STOPNIE NAUCZANIA
*JASNOŚĆ-uświadomienie uczniom, czego i po co mają się uczyć, zapoznanie ich z nowym materiałem.
*KOJARZENIE-powiązanie (połączenie) nowego materiału z wiadomościami już posiadanymi
*SYSTEM- systematyzowanie tego materiału, jego porządkowanie wg. Określonych kryteriów.
*METODA-wdrażanie dzieci i młodzieży do stosowania poznanego materiału w praktyce np. praca z dyslektykiem.
STOPNIE NAUCZANIA WG. WILHELMA REINA
HERBART TWIERDZIŁ ŻE:
„nauka stwarza zakres myślenia, wychowanie-charakter, a charakter nie może…..”
OPARCIE SYSTEMU NAUCZANIA:
Masa perpecyjna, „cały system Herbarta opierał się na wytworzeniu masy masy apercepcyjnej (…) która znajduje się w pamięci, czyli pod progiem świadomości, może w razie potrzeby drogą kojarzenia przedstawień wyłowić się z pod tego progu i stać się czymś świadomym”
GŁÓWNE TERMINY HERBARTOWSKIEJ PEDAGOGIKI
*masa percepcyjna, *koncentracja, *nauczanie wychowujące (!), *stopnie formalnego nauczania, * zainteresowanie.
MASA APERCEPCYJNA
-wynik procesu polegającego na odtwarzaniu dawnej przeżytych przedstawień pod wpływem nowych, na upodabianiu się wzajemnych tych dwóch składników, wreszcie na zlewaniu się ich w jedno wyobrażenie spostrzegawcze.
-w każdym wyobrażeniu spostrzegawczym można wyróżnić składniki istotnie spostrzeżone i odtworzone.
KONCENTRACJA
-wychowanie wtedy tylko znajduje się w naszej mocy, gdy nam się udaje wprowadzić w młodą duszę wielki i jak najściślej w swoich częściach „powiązany krąg myśli”
-dlatego też dla każdej klasy szkolnej powinien być wyznaczony materiał odrywający rolę koncentrującego ośrodka, dookoła którego skupiają się wszystkie wątki tego materiału.
KONCENTRYCZNY PLAN WYCHOWANIA
- I taki właśnie plan nauczania- łącznie z programem, który stanowi jego bardziej szczegółowe rozwiązanie-nazwali herbartyści „koncentrycznym”
-korelacja- ponieważ każdy przedmiot nauczania pozostaje w jakimś związku z innymi przedmiotami.
NAUCZANIE WYCHOWUJĄCE
W herbartowskim rozumienie nauczania wychowującego było jednym z trzech środków wyrabianie u uczniów silnych charakterów moralnych, przy czym na pozostałe środki składały się wspomniane uprzednio karność przez kierowanie.
NAUCZANIE WYCHOWUJĄCE OBECNIE
Obecnie natomiast główną cechą wych.
-harmonijne związanie w spójną i wzajemnie dopełniającą się całość nauczania i uczenia, tzn.: procesów, w wyniku których uczniowie przyswajają sobie wiedzę i umiejętności, z wychowaniem, które z kolei ma wpływ na kształtowanie ich poglądów, przekonań i podstaw.
BŁĘDY ZAŁOŻEŃ
- nie miał jednak racji, kiedy sądził, że większe znaczenie wychowawcze mają zainteresowania teoretyczne niż prktyczne, dotyczące wytworów techniki i czynności manualnych, i że głównie te pierwsze stanowią drogę wiodącą do urzeczywistnienia ideału człowieka pełnego
- w sporze „wykształcenie ogólne czy wykształcenie zawodowe?”, trwającym już od XVIII stulecia, Herbart opowiadał się wyraźnie pierwszym członem tej alternatywy.
KRYTYKA HERBARTYZMU
- pod względem wychowawczym szkołę tradycyjna, cechuje autorytaryzm, któremu uczeń musi się bezwzględnie podporządkować, a także suchy, herbartowski intelektualizm (suche uczenie się na pamięć);
-dorosły rozkazuje poddając się całkowicie narzucanym mu opiniom i wzorem;
-nauczyciel naucza i kieruje, jego uczniowie zaś przysłuchują się, powtarzając, ucząc się na pamięć.
WADY SZKOŁY HERBARTOWSKIEJ
-wychowanie powierzchowne, oparte na represji
-preferowanie metod służących przekonaniu uczniom „gotowej wiedzy do zapamiętania”,
-traktowanie myślenia jako incydentu w procesie przekazywania uczniom wiadomości,
-werbalizm (swoje słowa) i dydaktyczny encyklopedyzm,
-niedostateczne respektowanie zainteresowań poznawczych dzieci i młodzieży,
-odizolowanie treści i procesu kształcenia od życia i rzeczywistych potrzeb społ.
PDSUMOWANIE
Czy działania zmierzające do przebudowy owej szkoły, którą obarczono wymienionymi wyżej wadami, podejmowanie w XXw, doprowadziły do ich usunięcia lub ostrożnie mówiąc ograniczenia?
PRAGMATYZM PROGRESYWIZM
POCZĄTKI I PODSTAWY FILOZOFICZNE
-starożytna Grecja: Heraklit- świat zmienia się ustawicznie, a nie składa się tylko zasada zmienności, Sokrates-wiedza jest warunkiem cnoty, Arystoteles-szukał rozwiązań kompromisowych.
CHARIES S PEIRCE I WILLAM JAMES
-sformuował swoją podstawą zasadę filozoficzną:
„idee do póty nie mają znaczenia, dopóki nie wywołują zmian w doświadczeniu, dopóki nie zaczynają pracować” (trzeba mieć praktykę żeby czegoś nauczyć).
-pragmatyzm był metodą, która oceniła twierdzenie wedle konsekwencji-głównie praktycznych-jakie za sobą pociągają.
2) PRAGMATYZM
-Był też epistemologią, zgodnie z którą pojęcia nie są obrazami rzeczy, lecz planami akcji, a złożone z tych pojęć teorie-narzędziami, działania (nacisk na praktykę-teoria poznania przez praktykę),
-Pragmatyzm był wreszcie aksjologią, w której dochodziły do głosu wartości utylitarne, preferowanie spraw konkretnych, doniosłych pod względem egzystencjalnych i użytecznych praktycznie
3)PROGRESYWIZM
-PREKURSORZY- Jan Amos Komeński-który domagał się „nauczania zgodnego z naturą dziecka” (wiek), Jan Jakub Rousseau- który przygotował grunt pod budowę szkoły „skoncentrowanej na nauczaniu”, Johann Heinrich Pestalozzi, John Dewey.
4)PROGRESYWICZNA KONCEPCJA WYCH.
-uczeń i jego otoczenie stanowią niepodzielną i opartą na interakcji jedności, dzięki której modyfikuje on to otoczenie, a ono również działa modyfikująco na niego (szkoła na tęczowo)
-uczenie się jest trwałym wysiłkiem każdego żywego organizmu, dzięki któremu zmienia się do usuwania napotkanych przeszkód i trudności oraz włącza reakcje na dozowane bodźce do arsenału bodźców już posiadanych, tworz……
5)PROGRESYWISTYCZNA KONCEPCJA WYCHOWANIA
-takie rozumienie uczenia się oznacza, że w tym procesie musi uczestniczyć „cały uczeń”, a nie tylko jego umysł, a tym bardziej sama pamięć,
-otoczenie ucznia, jego środowisko, w którym wzrasta i żyje, jest dla niego równie ważne jak własne ciało, które także stanowi integralny składnik środowiska.
-uczenie się jest procesem o zróżnicowanych „poziomach złożoności” przy czym najwyższy z nich stanowi inteligencja.
-ludzie uczą się niekiedy w sposób podobny do tego, którym posługują się zwierzęta, tzw. Za pomocą prób i błędów, czynności impulsywnych oraz nieprzemyślanych błędów.
-uczeń nie jest wyposażony- wbrew głoszonym przez niektórych psychologów, pedagogów poglądom- we wrodzone cechy umysłowe, nie dysponuje też ukrytymi zadatkami intelektualnymi, które ze właściwym czasie ujawnią się i rozwiną, nie reaguje wreszcie w sposób mechaniczny na bodźce otoczenia.
UCZEŃ WG. PROGRESYWISTÓW
-jest osobą, która-stosowanie do posiadanych uzdolnień, umiejętności i nawyków, a także wykazywanych zainteresowań i potrzeb poznawczych-sama wpływa na dobór i wybór takich czy innych bodźców.
-„uczeń niejako zaprasza określone bodźce, ponieważ są one wobec jego reakcji interaktywne, ponieważ reakcje i bodźce warunkują się wzajemnie”.
SZKOŁA PROGRESYWISTYCZNA
Główna rolę odgrywają w tej teorii takie pojęcia, jak: -zainteresowania, -wysiłek, -cel, inteligencja, -nawyk, -rozwój, -organizm, -kultura.
ZAINTERESOWANIA
Stanową podstawowy motyw wszelkiej działalności.
Powinny być zaspokojone i rozwijane w drodze bezpośredniego i pośredniego kontaktu ze światem rzeczy, zjawisk i procesów.
W pracy dydaktyczno-wychowawczej zainteresowania spełniają niezmiernie ważna funkcję.
WYSIŁEK I CEL
Zainteresowania są ściśle powiązane z wysiłkiem, a także z celem (lub celami), który (które) progresywiści rozumieją jako możliwe do przewidzenia konsekwencje zaspokajania poznawczych oczekiwań uczniów oraz podejmowanego przez ich wysiłku.
INTELIGENCJA
Ogniwem pośrednim wiedzy motywującymi do tego wysiłku czynnikami jest inteligencja
Jest to ogniwo o dużej doniosłości kształcącej, gdyż pozwala uczniom starannie analizować, reorganizować problemowe sytuacje, a przez to przyczynia się do rozwoju ich intelektualnej sprawności.
NAWYK
Sprawia, że kazde nowe doświadczenie, pozyskiwane przez uczniów, wpływa modyfikująco na zasoby już posiadanych przez nich doświadczeń, wzbogaca je, reorganizuje i utrwala.
Może być przeszkodą i utrudniać efektywne uczenie się, kiedy prowadzi do rutyny i powstawania sztywnych stereotypów zachowań.
UCZENIE SIĘ
Tak pojmowane uczenie się jest czynnością aksjologiczną, ponieważ przyczynia się do kształtowania nabywanego przez dzieci i młodzież systemu wartości filozoficznych, społeczno-normalnych i kulturalnych.
Do rozwoju wychowanków przyczynia się zwłaszcza wtedy, kiedy zaspokaja ich zainteresowania, wzmacnia posiadane przez umiejętności motoryczne oraz wdraża do refleksyjne……..
Chcąc, aby ów rozwój był pełny, należy usunąć z wychowania flustracje, przesądy, uczenie się reguł moralnych na pamięć, zwłaszcza zwłaszcza bez uprzedniego zrozumienia ich treści, a także bezduszny dryl.
Reakcje, uczenia są funkcje jego całego organizmu, „uczy się on bowiem zarówno ciałem, jak i umysłem, ponieważ jedno nie istnieje dla niego bez drugiego”.
Uczenie się jest najpełniejsze i zarazem najbardziej efektywne, kiedy jednoczy pierwiastki cielesne z duchowymi, kiedy odwołuje się tylko do intelektu, lecz również do uczuć i woli, a przede wszystkim opiera się na działalności.
„uczyć się przez działanie”-hasło progresywistycznej psychologii oraz propagowanej przez Deweya dydaktyki.
KULTURA
1)Jest sumą przekazywanych z pokoleń na pokolenia rzeczy materialnych i doświadczeń w tym zwłaszcza dzieł sztuki i literatury, warunkujących istnienie społeczeństwa w czasie i przestrzeni.
2) W tym kontekście można powiedzieć, że podstawowym zdaniem szkoły, a nawet jej misją, jest zapewnienie ciągłości kultury, aby następujące po sobie pokolenia „musiały zaczynać wszystkiego od nowa”.
ZAŁOŻENIA SZKOŁY PROGRESYWISTYCZNEJ
Gdy chodzi o treść kształcenia -progresywiści opowiadali się za „programem opartym na doświadczeniu”
Usunąć z programów nauczania przedmioty drugorzędne pod względem metorycznym i wychowawczym, w tym niektóre działy historii powszechnej i historii literatury.
Skorelować przedmioty o pokrewnej tematyce, np. matematykę i fizykę.
Grupować większe działy poszczególnych przedmiotów nauki szkolnej w tzw. Szerokie pola treściowe jak np. „wszelkie odkrycie geograficzne”, itp.
Eksponować w każdym przedmiocie nauczania typowe dlań „merytoryczne punkty ciężkości” stosowanie do wykazywanych przez uczniów zainteresowań i uzdolnień;
Tworzyć z jednostek tematycznych- zbliżonych do siebie pod względem merytorycznym-problemy o interdyscyplininarnym charakterze.
WADY
Można więc powiedzieć, że progresywiści- przeciwstawiając się herbatowskiemu formalizmowi dydaktycznemu- również popadali w swoisty formalizm.
Az ich bowiem punktu widzenia istotne było nie tyle jakie problemy uczniowie
rozwiązują, ile to aby je w ogóle rozwiązywali.
PODSUMOWANIE
PROGRESYWIZM:
Opowiada się za jednością przedmiotu i metod nauczania.
Dzieli metody na ogólne i indywidualne, przy czym te pierwsze odwołują się do inteligencji ucznia, a drugie zależą od jego wrodzonych skłonności, nawyków i zainteresowań.
Podkreśla potrzebę indywidualizowania treści i metod nauczania treści i metod nauczania i uczenia się, stosownie do posiadanego przez uczniów doświadczenia, zasobów wiedzy, uzdolnień i zainteresowań.
SZKOŁA PROGRESYWISTYCZNA miała być
Wolna od autorytaryzmu i rygoryzmu, które to cechy ograniczają samotność myślenia i działania uczniów, nie rozwijają u nich inicjatywy, zainteresowań i aktywności poznawczej słowem, nie służą optymalnemu rozwojowi dzieci i młodzieży.
Wrażliwa na wdrażanie uczniów do wykonywania różnorakich czynności praktycznych, bliskich przy tym ich potrzebom i zainteresowaniom.
Organizująca nauczanie zgodnie z etapami wyznaczonymi przez składniki pelnego aktu myślenia.
Dbająca o to aby stosunki łączące uczniów i nauczycieli miały partnerski charakter.
Realizująca program budowany ni etyle wg. Tradycyjnych przedmiotów nauczania ile raczej wg. Interdyscyplinarnych problemów teoretycznych i praktycznych.
Daleka od stosowanych w szkole herbartowskiej form promocji, sposobów pobudzania dzieci i młodzieży do nauki za pomocą różnych nakazów i zakazów, faworyzowanie tekstów i fetyszyzowania podręczników.
Szkoła funkcjonująca wg wymienionych założeń zyskała sobie w USA w pierwszych dekadach 20. Wieku znaczną popularność.
KRYTYKA SZKOŁY
Z pierwszą jej falą spotkała się w USA już w latach 30. Ubiegłego wieku a z druga znacznie silniejszą-po wystrzeleniu przez rosjan 1957roku pierwszego sputnika co uznano za przejaw zdystansowania Ameryki w podboju kosmosu a winą za to obarczano w niemałym stopniu szkołę progresywistyczną.
ZALETY I WADY SZKOŁY PROGRESYWISTYCZNEJ
Skoncentrowanie uwagi na uczniu, jego możliwościach, zainteresowaniach i potrzebach poznawczych.
Nacisk na rozwiązywanie w pracy dydaktyczno-wychowawczej bliskich dzieciom i młodzieży problemów teoretycznych i praktycznych.
Przeciwstawienie się monotonii charakterystycznej dla herbatowskiej szkoły doktryny kształcenia, które trafnie określili jako padająco-receptywną, podporządkowaną układowi „aktywny nauczyciel bierny uczeń”
Poszukiwanie niekonwencjonalnych form organizacyjnych, metod i środków zinstytucjonalizowanego kształcenia.
POJĘCIA I SYSTEMY PEDAGOGICZNE 19.10.2008
ESENCJALIZM
- OD ŁAC. ESSENTIA - ISTOTS, TREŚĆ - TO KIERUNEK PEDAGOGICZNY KTÓRY POWSTAŁ I ROZWIJAŁ SIĘ W USA W LATACH 30 UBIEGŁEGO WIEKU PRZEDE WSZYSTKIM JAKO ALTERNATYWA DLA PROGRESYWIZMU, W TYM ZWŁASZCZA DLA GŁOSZONEGO PRZEZ JOHNA DEWEYA UCZENIA SIĘ PRZEZ DZIAŁANIE
GŁÓWNE ZAŁOŻENIA:
- ESENCJALIŚCI LANSOWALI POTRZEBĘ EKSPONOWANIA W NAUCZANIU USYSTEMATYZOWANYCH PODSTAW WIEDZY , ZWŁASZCZA PRZYRODNICZEJ, KTÓRĄ CENILI SZCZEGÓLNIE WYSOKO, ORAZ SPOŁECZNEJ
- GDY NATOMIAST CHODZI O METODY PRACY DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZEJ, TO - ZNOWU INACZEJ NIŻ PROGRESYWIŚCI- NACISK KŁADLI NIE NA METODY UCZENIA SIĘ, LECZ UCZENIA I NAUCZANIA
- OŚRODKIEM ICH TELEOLOGICZNYCH PROGRAMOWYCH I METODYCZNYCH ZAINTERESOWŃ BYŁA ZATEM DZIAŁALNOŚĆ NAUCZYCIELA A NIE UCZNIÓW
- POD TYM WZGLĘDEM BYLI ZNACZNIE BLIŻSI HERBARTYZMOWI ANIŻELI PROGRESYWIZMOWI ORAZ NOWEMU WYCHOWANIU
- ESENCJALIZM OKREŚLA SIĘ RÓWNIEŻ MIANEM „TRADYCJONALIZMU”
- MA TO O TYLE RACJĘ BYTU, ŻE NAZWA „ESENCJALIZM” ODNOSI SIĘ DO TEGO, CO STANOWI ISTOTĘ OKREŚLONEGO STANU RZECZY CZY PROCESU, JEGO ESENCJI, PODCZAS GDY W KRYTYKOWANYCH PRZEZ ESENCJONALISTÓW PROGRESYWIŹMIE PODOBNĄ FUNKCJĘ SPEŁNIA NAZWA „PROGRES” TZN. POSTĘP, ROZWÓJ, POSUWANIE SIĘ NA PRZÓD
GENEZA I ROZWÓJ ESENCJALIZMU:
- PROGRESYWIZM BYŁ JUŻ W USA SZEROKO ROZPOWSZECHNIONY KIEDY Z JEGO OSTRĄ KRYTYKĄ WYSTĄPILI ESENCJALIŚCI
- MIAŁO TO MIEJSCE W 1938 NA ZJEŹDZIE NAUCZYCIELSKIM W ATLANTIC CITY
- WTEDY TEŻ POWSTAŁ KOMITET ESENCJALISTÓW DLA POPIERANIA WYCHOWANIA AMERYKAŃSKIEGO JAK I ŚREDNIEJ, NIE UZYSKUJE POZIOMU WYKSZTAŁCENIA PRZECIĘTNEGO RÓWIEŚNIKA W KRAJACH EUROPEJSKICH
- ŻE WZROSTOWI SZKOLNICTWA AMERYKAŃSKIEGO NIE ODPOWIADA NALEŻYTE ZMNIEJSZANIE SIĘ PRZESTĘPCZOŚCI NIELETNICH, A PRZYCZYN TEGO STANU RZECZY NALEŻY DOSZUKIWAĆ SIĘ W BRAKACH SZKOŁY AMERYKAŃSKIEJ
ŹRÓDŁA ESENCJALIZMU:
- ESENCJALIZM JEST WYTWOREM RENESANSU. W NIM TEŻ NALEŻY SZUKAĆ JEGO ŹRÓDEŁ
- STANOWI ON KOMPILACJE REALIZMU I IDEALIZME
- REALIZMU, PONIEWAŻ TRAKTUJE UMYSŁ JAKO ZWIERCIADŁO, W KTÓRYM ODBIJAJĄ SIĘ OBRAZY ZEWNĘRZNEGO ŚWIATA, JAKO BIAŁĄ KARTĘ, NA KTÓREJ ZAPISYWANE SĄ NAPŁYWAJĄCE Z TEGO ŚWIATA WRAŻENIA I SPOSTRZEŻENIA
- IDEALIZM, GDYŻ RZECZYWISTOŚĆ UTOŻSZAMIA Z IDEAŁEM, A DUCHA UWAŻA ZA TWÓRCĘ KOSMOSU
GŁÓWNI PRZEDSTAWICIELE:
- JOHN LOCKE, GEORGE BERKELEY, DAVID HUNE,
- IMMANUEL KANT, GEORGE W. HEGEL, ARTHUR SCHOPENHAUER
- FAKTEM JEST BOWIEM, ŻE SZKOLE HERBERTOWSKIEJ NIE SZCZĘDZILI ESENCJALIŚCI GORZKICH UWAG. ICH ZDANIEM PRZYPOMINALI ONI FABRYKE
- ZMIANIE, A RACZEJ GRUNTOWNEJ PRZEBUDOWIE, NALEŻY ZATEM PODDAĆ SZKOŁĘ ZARÓWNO HERBARTOWSKĄ, JAK I PROGRESYWISTYCZNĄ
SZKOŁA HERBARTOWSKA, PROGRESYWISTYCZNA I ESENCJALISTYCZNA - PODOBIEŃSTWA I RÓŻNICE:
- CZY WYCHOWANIE POWINNO BYĆ SWOBODNE, CZY TEŻ KIEROWANE?
- CZY WYCHOWANIE MA BYĆ SUBIEKTYWNE, TO JEST OPARTE NA NATURALNYM ROZWOJU PSYCHICZNYM DZIECKA, CZY OBIEKTYWNE, TO JEST LICZĄCE SIĘ Z OBIEKTYWIMI POTRZEBAMI ŚWITA PRZYRODNICZEGO I SPOŁECZNEGO
- CZY WYCHOWANIE POWINNO KIEROWAĆ SIĘ WARTOŚCIAMI I CELAMI WZGLĘDNYMI, ZMIENNYMI I CHWILOWYMI, BLISKIMI, CZY TEŻ BEZWZGLĘDNYMI, DALEKIMI
WG. PROGRESYWISTÓW:
- PROGRESYWIŚCI ROZSTRZYGALI TEN DYLEMAT, DOWODZĄC, ŻE W WYCHOWANIU NALEŻY DĄŻYĆ, O ILE TYLKO MOŻNA, DO ZAPEWNIENIA DZIECIOM I MŁODZIEŻY JAK NAJDALEJ IDĄCEJ SWOBODY
- W ZWIĄZKU Z TYM TRZEBA RESPEKTOWAĆ ZASADE SAMURZUTNEGO ROZWOJU I INICJATYWY UCZNIÓW ZARÓWNO PRZY ORGANIZOWANIU, JAK I PRZY PRAKTYCZNEJ REALIZACJI PROCESU WYCHOWANIA
WG. ESENCJALISTÓW:
- ESENCJALIŚCI Z KOLEI BYLI PRZEKONANI, ŻE KONIECZNY JEST NACISK, JAK PODKREŚLALI „ROZUMNY” NA ORGANIZOWANIE SWOBODY W PROCESIE WYCHOWANIA, ZWŁASZCZA WYCHOWANIA ZINSTYTUCJONALIZOWANEGO
- KIEROWAĆ ROZWOJEM DZIECI I MŁODZIEŻY POWINIEN ICH ZDANIEM NAUCZYCIEL , W KTÓRZEGO GESTII MA SIĘ ZNAJDOWAĆ NIE TYLE INICJOWANIE DZIAŁALNOŚCI POZASZKOLNEJ ORAZ SPOŁECZNEJ UCZNIÓW, ILE STEROWANIE NIĄ A TAKŻE OCENA UZYSKIWANYCH DZIĘKI NIEJ WYNIKÓW
RÓŻNICE:
- CECHĄ, KTÓRA NAJBARDZIEJ RÓŻNIŁA PROGRESYWIZM ORAZ - W MNIEJSZYM JUŻ STOPNIU- ESENCJALIZM OD HERBARTYZMU, BYŁ TZW. PEDAGOGIZM
- POLEGAŁ ON NA PRZESADNEJ WIERZE W WARTOŚCI PEDAGOGICZNE, A W SZCZEGÓLNOŚCI:
-PODAJĄCYCH METOD NAUCZANIA, FORMALNYCH STOPNI ORGANIZACJI I PROWADZENIA TEGO PROCESU, ORAZ DOMINACJI UCZENIA I NAUCZANIA NAD UCZENIEM SIĘ
PRZYMUS, CZY SWOBODA W WYCHOWANIU?:
- SUMUJĄC MOŻNA POWIEDZIEĆ, ŻE DYSKUTOWANEGO OD WIELU JUŻ LAT DULEMATU: SWOBODA, CZY PRZYMUS W WYCHOWANIU?, NIE ZDOŁALI JEDNOZNACZNIE ROZSTRZYGNĄĆ ANI HERBARTYŚCI, KTÓRZY OPOWIADALI SIĘ WPRAWDZIE ZA PRZYMUSEM, ALE NIE PRZEKREŚLALI RÓWNIEŻ CAŁKOWIECIE SAMOWYCHOWANIA, A WIĘC SWOBODY
- ANI PROGRESYWIŚCI WG. KTÓRYCH TO NIE PRZYMUS LECZ SWOBODA POWINNA DOMINOWAĆ W PRACY SZKOŁY
- ANI WRESZCIE ESENCJALIŚCI ZAJMUJĄCY W INTERESUJĄCEJ NAS TUTAJ KWESTII STANOWISKO POŚREDNIE.
15.11.2008 SUBIEKTYWIZ CZY OBIEKTYWIZM W WYCHOWANIU
* wg. Progresy wistów wychowanie należy dostosować do subiektywnych zainteresowań i potrzeb poznawczych uczniów do ich możliwości różnych w poszczególnych okresach ich psychofizycznego rozwoju.
* trzeba się również liczyć z tym, że wspomniane zainteresowania i potrzeby ulegają zmiana pod wpływem rozmaitych, często przypadkowych , a nawet kapryśnych czynników.
ESENCJALIŚCI
W pracy dydaktycznej i wychowawczej szkoły należy eksponować obiektywne warunki życia leżące poza uczniem oraz logiczna stroną tej pracy.
Wychowanie nie powinno przy tym ograniczać indywidualizmu, lecz kierować rozwojem dzieci i młodzieży stosownie do ich potrzeb rozwojowych oraz na co esencja liści kładli szczególny nacisk obiektywnych potrzeb społecznych.
Co za tym powinno się składać na treść nauczania i uczenia się
Odpowiedz, jakiej esencja liści udzielili na to pytanie brzmi: „ bogata, uporządkowana i systematycznie prezentowana wiedza o trwałej wartości a ponadto umiejętności niezbędne do życia w demokratycznym społeczeństwie”. Systematyczna praca z uczniem mniej zdolnym.
HERBARTYŚCI
*cele wychowania-przygotowanie do życia w społeczeństwie uprzemysłowionym
*organizacja procesu-tok nauczania wyznaczany przez stopnie formalne oraz pryzmat ucznia i nauczania nad uczeniem się.
*dobór metod- preferowali metody podające kosztem poszukujących i laboratoryjnych co w konsekwencji prowadzi do petryfikacji układu „aktywny nauczyciel-bierny uczeń”.
WARTOŚCI CELÓW WYCHOWANIA: WZGLĘDNYCH CZY BEZWZGLĘDNYCH
*dla progresy wistów wartości są względne i zależne od sytuacji.
* związku z tym również cele wychowania a tym samym nauczania-są chwilowe bezpośrednie, zależne od sytuacji, od dziedziny jaka uczniowie się interesują, słowem-są w dużym stopniu subiektywnie ukierunkowane.
*rozwój dzieci i młodzieży jest dla przedstawicieli omawianego kierunku pedagogicznego po prostu wzrostem.
ESENCJONALIŚCI
*Dla nich wartości są trwałe bezwzględne i absolutne
*ideał wychowania jest z góry określony przez te wartości. On też determinuje poszczególne cele wychowania ale określa tylko ich kierunek bo samego ideału nie można w całości osiągnąć, można co najwyżej zmierzać do niego.
*rozwój dzieci i młodzieży polega zatem na przybliżeniu się do dojrzałości oraz stopniowym do niej dorastaniu.
HERBARTYŚCI
*Celem nauczania wychowującego, wskazywanym przez etykę, dla herbartystów ukształtowanie silnego pod względem moralnym charakteru.
*wolność więc czy kierowanie? Na to pytanie rzecznicy herbartyzmu odpowiadają zdecydowanie i jednoznacznie: Kierowanie!
JAKIE WARTOŚCI W WYCHOWANIU?
*wartości oraz cele wychowania - względne czy bezwzględne?
*również w tym przypadku odpowiedz jest bezwarunkowa: wartości bezwzględne, podobnie zresztą jak cele.
*subiektywizm czy obiektywizm w wychowaniu? Obiektywizm- odpowiadają herbartyści aczkolwiek z pewną „domieszką” subiektywizmu tam gdzie wchodzą w gre zainteresowania.
KRYTYKA SZKOŁY PROGRESYWISTYCZNEJ
*szkoła progresywistyczna jest zbłąkana, nie ma ani mapy czy busoli.
*głoszone przez nią i realizowane cele wychowania są nieokreślone i sprzeczne.
*uzyskiwane przez tą szkołę wyniki nauczania są niepokojąco niskie, czego przyczyną stanowi m.in.: nadmiernie rozbudowana fakultatywność nauczania, pozwalająca uczniom na manipulowanie przedmiotami nauki szkolnej.
SZKOŁA ESENCJALISTYCZNA była to instytucja w której:
*kluczową rolę w nauczaniu i wychowaniu odgrywał nauczyciel aczkolwiek dopuszczano również możliwość zapewnienia uczniom pewnej swobody, przede wszystkich przy wyborze fakultatywnych przedmiotów nauki szkolnej, niezbyt zresztą licznych.
*uczenie i nauczanie dominowały nad uczeniem się.
*przy opracowaniu planów i programów nauczania brano pod uwagę przede wszystkim obiektywne walory objętych nimi przedmiotów a nie indywidualne potrzeby poznawcze, oraz zainteresowania dzieci i młodzieży.
SZKOŁA ESENCJALISTYCZNA była to instytucja w której
*w wychowaniu silnie eksponowano ponad czasowe wartości prawdy, dobra i piękna oraz przywiązywano duże znaczenie do prezentowania naukowych i moralnych autorytetów, w tym myślicieli cieszących się międzynarodowym uznaniem.
*kładziono nacisk na naukę przedmiotów matematycznio-przyrodniczych, których opanowanie uważano za niezbędne najpierw w „paku pary i elektryczności”, a następnie w dobie szybko postępującej industrializacji .
ZALETY
*funkcjonująca wg tych założeń szkoła zapisała godna uwagi kartę w dziejach zinstytucjonalizowanej oświaty, przyczyniając się przede wszystkim do znacznego wzrostu poziomu wykształcenia swoich absolwentów.
*pod tym względem ukazała się niewątpliwie lepsza od szkoły progresywistycznej, w tym również od szkoły hołdującej zaleceniom nowego wychowania, a także od szkoły herbartowskiej.
SKUTKI ODZIAŁYWANIA WYCHOWAWCZEGO POPRZEZ ZWYCIĘŻENIE DZIECKA WIĄŻĄ SIĘ M.IN. Z KSZTAŁTOWANIEM U DZIECI CECH I POSTAW:
Oporu , przekory , buntu, negacji, złości, wrogości, agresji, mściwości, odwetu, kłamstwa, ukrywania uczyć, fałszu, dominowania i terroryzowania innych, uległość, posłuszeństwa, przystosowania się, wycofania, „ucieczki”, apatii, bierności, infantylizm, depresji, poczucia osamotnienia.
Wychowanie autokratyczne to stłumiona agresja, ośmieszana samodzielność, ukarana inwencja, przerwana dyskusją, wywołany lęk, wzmocniona dyscyplina, uniformizm wypowiedzi i zachowań, jedna racja i jedna prawda-wszystko to kształtuje jednostki pozbawione własnego „ja” bez indywidualnej inwencji, posłuszne i karne a końcu tak samo autorytarne tak samo cyniczne, ironiczne czy wrogie wobec innych.
29.11.2008
MOBBING
*znane już dawniej pojęcie, stosowane przez naukowców dla opisania agresywnego zachowania dzikich zwierząt z początkiem lat 80. XXw znalazło nowe zastosowanie.
W nowym znaczeniu użył go szwedzki lekarz i psycholog Heinz Leymann, od wielu lat zajmujący się problemem przemocy psychicznej w miejscu pracy.
*słowo mobbilng pochodzi od ang. Mob-tłum. Motłoch, tłuszcza i oznacza tyle co-napadać na kogoś, zaczepiać, atakować.
*Mobbing to coś więcej niż tylko zła atmosfera w pracy, coś o wiele gorszego niż okazjonalne niesprawiedliwe traktowanie czy złośliwa plotka.
*stosowanie różnych form przemocy psychicznej w zespole pracujących ze sobą ludzi, mające na celu wyizolowanie kogoś ze środowiska, ośmieszanie, terror biurowy.
*Mobbing pojawia się zwłaszcza tam gdzie ludzie uwikłani są w hierarchiczne zalezności (uniwersalny słownik j. polskiego, warszawa 2003)
ISTOTA MOBBINGU.
*stanowi zjawisko grupowe
*polskim odpowiednikiem jest „fala” rozumiana jako przejaw subkultury szkolnej
*jest nie tylko forma zaspokajania brutalnych potrzeb dzieci i młodzieży ale także znakiem zaniedbań w instytucjach opiekuńczo-wychowawczych
Encyklopedia pedagogiczna XXI w tom III, Warszawa 2004.
MOBBING W INSTYTUCJI
*jest to wrogie, niszczące, nieetyczne i systematyczne powtarzające się zachowanie, skierowane wobec jednej osoby lub grupy osób, w wyniku którego następuje psychiczne, psychosomatyczne i społeczne „wypalenie” pracownika.
*jest to psychologiczny terror, na który składa się systematyczny, wrogi i nieetyczny sposób komunikowania przez jedną lub kilka osób skierowany przeciwko jednostce.
*osoba atakowana traci wiarę w możliwość obrony samej siebie oraz uzyskiwanie jakiejkolwiek pomocy, nie jest w stanie wydobyć się z trudnej sytuacji ze względu na częsty (przynajmniej raz w tygodniu) i długotrwały (przynajmniej pół roku) charakter działań lobbingowych.
PRZEMOC PSYCHICZNA
*z przemocą psychiczną mamy do czynienia tam gdzie ludzie przebywają w grupie przez dłuższy czas- w szkole, wyższej uczelni, miejscu pracy, stowarzyszeniach, wspólnotach a także w rodzinie.
*jest to proces, który przebiega etapami a w fazach bardziej zaawansowanych nie daje poszkodowanemu żadnych szans, aby sam, bez fachowej i życzliwej pomocy mógł wydostać się z błędnego koła szykan i prześladowań.
CELE MOBBINGU
*celem sprawcy jest zepsucie opinii ofiary i zaszkodzenia jej w sposób, który pozwoli wyeliminować ją z pozycji którą zajmuje.
*stopniowo niszczy się jej reputację wpływa się negatywnie na jakość wykonywanej przez nią pracy.
*trwający długo spór powoduje wreszcie zaburzenia zdrowotne i prowadzi do różnych chorób.
30.11.2008
NARZĘDZIA MOBBINGU
*narzędzia jakim posługuje się lobbing to szykany, zwodzenie, podstęp, intryga, kłamstwa, plotki, oszczerstwa, zachowania sadystyczne.
*ich wystąpieniu sprzyja taka organizacja pracy gdzie osobę traktuje się instrumentalnie: tam gdzie popełnia się błąd kapitalizmu pierwotnego człowiek zostaje potraktowany jako jeden ze środków produkcji, jako narzędzie , „a nie jak to odpowiada właściwej godności jego pracy jako podmiot i sprawca ”.
ROZRÓŻNIENIE TERMINÓW MOBBING I KONFLIKT
*u podstaw lobbingu leży zawsze konflikt.
*pod pojęciem konfliktu rozumie się wszelkie zderzenie sprzecznych dążeń zbiorowych lub indywidualnych prowadzące bądź do ich uzgodnienia, bądź do unicestwienia jednego z ich dążeń.
*W przypadku mobbingu przyczyn konfliktu należy się upatrywać nie w sprzeczności dążeń lub interesów ale w konkretnej osobie.
MOBBING I KONFLIKT
*konflikt trwa zazwyczaj krótko a obie strony są zainteresowane jego rozwiązaniem
*w przypadku mobbingu ta przypadłość trwa długo, wzrasta z czasem, zaś prześladowania nasilają się, wywierają destrukcyjny wpływ na psychikę i osobowość podwładnego.
PRZYCZYNY MOBBINGU
*przyczyny społeczne
*cechy zarządzającego organizacją
*szczególna pozycja społeczna ofiary mobbingu.
PRZYCZYNY SPOŁECZNE
*bezrobocie, stałe zagrożenie utraty pracy, skłonności przełożonego do świadomego zmuszania podwładnych do wykonywania wszelkich poleceń, zatrudnienie go na czas ściśle określony, na umowy zlecenie lub umowy o dzieło, nie dające poczucia pewności i stabilności.
PRZYCZYNY ORGANIZACYJNE
*sztywne struktury społeczne umożliwiające sprawowanie władzy z pozycji siły
*sprzyjają jego występowaniu organizacje o skostniałych zhierarchizowanym sposobie zarządzania.
*organizacyjny nieporządek i nieporadne, niekonsekwentne czy niekompetentne zarządzanie stanowią dobry grunt na wystąpienia zjawiska mobbingu.
NEGATYWNE CECHY ORGANIZACJI
*nieobsadzone stanowiska, mało czasu na wykonywania pilnych zadań, skostniała hierarchia i niedorzeczne, bezsensowne polecenia wydawane podwładnym, obarczanie pracownika dużą odpowiedzialnością przy równoczesnym ograniczeniu mu możliwości podejmowania decyzji oraz niedocenienie działań podwładnych, zła atmosfera w miejscu pracy, brak koleżeńskich zachowań i brak możliwości uzyskania wsparcia od współpracowników.
PORTRET PSYCHOLOGICZNY DRĘCZYCIELA
*to osoba o wyolbrzymionym poczuciu własnej wartości, przeceniająca swoje umiejętności i swoją wiedzę.
*przekonana o własnych zdolnościach nie przyjmuje krytyki ze stronny innych.
*wszelkie uwagi ignoruje lub reaguje na nie ze wściekłością i złością. Osoba, która odważyła mieć inne zdanie traktowana jest jako najgorszy wróg.
*ale osoby uległe również nie mogą czuć się bezpieczne chodź szef traktuje je jak swoją świtę i spodziewa się od nich akceptacji dla wszystkich swoich decyzji. NIE UFA NIKOMU.
*chce także doprowadzić do tego aby osoby będące jego podwładnymi nie ufały także sobie nawzajem.
*daje do zrozumienia że ma w grupie pracowników swoich informatorów-osoby które czerpią korzyści i nagradzane są za lojalność taką jak on- przełożony ją rozumie.
*zazdrość i zawiść w miejscu pracy doprowadzenie do niskiej samooceny nękanego pracownika a z czasem niska jego ocena przez kolegów którzy także zaczynają brać udział w prześladowaniu i psychicznym terroryzowaniu pozwalają zarządzającemu przywrócić swój blask lub utrzymać opinie najlepszego.
*konkurencja potencjalna lub tylko domniemana zostaje przez charakter przełożonego zdominowana i unieszkodliwiona, rzadko odczuwając z tego powodu wyrzuty sumienia. Osoba poszkodowana znika bowiem z jego pola widzenia a sytuacja w zakładzie pracy „normalizuje się”.
20.12.2008 BRAKUJE POCZĄTKU WYKŁADU
GŁÓWNA POZYCJA ILLCHA
„Descholding Society”- społeczeństwo bez szkoły
ZARZUTY DLA SYSTEMU KSZTAŁCENIA
*społ jest „przesycone atmosferą szkolarstwa”
*więcej ludzi „uczy się żyć, aniżeli żyje pełnym życiem”
*szkoła nie tylko „poprzedza życie oraz mu towarzyszy, lecz również bardzo często staje ponad nim”
*Słowem że przypisuje sobie rolę, jakiej w rzeczywistości nie odgrywa, a nawet odgrywać nie może.
PRZESYCENIE SZKOLNICTWEM PRZEJAWIA SIĘ W POSTACI:
*stopniowego wydłużenia przez państwo czasu nauki obowiązkowej,
*obarczania szkoły nowymi zadaniami dydaktycznymi, wychowawczymi i opiekuńczymi,
*drobiazgowego sterowania procesem instytucjonalizacji oświaty, czego wyrazem jest np. odgórne narzucenie uczniom treści kształcenia, mało elastyczna organizacja tego procesu, *poddające metody nauczania.
POLSKA KRYTYKA
*w podobnym duchy krytykowali szkołę tradycyjną i jej następczynię z lat 60. Wieku XX również polscy pedagogowie, zwłaszcza Bogdan Nawroczyński, Wincenty Okoń, Bogdan Suchodolski i inni.
*nawet w okresie szkolnego boomu nie brakowało opinii o istnieniu edukacyjnego kryzysu, a nie kryzysu szkoły ustawicznej doskonalonej.
MIAŁY POJAWIĆ SIĘ TAKIE ZJAWISKA:
*reprodukowanie przez szkołę istniejących struktur społecznych i ekonomicznych.
*wyraźna dysproporcja między kosztami i końcowymi efektami tej pracy
*traktowanie kształcenia jego towaru, a nie środka służącego rozwoju człowieka.
21.12.2008.
MIAŁY SIĘ POJAWIĆ TAKIE ZJAWISKA JAK:
*cezzasadne fetyszyzowanie dyplomów i świadectw a kończenia takich czy innych szczebli kształcenia, niekoniecznie odzwierciedlających zdobyte w szkole kwalifikacje ogólne i zawodowe.
*tłumienie inicjatywy i naturalnej aktywności dzieci i młodzieży podczas zajęć lekcyjnych;
*niezdrowa rywalizacja w formie m.in.: szkodliwej pod względem wychowawczym „pogoni za dobrymi ocenami”
*konformizm polegający na bezkrytycznym przystosowaniu się do istniejącego porządku rzeczy w sferze społecznej, gospodarczej i kulturowej.
*szerzenie przekonania, jakoby wykształcenie można by uzyskać tylko w szkole;
*stosowanie przez nauczycielki awersyjnych bodźców wobec wychowanków, naruszających często ich godność;
*ignorowanie poważnych najczęściej różnic indywidualnych wśród uczęszczających do szkoły uczniów;
*ogólnie zaś mówiąc: brak przystosowania często rażący, do potrzeb i wyzwań teraźniejszości, a tym bardziej-przyszłości.
ILLICH TWIERDZIŁ ŻE:
*kryzysu szkoły lat 60 ubiegłego wieku nie uda się zlikwidować za pomocą reformy, nawet bardzo radykalnej.
*aby to zrobić należy szkołę po prostu usunąć, a społeczeństwo zdescholaryzować.