Ćwiczenia czynne wolne (właściwe)

- ćwiczenia wykonywane przez samego pacjenta w pełnym zakresie przeciwko sile ciężkości poruszanego odcinka

Cele:

• Utrzymanie i poprawa siły (rzadziej) i wytrzymałości mięśni

• Utrzymanie i zwiększenie zakresu ruchu w stawach

• Obniżenie spoczynkowego napięcia mięśniowego (rozluźnienie)

• Poprawa koordynacji ruchowej zarówno w ruchach prostych jednoosiowych i jednopłaszczyznowych jak i w ruchach złożonych

• Uruchomienie działań wspomagających „pompę mięśniową”

• Utrzymanie propriocepcji ruchu na odpowiednim poziomie

• Poprawa równowagi

• Uzyskanie koordynacji nerwowo- mięśniowej (większa precyzja ruchów)

• Poprawa oddychania czy postawy ciała (w przypadku ćw. korekcyjnych)

Wskazania:

• Osłabienie mięśni

• Ograniczenie zakresu ruchu w stawach

• Siła mięśniowa minimum 3 w skali Lovetta

• Zaburzenia koordynacji ruchowej

• Zaburzenia równowagi

• Przy sile większej niż 3- ćw. kształtujące (pomijamy wtedy pozycje izolowane), rozgrzewające, koordynacyjne

Przeciwwskazania:

• Ciężki ogólny stan chorego (przeciwwskazania bezwzględne)

• Ostre stany zapalne stawów i tkanek miękkich okołostawowych

• Silne odczucia bólowe różnego pochodzenia i o różnej lokalizacji tkankowej

• Konieczność bezwzględnego unieruchomienia danej części ciała

• Stany bezpośrednio po urazach

• Siła mięśni poniżej 3 w skali Lovetta

Metodyka:

• Pozycja wyjściowa do ćwiczeń jak przy testowaniu mięśni na 3

• W przypadku ćwiczeń opartych na ruchach jednoosiowych i jednopłaszczyznowych pozycja wyjściowa winna być tak dobrana, aby były one prostopadłe do podłoża

• Tempo ćwiczeń dostosowane do możliwości chorego gwarantujące wykonanie i powtarzanie ćwiczeń w sposób płynny i rytmiczny

• Przed ćwiczeniami- pouczyć pacjenta co do sposobu ich wykonania i zwrócić uwagę na pozycję wyjściową, zakres, płaszczyznę i kierunek ruchu

• Ćwiczenia należy zaczynać od ruchów prostych, w pozycjach izolowanych, w wolnym tempie

• Przestrzeganie stałych faz ruchu

• Stopniowanie trudności (formy utrudnienia)- np. zwiększanie czasu i tempa wykonywania ćwiczeń, pomijanie pozycji izolowanych, utrudnienie pod kątem celu- np. gdy to są ćwiczenia koordynacyjne to utrudniamy formę ćwiczeń

• Dawkowanie- na początku od 2 do 3 powtórzeń jednego ruchu, a stopniowo zwiększając liczbę powtórzeń można dojść do 15 minut

• Czas trwania ćwiczeń wynosi 15- 45 min, zależnie od sprawności i wydolności ogólnej pacjenta i szybkości jego męczenia się, kilkakrotnie w ciągu dnia

• W przerwach można stosować ćw. oddechowe lub masaż kończyn

• Ćwiczymy jedną grupę mięśni- co najmniej 15 minut

• Ćwiczenia indywidualne- działanie miejscowe (3 w skali Lovetta) lub grupowe (zespołowe) w grupach dyspanseryjnych (grupy ludzi z tym tymi samymi schorzeniami)

• Formy uatrakcyjnienia (np. zabawa, element współzawodnictwa, przybory)

• Częsty błąd- zastępowanie pracy mięśni ćwiczonych (osłabionych) pracą mięśni wspomagających, tzw. substytucja. Świadczy to, że ćwiczenie jest za trudne, za długo trwa lub za duże jest tempo jego wykonywania

14

---