JOHN LOCKE 1632-1704

• Znakomity filozof kontynuujący myśl Kartezjusza, ale w innym kierunku - nie racjonalizm a empiryzm - opieranie się na doświadczeniu

• Jego główne dzieło to początek oświecenia w Anglii „Listy o tolerancji” i „dwa traktaty o rządzie”

• Empiryk - uczony, który swoje badania opiera na doświadczeniu

• Empirysta- uczony, który jest empirykiem i tworzy teorię, iż na doświadczeniu należy się opierać

• „Nie ma nic w rozumie, czego wcześniej nie buło w zmyśle” - nie ma poznania, które może wykraczać nad doświadczenie

KRYTYKA IDEI WRODZONYCH

• Zbędna hipoteza, bo wszystko da się wytłumaczyć bez nich

• Zasada ekonomii - jeśli są 2 wytłumaczenia jednej rzeczy, trzeba wybrać sposób prostszy

• Nie ma powszechnej zgody, co do tego jakie są idee wrodzone - podróżni przynoszą wieści, co się dzieje i robi w innych kulturach, a tam mogą się inaczej zachowywać

• Dzieci np. nie mają wiele idei i logicznego myślenia, poprzez doświadczenia, tradycję nabywamy ideę, np.. ideę Boga - ona nie jest zrodzona, a Kartezjusz mu odpowiada, że idea Boga może być uśpiona

• Idee u Locka wzięte z doświadczenia

RODZAJE IDEI

• Proste (wew./zew)

• Postrzeżenia - tylko za pomocą 1 zmysłu, dot. Świata zew., np. smak

• Refleksja- świat wew., przyjemność przykrość - są nabyte doświadczeniami, coś jest albo przykre albo nie

• Złożone (wew./zew.)

• Postrzeżenie - przy pomocy wielu zmysłów - kostka cukru, biała, słodka, twarda

• Refleksja- myślenie i pożądanie

NAUKA O IDEACH - postawa rozumu

• Przy ideach prostych bierność odczuwania (biała linia, zimny lód, nie trzeba się namęczyć, by to odczuć)

• Przy ideach złożonych aktywność tworzenia - idee złożone: modi, substancje, stosunki

MODI

• „idee złożone, które jakikolwiek byłby ich skład, nie mieszczą w sobie założenia, iżby istniały samodzielnie, lecz które uważa się za zależne od substancji bądź za ich właściwość - takie są idee oznaczone przez wyrazy: trójkąt, wdzięczność”

• Modyfikacja powstaje z czegoś, co da się modyfikować

• W przyrodzie występują trójkąty albo ostrokątne, albo rozwartokątne, prostokątne, natomiast sama definicja trójkąta mówi o 3 odcinkach, które nie są ze sobą połączone. Aby istniał trójkąt musi być odpowiedni układ linii i one tworzą dany typ trójkąta.

• Aby była wdzięczność, musi być ktoś, kto jest wdzięczny, więc musi być człowiek

SUBSTANCJA

• Coś, czego nikt nie zna i jest podłożem takich własności, jakie są zdolne wywołać u nas idee proste, które to własności zwane są zwykle przypadłościami

• Coś, jest kolorowe, słodkie, tą podstawą - czyli cosiem jest substancja, a kolor to przypadłość

• My nie poznajemy substancji, ale przypadłość

• Doświadczenie nie mówi nam o substancji

• Rola umysłu w tworzeniu substancji - wiemy o niej dzięki rozumowi

STOSUNKI

• Istota stosunku polega na tym, że 2 rzeczy zostają do siebie odniesione lub są porównywane ze sobą - przykład Kaius- możemy go rozważać, jako istotę samoistną, indywiduum, ale Kaius jest biały, wysoki (mówimy o przypadłościach), jest mężem i ojcem (rozumiemy przez to relacje)

• Stosunki oddają relacje pomiędzy rzeczami materialnymi lub człowiekiem

JAKOŚĆ CIAŁ

• Pierwotne jakości (obiektywne) - my poznajemy rzeczy przy pomocy więcej niż 1 zmysłu - kształt stołu - mogę za pomocą oczu i ręki

• Ruch można poczuć, usłyszeć, widzieć

• 1 zmysł może nas wprowadzić w błąd, a jak więcej to duże prawdopodobieństwo, że to co nam ukazują to prawda

• Na stałe przysługują rzeczom, pierwotne jakości nie mogą się zmieniać

• Wtórne (subiektywne)

• Poznajemy je przy pomocy 1 zmysłu, np. smak czy barwa, każde da się rozpoznać 1 zmysłem,

• Akcentowanie roli zmysłów

WIEDZA

• Są 3 rodzaje wiedzy

• Wiedza intuicyjna- np. o własnym istnieniu, ja wiem, że ja istnieję- jest to tak pewna wiedza, że nie muszę szukać dowodów

• Wiedza demonstratywna - ludzki umysł z wiedzy intuicyjnej wnosi o istnieniu innych bytów, np. Bóg - nie jest dowiedzione, ale dowodzi się go z rzeczy poznanych intuicyjnie - ja nie żyję odwiecznie, a moją przyczyną jest Bóg - zawiera w sobie intuicję i dedukcję

• Wiedza zmysłowa- mamy ją o istnieniu poszczególnych rzeczy, są ksiązki, kawa, etc. - wiedza zawodna, ale konieczna, bo wszystko oparte na doświadczeniu

ETYKA

• Próbuje ją budować w oparciu o doświadczenia

• Dla Kartezjusza normy są wrodzone, bo są idee wrodzone, np. z racji bycia człowiekiem

• Locke opiera się na doświadczeniu, nie można mieć tego wrodzonego

• Punktem wyjścia przyjemność i ból - to, co przyjemne jest dobre, a to co niesie ból złe. Mały krok do hedonizmu. Relatywne- bo dla jednego coś jest dobre, a dla innego złe. Musi być mądre wyjście- wiąże przyjemność i ból z prawem

• Prawo powoduje, że człowiek odczuwa ból przez sankcje, a radość z dobrych uczynków - mandat sprawia ból

• Doświadczenie przyjemności poprzez wypełnianie prawa. Płacę podatki czyli przestrzegam prawa, ale nie czyni mnie to szczęśliwszym, czy znak ograniczenia do 40km/h

PRAWO

• Są 3 rodzaje prawa

• Prawo boskie - najwyższe, decyduje o tym, co jest dobre, a co złe

• Prawo państwowe - kładzie nacisk na czyny złe (każe, a nie nagradza)

• Prawo filozoficzne (reputacji) nie pochodzi od Boga ani nie jest skodyfikowane, natomiast w społeczeństwie uważa się pewne zachowania za pozytywne, a niektóre nie 0 przepuszczanie kobiet przez drzwi - niższy VAT na książki, bo rozwijają

• Gdyby prawa się wykluczały - zwłaszcza boskie i państwowe, to należy rozstrzygać je na korzyść boskiego

---