ĆWICZENIA CZYNNO-BIERNE
Głównym celem stosowania ćwiczeń czynno-biernych, jest zniesienie patologicznego napięcia mięśni, które może być spowodowane: unieruchomieniem w opatrunku gipsowym lub za pomocą wyciągów, po rekonstrukcyjnych zabiegach chirurgicznych (głównie w obszarach narządu ruchu), ale także np. po mastektomii, wskazaniem jest także demineralizacja kości, ale przede wszystkim ból. Ćwiczenia te, nie są stosowane przy wzmożonym napięciu mięśniowym spowodowanych patologiami w OUN.
Według skali Lovetta, do ćwiczeń czynno-biernych kwalifikuje się , gdy siła mięśniowa jest na poziomie 1, lecz nierzadko także wtedy gdy siła jest na wyższym poziomie, a czynny ruch ograniczony jest przez ból.
Ruch w tego typu ćwiczeniach prowadzony jest biernie przez terapeutę, a rolą pacjenta jest czynne rozluźnianie mięśni, przez co także zmniejszony zostaje docisk na powierzchnie stawowe i zniwelowane zostaje tzw. „błędne koło bólu”, które powstaje na zasadzie reakcji zwrotnej
Pozycje wyjściowe do ćwiczeń czynno – biernych są takie jak w trakcie testowania siły zespołów mięśniowych w stopniu 0 i 1. Chwyt ćwiczonej części ciała (kończyny) musi być wygodny i bezpieczny, zapewniający stabilizację tak by ruch następował tylko w stawie mobilizowanym, by nie był przenoszony na sąsiednie stawy.
Ruch prowadzony jest przez terapeutę w niepełnym zakresie - do granicy bólu, którą stopniowo można przekraczać , kierując się subiektywnymi odczuciami pacjenta i jego tolerancji bólu.
Ćwiczenia powinny być wykonywane w bardzo wolnym tempie , by umożliwić pacjentowi skoncentrowanie się na czynnym rozluźnianiu mięśni.
Liczba powtórzeń ćwiczenia: 3 do 5 w serii, jedna seria to 10 do 15 powtórzeń, 2-3 minutowe przerwy między seriami , w których należy zadbać o rozluźnienie mięśni (masaż), lub ćwiczenia czynne oporowe w obrębie sąsiedniego stawu. Ćwiczenia czynno- bierne należy wspomagać zabiegami fizykoterapeutycznymi, które obniżają napięcie mięśniowe, lub/i przeciwbólowymi środami farmakologicznymi.
ĆWICZENIA CZYNNE WOLNE
Wskazaniem do stosowania ćwiczeń czynnych wolnych jest osłabienie siły mięśniowej, ograniczenia w zakresie ruchomości, wzmożone spoczynkowe napięcie mięśni, zaburzenia koordynacji nerwowo-mięśniowej, niedostateczne ukrwienie i odżywienie tkanek.
Ćwiczenia te z powodzeniem mogą być stosowane u osób w wieku geriatrycznym, gdyż nie są dużym obciążeniem wysiłkowym dla pacjenta.
Zgodnie ze sala testów Lovetta, do ćwiczeń czynnych wolnych kwalifikuje się mięśnie i grupy mięśniowe o sile na 3. Czyli te, których potencjał siłowy umożliwia wykonanie ruchu czynnego w pełnym zakresie i pokonanie masy kończyny (części ciała), bez dodatkowego oporu.
Ruch w ćwiczeniach czynnych wolnych wykonywany jest samodzielnie przez pacjenta, w pozycjach jak do testowania siły mięśniowej na 3. Przy ruchach prostych jednoosiowych i jednopłaszczyznowych, pozycja wyjściowa pacjenta powinna być prostopadła do podłoża. Tempo ćwiczeń powinno byś dostosowane do możliwości pacjenta i w taki sposób by nie zaburzać rytmu i płynności ćwiczeń, chyba, że celem ćwiczeń jest poprawa koordynacji nerwowo-mięśniowej, wtedy można zwiększyć tempo ćwiczeń jednocześnie przechodzić od ruchów prostych do bardziej złożonych.
Przeciwwskazaniem zarówno do ćwiczeń czynno-biernych jak i czynnych wolnych są:
Stany zapalne w obrębie stawów
Stany pourazowe z niepełnym zrostem
Stany po urazach stawowych i sródstawowych
Stany wymagające unieruchomienia
Świeże rany i blizny