Układ krwionośny i budowa serca
Krew
Krew należy do tkanek łącznych płynnych. W jej skład wchodzi szereg składników. Ponad połowę jej objętości stanowi osocze, jasny płyn złożony głównie z wody i rozpuszczonych w niej soli mineralnych, glukozy, hormonów, białek i innych związków chemicznych. Reszta składników to krwinki czerwone, zawierające hemoglobinę (erytrocyty), krwinki białe (leukocyty) i płytki krwi (trombocyty). Leukocyty dzielą się na limfocyty, granulocyty i monocyty. Przy krzepnięciu z krwi wydziela się surowica, czyli osocze pozbawione włóknika, fibryny, czyli białka wchodzącego w skład skrzepu.
Funkcje krwi
Krew pełni kilka bardzo ważnych funkcji. Erytrocyty, dzięki hemoglobinie, zdolne są do transportowania tlenu i dwutlenku węgla. Leukocyty bronią organizm przed infekcjami, mnożą się między innymi węzłach chłonnych. Płytki krwi pozwalają na prawidłowe krzepnięcie krwi.
Typy krwi
Krew może mieć różne grupy. Wyróżnia się grupy: 0, A, B i AB. Występuje też czynnik Rh który określa się plusem lub minusem w zależności od jego obecności. Grupy krwi ważne są przy transfuzji. Niektóre grupy nie są przystosowane do siebie, a ich krwinki sklejają się ze sobą. Tylko grupa 0 może być przetaczana wszystkim innym grupom.
Naczynia krwionośne :
Układ krwionośny jest układem zamkniętym. Oznacza to, że krew płynie wyłącznie w naczyniach krwionośnych. Naczynia krwionośne dzielą się na:
- żyły - naczynia prowadzące krew z ciała ku sercu. W żyłach ciśnienie krwi jest niskie. Ścianki są złożone z trzech warstw mięśni gładkich, są jednak wiotkie i cienkie, mają duże światło. W żyłach są zastawki, które zapobiegają cofaniu się krwi, najliczniej występują w żyłach kończyn. Płynie w nich ciemna krew zawierająca dwutlenek węgla.
- tętnice - naczynia rozprowadzające krew z serca do tkanek ciała. Panuje w nich wysokie ciśnienie. Ich ścianki są zbudowane z trzech warstw mięśni gładkich, mają mniejsze światło niż żyły. W tętnicach nie ma zastawek. Krew w nich płynąca jest jaśniejsza, bo utleniona.
- naczynia włosowate (żylne i tętnicze) - stanowią połączenie między najdrobniejszymi tętniczkami, a początkowymi odcinkami żył. Naczynia te tworzą gęste sieci, ich ściany składają się z jednej warstwy śródbłonka. Średnica naczynia włosowatego ma od 5 do 50 mikrometrów.
Obiegi krwi mały i duży
W ciele człowieka rozróżnia się dwa oddzielne od siebie obwody naczyniowe, obieg mały (płucny) i obieg duży (obwodowy).
Obieg płucny: krew jest natleniona. Krew z dwutlenkiem węgla płynie z prawej komory serca do płuc gdzie oddaje dwutlenek węgla i zabiera tlen. Krew z tlenem z płuc płynie do lewego przedsionka serca i dalej do lewej komory.
Obieg obwodowy: krew z tlenem z lewej komory wypychana jest do aorty - największej tętnicy w naszym ciele. Stamtąd krew zostaje rozprowadzona po całym ciele. Krew za pośrednictwem limfy oddaje tkankom pokarm i tlen. Odbiera też dwutlenek węgla i produkty przemiany materii - metabolity. Potem żyłami wraca do prawego przedsionka, a później do prawej komory serca.
Układ wrotny wątrobowy
Krążenie wrotne wątrobowe jest częścią dużego obiegu krwi. Żyły zbierają krew z kosmków jelitowych i odprowadzają nie do dużego obiegu krwi, ale do wątroby - żyłą wrotną. Tam zostaje zmagazynowany cukier i tłuszcze. Oczyszczona krew wraca żyłą wątrobową do krwiobiegu. Dzieje się tak, bo po posiłku stężenie substancji pokarmowych może być tak duże, że aż szkodliwe.
Serce
Serce jest pompą, tłoczy krew do naczyń krwionośnych. Znajduje się w klatce piersiowej, tuż pod mostkiem. Ma wielkość zaciśniętej pięści. Składa się z dwóch komór i dwóch przedsionków. Część prawa i lewa nie mają połączenia, komory są przedzielone grubą przegrodą międzykomorową, a przedsionki cienką międzyprzedsionkową. Zapobiega to mieszaniu się krwi z tlenem i krwi z dwutlenkiem węgla. Lewa część serca ma grubsze ściany. Do lewego przedsionka trafia krew natleniona, do prawego - odtleniona. Między komorami a przedsionkami serca występują zastawki: trójdzielna (po prawej) i dwudzielna (po lewej). Z obu komór biorą początek tętnice wyprowadzające krew z serca. Z lewej komory wychodzi główna tętnica ciała - aorta, a z prawej pień płucny. Aorta zasila natlenioną krwią cały organizm, a pień przekazuje krew z CO2 do płuc. Między komorami a tętnicami znajdują się zastawki półksiężycowate. Serce podlega automatyzmowi, który sprawia, że mięśnie się rytmicznie kurczą, czyli serce bije. Nie jest to narzucone przez układ nerwowy, a organ wyjęty z piersi nadal bije przez jakiś czas. Źródłem bodźców pobudzających serce jest rozrusznik - układ przewodzący złożony z wyspecjalizowanych komórek mięśniowych. Mięsień sercowy musi być dobrze odżywiony i natleniony. Dlatego opleciony jest siecią naczyń wieńcowych. W konsekwencji bicia serca ściany naczyń krwionośnych rytmicznie się rozciągają. Zjawisko to nazywa się tętnem lub pulsem. Mierzy się je zwykle na tętnicy szyjnej lub na nadgarstku.