Pojęcie wychowania i jego cechy

WYCHOWANIE

• Szerokie rozumienie: rozwój umysłowy i uczuciowy jednostki, motywacja i konkretne działania, rozwój osobowości pod względem wszystkich jej cech.

• W węższym znaczeniu: kształtowanie charakteru jednostki ,, w którym - zgodnie z przekonaniem Bogdana Nawroczyńskiego - stała, silna, samodzielna, przedsiębiorcza i praktyczna jest wola jest skierowana na cele wartościowe, w tym przede wszystkim cele moralne."

Uproszczone rozumienie wychowania to:

• celowe sterowanie procesem uczenia się człowieka;

• oddziaływanie na wszechstronny rozwój osobowości;

• działanie wywierające na człowieka określony wpływ;

• zjawisko przenikające całe życie społeczne;

• dorastanie do zadań;

• kierowanie rozwojem itp.

Stefan Kunowski wyróżnił kryterium ze względu na dominujące w wychowaniu cechy:

• definicje prakseologiczne, według których wychowanie jest równoznaczne z oddziaływaniem wychowawców na wychowanków;

• definicje ewolucyjne, upatrujące w wychowaniu proces samo-rzutnego rozwoju wychowanka, w tym szczególnie w wyniku nabywanego przez niego doświadczenia;

• definicje sytuacyjne, doceniające uwarunkowania środowiskowe w procesie wychowania łącznie z tak zwanymi sytuacjami wychowawczymi;

• definicje adaptacyjne, podkreślające mniej lub bardziej wymierne efekty wychowania, których wyraźnym przejawem jest przystosowanie wychowanka do słusznych wymagań i oczekiwań społecznych.

4 sposoby rozumienia pojęcia wychowania ze względu na stopień i charakter intencjonalności objętych nim oddziaływań:

• kształtowanie tak zwanych cech kierunkowych;

• świadome i celowe kształtowanie osobowości wycho-wanka zgodne z przyjętym ideałem;

• świadome i celowe wywieranie wpływu na drugiego człowieka;

• oddziaływanie na człowieka łącznie z socjalizacją i in-kulturacją.

WYCHOWANIE A SOCJALIZACJA I INKULTURACJA

Żadne wychowanie niezależnie od tego w jakim stopniu jest poprawne czy skuteczne nie jest jedynym czynnikiem, które warunkuje wielostronny rozwój zarówno dzieci jak i młodzieży. Z wychowaniem łączą się zawsze dwa procesy takie jak socjalizacja i inkulturacja. Podobnie jak wychowanie nie ma jednej definicji tak samo i te procesy nie posiadają jednej właściwej sobie definicji. To co jedni nazywają socjalizacją inni określają terminem inkulturacja. Warto bliżej przyjrzeć się tym dwóm terminom.

Socjalizacja

Pojęcie socjalizacja do literatury naukowej wprowadził Emil Durkheim- francuski filozof, socjolog i pedagog w 1910 roku.

Szerokie rozumienie socjalizacji

Obejmuje:

- kształtowanie osobowości społecznej

- nabywanie społecznej dojrzałości czy kompetencji społecznych

-wchodzenie w kulturę tj. akulturacja

Definicja Stanisława Kowalskiego- to wchodzenie jednostki w kulturę i kształtowanie się jej osobowości społecznej . Są to dwa aspekty tego samego procesu , zaczynającego się u małego dziecka od przyswajania sobie zachowań zgodnych z elementarnymi wymogami kultury i tworzenia odpowiadających im postaw osobowości

W obydwu przypadkach mamy do czynienia ze spontanicznym (niezamierzonym) przystosowaniem się społecznym i kulturowym czyli włączeniem się jednostki w życie społeczne zgodne z teorią dziedziczenia społecznego.

Węższe ujęcie

Socjalizacja to wpływ życia społecznego czy po prostu proces oddziaływania społecznego na jednostkę, a jednocześnie skutek tego wpływu w postaci zachodzących w niej zmian także w sferze osobowości. W wyniku socjalizacji dzieci mają stać się pełnowartościowymi członkami społeczeństwa. Na proces socjalizacji wpływ ma rodzina szkoła rówieśnicy.

Wpływ socjalizacji

Socjalizacja przynosi trwałe korzyści- zwłaszcza dzieciom i młodzieży - dzięki wytworzeniu się między nimi a ich opiekunami więzi społeczno- emocjonalnej zwanej w psychologii przywiązaniem.

Kennell zdefiniował ją jako unikalną, specyficzną, relację emocjonalną miedzy dwojgiem ludzi trwającą w czasie i przestrzeni.

Warto również pamiętać, że wywieranie przez środowisko wpływu na jednostkę odbywa się nie tylko w sposób bezpośredni czyli poprzez oddziaływania zewnętrzne lecz także w sposób pośredni , czyli jednocześnie z osobistym zaangażowaniem we własny rozwój, poddawany wpływom środowiskowym. Jednostka może mniej lub bardziej świadomie ulegać wpływom środowiska albo celowo się im przeciwstawiać.

Fazy socjalizacji

I faza najwcześniejsza przypada na okres od urodzenia do 2-3 r. ż. Dziecka nazywana fazą przygotowawczą lub stadium presocjalizacji. To okres w którym podstawowym środowiskiem pod wpływem którego pozostaje dziecko jest rodzina.

II faza przypada na wiek przedszkolny . to pierwsza faza socjalizacji właściwej. Wpływ na socjalizację ma tu środowisko rówieśnicze

III faza wpływy rozciągają się także na szkołę.

W kolejnych fazach zwiększa się krąg socjalizujących środowisk, co prawdopodobnie odbywa się kosztem rodziny. Ale ona nadal nie przestaje odgrywać znaczącej roli w procesie socjalizacji.

Inkulturyzacja

Po raz pierwszy pojęciem inkulturacji posłużył się amerykański antropolog kultury Herskovits.

• Przejmowanie przez człowieka dziedzictwa kulturowego poprzednich pokoleń. Można powiedzieć że inkulturacja to proces uczenia się kultury lub wrastania w nią lub proces kulturowego przystosowania. Wskazuje na dostosowywanie się ludzi do kultury czyli całokształtu materialnego i duchowego dorobku ludzkości, przekazywanego z pokolenia na pokolenie.

Wpływom inkulturacji podlegają wszyscy w różnym stopniu. Odgrywa ona doniosłą rolę również w rozwoju osobowości. Proces inkulturacji odbywa się głównie za pomocą mowy, czyli słownego porozumiewania i tzw. Kulturowego modelowania. W porównaniu z socjalizacją jest pojęciem węższym . Zakłada się nawet, że jest jednym z głównych mechanizmów socjalizacji.

Co różni wychowanie od socjalizacji i inkulturacji?

Wychowanie różni się istotnie od socjalizacji i inkulturacji. Jest ono próbą świadomej i celowej interwencji w procesy socjalizacyjno- kulturowe. Jest procesem z góry przewidzianym zamierzonym zaplanowanym.

Socjalizacja i inkulturacja

Są pozbawione intencjalności w wywieraniu wpływu na dzieci, młodzież i dorosłych

Procesy bezdecyzyjne czy przez nikogo na ogół niekierowane niesterowane działają bez wiedzy i niezależnie od woli wychowawców czy wychowanków występują jako zjawiska współtowarzyszące wychowaniu nie są procesami oddziaływania celowego, ale ich wpływ na rozwój dzieci jest olbrzymi, często silniejszy od oddziaływań wychowawczych.

Podobieństwa: wszystkie mają na celu pomoc człowiekowi w dostosowaniu się do wymagań stawianych mu przez społeczeństwo i kulturę wprowadzanie go w życie społeczne i kulturalne , adaptacja do społeczeństwa i kultury , złożoność interakcyjność relatywność i długotrwałość.

WYCHOWANIE A OPIEKA

Wychowanie ma również ścisły związek z opieką.

Opieka- przez opiekę rozumie się najogólniej zaspokajanie pilnych potrzeb człowieka, któremu trudno byłoby samemu je zaspokoić lub który w ogóle jest pozbawiony takiej możliwości.

Opieka i wychowanie wydają się niezbędne zwłaszcza w życiu młodych ludzi.

Helena Radlińska- uważała że we wszystkich czynnościach opiekuńczych odbywa się akt wychowawczy. Skuteczne wychowanie jest pozbawione przesadnie interwencyjnego charakteru. Jest procesem wspomagania dzieci i młodzieży w ich naturalnym i spontanicznym rozwoju. Opieka natomiast jest przydatna szczególnie tam gdzie przejawiają się takie niekorzystne dla normalnego rozwoju człowieka zjawiska jak choroby zaburzenia psychofizyczne defekty organiczne złe przyzwyczajenia braki w sprawności i wykształceniu samotność. Może być sprawowana zarówno wobec dzieci i młodzieży jak i wobec dorosłych a więc jej zakres jest równie szeroki jak w wypadku wychowania. Wychowaniu trudno było by się obyć bez opieki. Ona zapewnia niezbędne warunki dla prawidłowego przebiegu procesu wychowania.

Albin Kelm opiekę towarzyszącą wychowaniu utożsamia z działaniem podejmowanym w celu pokonania przeszkód które utrudniają normalny przebieg procesu wychowawczego oraz z zamiarem przygotowania wychowanków do radzenia sobie w sytuacjach zagrożenia.

Różnice między wychowaniem i opieką

Przedstawione powiązania wychowania z opieką i opieki z wychowaniem mogą sugerować że nie ma między nimi istotnych różnic. Jednak stanowią one dwie odrębne dziedziny działalności ludzkiej.

Opieka w przeciwieństwie do wychowania jak podkreśla Zdzisław Dąbrowski:

- jest działalnością pierwotną zarówno w filogenetycznym i ontogenetycznym rozwoju człowieka o czym łatwo się przekonać w okresie jego niemowlęctwa kiedy dominuje ona wyraźnie nad wychowaniem

-zapewnia ciągłość istnienia gatunku ludzkiego jako wartości fundamentalnej dla życia w ogóle podczas gdy w wychowaniu zabiega się głównie o zachowanie i przekazywanie szeroko rozumianego dziedzictwa kulturowego poprzednich pokoleń

-na ogół stanowi niemal wyłączną treść działalności opiekuńczej podejmowanej np. wobec dzieci młodzieży i dorosłych upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim a także wobec osób nieuleczalnie chorych lub będących ofiarami sił żywiołowych

Różne są też wartości leżące u podstaw szeroko rozumianej opieki lub wychowania (za Dąbrowskim)

Wartości leżące u podstaw opieki

Wartości leżące u podstaw wychowania

-wynikają przede wszystkim z biopsychicznej natury człowieka -zawierają się głównie w realnej osobie i egzystencji podopiecznego -mają charakter pierwotny i fundamentalny (zachowanie życia zdrowia rozwój możliwości itd.) -mają wszelkie cechy konieczności i niezbywalności życiowej dzięki czemu stają się najczęściej wartościami moralnymi -najczęściej mają charakter trwały ponadczasowy nie ulegają ideologiom systemom społeczno- politycznym -są przede wszystkim przedmiotami potrzeb składnikami ,,posiadania” ,,żeby mieć”

-mają rodowód społeczno - kulturowy -mieszczą się w postulowanym modelu wychowania - są ze swej jednostkowej skali i w stosunku do wartości opieki wtórne i relatywne -mieszczą się w sferze pożądanych i postulowanych stanów rzeczy bez których realizacji człowiek może ,,jakoś” żyć -są w dużej mierze zmienne i przemijające kształtuje je czas ideologia warunki społeczno-polityczne -dla wychowania zaś najważniejsze są składniki bytu osobowego ,,żeby być”

Wartości źródłem wychowania

• Brak zgodności co do jednoznacznego zrozumienia pojęcia „wartości” na gruncie teorii wychowania, wszystko zależy od dyscypliny naukowej: socjologii, psychologii, antropologii

• W filozofii „wartość” - wszystko co cenne, godne pożądania, co stanowi cel ludzkich dążeń

• W psychologii „wartość” - zainteresowanie jakim obdarza się jakiś przedmiot< lub >szacunek jakim darzy się jakąś osobę

• W socjologii „wartość” - dowolny przedmiot materialny lub idealny, ideę lub instytucję, przedmiot rzeczywisty lub wyimaginowany, w stosunku do którego jednostki lub zbiorowości przyjmują postawę szacunku, przypisując mu ważną rolę w swoim życiu, a dążenie do jego osiągnięcia odczuwają jako przymus

• Najczęściej przez wartość rozumie się jako samo dobro - identyfikuje się z przedmiotem oceny uznawanym za dobro samym w sobie.

Wartości wyrażają to co powinno i czego pragniemy, wpisują w rzeczywistość pewien „sens ostateczny, ukazują to co naprawdę istotne i do czego warto dążyć. Są filarami, na których opiera się życie społeczne, wspólnotowe czy osobiste.

• Wartości mają zabarwienie również negatywne (wg Maxa Schelera).

• Wartością nazywamy to co nam się podoba jak również to co nam się nie podoba, co nie budzi w nas głębszego zainteresowania.

Dwa podzbiory wartości

*pozytywne, np. dobro, prawda

* negatywne, np. zło, fałsz

• W pedagogice kładziony jest nacisk na pozytywne wartości - stanowią podstawę podejmowania decyzji i dokonywania trafnych wyborów w sprawach moralnych - wartości uniwersalne i ponadczasowe, zwane wartościami podstawowymi

• Należy zwrócić uwagę na różnice między teorią a praktyką - jedno to wiedzieć jak się zachowywać a drugie to umieć dostosować się do do tych wartości, postępować zgodnie z nimi

• Pedagog musi zwracać uwagę na to aby dzieci i młodzież potrafiły postępować zgodnie z wartościami podstawowymi, moralnymi.

• Dwie przeciwstawne teorie teorii wartości, dwa sposoby istnienia wartości:

* obiektywistyczna - wartości są traktowane jako jako właściwość przedmiotów istniejących niezależnie od tego, jak ludzie je oceniają. Mają charakter absolutny i powszechnie obowiązujący. Niezależnie od wewnętrznej treści przeżyć człowieka - jego pragnień, przeżyć, uczuć. Przykładem jest piękno, dobro, prawda.

Wartości są obiektywne - niezależnie od tego czy nam się podobają czy nie, czy je preferujemy czyje odrzucamy.

Zakłada trwałość, stałość, niezmienność wartości, z punktu moralnego, wychowawczego jest to niemożliwe. Wartości nie są na wzór, schemat życia realnego lecz idealnego.

* subiektywistyczna - wartości są właściwościami ukonstytuowanymi przez człowieka w zależności od jego potrzeb, pragnień. Są wytworem ocen i czymś wtórnym wobec aktów świadomości.

Wszystkie wartości są subiektywne, rezultatem subiektywnych doznań, subiektywne zjawisko świadomości ludzkiej.

• Obecnie przyjmuje się, że wszystkie wartości są obiektywno - subiektywne. Wartość ma w sobie coś istniejącego niezależnie od osoby oceniającej i coś przez nią zdeterminowanego.

Takie rozumienie zgodne jest z teorią zwaną relacjonizmem - wartości istnieją obiektywnie w przedmiotach, ale są ujawniane tylko wtedy, gdy pozostają w relacji do podmiotu ludzkiego - warunkiem koniecznym do zaistnienia jest nie tylko realna właściwość przedmiotu, ale także stosunek do niej podmiotu ją oceniającego.

KLASYFIKACJE WARTOŚCI

> Klasyfikacja wartości w ujęciu Sprangera:

1) wartości teoretyczne, reprezentatywne dla ludzi, którzy najbardziej cenią odkrywanie prawdy, jaką daje nauka;

2) wartości ekonomiczne, charakterystyczne dla ludzi ceniących najwyżej dobra materialne;

3) wartości estetyczno - artystyczne, bliskie ludziom ceniącym najbar­dziej przeżycia piękna i harmonii;

4) wartości społeczne, za którymi opowiadają się ludzie ceniący najwyżej bezinteresowne działania na rzecz innych;

5) wartości polityczne, reprezentowane przez tych, którzy cenią najwy­żej władzę i wpływy;

6) wartości religijne, charakterystyczne dla ludzi ceniących najbardziej prawdy, których źródłem jest religia (wiara w Boga).

> Klasyfikacja wartości w ujęciu M. Rokeacha

Wyodrębnił on wartości ostateczne, odnoszące się do najważniejszych celów w życiu ludzkim, i wartości instrumentalne, dotyczące najogól­niejszych sposobów postępowania. Tworzą one dwie odmienne grupy wartości. Każdej z tych grup podporządkowuje się osiemnaście róż­nych wartości. Pierwsza grupa wskazuje na cele, które ludzie czynią przedmiotem swych dążeń, druga natomiast odnosi się do sposobów Postępowania i cech osobowości, dzięki którym cele te dają się zreali­zować.

Do wartości ostatecznych (finalnych) M. Rokeach zaliczył następujące wartości ostateczne:

1) bezpieczeństwo narodowe (zabezpieczenie przed napaścią),  

2) bezpieczeństwo rodziny (troska o najbliższych),

3) dojrzałą miłość (bliskość seksualna i duchowa),

4) dostatnie życie (dobrobyt),

5) mądrość (dojrzałe rozumienie życia),

6) poczucie dokonania (wniesienie trwałego wkładu),

7) poczucie własnej godności (samopoważanie),

8) pokój na świecie (świat wolny od wojny i konfliktu),

9) prawdziwą przyjaźń (bliskie koleżeństwo),

10) przyjemność (miłe uczucia, brak nadmiernego pośpiechu),

11) równowagę wewnętrzną (brak konfliktów wewnętrznych),

12) równość (braterstwo, jednakowe szansę dla wszystkich),

13) szczęście (radość, zadowolenie),

14) świat piękna (piękno natury i sztuki),

15) uznanie społeczne (poważanie, podziw),

16) wolność (niezależność osobista, wolność wyboru),

17) zbawienie (zbawienie duszy, życie wieczne),

18. życie pełne wrażeń (podniecające, aktywne)

Za wartości instrumentalne Rokeach uznał:

2. ambicję,

3. szerokość horyzontów intelektualnych,

4. zdolności,

5. urok, czar osobisty,

6. czystość,

7. odwagę,

8. umiejętność przebaczania,

9. opiekuńczość,

10. uczciwość,

11. twórczą wyobraźnię,

12. niezależność,

13. intelektualizm,

14. logiczność,

15. miłość, wrażliwość,

16. posłuszeństwo,

17. grzeczność,

18. odpowiedzialność,

19. samokontrolę

>Klasyfikacja wartości w ujęciu Homplewicza

• Próby ustalenia religijnie zorientowanej hierarchii wartości wychowania

• Wyróżnił „transcendentne" i „naturalne" wartości wychowania, które podporządkował Wartości Nadrzędnej, jaką jest Bóg,

• Bóg „celem i uzasadnieniem człowieczego życia, wszelkich jego dążeń ku doskonałości"

Transcendentne wartości wychowania: powszechny nakaz czynienia dobra i unikania czynienia zła, postawą wiary, nadziei i miłości oraz ideę dziecięctwa Bożego i łączności z Bogiem.

Uosobienie wewnętrznych wartości etycznych wychowania, odnoszących się do wartości związanych z osobowością danego człowieka, z wszechstronnym jego rozwojem oraz jego postawą i czynami: miłość, dobroć, życzliwość,serdeczność, wdzięczność, ufność, rozwaga, mądrość, dzielność, roztropność, sumienność, hojność, wspaniałomyślność, odwaga, cierpliwość, konsekwencja, stałość, pokora, uczciwość i altruizm

Naturalne wartości wychowania, oparte na humanizmie: szacunek dla człowieka, godność człowieka, dojrzałość intelektualna i emocjonalna oraz tolerancja

Wyróżnia społeczne wartości etyczne wychowania, które przyporządkowuje szczególnie wartościom naturalnym. Skupiają się one zwłaszcza wokół wartości związanych z rodziną i różnego rodzaju umiejętnościami, takimi jak: wychowanie, nauczanie, kształcenie, umiejętności dydaktyczne, dawanie dobrego przykładu, kontaktowość, utrzymywanie więzów, przyjaźń, koleżeństwo, solidarność, pomoc, służba, fachowość,powołanie, braterstwo, opieka.

• W etyce religijnie zorientowanej, Naczelna Wartość, jaką stanowi Bóg, będzie [...] swoiście prześwietlała wszelkie inne transcendentne i naturalne, we­wnętrzne i społeczne wartości wychowania". W etyce świeckiej nato­miast naczelną wartością wychowania jest sam człowiek (jego dobro, doskonałość).

>Klasyfikacja wartości w ujęciu R. Jedlińskiego:

Wyróżnia następujące wartości:

1.Transcendentne (Bóg, świętość, wiara,zbawienie).

2. Uniwersalne (dobro, prawda).

3. Estetyczne (piękno).

4. Poznawcze (wiedza, mądrość,refleksyjność).

5. Moralne (bohaterstwo, godność, honor, miłość, przyjaźń, odpowie­dzialność, sprawiedliwość, skromność, szczerość, uczciwość, wier­ność).

6. Społeczne (demokracja, patriotyzm, praworządność, solidarność, to­lerancja, rodzina).

7. Witalne (siła, zdrowie, życie).

8 Pragmatyczne (praca, spryt, talent, zaradność).

9. Prestiżowe (kariera, sława, władza, majątek, pieniądze).

10. Hedonistyczne (radość, seks, zabawa).

PRYMAT WARTOŚCI NAD NAD CELAMI WYCHOWANIA - Dawanie pierwszeństwa wartościom moralnym

• Jakie wartości powinny mieć pierwszeństwo w stanowieniu celów wychowawczych? Wymaga to opowiedzenia się za określoną hierarchią wartości - trudne do pogodzenia z wychowawczego punktu widzenia wartości materialnych przy bagatelizowaniu duchowych ALE konsumpcyjny styl życia obecnie chociaż moralne ubogacanie jednostki też jest ważne

• Trzeba przywiązywać dużą wagę do wartości moralnych w toku wychowania aby uchronić dzieci oraz młodzież przed nihilizmem czy chaosem moralnym

• Często pojawiają się konfliktowe sytuacje jeśli chodzi o właściwy wybór preferowanych wartości. W takich wypadkach pomocne są wartości estetyczne czy poznawcze.

• Można więc uznać, że wartości moralne stanowią postawę zasadności celów wychowania.

Wartości leżące u podstaw wychowania:

-posiadają rozwód społeczno kulturowy

-mieszczą się w postulowanym modelu wychowania

-są ze swej jednostki skali i w stosunku do wartości opieki wtórne i relatywne

-mieszczą się w sferze pożądanych i postulowanych stanu rzeczy

-są w dużej mierze zmienne i przemijające , kształtuje je czas , ideologia, warunki społeczne , polityczne

-dla wychowania najważniejsze są składniki bytu osobowego

Rola wartości wychowania

Zgodnie z rozumieniem wychowania nie musi mieć ono charakteru wyraźnie interwencyjnego, przykładem takiego podejścia wychowawczego może być opracowana przez Rucińskiego

koncepcja wychowania jako wprowadzenie do życia wartościowego według niej wychowanie jest nie tyle kształtowaniem wartościowej osobowości ile wprowadzeniem dzieci i młodzieży w wartościowy sposób życia, innymi słowy jest nim aktywizowanie ich w świadomej aktywności której kierunek nie jest narzucany ani świadomie wytyczany przez wychowawcę. Zadaniem wychowawcy jest w szczególności organizowanie wartościowego życia wychowanków w warunkach współdziałania i współpracy z nimi. Unika się dzięki temu narzucania dzieciom i młodzieży sposobu życia. według ustalonych z góry wzorów postepowania umożliwia się jedynie ich poznawanie oraz pomaga w zdobywaniu wiedzy o świecie i o sobie samym w dostrzeganiu własnych możliwości rozwojowych. nie wskazane jest ponadto nadmierne przekazywanie wiedzy gotowej i sugerowanie arbitralnych rozstrzygnięć w procesie wychowania.

Podkreśla się iż o efektywności wychowania (także kształcenia,) decyduje nie ilość i jakość przekazywanej wiedzy lecz przyswojenie przez wychowanka sposobu rozumienia wiedzy i wartości oraz wprowadzenie go w rozumienie problemów poznawczych i pobudzenie do refleksji wokół własnych problemów życiowych. Umożliwieniem mu samorealizowania się i świadomego kreowania własnej przyszłości.

Dwa podejścia w pracy wychowawczej z dziećmi i młodzieżą:

1. oddziaływanie dyrektywne, nastawione na dokonywanie uprzednio zaprojektowanych zmian w ich rozwoju.

2. wspomaganiu wychowanków w kierowaniu własnym rozwojem, co nie oznacza bynajmniej iż wychowawca nie zdaje sobie sprawy z celów wychowawczych jakie zamierza realizować

Prymat wartości nad celami wychowania

Uprawomocnienie celów wychowania przez wartości

Psychospołeczne warunki skutecznego wychowania

• Podmiotowe traktowanie- poszanowanie prawa do własnej podmiotowości, czyli niezależności (autonomii) i odrębności (niepowtarzalność).

• Podmiotowe traktowania daje prawo do bycia:

Niezależnym,

Aktywnym,

Samodzielnym

a także Uszanowanie w każdym z dzieci osoby ludzkiej

• przedmiotowe (instrumentalne) traktowanie-polega na traktowaniu wychowanków wyłącznie jako rodzaj tworzywa wymagającego przetworzenia

Trzy podstawowe postawy nauczycieli i wychowawców w celu usprawnienia i unowocześnienia pracy wychowawczej:

• Akceptacja- uznania ich takimi jakimi są naprawdę bez stawiania specjalnych warunków.

• rozumienie empatyczne- zachowanie drugiego człowieka można jedynie poprzez widzenie świata zewnętrznego jego własnymi oczami. Dopomaga w tym rozumienie empatyczne polega na słuchaniu, intensywnym usiłowaniu wczuwania się w jego doznania, uczucia i myśli.(Życie chwilowe życiem tamtego człowieka)

• autentyzm- szczere wyrażanie swych uczuć i myśli, bez ukrywania ich za fasadą zachowań pozornych

• Pedagogika personalistyczna zaleca postrzeganie ucznia jako „osoby”, która w wyniku swej autonomii dominuje ponad wszystkim, istnieje dla siebie i w sobie. Zakłada, że człowiek (uczeń) jest istotą rozumną i wolną, zdolną do decydowania i ponoszenia odpowiedzialności za siebie

• Społeczność ludzka ma służyć człowiekowi, a nie on ma być niewolniczo podporządkowany społeczności.

Najbardziej popularne metody poznawania uczniów:

• Obserwacja- jest to gromadzenie informacji polegające na rejestrowaniu zachowania osoby obserwowanej.

• Badania ankietowe-uczniowie otrzymują zestaw pytań, na które udzielają odpowiedzi

• Wywiad

• Badanie socjometryczne- polega na zadaniu wszystkim członkom

danej grupy specjalnie skonstruowanych pytań ujawniających, z jakimi członkami grupy osoba badana najbardziej chciałaby przebywać (lub nie) w określonych sytuacjach społecznych sprecyzowanych w pytaniach. W odpowiedzi osoba badana ma podać osoby, z którymi najbardziej chciałaby wejść w kontakt w sytuacji określonej w pytaniu.

• praca nad sobą- Jest to świadome i celowe kierowanie własnym rozwojem, czyli sterowanie swoimi myślami i uczuciami, a nie tylko zachowaniami

TECHNIKI PRACY NAD SOBĄ:

1.Trening autogenny

Wywoływanie określonych doznań, związanych z rozluźnieniem mięśni i

naczyń krwionośnych oraz równomiernym oddychaniu i stwarzaniu „pustki myślowej”.

2.Trening relaksacji progresywnej

Polega na rozluźnieniu mięśni i regulowaniu napięcia mięśniowego.

Bywa stosowany stopniowo tj. najpierw zmniejszanie napięcia

określonej grupy mięśni, ich napinania i rozluźniania, a późnej dopiero

uwzględnia się inne grupy mięśni.

3.Techniki autosugestii

Próba poddawania się własnym i w miarę realistycznym sugestiom.

Wielokrotne powtarzanie w myślach, mowie lub piśmie odpowiednio

dobranej afirmacji, przez którą rozumie się ”pozytywne stwierdzenie, że coś

jest takie, jakie chcielibyśmy, żeby było”.

4.Techniki wizualizacji

Polegają na świadomym i aktywnym sterowaniu własną wyobraźnią w

celach terapeutycznych.

Umyślne przywołanie w wyobraźni tego co chcemy widzieć

5.Podejście aforystyczne

Szukanie inspiracji własnych zachowań w określonych aforyzmach.

1.Okazuj uczniom szczere zainteresowanie

2.Uśmiechaj się

6.Techniki medytacyjne(JOGA)

GROMADZENIE INF. ZWROTNYCH

Dzięki informacjom zwrotnym nauczyciele dowiadują się, jak są odbierani przez inne osoby,czy one rozumieją ich wypowiedzi i zgadzają się z nimi, co sądzą o nich i czego oczekują

GROMADZENIE WTÓRNYCH INFORMACJI ZWROTNYCH ZA POMOCĄ:

• Pytań otwartych

• Metodą uzupełnienia niedokończonych zdań

• Pytań zamkniętych

• Skal numerycznych

• Listy 12 twierdzeń- Ustosunkowanie się ucznia do danego twierdzenia w skali 5-stopniowej

Skala przymiotnikowa:

1. Zawsze(+)(+)

2. Często(+)

3. Rzadko(0)

4. Bardzo rzadko(-)

5. Nigdy(-)(-)

STYLE KIEROWANIA WYCHOWAWCZEGO:

• Demokratyczny :

*Podmiotowe traktowanie dzieci i młodzieży

*Okazywanie życzliwości i zrozumienia

*Zdobywanie zaufania wychowanków

*Pozyskiwanie sympatii i przyjaźni

*Zachęcają do podejmowania inicjatywy. Dyskutują o pomysłach i sposobach realizacji.

*Udzielają gruntownych informacji na interesujące wychowanków tematy również osobiste.

*Wspólnie wykonują zadania stając się członkiem kilkuosobowego zespołu

• Autokratyczny

*Nauczyciel ma obowiązek przejąć odpowiedzialność za zachowanie wychowanków.

*Nagroda i kara jako sposoby oddziaływań wychowawczych.

*Wychowawca określa kto z kim może się bawić i pracować.

*Wychowawca jest skłonny do nadmiernej kontroli

• Liberalny

*Możliwie szeroki sposób swobodnego działania dzieciom i młodzieży.

*Brak zachęcania, kierowania działaniami podopiecznych

*Wychowawca zobowiązany jest do zapewnienia materiałów w celu wykonania zadań

*Doradztwo w wykonaniu zadania tylko na wyraźną prośbę dzieci i młodzieży

*Nauczyciel jest zwolniony z odpowiedzialności za zachowanie uczniów.

*Wychowawca zachowuje się biernie.

Co przemawia za unowocześnieniem kształcenia pedagogicznego?

• Dominacja metod podających(-)-Przyswajanie przez studenta wiedzy pedagogicznej za pomocą głównie metod podających, a co za tym idzie na bezkrytycznym jej zapamiętywaniu i późniejszym egzekwowaniu

• Rutynowe prowadzenie zajęć

• Spekulatywne dywagacje-naucza się bez nawiązania do konkretnych doświadczeń

• Przekazywanie wiarygodnej wiedzy(+)

• Otwarcie się na dorobek nauk pokrewnych m.in.. psychologii, socjologii, filozofii, etyce, biologii.

• Wiedza poparta konkretnymi przykładami

• Ukazywanie wartości naukowej przekazywanej wiedzy

• Umiejętność posługiwania się technikami wychowawczymi m.in. „burzą mózgów”, swobodną ekspresją plastyczną, muzykoterapią

CELE WYCHOWANIA

• Ogólne uwagi o celach wychowania - co to jest?

1. Stan osiągany w wyniku oddziaływań wychowawczych. Celami takimi są standardy (normy)
   wychowawcze, wskazujące na pożądanie społeczne i moralne zachowania i postawy oraz
   osobowości wychowanków.

2. Zmiany dotyczą zarówno zmian o charakterze poznawczo-instrumentalnym jak i
   motywacyjno- emocjonalnym.

3. Równoznaczne z powszechnymi wartościami i normami zwłaszcza moralnymi.

Postać zwerbalizowana
1. Wychowanie instytucjonalne (szkoła i placówki opiekuńczo - wychowawcze)
2. Cele formalne ( instytucjonalne )
Postać niezwerbalizowana
1. Naturalne środowisko wychowawcze - w rodzinie
2. Cele nieformalne ( własne)

• Klasyfikacja Celów wychowania
1. Cele kreatywne - wywoła nowe zainteresowanie, nowe przekonanie.
2. Cele optymalizujące - zwiększy wrażliwość, zaangażowanie
3. Cele minimalizacyjne - osłabia agresję, nadmierną wrażliwość
4. Cele korekcyjne - zmienia postawę przekonania

• Rodzaje norm moralnych

1. W obronie biologicznego istnienia
2. W obronie godności
3. W obronie niezależności
4. W obronie prywatności
5. Potrzebie zaufania „nie kradnij” „nie kłam”
6. Strzegącego sprawiedliwości
7. Wobec konfliktów społecznych

• Czego dotyczą cele wychowania?
1. Wszechstronnego rozwoju, dojrzałego w pełni człowieka
2. Osobowości wysoko rozwiniętej
3. Osobowości harmonijnej
4. Jedności człowieka
5. Przygotowania człowieka do zaangażowanego uczestnictwa społecznego
6. Twórczego wykonywania pracy zawodowej i aktywnego udziału w życiu kulturalnym, lub
człowieka ideowego zaangażowanego uspołecznionego i bogobojnego

• Naczelne cele wychowania
Heliodor Muszyński odnosi cele wychowania do postaw, jakie zaleca się kształtować
u dzieci i młodzieży.

Postawy te są uszczegółowieniem 4 naczelnych celów wychowania, w zakresie:

a) Stosunku do świata wartości
b) Społeczeństwa
c) Drugiego człowieka
d) Samego siebie

• Czemu służą cele wychowania?
1) Przede wszystkim cele wychowania powinny sprzyjać rozwijaniu pozytywnych postaw wobec własnej egzystencji ludzi i świata czyli powinny znajdować większy sens w swoim życiu.
2) Cele wychowania pozwalają przetrwać wartościom ogólnoludzkim; umożliwiają racjonalną organizację działalności wychowawczej oraz chronią przed nadmiernym rozbudowywaniem środków oddziaływań wychowawczych i ich przecenianiem.

• Cele wychowania w ujęciu W. Brezinki
1. Wychowanie w aspekcie rozwojowym ( biologicznym)- wspomaga dzieci i młodzieży w ich rozwoju fizycznym i psychicznym.
2. Wychowanie w aspekcie społecznym- naucza naśladowania konstruktywnych wzorów postępowania swoich wychowawców
3. Wychowanie w aspekcie kulturowym- umożliwi dzieciom i młodzieży przyswajanie materialnego i duchowego dorobku ludzkości.
4. Wychowanie w aspekcie religijnym- wprowadza dzieci i młodzież w życie wartościowe zapewniając poczucie bezpieczeństwa i znalezienie sensu z własnej egzystencji.

• Cele wychowania w rodzinie i szkole
1. Zaufanie do życia i świata- poczucie sensu własnej egzystencji
2. Kierowanie się instynktem samozachowawczym
3. Rozsądne rozumienie siebie samego i świata
4. Kultura serca w formacji wewnętrznej lub emocjonalnej człowieka
5. Samodyscyplina i samowychowanie

• Cele wychowania świata trzech nurtów moralności
1) Nurt mądrości życiowej - kładzie nacisk na konieczność przynoszenia ulgi w ludzkim cierpieniu a jego głównym celem jest asekurowanie się przed cierpieniem i nabywaniem umiejętności jego bezbolesnego znoszenia.
2) Nurt perfekcjonistyczny - przejawia się w trosce o własną doskonałość
3) Nurt społeczny - opowiada się za postawą w życiu człowieka różną zarówno od tej jaką się mu proponuje w nurcie mądrości życiowej.

• Cele wychowania godne preferencji
o Altruizm - zabieganie o dobro drugiego człowieka w sposób świadomy, bezinteresowny i dobrowolny
o Tolerancja - wyrozumiałość wobec ludzi o różnym wyznaniu religijnym światopoglądzie w sposobie myślenia i odczuwaniu, pochodzenia społecznego, stylu życia, rozwoju umysłowego, stanu zdrowia, wieku i płci.
o Poczuwanie odpowiedzialności głównie za własne czyny, dokonywane zgodnie z zobowiązującymi zasadami i normami moralnymi oraz własnym sumieniem.

• Warunki wiarygodności celów wychowania
1. Zgodność celów wychowania z wartościami uniwersalnymi i ponadczasowymi
2. Uwzględnianie celów nadrzędnych (odpowiedzialność, dobroduszność, prawdomówność) i
podrzędnych (Sprzątanie w pokoju, odrabianie lekcji)
3. Uwzględnianie celów krótko i długoterminowych
4. Uwzględnianie celów dostosowanych do sytuacji wychowawczej
5. Rezygnacja z nadmiernej ilości celów wychowania (dezorientacje)

Techniki oddziaływań wychowawczych

* uważa się za bliżej skonkretyzowane sposoby postępowania wychowawczego. Stanowią one uszczegółowienie metod wychowania, lecz różnią się od nich tym, że są zazwyczaj szczegółowym opisem określonego postępowania wychowawczego, niekiedy graniczącym nawet z przesadną dokładnością czy wręcz skrupulatnością.

Poddaje się je klasyfikacji ze względu na oddziaływania niewerbalne i werbalne, wywieranie wpływu dyrektywnego lub niedyrektywnego albo podejmowanie działalności wychowawczej w sposób indywidualny lub grupowy.

**Techniki wymiany opinii**

Na techniki wymiany opinii składają się takie techniki wychowania jak:

>Technika „burzy mózgów”, technika decyzji grupowej, technika sondażu opinii, technika swobodnej ekspresji słownej i technika kontaktów międzyludzkich. Technika burzy mózgów ▶ Ta technika umożliwia uczniom zgłaszanie własnych pomysłów dotyczących konkretnej sprawy. Odbywa się to w sposób całkowicie swobodny i nieskrępowany. Unika się jednak celowo uzasadniania czy komentowania przedstawionych pomysłów, dzięki czemu można zapobiec przedwczesnemu wycofaniu się z wypowiedzenia jakiegoś pomysłu, który nie mieści się w utartym schemacie.

▶ Technikę ,,burzy mózgów stworzył A.F Osborn i przebiega ona w 3 etapach:

1.Ustalanie i formułowanie problemu, jaki chce się rozwiązać (z reguły jest to jedno pytanie ogólne z którego później tworzy się 2-3 pytania szczegółowe) oraz zapoznanie osób, które biorą udział w „burzy mózgów” z obowiązującymi w niej zasadami (zwięzłe podawanie pomysłów, wypowiadanie wszystkiego, co przyjdzie w tym momencie do głowy, im więcej pomysłów, tym lepiej, nie ograniczać się do własnych pomysłów, ale modyfikować i rozwijać te podsunięte przez innych także). Przy zadawaniu pytań stosuje się takie spójniki: gdzie?. Dokąd?, dlaczego?, kiedy?, kto?, jak?

2. Zgłaszanie pomysłów na postawione pytanie ogólne i pytania szczegółowe (najczęściej ustnie).

3. Pozwala na krytyczną ocenę zgłaszanych pomysłów (najczęściej, dzień lub dwa po zgłoszeniu pomysłów, gdyż wtedy nasze mózgi są bardziej pomysłowe i kreatywne)

>Techniki decyzji grupowej

Jest to technika pomocna w przyswajaniu klasie określonych norm współżycia i współdziałania. Pomaga ona zwłaszcza w przezwyciężaniu sprzeczności (regulamin a normy społeczne, obowiązujące w nieformalnym nurcie życia). Ogranicza się w ten sposób przejawy nieprzystosowania społecznego dzieci i młodzieży. Chodzi tu przede wszystkim o: wzajemne uprzedzenia, spóźnianie się na zajęcia, przeszkadzanie w wprowadzeniu zajęć, nieporządek w klasie. Zmiany oczekuje się głównie w wyniku omawiania z nimi różnych aspektów zachowań nie przystosowawczych i powzięcia wspólnej decyzji w sprawie przestrzegania powszechnie uznawanych norm.

▶ Decyzje grupowe mogą być przeprowadzane z inicjatywy wychowanków, albo z inspiracji wychowawcy.

▶ Z inicjatywy wychowanków obejmuje następujące etapy:

▶ ustalenie nurtującego problemu, bez wzajemnego oskarżania się

▶ omawianie i dyskusja nad problemem, przede wszystkim przejawy, stopień nasilenia, przyczyny napotkanych trudności

▶ uświadomienie strat, jakie pociąga za sobą brak rozwiązania problemu

▶ zgłaszania propozycji z rozwiązaniem problemu

▶ uświadomienie sobie korzyści z rozwiązania problemu

▶ powzięcie wspólnej decyzji w sprawie konkretnych zachowań uczniów. Odbywa się to najczęściej w wyniku jawnego głosowanie poprzez podniesienie ręki

Uczniowie muszą zauważyć:

• czy powzięta decyzja znalazła swoje praktyczne odbicie

• zaistniała zmiana pociągnęła za sobą oczekiwane skutki

• każdy uczeń postępował zgodnie z podjętą decyzją - pożądane są dalsze zmiany

• wszyscy akceptują nowe zmiany i ulepszenia

Zaaranżowanie rozmów i dyskusji na temat zaproponowanych zmian. Zaleca się umożliwienie uczniom swobodnego wypowiadania się na ten temat (nauczyciel zabiera głos w dalszej kolejności)

>Technika sondażu opinii

Polega ona na próbie uprzystępnienia jednemu z uczniów tego, jak widzą go jego koledzy. Szczególną wagę przywiązuje się do pozytywnych opinii. W ten sposób zwiększa się poczucie własnej wartości i zdobycie nowych przyjaciół. Może to być opinia wyłącznie pozytywnych cech, ale też pozytywnych i negatywnych (u dzieci powyżej 12 lat). Etapy opinii pozytywnych i negatywnych (razem): - wyjaśnianie celu tej techniki i zapoznaniu z jej przebiegiem. Brak sankcji, dyskrecja, dobrowolność udziału, niemożność poniżania innych - sondaż ujemnych stron zachowania (ważne jest by negatywne były przez pozytywnymi) - sondaż cech pozytywnych (cechy powinny być bardziej rozbudowane niż negatywne) - sformułowanie wniosków końcowych przez nauczyciela i kilku najbardziej aktywnych uczestników (WNIOSKI: wyrażenie przynamniej jednej pozytywnej cech, z uzasadnieniem, zasygnalizowanie błędów i braków w postępowaniu danego ucznia, podkreślić potrzebę przyjaznego ustosunkowania się do opiniowanego ucznia i pomoc w samodoskonaleniu, zobowiązać kilka kolegów do pomocy w poprawie zachowania, wyrazić pełne zaufanie, że dziecko jest w stanie się poprawić samo)

Drugi rodzaj techniki sondażu to wyłącznie pozytywne opinie. Zalecany jest dzieciom społecznie nieprzystosowanym. Celowo się unika negatywnych cech, gdyż może to jeszcze bardziej spotęgować złe zachowanie dziecka opiniowanego. Po wygłoszeniu pozytywnych cech, zastanawia się nad pomocy nad złym zachowaniem (bez przypominania go).

Technika swobodnej ekspresji słownej

Polega ona na umożliwieniu dzieciom swobodnego wyrażania swych myśli i uczuć w formie utworu pisanego, a następnie na wspólnym omawianiu i doskonaleniu go. Technika ta jest rodzajem autoterapii na niedomagania własnego życia i umożliwia lepsze poznawanie uczniów. Jest także urozmaiceniem lekcji.

▶ ETAPY swobodnej ekspresji słownej:

1. Zachęcanie uczniów do samodzielnej twórczości w formie opowiadania czy wiersza i udostępnienie ich klasie. Zasugerowanie, że jest to na ocenę dodatkową, a nie napisanie nie będzie obciążone żadną sankcją.

2. Przygotowanie swobodnych tekstów na tematy całkowicie dowolne lub z podanym jakimś hasłem wychowawczym („Rodzina”,”Przyjaciel”)

3 . Wybór najciekawszych tekstów (podczas lekcji) W zespołach wybierają najlepsze teksty, prezentują je klasie, a nawybiera te, które będzie można omawiać na lekcji.

4. Poprawianie i uzupełnianie tekstów, które uznano za wyróżniające się pod jakimś względem.

5. Praktyczne wykorzystanie poprawionych i udoskonalonych tekstów, np. w formie udostępnienia ich innym klasom, czy w gazetce szkolnej.

Technika kontaktów międzyludzkich

Składa się na nią pewien zestaw ćwiczeń mających na celu: rozwijanie umiejętności uczniów w uważnym słuchaniu swych rozmówców, umożliwienie im nabycia doświadczeń w nawiązaniu bliskich kontaktów z innymi ludźmi i zapoznanie uczniów z zasadami poprawnego porozumiewania się oraz przyswajaniem im tych zasad.

******DRAMATYZACJA******

Techniki oparte na dramatyzacji: Odwołują się one do organizowania różnych akcji scenicznych wraz z dialogiem.

Technika socjodramatyczna Polega na wspólnym omawianiu problemów nurtujących młodzież zwałaszcza z tytułu jej przynależności do określonych grup i spontanicznym ich przedstawieniu w formie improwizowanej dramatyzacji. Spontanicznie ukazywane są panujące w grupie relacje, brak należytego współżycia i współdziałania, które utrudniają wykonywanie jakichś działań. Techniki socjodramatyczne wzbogacają wyobraźnię uczniów, przełamują schematy w ich myśleniu i sposobie patrzenia na różne aspekty życia ludzkiego, uatrakcyjnia monotonię współżycia i współdziałania w grupie, sprzyja lepszemu, wzajemnemu poznaniu się.

Najchętniej uczestniczy w niej młodzież od 12- 18 lat.

ETAPY:

1. Omawianie nurtujących młodzież problemów, ukazywanych na tle konkretnych przykładów z życia lub wyobraźni.

2. Spontaniczne udramatyzowanie sytuacji lub zdarzeń, związanych z problemem najbardziej dokuczliwym i możliwym do rozwiązania.

3. Ustosunkowanie się do zaimprowizowanych sytuacji czy zdarzeń. Odmiany tej techniki: - technika lustrzana -> odtwarzanie zdarzeń lub sytuacji odzwierciedlających interesujący młodzież problem - technika zamiany ról-> umożliwia komuś pokrzywdzonemu odegrać rolę tego, kto wyrządził mu krzywdę i odwrotnie

- technika postępowania na odległość-> przeprowadza się ją wtedy, gdy nie ma osoby, wobec której chce się zmienić nieprzychylną postawę grupy.

Technika gier dramatycznych Uwzględnia się tu problemy o szerszym znaczeniu społeczno- kulturowym. Np. zachowywania się uczniów poza szkoła, dotyczy spraw, z którymi mogą się spotkać w dalszym życiu. Jest to wg I. Wojnar „ swoiste przygotowanie do wielkiej gry życia” Przykładem stosowania techniki gier dramatycznych, oparte głównie na własnej wyobraźni i spontanicznej ekspresji, mogą być zachowania eg ustalonego uprzednio instruktażu, np. o następującej treści sytuacyjnej: - Idziemy, dźwigając worek ziemniaków na plecach. - Idziemy pod wiatr z balonami w ręce - Chodzimy boso po gorącym piasku na plaży Po improwizacji przewiduje się także rozmowę z dziećmi i młodzieżą na temat ich odczuć wobec odegranych ról i ewentualnych życiowych pouczeń

Technika dramy Jest to sposób organizowania procesu uczenia się, jak również sposób wielostronnego rozwijania osobowości dzieci. Przedmiotem zainteresowania jest tu przeżywanie nie tyle własnych problemów, co tych wymyślonych lub też zapożyczonych z literatury. Dzieci są wstanie wyobrazić sobie jakiś problem, a następnie jego rozwiązanie, dzięki czemu ta technika przyczynia się do zmiany ich zachowania i myślenia.

▶ „Rzeźba” jest to jeden ze sposobów dramy. Polega na tym, że uczestnicy w zespołach 2-osobowyh zamierają w bezruchu, gdy ekspresyjnie i komunikatywnie udaje się im wyrazić określone uczucie, postawę czy sytuację. Jedna osoba modeluje/ ustawia drugą.

▶ „Płaszcz eksperta” umożliwia wchodzenie dzieciom w rolę pedagoga, psychologa, socjologa itp. Grają oni wybraną przez siebie postać. Celem jest opracowanie ekspertyzy na dany temat i zaprezentowanie jej w szerszym gronie.

▶ „Stop klatka” polega na zatrzymaniu improwizowanego w grupie zdarzenia lub sytuacji w kulminacyjnym momencie. Odpowiada się wówczas na pytania : co robisz? Dlaczego to robisz? W jakim celu to robisz? Skąd wiesz, ze to zachowanie jest odpowiednie w danej sytuacji? Jaka jest Twoja filozofia życiowa?

▶ Techniki dramy wzbogacają wyobraźnię i wrażliwość, uczą otwartości w kontaktach z innymi i współpracy w grupie.

*****TECHNIKI WZMACNIANIA POZYTYWNEGO I NEGATYWNEGO ******

Techniki wzmacniania pozytywnego -odwoływanie się do pochwał i nagród w ściśle określony sposób, tj. w zależności od każdego z możliwych ich rodzajów. Są to: technika bezpośredniej gratyfikacji, technika zawierania kontaktu, technika sugestywnej gratyfikacji.

• technika bezpośredniej gratyfikacji -> odwołuje się do wzmocnienia zaraz po wystąpieniu szczególnych oznak poprawy w nauce lub zachowaniu. Najczęściej wykorzystywanymi wzmocnieniami są wyrażenie pochwały i uznania. Nie wyklucza się nagród lub korzystania z pewnych przywilejów.

• technika zawierania kontaktu -> polega na sporządzaniu umowy między wychowawcą a wychowankiem np. w sprawie przestrzegania zasad higieny. Treść zawartej umowy określa zadania i obowiązki, jakie powinny być spełnione, jak również warunki ich spełnienia. Umowa zawiera się w postaci ustnej lub pisemnej.

• technika sugestywnej gratyfikacji -> w technice tej najpierw wzmocnienia pozytywnego dokonuje się poprzez punktację lub symboliczne pamiątki (żetony) a dopiero później formie wynagradzania materialnego lub niematerialnego. Tą technikę należy przede wszystkim stosować z dziećmi specjalnej troski, z zaburzeniami emocjonalnymi i społecznie niedostosowanymi.

Technika wzmacniania negatywnego

• technika szybkiej interwencji -> stanowi próbę natychmiastowego reagowania wychowawcy na niewłaściwe zachowanie. Reakcja może być różna, ale dzieci są dokładnie o niej informowani. Np. stukanie długopisem o stół, milknięcie wychowawcy, podniesienie ręki.

• technika stosownego upomnienia -> polega na dyskretnym i w miarę serdecznym zwracaniu uwagi na niestosowne zachowanie. Zaleca się upominanie łagodnym tonem, czasem nawet błagalnym lub żartobliwym.

• technika potrąconych punktów -> jest równoznaczna z przydzielaniem dziecku określonej liczby punktów, które można utracić na skutek niestosownego zachowania.

• technika chwilowej izolacji -> polega na krótkotrwałym i uprzednio zapowiedzianym zawieszeniu ucznia w zajęciach z powodu np. utrudnienia ich prowadzenia. Stosowana może być jedynie wobec dzieci przedszkolnych i wczesnoszkolnych.

*****TECHNIKI ODDZIAŁYWAŃ NIEWERBALNYCH*****

Technika swobodnej eksprsji plastycznej Technika ta stanowi samorzutne uzewnętrznianie swych przeżyć, doświadczeń i wiedzy o otaczającym nas świecie za pomocą rysowania, malowania, lepienia i wycinania. Umożliwia lepsze wyrażenie przez dzieci swych myśli i uczuć, dotyczących wielu nurtujących ich problemów. Metoda ta pozwala rozwijać zainteresowania i uzdolnienia, w tym przeżywanie prawdziwego sukcesu. Chodzi o to, aby uczniowie nabrali chęci do rysowania na ściśle określony temat. Zachęcić do tego może jakaś wycieczka i późniejsze namalowanie, tego, co się najbardziej podobało. Technika ta ma przede wszystkim służyć odreagowywaniu napięć psychicznych, oraz lepszemu ich poznaniu. Cele takie osiąga się w dużej mierze dzięki: - zindywidualizowanemu podejściu nauczyciela do twórczości plastycznej wychowanka - wyposażeniu w odpowiednie sprzęty i materiały

Korzyści wynikające z tej techniki

▶ Umożliwia zaspokajanie potrzeby ,,komunikowania innym ludziom swych myśli, uczuć i przeżyć”

▶ Rozwijanie zainteresowań i uzdolnień, w tym malowidła wykonywane przez dzieci i młodzież, mogą stanowić podstawę rozumienia ich aktualnych i sytuacji w jakich się znajdują

Technika ignorowania zachowań niepożądanych Polega ona na bagatelizowaniu przez wychowawcę drobnych i szybko przemijających uchybień wychowanka. Należą do nich takie zachowania jak: chwilowa dekoncentracja, wyglądanie przez okno, zagadywanie koleżanki, zerkanie na zegarek. Czasem reagowanie na takie zachowanie może być wzmocnieniem zachowań niepożądanych, gdyż uczeń właśnie chce zwrócić swoją uwagę. Skuteczność stosowania tej techniki jest tym mniejsza, im jest większy stopień zaangażowania ucznia w sprawianiu trudności wychowawczych. Technikę ignorowania stosuje się też w przypadku wybuchu płaczu czy gniewu ucznia, nagminnym zadawaniu pytań oczywistych, opieszałym reagowaniu na polecenia. Technika ta nie pociąga za sobą natychmiastowych skutków. Nie jest więc wskazana w przypadku destruktywnych zachowań oraz zagrażających bezpieczeństwu dzieci.

****TECHNIKI ORGANIZOWANIA CZASU WOLNEGO*****

Techniki rekreacji kulturalno - rozrywkowej

• techniki rekreacji biernej -> jest to m.in. oglądanie telewizji, słuchanie muzyki, czytanie książek, chodzenie do kina, muzeum, teatru czy na wystawy.

• techniki rekreacji czynnej -> organizowanie gier, zabaw ruchowo- zręcznościowych, dydaktycznych, typu harcerskiego, towarzyskich, stolikowych, a także imprez czy uroczystości, z udziałem dzieci i młodzieży. Do form rekreacji czynnej zalicza się również kolekcjonerstwo. Wszystkie one umożliwiają sprawdzenie swych umiejętności, praktycznej przydatności wiedzy o ludziach i świecie, oraz wyrobienia towarzyskiego.

Techniki rakreacji twórczej

Obejmują ona szeroki zakres różnego rodzaju zajęć:

• zajęcia plastyczne: rysowanie, malowanie, prace z różnych materiałów i tworzyw

• zajęcia techniczne i konstrukcyjne o charakterze zabawowym albo praktyczno - użytecznym: drobne naprawy sprzętu domowego, rowerów, montowanie, budowanie modeli samolotów.

• zajęcia umuzykalniające, które pozwalają na organizowaniu zespołów śpiewawczych, tanecznych i orkiestrowych, koncertów życzeń, nagrywanie na płyty, organizowaniu turniejów muzycznych Do form tego rodzaju zalicza się też fotografowanie, pisanie listów, pamiętników, wierszy. Dzięki dzięki tym technikom można odzyskać pewność siebie i uwierzyć, że jest się pożytecznym. Wyrabiają umiejętności manualne i kształtują poczucie piękna.

Techniki rekreacji przez działalność społeczną

Mają one na celu przyswajanie przez dzieci zachowań podporządkowanych dobru wspólnemu, w tym zachowań altruistycznych. Polegają m.in. na:

• podejmowaniu pracy przez rówieśników, którzy potrzebują konkretnej pomocy lub wsparcia moralnego np. w nauce lub w rozterkach życiowych

• udzielaniu pomocy osobom chorym, kalekim i starym (robienie zakupów) - opiekowaniu się zwierzętami domowymi (wyprowadzanie, dbałość o czystość, dokarmianie) - obsłudze sanitarnej w czasie organizowanych imprez, wycieczek i rajdów.

• Ważne jest aby umożliwić wzmożony współudział w planowaniu i praktycznym zastosowaniu tego rodzaju rekreacji. Chodzi szczególnie o to, aby zainicjowanej i konsekwentnie podejmowanej działalności społecznej towarzyszyło szczere zaangażowanie emocjonalne, by działalność była całkowicie dobrowolna.

WYCHOWANIE W ŚWIETLE KONCEPCJI PSYCHOLOGICZNYCH I PEDAGOGICZNYCH

*Koncepcja behawiorystyczna i humanistyczna zostały opracowane na gruncie psychologii - koncentrują się głównie wokół mechanizmu regulacji zachowań ludzkich, w tym również zachowań w wyniku wychowania.

*Koncepcja psychospołeczna i pedagogicznej zostały opracowane na gruncie pedagogiki - dotyczą określonej strategii oddziaływań wychowawczych, w mniejszym stopniu natomiast wyjaśniania ich psychospołecznych uwarunkowań

WYCHOWANIE WG KONCEPCJI BEHAWIORYSTYCZNEJ 

>Można mówić o kilku odmianach koncepcji behawiorystycznej, jednak najczęściej wymienia się dwie:

A. skrajna

B. umiarkowana (neobehawiorystyczna)

>Wszystkie odmiany zawierają wspólny wniosek, iż człowiek sterowany jest przez środowisko i jest od niego w całości uzależniony. Dzięki kontrolowaniu środowiska można kontrolować człowieka.

>Wychowanie rozumiane jest tu jako bezpośrednie oddziaływanie na wychowanków w formie np. różnego rodzaju manipulacji i indoktrynacji połączonych z bogatym zestawem nagród lub kar albo jednocześnie obu.

W PROCESIE WYCHOWANIA

1. Uwzględnia się tylko niektóre uwarunkowania wewnętrzne

2. Głównym czynnikiem modyfikacji zachowań ludzkich są bezpośrednie oddziaływania wychowawcze -> nie uwzględniające własnej aktywności i samodzielności wychowanków.

W wyniku tego kształtuje się człowiek raczej reaktywny niż twórczy, odpowiedzialny i wyzwolony spod kontroli.

Małą wagę przywiązuje się do procesów myślowych w postępowaniu człowieka, bez wyjaśnień nabywania i rozwoju złożonych funkcji poznawczych.

A. Skrajna koncepcja behawiorystyczna

*Twórcą jest John B. Watson

- przeżycia wewnętrzne jednostki są jej sprawą osobistą i nie powinny interesować innych, co więcej mogą nawet nie istnieć.

- zachowanie człowieka jest jedynie reakcją na bodźce z zewnątrz. Są to przeważnie ludzie, zjawiska, rzeczy i zdarzenia, z którymi jednostka ma do czynienia.

- bodźce te wyznaczają określone reakcje, czyli sposoby zachowania.

Koncepcja S-R (bodziec-reakcja)

-Człowiek według behawiorystów działa w myśl tej koncepcji, co oznacza, że środowisko jest układem aktywnym, człowiek zaś układem reaktywnym, którym nie kierują wewnętrzne motywy i dążenia a czynniki zewnętrzne.

-Zachodzące między bodźcem a reakcją powiązania mają charakter mechaniczny

WYCHOWANIE w koncepcji skrajnej

*jawne kierowanie rozwojem wychowanka, nieuwzględnianiu a nawet lekceważeniu przysługiwanego mu prawa do własnej aktywności i samodzielności.

*Nieważne tutaj jest uświadomienie dzieciom i młodzieży ich praw, poszanowania godności czy pomoc w zrozumieniu kim jest każdy z nich, jako człowiek.

*Skupienie się na przyswajaniu przez wychowanków pożądanych społecznie zachowań w odpowiedzi na dyrektywne względem nich oddziaływania.

*Wychowankowie nie maja żadnych praw, a traktuje się ich w sposób podmiotowy

Wizerunek CZŁOWIEKA w koncepcji skrajnej

*daje się dowolnie formować -> wszelkie zmiany w swoim zachowaniu zawdzięcza środowisku, w którym przebywa, czyli jest podatny na oddziaływania zewnętrzne.

*tworzywo pozbawione wszelkich twórczych kompetencji, własnych aspiracji, oczekiwań, preferowanych wartości

*uległy, podporządkowany władzy, produktywny

Zachowanie człowieka=zachowanie środowiska ! W procesie wychowania i rozwoju młodzież i dzieci pozbawia się samodzielności i własnej aktywności !

B. Umiarkowana koncepcja behawiorystyczna

Rzecznikami tej koncepcji byli: Carl Hovland - Robert Sears - John Dollard - Neal Miller - Joseph Wolpe - Albert Bandura

*Oprócz zmiennych niezależnych na zachowanie człowieka maja wpływ zmienne pośredniczące (interweniujące/ zmienne niezależne-niezakłócające).

*Zmienne pośredniczące często wspomagają bądź osłabiają oddziaływanie zmiennych niezależnych.  Zmienne niezależne = zachowania dyrektywne (pochodzące z zewnątrz)

Koncepcja S - O - R

*Wszelkie reakcje/zachowania człowieka są nabyte, a więc poddawane procesowi uczenia się. Dotyczy to wszelkiego rodzaju zachowań przystosowawczych i nie przystosowawczych - tylko niektóre są dziedziczone.

*Warunkowanie instrumentalne- stosowanie wzmocnień pozytywnych i negatywnych. Manipulowanie wzmocnieniami pozytywnymi i negatywnymi *pozytywne- oddziaływanie zwiększające tendencję do powtórzenia spontanicznie lub celowo zaistniałych reakcji pożądanych (gratyfikacje; forma nagrody) *negatywne- stosowane podczas zachowań niepożądanych, mają na celu ich zahamowanie (forma kary).

WYCHOWANIE w koncepcji umiarkowanej

*manipulacja wzmocnieniami (karami i nagrodami) w celu sterowania zachowaniami wychowanków a także ich modyfikacji.

*Brak wzmocnień pozytywnych powoduje zanik reakcji, która jest wyuczona.

*Stosowanie kar niekoniecznie eliminuje zachowania niepożądane, a jedynie tłumi lub zahamowuje na pewien okres czasu.

NAIWNY OPTYMIZM rzeczników koncepcji behawiorystycznej

*Rzecznicy są przekonani, że możliwości wychowawcze są nieograniczone.

*Inżynieria behawiorystyczna (technologia zachowania)- modyfikuje ona obserwowalne reakcje człowieka. Oczekiwano zrewolucjonizowania procesu uczenia się w szkole -> aby to osiągnąć musieli zastosować metodę dydaktyczną Skinnera - nauczanie programowe.  *Terapia behawioralna miała na celu oduczenie reakcji nieprzystosowanych, patologicznych i dewiacyjnych. Aby to uzyskać należy stosować hamowanie lub wygaszanie, wzmocnienia pozytywne jak i negatywne. Techniki modyfikacji zachowań:

• technika desensibilizacji (odwrażliwiania)- - Wolpe

• technika modelowania - Bandura

• trening asertywności

TEORIA PSYCHOSPOŁECZNA

Alfred Adler, Erich Fromm, Karen Horney, Harry S. Sullivan

Każdy z nich stworzył własną odmianę koncepcji psychospołecznej. Łączy ich przekonanie, że na kształtowanie osobowości szczególny wpływ mają nie tylko czynniki biologiczne jak to ujęli w swych teoriach Zygmunt Freud w teorii psychoanalitycznej i Carl G. Jung w teorii analitycznej - ile uwarunkowanie społeczne.

RÓŻNICE W KONCEPCJACH PRZEDSTAWICIELI

*Ich główną różnicą jest sposób eksponowania niektórych aspektów uwarunkowań.

Adler mówiąc o nich ma na myśli całe społeczeństwo, którego częścią składową jest jednostka.

Fromm skupia się na strukturze społeczeństwa i działającej w niej siły.

Horney koncentruje się na stosunkach społecznych między rodzicami i dziećmi.

Sullivan interesuje się relacjami międzyludzkimi w okresie niemowlęctwa, dzieciństwa i wieku dorastania. W koncepcji psychospołecznej przywiązuje się wielką uwagę do pewnych wrodzonych predyspozycji tj. nie uzależnia się rozwoju człowieka wyłącznie do uwarunkowań społecznych.

*Przedstawiciele- lęk jest wytworem interakcji społecznych, co oznacza, że głównej przyczyny doszukują się w niepomyślnych warunkach życia. Człowiek jest istotą społeczną, związaną z innymi ludźmi od których jest zależny. Specjalny nacisk kładą na różnego rodzaje odziaływań, przybierających różne formy między innymi wzajemnego porozumiewania się słowem.

KONCEPCJA PSYCHOSPOŁECZNA WG SULLIVANA

*W literaturze owa koncepcja jest spotykana pod nazwą teorii interpersonalnej. Według niej decydującym czynnikiem rozwoju każdego człowieka są stosunki interpersonalne z innymi ludźmi, zarówno te bezpośrednie jak i pośrednie.

*Teoria Sullivana zakłada, że stosunki międzyludzkie panujące w środowisku w którym dana jednostka się obecnie znajduje, ciągną za sobą wspomnienia o swych dawnych związkach wpływających nadal na jego sposób myślenia i postępowania.

*Według niego doraźne postępowanie jednostki i sposób widzenia przez nią innych ludzi zależą od stopnia zażyłości stosunków międzyludzkich. Charakter interpersonalny mają takie zjawiska psychiczne jak np. myślenie i marzenia senne. Sullivan postuluje konieczność szczerej i otwartej wymiany opinii i stanowisk podczas wzajemnych relacji z innymi ludźmi. Często niezrozumiałe sytuacje prowadzą do konfliktów i związanych z tym konfliktów lękowych, powodujących zaburzenia w zachowaniu człowieka.

Wszelkie ludzkie zachowania są wytworem interakcji społecznych.

KONCEPCJA PSYCHOSPOŁECZNA W UJĘCIU FROMMA

*Fromm już u dzieci zauważył, że człowiek bez kontaktów z innymi ludźmi, staje się samotny i wyobcowany. Według niego gdy odrywa się je od rodziców, stają się one bezradne. Na przykładzie niewolnika pokazuje, że po odzyskaniu wolności nie będzie on miał kontaktów z innymi i stanie się osamotniony, ponieważ kiedyś należał do kogoś i czuł się z nim w pewien sposób związany.

*Fromm przywiązuje duże znaczenie do więzi ludzi opierających się na uczuciu miłości twórczej, którą wiąże między innymi z szacunkiem i opiekuńczością. Według niego, miłość jest w człowieku na stałe obok natury ludzkiej. Społeczeństwo w którym to uczucie nie występuje jest społeczeństwem chorym w, którym każdego człowieka traktuje się jak robota.  *Fromm wysoko ocenia także potrzeby takie jak braterstwo, tożsamość czy potrzebę układu odniesienia i czci. Wymaga on by ludzie nie zamykali się w swych granicach zwierzęcych, lecz by pozostawali w pełni istotą ludzką , czyli człowiekiem twórczym i wolnym

KONCEPCJA PSYCHOSPOŁECZNA W UJĘCIU HORNEY

*Według niej człowiek jest skazany na poczucie osamotnienia i bezradności. Jest to destruktywny czynnik ludzkich zachowań i źródło wzmożonego lęku. Pozbawienie, szczególnie dzieci, poczucia bezpieczeństwa i nadmiar przeżywanego lęku wzmacniają u nich skłonności do odsuwania i izolowania się.

*Horney postuluje zapewnienie bezpieczeństwa, czyli obdarzania ich miłością, szacunkiem, serdecznością i wyrozumiałością. W wyniku lęku dziecko staje się uległe wobec dorosłych. Dla prawidłowego rozwoju dziecka niezbędne okazuje się ,,uzdrowienie,, zaburzonych relacji. Są to najczęściej relacje w rodzinie jak i w szkole. Współzawodnictwu najczęściej towarzyszy lęk przed porażką i obniżone poczucie własnej wartości, co za tym idzie- poczucie izolacji.

UŻYTECZNOŚĆ KONCEPCJI PSYCHOSPOŁECZNEJW ROZUM IENIU WYCHOWANIA

Skuteczność oddziaływań wychowawczych zależy od zaspokajania indywidualnych potrzeb psychospołecznych, bezpieczeństwa, przynależności i miłości. Wychowanie polega na podejmowaniu starań p przykładne współżycie i współdziałanie wśród dzieci i młodzieży, ale także dorosłych. Postuluje się zabieganie o poprawne stosunki interpersonalne

WYCHOWANIE W KONCEPCJACH PEDAGOGICZNYCH

 Koncepcje pedagogiczne stanowią nierzadko udaną próbę poszukiwania konkretnych sposobów oddziaływań wychowawczych. Najbardziej pożądane z pośród nich wydają się pozostawać w zgodzie z założeniami humanistycznymi. Jednak żadna z nich nie nadaje się do dosłownego jej wykorzystania w codziennej praktyce wychowawczej.

Przydatne koncepcje pedagogiczne

 Janusza Korczaka,

 Celestyna Freineta,

 Aleksandra S. Neilla,

 ks. Jana Bosko

 Wasyla A. Suchomlińskiego

>>Koncepcja Janusza Korczaka

*twórca koncepcji, w której domaga się bezwzględnego przestrzegania niezbywalnych praw człowieka.

*Miał on na myśli szczególnie prawo dziecka do szacunku, ale także: - prawo do tego ,aby było tym, kim jest, -prawo do radosnego dzieciństwa, -współdecydowania o własnym losie, -prawo do niepowodzeń i łez, -prawo do posiadania rzeczy i tajemnic.

*Janusz Korczak opracował specjalny Kodeks który składał się ze 100 paragrafów ( większość z nich to paragrafy uniewinniające i przebaczające ) na którego podstawie zespół sędziowski podejmował sprawy, które wpływały do sądu.

*Najważniejsze jego organy Samorządu to:

-Sąd koleżeński, który odgrywał wiodącą rolę. W jego wchodziło 5 wychowanków tworząc zespół sędziowski i wychowawca pełniący role sekretarza. Sąd ten opierał się na Kodeksie J. Korczaka. Podczas jednego posiedzenia sędziowie rozpatrywali kilkanaście spraw- mogli wnosić skargi na siebie i dorosłych.

-Rada samorządowa do chwili powołania sejmu dziecięcego była przede wszystkim organem ustawodawczym, a później głownie wykonawczym. Zadaniem szczególnym Rady Samorządowej było inicjonowanie i powoływanie „komisji problemowych” takich jak: komisja sprawdzania czystości, zeszytów, podręczników. Rada ta była organem wybieralnym w którego skład wchodziło 10 wychowanków oraz wychowawcy który był jej przewodniczącym i sekretarzem.

-Sejm dziecięcy stanowił najwyższą instancję samorządową w koncepcji pedagogicznej Janusza Korczaka, był organem ustawodawczym. Sejm składał się z około 20 posłów i obradował raz w roku pod osobistym przewodnictwem Janusza Korczaka. Zajmował się sprawami wykraczającymi poza kompetencję sądu i rady. Zadania: -zatwierdzanie lub uchylanie niektórych decyzji rady -podejmowanie uchwał w sprawie ważniejszych świąt i wydarzeń w życiu wychowanków -przyznanie prawa do posiadania „pocztówek pamiątkowych” -wydalenie z zakładu i przyjmowanie nowych mieszkańców

Plebiscyt życzliwości i niechęci

*Polegał na wzajemnym ocenianiu się wychowanków, pełnił również funkcję diagnostyczną i wychowawczą takiemu plebiscytowi poddawano corocznie wszystkie dzieci, a po raz pierwszy po miesiącu od przyjścia do zakładu. Miał pomóc w nabywaniu umiejętności oceniania swych kolegów.

*Głosowanie odbywało się za pomocą jednej z trzech karteczek: * „ lubię go” oznacza + , * „nie lubię go” to -, * „ nie znam go / jest mi obojętny” to 0.

*Na podstawie wyników tego plebiscytu nadawano wychowankom „miana” (kwalifikacji obywatelskich): + dodatnie („towarzysz”) ; ^neutralne („mieszkaniec”) ; -ujemne („obojętny mieszkaniec” i „uciążliwy przybysz”) #nowy członek był „nowicjuszem

*Dodatnie miana dawały takim osobom pewne przywileje, a ujemne wiązały się z ograniczeniami.

*Plebiscyt dotyczył także wychowawców. Wychowawca który uzyskał bardzo niskie oceny, był zmuszony nawet do rezygnacji z pracy w zakładzie.

*Korczak przywiązywał również dużą role do redagowania przez dzieci gazetki. Taką gazetkę przygotowywał zazwyczaj kilkunastoosobowy komitet redakcyjny, w którym każdy ze członków był odpowiedzialny za określony dział.

*„Zakłady” stanowiły pewien rodzaj umowy zawieranej przez wychowanka z samym sobą w obecności wychowawcy. Odnosiły się do przezwyciężania złych skłonności, manier, ale także nabywania dobrych nawyków czy upodobań. Dzieci zakładały się z wychowawcą, że będą się lepiej uczyć, staranniej wykonywać dyżury, że nie będą dokuczać koledze.

*Inne formy oddziaływań wychowawczych: *pełnienie dyżurów; *wypisywanie listy podziękowań i przeprosin *nagradzanie w postaci pocztówek pamiątkowych *używanie „szafy rzeczy znalezionych” *używanie skrzynki do listów pisanych przez dzieci do wychowawców

>>Koncepcja pedagogiczna Aleksandra Kamińskiego

*W swojej koncepcji chciał wskazać możliwości korzystania doświadczeń harcerstwa w pracy dydaktyczno-wychowawczej szkoły.

*Na skuteczność składa się głównie osobowość nauczyciela, przejawiana w:

• zaufaniu

• pogodzie ducha

*Zabawy dydaktyczne są próbą urozmaicenia zajęć lekcyjnych, które polegają na zaproponowanej im doraźnej czynności ludyczno-dydaktycznej, mającej na celu wzmożenie procesu uczenia się.

*Zorganizowany tok lekcyjny polegający na pracy zespołowej również nie jest obojętny dla skuteczności metody.

*W grupie podobnie jak w zespołach harcerskich znajduje się 6 wychowanków. Dzielą się oni samodzielnie, jednakże nauczyciel może wprowadzać drobne korekty. Każda z grup ma do spełnienia zadania o charakterze organizacyjnym, dydaktycznym i wychowawczym.

Listy umiejętności

*Jednym ze sposobów urozmaicenia i usprawnienia przepływu lekcji nie jest formą wyróżnienia, ale dowodem posiadanej przez niego sprawności. Oprócz wiadomości ważne są także rozwijane podczas ćwiczeń dyspozycje psychofizyczne.

*Kolejnym również udanym sposobem na poprawienie zorganizowanej lekcji jest, zdaniem Kamińskiego, stworzenie w klasie atmosfery wychowawczej, podobnej do tej, jaka panuje podczas zbiórek harcerskich.

*Źródłem i przejawem atmosfery są rodzinne stosunki między uczniami i nauczycielami. Atmosfera taka jest możliwa wtedy, gdy nauczyciel obdarza uczniów życzliwością, jest przez nich lubiany i szanowany oraz skłonny do udzielania im raczej pochwały, aprobaty, uznania niż nagany, dostrzegając w nich raczej pozytywne cechy. W klasach o takiej atmosferze nie należy do rzadkości gwar i ruch na lekcji. Pozwala się bowiem porozumiewać uczniom ze sobą i nauczycielem , a także swobodnie poruszać się po klasie.

>Koncepcja pedagogiczna C. Freineta („Nowoczesna Szkoła Francuska Technik Freineta”)

*Istotą tej koncepcji jest pozostawanie w opozycji do tradycyjnych metod wychowania i nauczania (technik szkolnych). Dzieci uczą się poprzez naturalną zdolność do przyswajania wiedzy. Ważne jest, aby zapewnić uczniom możliwość swobodnej ekspresji, samorządności oraz właściwe warunki uczenia się.

Koncepcja pedagogiczna A.S. Neilla

*Głównym założeniem jest, iż dziecko jest dobre z natury i ma wszelkie predyspozycje do tego aby być szczęśliwym. Neill kładzie nacisk na wychowanie w swobodzie, jednak istnieją jej granice (brak swawoli czy realizacji kaprysów wychowanków). Granice wyznacza ochrona interesów innych.

*Ponadto przykłada dużą wagę także do samorządności uczniów np.: uchwalanie przepisów.  *W swojej koncepcji wskazuje również na konieczność liczenia się z potrzebami wychowanków a szczególnie potrzebami akceptacji i miłości okazywanej przez nauczycieli

Koncepcja księdza J. Bosko („System prewencyjny”)

 Główny nacisk kładziony jest ma wychowaniu młodzieży w sposób wieloaspektowy - jako uczciwych obywateli i dobrych chrześcijan. Środowisko wychowawcze powinno charakteryzować się „rodzinną atmosferą”. 

3 główne filary systemu prewencyjnego:

1. Miłość (naczelna zasada wychowania)

2. Rozum (racjonalne uzasadnienie regulaminu + informowanie o właściwym sposobie postępowania w różnych sytuacjach)

3. Religia (uczynność jako sumienie a nie lęk przed karą + bojaźń boża jako pomoc w zachowywaniu norm moralnych)

>Koncepcja W.A. Suchomlińskiego

*Charakterystyczne jest korzystanie z kontaktów z przyrodą oraz koncentracja na wychowaniu moralnym.

*Kontakty z przyrodą- źródło wrażeń, uczuć i myśli, aktywności psychicznej (szczególnie uczniowie klas początkowych brali udział w owych spotkaniach dwa razy w tygodniu, wraz z nauczycielem idąc do lasu, na łąkę lub nad staw ABY „uczyć się myśleć a nie tylko obserwować”) . W koncepcji Suchomlińskiego żywa percepcja nie jest ostatecznym celem a jedynie środkiem. Jest to punkt wyjścia do zadawania przez uczniów wielu pytań, poszukiwania możliwych sposobów odpowiedzi.

*Wychowanie moralne- budzenie u wychowanków człowieczeństwa, które utożsamiane jest przez autora z podstawowymi cechami człowieka uczciwego i dobrego. Rozwijanie dobroci ma miejsce podczas okazywania im wyrozumiałości i szacunku.

*Swobodna ekspresja - wyrażanie własnych uczuć i myśli, przeżyć, zainteresowań i potrzeb, talentów i elementów osobowości

*Realizowanie idei samorządności - organizacja działalności dzieci poprzez układanie tygodniowych grafików i ocenianiu wykonania. Ocenie zespołowej podlega również zachowanie i czystość. Samorządna działalność wiąże się również z organizowaniem ogólnych zebrań (spółdzielnia uczniowska)

*Właściwe warunki - odpowiednie wyposażenie klas

*Do metod naturalnych technik frainetowskich należą:

-korespondencja międzyszkolna

-przygotowywanie swobodnych tekstów

-opracowywanie gazetek szkolnych

Metody wychowania

METODA MODELOWANIA

Jedną z najbardziej skutecznych metod wychowania jest metoda modelowania, czyli metoda przykładu. Przekonać się o tym można, obserwując ludzi pozostających ze sobą w bliskich i częstych kontaktach. Ludzie ci zaczynają z czasem zachowywać się w podobny lub zbliżony do siebie sposób. Skłonność taką przejawiają zwłaszcza dzieci. Na przykład w rodzinie, do których dzieci łatwo i chętnie się upodabniają, są rodzice. W szkole natomiast są nimi w szczególności zwracający na siebie uwagę uczniowie i cieszący się autorytetem nauczyciele.

Metodę modelowania nazywa się też metodą działania własnym przykładem lub metodą dawania dobrego przykładu. Niektórzy tę metodę nazywają uczeniem się przez naśladownictwo lub uczeniem się zastępczym, a niekiedy „zarażeniem”, z uwagi na udzielanie się imitowanego zachowania.

Zachowania łatwo podlegające modelowaniu

Znaczący wpływ na prawidłowy proces modelowania w wyzwalaniu i pogłębianiu u dzieci i młodzieży pożądanych społecznie i moralnie zachowań czy postaw ma okazywanie sobie przez rodziców wzajemnego zrozumienia, zaufania, udzielania pomocy i wzajemnego zapobiegania o zdrowie i dobre samopoczucie. Modelowaniu podlegają również przybierane przez rodziców i nauczycieli postawy prospołeczne wobec innych osób z otoczenia. Dużą wagę przywiązuje się do przejawianej wrażliwości rodziców i nauczycieli na wszelkie symptomy krzywdy i niesprawiedliwości społecznej, a także na cierpienia i niepowodzenia innych ludzi. Niemały wpływ na gotowość do pożądanych społecznie i moralnie zachowań lub postaw mają doznane przez dzieci i młodzież różnego rodzaju świadczenia od innych ludzi, w tym szczególnie od rodziców i nauczycieli.

Czynniki ułatwiające modelowanie

W wyniku licznych badań stwierdzono, iż rzeczywiście stosowanie metody modelownia pociąga za

sobą na ogół skutki pozytywne. Zależy to jednak od wielu czynników, np:

• okazało się, ze metoda ta jest mniej skuteczna w stosunku do dzieci w wieku młodszym niż w wieku starszym.

• stwierdzono również, że chłopcy chętniej niż dziewczynki upodabniają się do zachowań męskich, a dziewczynki chętniej niż chłopcy sięgają po wzory zachowań kobiecych.

• zauważono także, iż model wywiera tym większy wpływ na obserwatora:

- im w wyższym stopniu obserwator spostrzega jego kompetencje i prestiż, jakim cieszy się w swoim otoczeniu;

- im szerszy jest zakres władzy modela i większe ma on możliwości zapewnienia obserwatorowi oparcia duchowego i materialnego;

- im w większym stopniu obserwator zauważa u modela podobieństwo do siebie, np. pod względem określonych umiejętności, zainteresowań i uzdolnień;

- im więcej entuzjazmu przejawia model dla swych zachowań altruistycznych.

Efektywność metody modelowania

Tak więc nie ulega chyba wątpliwości, iż za pomocą metody modelowania można efektywnie wpływać na rozwijanie i pogłębianie zachowań czy postaw społecznie i moralnie pożądanych. Metoda ta swą skuteczność zawdzięcza zwłaszcza swej bezpośredniości i naturalności. Jak twierdzi Konarzewski: „za pomocą modelowania możemy łagodnie i jakby niespostrzeżenie wprowadzić wychowanka w świat społecznych norm i wartości”.

METODA ZADANIOWA

Powierzaniu dzieciom i młodzieży konkretnych zadań, których wykonywanie - jak się zakłada - prowadzi zwrotnie do konstruktywnych zmian ich zachowań i postaw pożądanych z wychowawczego punktu widzenia, a także do wzbogacania ich wiedzy i doświadczeń w określonej dziedzinie działalności. Chodzi tu zwłaszcza o szeroko pojętą działalność prospołeczną, co znaczy, że w szczególności wysoko ceni się tu zadania służące dobru wspólnemu.

Wychowawcze znaczenie metody zadaniowej.

Jeżeli zadaniem, które powierzymy dziecku lub nastolatkowi będzie, np. bezinteresowna opieka nad drugim człowiekiem, to owo zadanie będzie wymagało od wykonawcy:

- Umiejętności dawania i dzielenia się z innymi,

- Konieczności wyczuwania cudzych potrzeb, a tym samym niesienia pomocy lub wsparcia tam, gdzie naprawdę zachodzi taka potrzeba,

- Konieczności okazywania sympatii i współczucia wspieranemu człowiekowi,

Niejednokrotnie też osoba pomagająca będzie znajdować się w trudnej do rozwiązania sytuacji, np. wtedy, gdy pomagając jednym, nie będzie w stanie dopomóc innym i musi godzić się z ich gorzkim losem.

Wszystko to wymaga szczególnych dyspozycji psychicznych i wewnętrznej dojrzałości w rozwoju moralnym. Umiejętności te wymagają z reguły głębszego zaangażowania wyobraźni, uczuć i inteligencji.

Powierzanie dzieciom i młodzieży tego rodzaju zadań urasta do jednej z najbardziej skutecznych metod wychowania. Jej celowość upatruje się w tym, że zaliczana jest do oddziaływań pośrednich, w przeciwieństwie do takich metod, jak perswazja, nagradzanie i karanie, które zalicza się do dyrektywnych (bezpośrednich) metod wychowania.

Istotną cechą metody zadaniowej jest postawienie wychowanka wobec wymagań wynikających z zaistniałej sytuacji, są one więc naturalnym niejako jej skutkiem.

Powierzanie zadań w rodzinie

W rodzinie jest na ogół wiele okazji do zastosowania metody zadaniowej. Zadania, które możemy wykonać na rodzinnym podłożu można podzielić na 2 kategorie:

1. Dotycząca takich czynności, jak: wynoszenie śmieci, wycieranie kurzu, sprzątanie pokoi, mycie okien, pielęgnacja roślin itp.

2. Dotycząca przygotowywania posiłków i zwykle obejmuje: robienie zakupów artykułów żywnościowych, obieranie ziemniaków, mycie owoców i warzyw, nakrywanie do stołu, zmywanie itp.

Niektórzy rodzice jednak nie doceniają wagi obowiązków domowych dzieci, twierdząc, że dzieci powinny bezwzględnie oddać się nauce i wyręczają je w podstawowych czynnościach, jak np. w sprzątaniu swojego pokoju, ścieleniu łóżka, przyrządzaniu śniadania i kolacji, czyszczeniu obuwia i ubrania itp. Dzieci zwalniane z obowiązków domowych z czasem obojętnieją na sprawy innych ludzi, są też nie lubianymi przez rówieśników i mają problemy w nawiązywaniu z nimi serdecznych kontaktów.

Powoduje to wewnętrzne poczucie wyobcowania i nieszczęścia, (pomimo iż wyniki w nauce są bardzo zadowalające), a nawet pozbawienie głębszych więzi emocjonalnych z członkami rodziny.

Szczególnie sprzyjające warunki występują w rodzinach wielodzietnych i więcej niż dwupokoleniowych. W takich rodzinach troska o innych wynika po prostu z naturalnej sytuacji rodzinnej-stała wymiana w nich świadczeń okazuje się wręcz koniecznością życiową. Dzieci z tego typu rodzin mają wiele możliwości w zakresie rozwijania u siebie takich umiejętności, jak: dzielenie się z innym, darowanie winy, liczenie się ze zdaniem innych, obowiązkowość, ustępowanie i pomaganie słabszym.

Natomiast w rodzinach jednodzietnych i dwupokoleniowych należy organizować dziecku środowisko tak, aby nie było egocentryczne i niewrażliwe na potrzeby innych ludzi. Należy otworzyć dom jedynaka dla innych dzieci, jak też odwiedzać jak najczęściej zaprzyjaźnione rodziny.

Powierzanie zadań w szkole

Wdzięcznym terenem wykorzystania metody zadaniowej jest między innymi szkoła. Szczególnie ważne jest powierzanie dzieciom i młodzieży zadań, związanych z udzielaniem przez nich tzw. pomocy koleżeńskiej w nauce. Pomoc ta polega na wspieraniu się w przezwyciężaniu rożnych braków w wiadomościach i umiejętnościach szkolnych. Oczekują jej zwłaszcza uczniowie nienadążający za wymaganiami szkoły. Uczniowie zazwyczaj chętnie pomagają sobie w nauce. Przejawia się to m.in. we wzajemnym podpowiadaniu na lekcji, pożyczaniu sobie długopisów, ołówków, kartek, farb, kartonów, wspólnym odrabianiu lekcji, wyjaśnianiu trudnego zadania, poinformowaniu kolegi (koleżanki) o lekcjach, na których był nieobecny.

Powierzanie zadań poza szkołą i rodziną.

Może się ono przejawiać w udzielaniu, zwłaszcza przez młodzież, pomocy ludziom kalekim, chorym, samotnym i starszym.

Pomoc ta może się objawiać:

- Wyrazem troski, pamięci i szacunku dla ludzi potrzebujących.

- Robieniem zakupów, załatwianiem niektórych spraw w punktach usługowych, porządkowaniem mieszkania, zmywaniem naczyń itp., czyli pomocą w codziennych czynnościach.

- Serdeczną rozmową.

- Uważnym wysłuchaniem trosk starszego człowieka.

- Zasięganiem u niego rad.

- Dzieleniem się z nim własnymi osiągnięciami i niepowodzeniami.

- Czytaniem prasy i książek tym osobom, które same nie są w stanie czytać.

- Nie bez znaczenia jest też ?wnoszenie? beztroskiego uśmiechu obdarowywanie go pewnymi oznakami pamięci, np. w postaci polnych kwiatów itp.

Niesienie pomocy przez młodzież świetnie przygotowuje ją do pełnienia w przyszłości roli męża lub żony, ojca lub matki, przede wszystkim zaś spolegliwego opiekuna. Ponadto owocem takich świadczeń może być narastająca u wychowanka gotowość do okazywania życzliwości i pomocy również osobom przygodnie spotkanym, a także pogłębienie się w nich poczucia obowiązku i odpowiedzialności wobec osób im najbliższych.

Skuteczne powierzanie zadań

Powierzanie dzieciom i młodzieży zadań, których wykonanie pociąga za sobą pozytywne skutki

wychowawcze, nie jest łatwe. Wymaga spełnienia co najmniej kilku warunków. Chodzi szczególnie o

to, aby dziewczęta i chłopcy:

- podjęli się „służby” na rzecz innych z wyboru, czyli w sposób świadomy, i byli tym głęboko

zainteresowani;

- byli przekonani o potrzebie przynoszenia im ulgi i wsparcia, to jest dobrze znali cel swych poczynań

na rzecz drugich;

- wykonywali zadania służące dobru innych ludzi na miarę swych możliwości;

- świadczyli rozmaite usługi wobec różnych osób, czyli mieli sposobność nabywania wielostronnych

doświadczeń w czynnym wspomaganiu innych;

- stopniowo uczyli się działań na rzecz dobra wspólnego, poczynając od zadań prostych, a kończąc na

zdaniach coraz bardziej złożonych;

- spotykali się z zachętą za strony rodziców i nauczycieli w formie pochwał lub uwydatniania

korzyści, jakie odnosiły dzięki nim osoby wspomagane

- doznali zadowolenia z tego powodu, iż mogli naprawdę być użyteczni dla osób potrzebujących.

Chodzi też o to, aby podejmowane przez dzieci i młodzież zadania wynikały rzeczywiście z realnych potrzeb odczuwanych w ich środowisku wychowawczym. Ponadto warto domagać się od nich przyjmowania na siebie także różnych innych obowiązków, a więc nie tylko tych związanych z oddawaniem innym swych przysług.

METODA PERSWAZYJNA

Metoda perswazji polega głównie na uświadamianiu dzieciom i młodzieży różnych obowiązków i powinności, jakie mają wobec społeczeństwa, innych ludzi i samych siebie oraz na przypominaniu przysługujących im praw. Stanowi więc w niemałym stopniu rodzaj słownego oddziaływania na świadomość moralną i społeczną dziewcząt i chłopców. W wychowaniu metoda ta ma celu szczególnie uprzystępnienie i wyjaśnienie różnego rodzaju wartości i norm. Przy czym w ich uzasadnianiu przytacza się zwykle argumenty potwierdzające je, jak również te, które przemawiają rzekomo za ich relatywizacją lub całkowitą negacją.

Skutki perswazji

Zaletą przypisywaną metodzie perswazyjnej jest możliwość uświadomienia z jej pomocą moralnego porządku w życiu i świecie. Dzięki niej dziewczęta i chłopcy uczą się odróżniać dobro od zła, poznają podstawowe normy i zasady moralne, w tym także zasięg i granice bezinteresownego wspomagania innych. Używanie perswazji może też pomóc dzieciom i młodzieży w poszukiwaniu i odnajdywaniu sensu swego istnienia oraz w kształtowaniu własnego systemu wartości moralnych, czyli uchronieniu ich przed poczuciem pustki i bezsensowności w życiu człowieka.

Perswazja w życiu rodzinnym

Możliwe są różne sposoby perswazyjnego oddziaływania w warunkach życia rodzinnego , może nią być rozmowa , jaką prowadzą rodzice , dziadkowie , i inni członkowie rodziny z dziećmi.

Za najbardziej skuteczną uchodzi rozmowa niekierowana, licząca się z osobistymi zainteresowaniami rozmówców: charakteryzuje się ona samorzutnością i szczerością ich wypowiedzi oraz prowadzeniem jej w atmosferze obopólnego zaufania i wzajemnego zrozumienia. Rozmowa taka przybiera niekiedy postać narady rodzinnej, podczas której dzieci sięgają po rady u swoich rodziców, a rodzice u dzieci w różnych interesujących ich sprawach, nie wyłączając spraw związanych ze świadczeniem sobie wzajemnych przysług.

Perswazja w życiu szkolnym

Szczególną rolę w wychowaniu dzieci i młodzieży ma do spełnienia perswazja w warunkach życia szkolnego. Z powodzeniem może być stosowana na godzinach wychowawczych, lekcjach języka polskiego, historii i religii. Przybiera ona wówczas nierzadko formę swobodnej i szczerej wymiany poglądów, m.in. na temat moralnych aspektów postępowania ludzi. Inaczej mówiąc, jest nią rozmowa niekierowana, przybierająca często postać dyskusji uczestniczącej. To znaczy, że kierujący taką dyskusją nauczyciel czuje się równoprawnym jej uczestnikiem.

Rozmowa i dyskusja w klasie na różnego rodzaju tematy mają oczywiście sens tylko wtedy, gdy uczniowie naprawdę są nimi zainteresowani; mogą szczerze wypowiadać własne opinie; nie są krępowani w samodzielnym myśleniu; mogą liczyć na rzetelną informację w omawianych kwestiach; docenia się ich odmienny od powszechnie uznawanego sposób widzenia wielu omawianych wspólnie spraw. W żadnym zaś razie nie wymusza się na nich wypowiedzi zgodnych ze stanowiskiem nauczyciela.

Perswazja oparta na aforyzmach

Podstawą wymiany w klasie opinii i przekonań o sprawach moralnych, społecznych, obyczajowych mogą być różnego rodzaju aforyzmy, czyli tzw. złote myśli (sentencje). Chodzi zwłaszcza o zapoznanie z nimi uczniów lub ich przypomnienie. Na ogół jednak płynie z nich większy pożytek wychowawczy, jeśli stają się przedmiotem wspólnej debaty w klasie. Polega ona zazwyczaj na próbie uzasadnienia zawartych w danym aforyzmie treści lub ich podważaniu.

METODY WYCHOWANIA

Metody wychowania - to sposoby postępowania wychowawczego lub powtarzalne czynności, zmierzające do urzeczywistnienia celów jakie stawia sobie wychowawca.

Klasyfikacja metod wychowania

Metody indywidualne i grupowe

Metody bezpośredniego i pośredniego oddziaływania wychowawczego

Metody wpływu osobistego, sytuacyjnego i społecznego oraz metody kierowania samowychowaniem

Metody strukturalne i sytuacyjne

METODA MODELOWANIA

Jest jedną z najbardziej skutecznych metod wychowania. Dużą na ogół jej skuteczność potwierdza fakt, iż „słowa uczą, a przykłady pociągają”. Tę metodę nazywa się też metodą działania własnym przykładem lub dawaniem dobrego przykładu

Znaczący wpływ na prawidłowy proces modelowania w wyzwalaniu i pogłębianiu u dzieci i młodzieży pożądanych społecznie i moralnie zachowań czy postaw ma także okazywana im przez rodziców miłość rodzicielska, a więc zarówno macierzyńska, jak i ojcowska. Miłość ta przejawia się zwłaszcza w trosce o zaspakajanie podstawowych potrzeb biologicznych i psychicznych swych podopiecznych. Jest ona koniecznym warunkiem ich wielostronnego rozwoju.

W wyniku licznych badań stwierdzono, iż rzeczywiście stosowanie metody modelowania pociąga za sobą na ogół skutki pozytywne. Zależy to jednak od wielu czynników. Okazało się, że metoda jest mniej skuteczna w stosunku do dzieci w wieku młodszym niż w wieku starszym.

Za pomocą metody modelowania można efektywnie wpływać na rozwijanie i pogłębianie zachowań czy postaw społecznie i moralnie pożądanych.

Metoda nie wywołuje odruchów buntu czy skłonności do robienia komuś na złość, jak to bywa w przypadku perswazji.

METODA ZADANIOWA

Polega ona na powierzaniu dzieciom i młodzieży konkretnych zadań, których wykonywanie prowadzi zwrotnie do konstruktywnych zmian ich zachowań i postaw pożądanych z wychowawczego punktu widzenia. Chodzi tu zwłaszcza o szeroką działalność prospołeczną, co znaczy, że w szczególności wysoko ceni się tu zadania służące dobru wspólnemu

Szczególnie sprzyjające warunki dla zastosowania metody zadaniowej istnieją w rodzinach wielodzietnych i więcej niż dwupokoleniowych. Dzięki temu, dzieci z tego typu rodzin mają wiele możliwości w zakresie rozwijania u siebie takich umiejętności jak dzielenie się z innymi, darowanie winy, liczenie się ze zdaniem innych, obowiązkowość, pomaganie słabszym.

Terenem wykorzystania metody zadaniowej jest obok rodziny także szkoła. Ważne jest powierzanie dzieciom zadań, związanych z udzielaniem przez nich pomocy koleżeńskiej w nauce

METODA PERSWAZYJNA

Polega ona na uświadamianiu dzieciom i młodzieży różnych obowiązków i powinności, jakie mają wobec społeczeństwa, innych ludzi i samych siebie.

Perswazja jest przekonywaniem kogoś o czymś lub tłumaczeniem komuś czegoś. Czyni się tak z zamiarem spowodowania zmiany opinii, przekonań. Ma na celu szczególnie uprzystępnienie i wyjaśnienie różnego rodzaju wartości i norm.

Możliwe są różne sposoby perswazyjnego oddziaływania np. w warunkach życia rodzinnego może nim być rozmowa.

Perswazja występuje również w warunkach życia szkolnego może być stosowana np. na godzinach wychowawczych.

Podstawą wymiany opinii i przekonań w sprawach moralnych, społecznych mogą być rożnego rodzaju aforyzmy, czyli tzw. złote myśli (maksymy, sentencje)

Dobrym punktem oparcia dla perswazji wspartej rozmową i dyskusją na tematy moralne mogą być również fragmenty autobiografii i biografii ludzi wielkiego umysłu i serca.

METODA NAGRADZANIA

Polega na promowaniu zachowań pożądanych z wychowawczego punktu widzenia za pomocą udzielania pochwal lub przyznawania nagród. Spełnia przeważnie dwie funkcje:

*w wyniku jej zastosowania dzieci i młodzież dowiadują się o zgodnym z oczekiwaniami dorosłych w wykonaniu określonych poleceń

*udzielenie pochwały lub nagrody jest czynnikiem motywującym do zachowań społecznie i moralnie pożądanych

Występują również słabe strony metody nagradzania. Metoda ta nie gwarantuje natychmiastowego sukcesu pedagogicznego. Korzystny jej wpływ widoczny jest dopiero po jakimś czasie. Inna ujemną stroną metody nagradzania jest pewien niedosyt systematycznego lub nadgorliwego jej stosowania.

METODA KARANIA

Jest to sposób oddziaływania wychowawczego za pomocą świadomie stosowanych kar, celem zapobiegania powtórzenia zachowań niezgodnych z obowiązującymi w życiu wartościami i normami.

Metoda karania raczej tłumi niż wygasza niepożądane zachowania. Stwierdzono również, iż nadmiar karania wyzwala skłonność do agresji, kłamstwa oraz uprzedzeń. Powoduje także frustracje, lęk, niepewność, sprzyja poczuciu niższości i budzi uczucie nienawiści.Metoda ta jest nie tylko mało skuteczna, lecz wręcz niekiedy szkodliwa stosuje się kary naturalne, fizyczne, niesprawiedliwe

METODA ODDZIAŁYWAŃ GRUPOWYCH

Polega ona na aktywizowaniu dzieci i młodzieży w działalności zespołowej i samorządnej. Zatem spodziewany efekt uzyskuje się tutaj przeważnie dzięki odpowiednio zorganizowanej działalności chłopców i dziewcząt, jak i umożliwianiu im czynnego udziału w organizowaniu różnego rodzaju zajęć.

Udaną próbą tworzenia zespołów w klasie lub w grupie wychowawczej jest też umożliwianie dzieciom i młodzieży najpierw dobrowolnego dobierania się w tzw. pary koleżeńskie, a następnie łączenie ich przez nauczyciela z inną parą. Z kolei zaś poszczególne pary dobierają się w większe zespoły.

Koniecznym warunkiem skutecznego tworzenia zespołów w klasie lub grupie wychowawczej jest panujący tam klimat sprzyjający ich powstawaniu.

Metoda ta zapewnia niejedną korzyść z pedagogicznego punktu widzenia. Uatrakcyjnia prowadzone zajęcia, dodaje odwagi w przejawianiu swej aktywności i samodzielności, uczy współpracy z innymi, pozwala przezwyciężyć nieśmiałość, umożliwia lepsze poznanie i rozumienie uczniów.

Przykładem zaktywizowania dzieci i młodzieży może być zastosowanie metody współudziału w organizowaniu zajęć. Wymaga to czynnego zaangażowani a także nauczyciela.

Pojecia i systemy - skrypt

---