne są zarówno wyobrażeniowe, jak i rzeczywiste
2. ZNACZENIE EKSPLICYTNE
percypujący może wznieść się na poziom abstrakcji i nadać pojęciowe znaczenie lub zakotwiczyć je w konstruowanej diegezie lub fabule
występuje gdy widz traktuje film jako „wyrażony” abstrakcyjnymi znaczeniami
znaczenie referencyjne i znaczenie eksplicytne tworzą znaczenie „literalne”
3. ZNACZENIE IMPLYCYTNE
znaczenie symboliczne, zamknięte
film „mówi pośrednio”
części znaczenia implicytnego nazywane są tematami, zagadnieniami, problemami, kwestiami
widz stara się konstruować znaczenia implicytne, gdy nie jest w stanie znaleźć sposobu, aby pogodzić anomalie z referencyjnymi lub eksplicytnymi aspektami utworu
krytyk traktuje znaczenia implicytne jako zgodne ze znaczeniami referencyjnymi i eksplicytnymi przypisywanymi utworowi
na skutek oddziaływania kategorii ironii, znaczenia implicyten mogą być także traktowane, jako sprzeczne z innymi rodzajami
4. ZNACZENIE SYMPTOMATYCZNE
dzieło wyjawia je „nie z własnej woli”
przyjmuje się, że stoi w sprzeczności z pozostałymi znaczeniami
traktowane jako przejaw indywidualnej ekspresji, może być uznane jako konsekwencja artystycznych obsesji
traktowane jako przejaw dynamicznych zmian społecznych, może wskazywać na ekonomiczne, polityczne czy ideologiczne procesy
aktywność procesu rozumienia tworzy znaczenie referencyjne i eksplicytne
proces interpretacji konstruuje znaczenia implicytne i symptomatyczne
interpretacja - aktywność poznawcza, odbywająca się na obszarze zinstytucjonalizowanych form
te 4 kategorie konstruowania znaczenia są funkcjonalne i heurystyczne, a nie substancjalne i niezależne
używane w procesach rozumienia i interpretacji, tworzą one podziały w zależności od tego, z czym percypujący przystępuje do filmu - są one przypuszczeniami tworzącymi hipotezy na temat poszczególnych znaczeń
temu samemu fragmentowi przypisywane są rozmaite znaczenia, ale także różne rodzaje znaczenia => interpretacja może generować ciąg „produkcję znaczeń”
nie trzeba przechodzić przez wszystkie poziomy znaczeń analizując daną sekwencję
nie zawsze istnieje porozumienie na temat eksplicytnych i referencyjnych znaczeń filmu („Na nadbrzeżu”)
„Inwazja porywaczy ciał” - proponuje przekaz, ale jaki on jest: antykomunistyczny, antyamerykański czy antykonformistyczny
traktowanie tworzenia znaczenia jako aktywności twórczej, konstruktywnej prowadzi nas do nowego modelu interpretowania filmów
interpretacja budowana jest ruchem wznoszącym się, nabierając trwałości i różnorodności w trakcie wprowadzania innych tekstowych fragmentów i odpowiednich elementów pomocniczych