ZAGADNIENIE NR 28- STAROPOLSKA

ODPRAWA POSŁÓW GRECKICH HUMANISTYCZNYM DRAMATEM POLITYCZNYM

Dramat Kochanowskiego jest przede wszystkim dramatem politycznym. Intencją autora było przestawienie państwa, które poprzez zepsucie moralne samo doprowadza do swojego upadku. Podstawowa teza utworu jest więc następująca: sytuacja polityczna i los państwa zależą przede wszystkim od moralności jego poddanych. W treści możemy odnaleźć fragmenty świadczące o takich intencjach autora:

1. Druga wypowiedź chóru ("Wy, którzy pospolitą rzeczą władacie") jest skierowana do rządzących państwem i zawiera pouczenie, jak mają sprawować powierzoną im władzę. Winni wyrzec się myśli o osobistych korzyściach i troszczyć się o dobro publiczne. Na zakończenie poeta przestrzega, że występki rządzących prowadzą państwo do zguby.

2. Opis narady trojańskiej wzorowany na polskich sejmach (świadczy o tym polski sposób głosowania przez rozstąpienie oraz obecność marszałków stukających o ziemię laskami). Kochanowski dostrzega i wytyka prywatę, przekupstwo (np. Iketaon), chaos, brak odpowiedzialności za losy państwa. Przeważają posłowie podobni do Aleksandra, myślącego jedynie o własnych interesach, mało zaś jest Antenorów troszczących się o państwo.

3. Wypowiedź Ulissesa (Odyseusza) zawiera krytykę zjawisk osłabiających państwo: przekupstwa, słabości rządu, braku szacunku dla prawa. W dalszej części Kochanowski ustami Ulissesa bardzo krytycznie ocenia młodzież magnacko- szlachecką przyzwyczajoną do wygód, skłonną do pijaństwa i obżarstwa, a niezdolną do żadnego wysiłku, a zwłaszcza do obrony ojczyzny. Poeta niepokoi się, czy tacy ludzie będą mogli w przyszłości rządzić państwem.

4. W wypowiedzi Kasandry Kochanowski zawarł przestrogę przed możliwością upadku państwa rządzonego tak jak w Troi.

5. W kreacjach głównych bohaterów, Antenona i Aleksandra, poeta skupił dwie spotykane wśród ówczesnej szlachty postawy wobec spraw narodowych. Pierwszy z nich uosabia patriotyzm, szlachetność, mądrość, dalekowzroczność polityczną, drugi zaś jest synonimem prywaty, nieliczenia się z dobrem państwa, realizowania własnych celów kosztem narodu.

6. Kończąca dramat wypowiedź Antenona nawołująca do wojny, choć sprzeczna z jego wcześniejszymi próbami zapobieżenia jej, jest w gruncie rzeczy wyrazem patriotycznego myślenia o ojczyźnie. Chodzi bowiem o to, by przez atak zaskoczyć wroga, osłabić go i nie dopuścić do wejścia w granice państwa.

Kochanowski przyporządkowuje poszczególnym postaciom dramatu pewne racje, przekonania polityczne. Postaci mniej reprezentują samych siebie, a bardziej pewne cechy społeczne. Dzięki temu przedstawione przez autora w dramacie wydarzenia można potraktować jako model państwa (społeczeństwa), którego przyszłość zależy od starcia przeciwnych sił.

Jakie role społeczne przypisane są konkretnym postaciom? Aleksander symbolizuje prywatę, Antenor – polityczną mądrość, szlachetność. Priam – słabość i niezdecydowanie króla, który ulega wpływom większości. Kasandra i Chór pełnią w dramacie rolę komentatorów. Co ciekawe, chór składa się nie z trojańskich starców (jak to bywało w dramacie antycznym), ale z panien. W ten sposób Kochanowski chciał zapewne pokazać powiązania Chóru z osobą Kasandry – byłaby ona wtedy jego reprezentantem. Jeśli chodzi o wymowę polityczną [i]Odprawy[/i], Kasandra pełni tu rolę bardzo znaczącą. Ona jedyna zdaje sobie sprawę z moralnego upadku państwa, z konsekwencji podejmowanych niesłusznych decyzji. Jest nosicielką podstawowej idei dramatu – patriotyczno-obywatelskiej przestrogi.

Kochanowski umieścił swoich bohaterów w sytuacji decydującej: mają oni wybrać wojnę lub pokój. Kwestie wojenne nie są tu jednak tematem głównym, ale jedynie sytuacją, w której sprawdza się wartość moralna społeczeństwa. Na tym polu Trojańczycy wypadają bardzo negatywnie. Są przykładem społeczeństwa, które mogło uniknąć nieszczęścia, ale nie udało mu się to ze względu na upadek moralny. Kochanowski w swoim dramacie chciał pokazać, jak giną państwa, w których nad poczuciem sprawiedliwości górę bierze prywata, interes jednostki.