Szkoła Chicagowska - opracowanie na podstawie J. Szackiego.
Tzw. Szkoła Chicagowska uczyniła z terenowej pracy badawczej fundament socjologii.
Badania terenowe przestały być dodatkiem do pracy społecznej lub marginesem właściwej twórczości socjologa.
Najważniejszym powołaniem socjologa chicagowskiego było rejestrowanie swoich obserwacji.
Głównym tematem badaczy w Chicago była urbanizacja wraz z jej konsekwencjami, lecz istnieją również racje aby działalność szkoły chicagowskiej rozpatrywać na tle badań nad społecznościami lokalnymi:
- W USA ustaliła ona niezbędną dla badań nad społecznościami lokalnymi tradycję pracy w terenie,
- Opracowała również założenia ekologii społecznej, które mogły mieć zastosowanie w takich badaniach,
- stworzyła monografie poszczególnych społeczności wielkomiejskich,
- była skoncentrowana na tym samym problemie wspólnoty, który zajmował badaczy społ. lokalnej.
1. Czym była tzw. Szkoła Chicagowska?
1892 rok - założenie wydziału socjologii i antropologii - są to pierwsze podstawy instytucjonalne badań socjologii opisowej.
To co nazywano szkołą chicagowską jednak nie obejmowało całości wydziału socjologii, oraz istniało dużo krócej niż wydział.
Szkoła chicagowska jest to grupa badaczy skupiona wokół Roberta Ezry Parka, zaczęła ona swą działalność w 1915 r. a przestała istnieć w połowie lat 30-stych a stało się tak ponieważ, socjologowie chicagowscy badali „socjologię naturalną” miasta epoki wolnokonkurencyjnego kapitalizmu, którą zamknął w USA Wielki Kryzys.
Grupa współpracowników Parka wytworzyła przez ten czas program naukowy, szereg wartościowych monografii.
2. Miasto jako laboratorium
To co wyróżniało szkołę chicagowską było to, że przedmiotem ich badań było miasto a w szególności Chicago.
Chicagowska socjologia miasta obejmowała w praktyce obejmowała wszelkie procesy życia społecznego zachodzące na terytorium miasta.
Szczególne zainteresowania Szkoły chicagowskiej:
- problemy socjologii miasta ( w dzisiejszym rozumieniu),
- problemy socjologii zawodów,
- „- uwarstwienia społecznego,
-„- ruchów politycznych,
-„- prasy,
-„- rodziny,
-„- stosunków narodowościowych i rasowych,
-„- religii,
-„- przestępczości,
-„- ogólne problemy psychologii społecznej,
-„- zmiany społecznej.
Szkołę chicagowską cechowało uznanie miasta i urbanizacji za najważniejsze zjawiska społeczne świata współczesnego, dlatego też należałoby tu mówić nie tyle o socjologii miasta ale i o socjologii urbanistycznej.
Praktyczna ważność urbanizacji i miasta wg. Parka
- problem społeczny to problem miejski, chodzi o to jak w warunkach miejskiej swobody utrzymać ład i społeczną kontrole, które są równoważne z ładem i kontrolą jakie rozwijały się w rodzinie, klanie czy plemieniu.
Teoretyczna ważność tych zjawisk wg. L. Wirtha
- każde doniosłe twierdzenie na temat współczesnego społeczeństwa zawiera urbanizm jako kategorię je wyjaśniającą. Próba zrozumienia miasta doprowadza nas do podstawowych problemów cywilizacji, stąd wyobrażenie miasta jako „laboratorium”, gdzie można badać najważniejsze fakty natury ludzkiej i życia społecznego.
Szkoła chicagowska dążyła do osiągnięcia wiedzy o mieście, który byłaby najściślej związana z empirią (poznania przez zmysły) a pośrednio i z praktyką, ale jednocześnie odpowiadała w pełni ogólnym standardom pracy naukowej.
Dwa rodzaje badań szkoły chicagowskiej ( lustracja w Szackim)
-Lustracja socjologiczna - sociological survey - stara się odkryć jak społeczeństwo ludzkie funkcjonuje, dąży do poznania „praw społecznych”,
- Lustracja społeczna - social survey - np. ujawnia zjawiska patologiczne i wskazuje środki do ich usunięcia, czyli chodzi o osiągnięcie doraźnego celu praktycznego.
Praktyk interesuję się jedynie konkretną sytuacją, a socjolog wybiera do zbadania konkretne zbiorowości, ale interesuje go także porównanie szeregu tych zbiorowości oraz wyodrębnienie wzorów i procesów społecznych do dalszego badania.
3. Teoria i badania empiryczne szkoły chicagowskiej
Socjologowie z szkoły Chicagowskiej chcieli być bardziej empirykami i bardziej teoretykami. Stosunek między empirią a teorią w ich pracy naukowej wydaję się skomplikowany, ponieważ:
- z jednej strony mamy system teoretyczny Parka uzupełniany tez przez innych autorów
- z drugiej zaś serię monografii, jakie powstały na seminarium Parka
Wydaję się jednak że te monografie były raczej opisami wybranych wycinków rzeczywistości przy pomocy kategorii Parka a nie weryfikacjami formułowanych przez niego hipotez.
Seminarium Parka było przede wszystkim szkoła obserwacji i opisu a nie szkołą myślenia teoretycznego.
Hipotezy ekologiczne wyłożone w książce „The City”: (podejście ekologiczne)
- w naturalnej historii skupisk ludzkich występuje stała tendencja do rozmieszczenia się ludności wg. określonego i powtarzalnego wzoru
- poszczególne strefy stanowią naturalne obszary wyróżniające się nie tylko swym położeniem przestrzennym, lecz i określonymi cechami społecznymi zamieszkującej je ludności ( np. poziom dochodów, zawód, religia, obyczaje)
- owe cechy wynikają zarówno z miejsca jakie dana strefa zajmuje w całości miejskiego organizmu jak i z tradycji ludności napływowej
- naturalnym stanem miasta i ludności jest zmiana, przy czym zmiana przestrzenna odpowiada zmianie społecznej
- główne procesy zachodzace w przestrzeni miejskiej:
* koncentracja,
* centralizacja,
* segregacja,
* inwazja,
* sukcesja
- Przedstawiciele tej szkoły przedstawiali wyniki swoich badań w sposób graficzny
Główną zaletą chicagowskich monografii (hipotez) było gromadzenie danych w sposób systematyczny, obiektywny i krytyczny w stosunku do źródeł informacji.
Dlatego współczesna socjologia opiera się na badaniach empirycznych.
Najlepsza metoda badawcza dla szkoły chicagowskiej
Badacz wybiera grupę lub jakieś aspekt zachowania się grupowego odpowiednio do postawionego przez siebie problemu, po czym studiuje je z możliwie wielu punktów widzenia. Taki sposób badania bywa nazywany "metodą monograficzną". Podstawowym celem tych badań nie jest weryfikacja, ale możliwie wszechstronny, drobiazgowy opis wszystkich aspektów wybranego, pojedynczego wycinka rzeczywistości społecznej.