ANATOMIA

1. Rodzaje anatomii:

• Opisowa (systemowa) - opisywanie układów człowieka, narządów

• Topograficzna - określony obszar bierzemy i określamy naczynia i narządy

• Porównawcza - zwierzęta i ludzie

• Czynnościowa - anatomia i fizjologia - czynności narządów

• Kosmetyczna, plastyczna - odnośnie proporcji ciała

• Rentgenowska - tomografie komputerowe, rezonans magnetyczny, ultrasonografia, rentgen

2. Płaszczyzny i osie ciała:

• OŚ PIONOWA - kierunek górny i dolny w stosunku do tułowia

• OŚ STRZAŁKOWA - od przodu do tyłu od strony brzusznej do grzbietowej

• OŚ PORZECZNA - od strony prawej do lewej kierunek przyśrodkowy boczny

• PŁASZCZYZNA STRZAŁKOWA - przez oś pionową - dzieli ciało na 2 części podobne do siebie ( dwuboczna symetria)

• PŁASZCZYZNA CZOŁOWA - przez oś pionowa i poprzeczną, dzieli ciało na część tylną i przednią

• PŁASZCZYZNA POZIOMA - przez oś poprzeczną i strzałkową - dzieli ciało na część górną i dolną

Dzięki nim określamy położenie narządów, przebieg naczyń i nerwów.

3. Układ szkieletowy:

• Funkcja podporowa - tworzy rusztowanie i podporę dla części miękkich, miejsce przyczepów mięśni i wiązadeł oraz powięzi otaczających organy

• Funkcja lokomocyjna - wraz ze stawami, układ szkieletowy tworzy narząd bierny ruchu, który w połączeniu z mięśniami tworzą układ dźwigni

• Funkcja ochronna - narządy wewnętrzne chronione są przez kości: mózgoczaszka ochrania mózgowie, klatka piersiowa: serce, płuca, duże naczynia tętnicze, kanał kręgowy ochrania rdzeń kręgowy, narządy układu moczowo - płodowego chroni miednica.

• Kości budujące układ szkieletowy są dla nas rezerwa torem związków mineralnych, głównie wapnia i fosforu; w przypadku ich niedoboru w organizmie związki te mogą być pobrane z kości, np. poziom tych pierwiastków kontrolowany jest między innymi przez witaminę D - zwiększa ilość wapnia i fosforu, a to zabezpiecza prawidłowy rozwój

• Szpik kostny znajdujący się w kościach odpowiada za produkowanie czerwonych krwinek (hemmopoezę) oraz komórek tucznych. Jest miejscem produkcji przeciwciał oraz przejściowego magazynowania żelaza

• Kości są rezerwatorami energii, dzięki komórkom tłuszczowym znajdujących się w szpiku żółtym

4. Połączenia kości:

• Ruchome : stawowe

• Nieruchome: kości czaszki (szwy), spojenie łonowe

• Za pomocą chrząstkozrostów: kręgi krzyżowe kręgosłupa ( część krzyżowa)

5. Budowa kręgosłupa:

• 33 lub 34 kręgi

• Kość guziczka 4-5 szczątkowych kręgów

• Fizjologiczne położenie kręgosłupa w kształcie litery S

• Kręci szyjne - 7, piersiowe - 12, lędźwiowe - 5, krzyżowe - 5 odcinek guziczny 4-5

• Trzony kręgów wysunięte są do przodu, wyrostki kolczyste skierowane do tyłu

• Im niżej położony kręg tym bardziej przybiera a masywności

• Otwór kręgowy w kręgu pomiędzy trzonem i łukiem

• Wyrostki kolczyste, boczne, stawowe

• 2 pierwsze kręgi: atlas - nie ma wyrostka kolczystego i trzonu, ma powierzchnie stawowe, łuk przedni i tylny

6. Kręgi piersiowe:

• brak otworów w wyrostkach poprzecznych,

• połączone z zebrami,

• mają wyraźne duże trzony i duże otwory kręgowe

7. Kręgi lędźwiowe:

• Najbardziej rozbudowane trzony

• Otwór kręgowy nie za duży

• Wyrostek sutkowy w okolicy wyrostka stawowego dolnego

• Wyrostek dodatkowy

• Wyrostek kolczysty jest szeroki i spłaszczony

• W tym odcinku kończy się rdzeń kręgowy

8. Kość krzyżowa:

• Wyraźne różnice między kością krzyżową męską i damską

• Zwęża się ku dołowi

• Otwory krzyżowe, miednicze i grzbietowe (wąska i długa kość - miednica męska)

• Nie występuje tu rdzeń kręgowy

• Grzebienie boczne - parzyste zrośnięcia wyrostków kolczystych

9. Rodzaje kości:

• Długie - udowa (największa), piszczelowa, ramienna, promieniowa

• Różnokształtne - piętowa, skokowa

• Płaskie - łopatka, kości pochwy, kości czaszki

10. CZASZKA:

• Kości mózgoczaszki

• Kości trzewioczaszki/ twarzoczaszki

• Oczodoły - połączone z czaszką przez oczodoły

• Jama nosowa - otwór gruszkowaty

• Łuki zębowe

Otwory przez które wychodzą nerwy - 12 par nerwów czaszkowych - 4 otwory

11. Kości trzewioczaszki:

• Łzowa - buduje część oczodołu od strony przyśrodkowej

• Jarzmowa - odnośnie kości policzkowych, łączy się ze szczęką. Wyrostek czołowy i skroniowy 2 otwory przeprowadzające naczynia i nerwy

• Małżowina nosowa dolna

• Żuchwa - powstała ze zrośnięcia 2 części, jedyna część czaszki połączona z nią stawowo (staw ruchomy) - staw skroniowo - żuchwowy.

• Budowa: szczęka posiada trzon i gałęzie, na trzonie jest ślad spojenia i guzowatość bródkowa i 2 otwory bródkowe.

• Na powierzchni wewnętrznej trzonu jest kresa żuchwowo - wnękowa oraz zagłębienie: dołki podjęzykowe, brzeg zębodołowy a w nim 16 zębodołów.

• Gałąź żuchwy ma 2 wyrostki: wyrostek dziubiasty i kłykciowy (zaokrąglony, ma głowę) a pomiędzy nimi znajduje się wcięcie żuchwy.

• Na powierzchni wewnętrznej żuchwy znajduje się języczek żuchwy który ogranicza wejście do kanałów żuchwy.

• Guzowatość żwaczowa - tu przyczepia się mięsień żwacz

• Lemiesz

• Kości nosowe

• Jama nosowa - podzielona na 2 części: prawą i lewą, uzupełniona przez lemiesz; małżowina nosowa dolna, pod którą jest przewód nosowy dolny

• Szczęka :

• ma wyrostki: czołowy, jarzmowy, zębowy (16 zębodołów), podniebienny szczęki.

• Powierzchnia środkowa zbudowana jest z: zatoki szczękowej, kości klinowej, kości jarzmowej i komórek sitowych

• Kość podniebienna:

• blaszka pozioma: tworzy częściowo podniebienie kostne z wyrostkiem podniebiennym.

• Blaszka pionowa: uzupełnia od strony tylnej boczną ścianę jamy nosowej: wyrostki oczodołowe, klinowy, stożkowaty,

• wcięcie klinowo podniebienne - utworzone między wyrostkiem klinowym i oczodołowym

• Klinowa - powierzchnia wewnętrzna podstawy czaszki

12. Kość skroniowa:

• Najtwardsza

• Kość narządu słuchu

• Zawiera i tworzy ucho środkowe i wewnętrzne

• Wewnątrz niej są kanały: szyjnobębmenkowe i tętnicy szyjnej

Otwory przez które wychodzą nerwy - 12 par nerwów czaszkowych - 4 otwory

13. Oczodoły - (połączenie z czaszką między innymi za pomocą kanału wzrokowego) jedna z jam czaszki ograniczona kośćmi:

• Ściana górna - blaszka oczodołowa kości czołowej

• Otwór pod i nadoczodołowy

• Oczodół połączony z jamą nosową - połączenie nosowo - łzowe

14. Jama nosowa - otwór gruszkowaty prowadzi do jamy nosowej

• Podzielona przegrodą kostną na prawa i lewą

• Połączona z gardłem

• Ściana boczna jamy nosowej: małżowina nosowa dolna, środkowa i górna

• Przewody nosowe: dolny, środkowe i górny

• Jama nosowa dolna oddzielona od jamy ustnej podniebieniem

• Na samym dole kanał nosowo - łzowy

15. Podniebienie kostne:

• Wyrostek podniebienny szczęki

• Blaszka pozioma kości podniebiennej

16. Oczodoły:

• Na oczodół składają się: kość łzowa, czołowa, jarzmowa, blaszka boczna błędnika kości sitowej, ściana dolna - górna część szczęki, dół skroniowy i podskroniowy

17. Wnętrze czaszki:

• Dół czaszki:

• Przedni

• Środkowy: kość klinowa, trzon kości klinowej, przysadka mózgowa, otwory (owalny i okrągły)

• Tylny - część górna piramidy kości skroniowej

18. Powierzchnia zewnętrzna czaszki:

• Podniebienie kostne

• Nozdrza tylne

• Lemiesz

• Powierzchnia zewnętrzna kości potylicznej: tu przyczepiają się mięśnie gardła

• Kanał kostny (tętnicy szyjnej)

• Część potyliczna - kłykcie kości potylicznej

• Otwór wielki

19. Stawy:

• żuchwowo potyliczny - połączenie czaszki z kręgosłupem

• skroniowo żuchwowy - połączenie żuchwy z czaszką - wewnątrz jest chrząstka śródstawowa dlatego staw podzielony jest na piętro górne i dolne (staw piętrowy)

• powierzchnie stawowe na kościach

• torebka stawowa

• więzadła wzmacniające torebkę stawową

• maź stawowa

---