JOHN LOCKE - to angielski filozof, politolog, pedagog. Napisał m. in.: „Dwa traktaty o rządzie”, „Listy o tolerancji” i „Myśli o wychowaniu”. Twierdził, że umysł narodzonego dziecka jest „białą kartą” (tabula rasa) który zapełniają doświadczenia zewnętrzne i wewnętrzne. W koncepcji wychowania człowieka rozważał zagadnienie wychowania fizycznego, moralnego i umysłowego.
WYCHOWANIE FIZYCZNE
Locke, będący zarówno pedagogiem jak i lekarzem, wyszedł z założenia, iż "w zdrowym ciele zdrowy duch". Miał on świadomość potrzeby kształtowania w wychowankach odpowiedniego stosunku do własnego ciała oraz uważał, iż niezbędne dla zdrowia jest hartowanie organizmu.
m. in. Popierał braku wygody (Ganił rodziców wyższego stanu za zbytnią pobłażliwość i pieszczotliwość, że nic dobrego z tego nie wyniknie). Ostrzegał przed ciepłymi okryciami a zachęcał lekkiego ubierania (zarówno w lecie jak i zimie dzieci miały chodzić lekko ubrane a ich buty miały być tak cienkie aby przepuszczały wodę, bo uważał że w rzeczywistości nasze ciała mogą wytrzymać wszystko do czego są przyzwyczajone od dzieciństwa), wspomina też o starannym myciu stóp w zimnej wodzie. Zachęcał do stosowania prostej diety (uważał że conajmniej do drugiego lub trzeciego roku życia mięso powinno być zakazane). Uważał że , nic tak dobrze nie wpływa na zdrowie człowieka jak właśnie sen i że na pewno korzystne jest przyzwyczajenie już w wieku dziecięcym do wczesnego wstawania. Przykładał również wiele uwagi do konieczności codziennego przebywania dziecka na łonie natury.
WYCHOWANIE MORALNE
Poświęcił na nie najwięcej swojej uwagi. Był on zdania, iż ten rodzaj wychowania powinien dominować w działalności pedagogicznej. Jeśli chodzi o wychowanie charakteru Locke zalecał wytrwałe dążenie do wpojenia dziecku uległości, pokory i szacunku wobec rodziców i osób starszych. Miało uczyć samodzielności, kontroli nad sobą, poszanowania cudzej własności, mówienia prawdy oraz uprzejmości. Wychowywanie młodzieńca opanowanego i umiejącego być posłusznym. Ustrzegał jednak przed ostrymi karami i upokarzaniem, które niszczą i przytłaczają rozwijający się umysł dziecka. Z drugiej strony trzeba się jednak wystrzegać nagradzania dzieci ich ulubionymi przyjemnościami. Należy nauczyć dziecko, by wyrzekało się pociągu do bogactwa i łakomstwa. Według Locke'a honor i wstyd to najpotężniejsze z wszystkich pobudek oddziałujących na umysł człowieka, gdy tylko nauczymy go ulegania ich wpływowi. Zatem zalecał wpajanie dzieciom zamiłowania do pochwały i obawę przed wstydem lub naganą.
WYCHOWANIE UMYSŁOWE
Według Locke'a stanowiło najmniej istotny element wychowania. Był on zdania, iż większe powodzenie w życiu człowieka zapewnią mu jego przymioty moralne niż wiedza. Uważał, że zasadnicze znaczenie dla rozwoju moralnego dziecka ma dobry przykład i tylko dom rodzinny i rodzice, a nie szkoła, mogą to zapewnić przez staranny dobór nauczyciela i atmosferę wychowawczą. Uważał za niezwykle istotne by nauczycielem była osoba cnotliwa mogąca służyć dziecku za przykład. Celem umysłowego kształcenia miało być stworzenie człowieka obeznanego w interesach oraz swojej pracy zawodowej. Locke kładł nacisk na naukę pisania i czytania. Chociaż wielokrotnie podkreślał, że to nie wiedza jest w życiu najważniejsza. Podkreślał również ogromne znaczenie korzystania z obrazków i pomocy naukowych unaoczniających omawiane przedmioty i zagadnienia. Uważał również, że każdy powinien umieć rysować i jeździć konno. Zakazał nauczycielom stosowania surowych kar i okazywania uczniom swojej wyższości.
J. Locke - swoje poglądy w zakresie teorii poznania zawarł w „Rozważaniach dotyczących rozumu ludzkiego”. Wychodził on z założenia, że człowiek rodzi się jako „czysta tablica”, którą życie wypełnia przez doświadczenie. Wierzył on w nieograniczone możliwości wychowania, które czyni z człowieka istotę rozumną. U jego źródeł poglądów pedagogicznych, które wyłożył w „Myślach o wychowaniu” leży jego doświadczenie wyniesione z domu (od wczesnego dzieciństwa surowe wychowanie, które wraz z wiekiem późniejszym przechodzi w poufałość), negatywne przeżycia szkolne, własna działalność wychowawcza i praktyka lekarska.
Całokształt rozważań pedagogicznych podzielił on na 3 działy:
Wychowaniu moralnemu poświęca najwięcej uwagi. Uważa, że powinno ono dominować w całej działalności pedagogicznej. Wychowanie to uczy samodzielności, szacunku dla starszych, panowania nad sobą, poszanowanie cudzej własności, prawdy oraz uprzejmości. Locke był przeciwnikiem kar fizycznych w wychowaniu i za bardziej pożądane uważał stosowanie z umiarem nagród.
Wychowanie fizyczne - wychodził z założenia, że „w zdrowym ciele zdrowy duch”. Jako lekarz zdawał sobie sprawę z potrzeby ukształtowania w wychowaniu właściwego stosunku do własnego ciała. Był przekonany, że hartowanie organizmu jest niezbędne do osiągnięcia dobrego stanu zdrowia. Zalecał on więc przyzwyczajanie dziecka do niewygód, chłodu, prostej diety, lekkiego ubierania, długiego snu i wczesnego wstawania, oraz rygorystycznej toalety rannej i wieczornej. Kładł też duży nacisk na konieczność codziennego obcowania dziecka z naturą.
Wychowanie umysłowe uważał za najmniej ważny składnik wychowania. Sądził, że powodzenie w życiu bardziej zapewniają człowiekowi zalety moralne niż wiedza. Celem wykształcenia umysłowego jest przygotowanie przedsiębiorczego gentlemana dobrze znającego się na interesach i pracy zawodowej. Dobór treści kształcenia umysłowego oparł on na kryterium użyteczności wiedzy. W programie nauczania umieścił więc naukę czytania i pisania, rysunek, język ojczysty, francuski, geografię, arytmetykę, astronomię, historię, prawo, znajomość konstytucji, przyrodę. Zalecał również naukę rzemiosła. Nauka tego wszystkiego powinna odbywać się tylko w języku ojczystym.
Za cel wychowania uznaje on człowieka zdrowego, uczciwego, pożytecznego społecznie i biegłego w swoim zawodzie, a jednocześnie umiejącego znaleźć się w towarzystwie czyli tzw. gentleman.