85.NOMINALIZM/87.SERMONIZM/ 86.KONCEPTUALIZM

ŚREDNIOWIECZE Nominalizm powstał w opozycji do realizmu Wyłonił się z realizmu – realizmu Arystotelesa JĄDRO NOMINALIZMU : Arystoteles> NIE ISTNIEJE NIC POZA JEDNOSTKOWYMI RZECZAMI Nominalizm wyciągnął z tego konsekwencje : JEŚLI GATUNKI NIE MOGĄ BYĆ REALNYMI RZECZAMI TO SĄ TYLKO WYTWORAMI MOWY Pierwsza fala antyrealizmu przyszła w IX w Nie powstał jako gwałtowna reakcja Realizm miał związek z hiperdialektycznymi dążeniami tego stulecia: dowodzić wówczas umiano, czego kto chciał, ci zaś co wszystkiego umieli dowieść, sami nie przypuszczali, by wszystko czego dowiedli, istniało w rzeczywistości. Spór o uniwersalia rozgorzał pod koniec XI w. i przez całą pierwszą poł. XII w. Podstawowe stanowiska w sporze wyznaczało pierwsze pytanie Porfiriusza: kto uznawał, że rodzaje i gatunki istnieją w rzeczywistości, są rzeczami, ten był realistą kto ograniczał ich występowanie do sfery myślenia czy języka, ten był nominalistą Przez spór o uniwersalia powstały trzy doktryny filozoficzne w opozycji do siebie: Nominalizm, sermonizm i realizm.
85.NOMINALIZM nawiązanie do stoików i sofistów; rzeczy są jednostkowe ,ale nazwy są takie same ,ogólne	87.SERMONIZM ( od „sermo”- dźwięk) – nie przekazujemy sobie żadnych komunikatów, przekazujemy dźwięki ( głos ma bardzo duże znaczenie)			REALIZM Skrajny realizm pojęciowy – ci, którzy nawiązują do Platona uważają ,ze istniej to, co ogólne ,nie to co jednostkowe 2.    Umiarkowany realizm pojęciowy – nawiązywał do Arystotelesa; istnieją konkretne rzeczy, które mają daną cechę.
ROSCELIN	ABELARD			WILHELM Z CHAMPEUX
zakonnik z Compiegne, gdzie nauczał od 1087r				biskup w Chalons, nauczyciel w Paryżu
Jego pisma nie przechowały się, poglądy znane są jedynie z drugiej ręki- z polemik prowadzonych przeciwko niemu	występował z krytyką zarówno przeciw Roscelinowi jak i Wilhelmowi			Jego pisma nie dochowały się, poglądy są znane z polemik Abelarda.
Nic nie istnieje poza jednostkowymi rzeczami: nie ma barwy poza barwnymi ciałami ani mądrości poza mądrą duszą. Wywodził stąd, że rodzaje są jedynie wymawianymi przez nas dźwiękami, czyli jak mówił „głosami”	1)twierdził, że intencja i przekonanie decydują o wartości działania (opus bonum ex bona proce dat intentione) 2)uniwersalia nie są głosami, lecz wyrazami( nie vox, lecz sermo), to znaczy należą do mowy, ale nie jako zwykłe dźwięki, lecz jako dźwięki posiadające znaczenie. Dzisiejsza terminologia: jest nie sam znak fizyczny ani desygnat, lecz- znaczenie znaku. Jaka jest w rzeczach jednostkowych postawa, która upoważnia do orzekania o niech pojęć ogólnych? ODP: Jednostki jednego gatunku posiadają pewną formę wspólną forma communis i ta jest postawą, by jednostkom dawać wspólną nazwę.			Pierwotnie, że wszystkie jednostki w gatunku mają istotę jedną i tę samą; później ( pod naporem krytyki Albelarda) twierdził już tylko, że mają istotę taką samą, a potem nawet, że jedynie podobną. Późniejsze fazy jego nauki szły zatem ku rozwiązaniom kompromisowym.
stworzył, albo bardziej rozwinął „teorię głosów” – SANTENITA VOCUM	Abelard był uczniem Roscelina i pierwotnie stał na jego skrajnie nominalistyczny stanowisku; porzucił je. Pojął, że pojęcia ogólne nie mogą być tylko dźwiękami, bo dźwięk jest tak samo jednostkowy, jak każda rzecz.			Uczeń Roscelina
Rozpowszechnił „sektę nominalistów”	Jest to rozstrzygnięcie myśli Arystotelesa. Uniwersalia służą do tego by być orzeczeniami zdań; bezpośrednio nie odpowiada im żaden przedmiot, ale pośrednio odpowiada ten, który jest podmiotem zdania i któremu one służą za orzecznia. Rozróżnienie pojęć występujących jako podmioty i występujących jako orzeczenia było nowym motywem wprowadzonym przez Abelarda do dyskusji nad uniwersaliami. Pojęcia nie są wrodzone lecz nabyte; są wytworem, na który składa się szereg operacji umysłu. Proces poznania zaczyna się od zawsze od postrzeżeń; ale obrazy rzeczy, dostarczanie przez zmysły i wyobraźnię, są tylko materiałem poznania pojęciowego; rozum na drodze abstrakcji wydobywa z nich poszczególne składniki i tworzy przedstawienia ogólne.
TRÓJCA ŚWIĘTA: doktryna zwana „tryteizmem” > jeśli istnieją trzy osoby boskie, to nie ma jednego, lecz są trzej bogowie. (Doktryna ta jako heretycka została potępiona na synodzie w SOISSONS w 1092r)	Wiarę rozumiał racjonalnie. Sądził, że rozum może obejść się bez wiary, ale wiara nie może obejść się bez rozumu. Dialektyka pozwala rozumieć prawdy wiary, rozum przenika i oświetla nawet tajemnice. Teolog, który Ducha Świętego interpretował z grecka, jako ducha świata. Trójcę pojmował moralistycznie, jako trzy własności Boga; który stworzenie świata uważał za konieczne, boć Bóg nie mógł nic innego uczynić niż dobro.
NOMINALIZM UZUPEŁNIENIE >> INNE EPOKI
	SKRAJNY NOMINALIZM BAROK GEORGE BERKLEY >>(1685-1753) (Nauką, która miała wpływ a jego filozofię była fizjologia, zwłaszcza optyka fizjologiczna. Był oznajomiony z naukami ścisłymi.) Dał dążeniom swych empirystycznych poprzedników, w szczególności Locke’a postać bardziej skrajną. Locke zaprzeczał, jakoby w świecie zewnętrznym istniały przedmioty ogólne i abstrakcyjne; natomiast przyznawał, że pojęcia abstrakcyjne istnieją w umysłach. w umyśle tak samo nie ma nic abstrakcyjnego, jak i poza umysłem Nikt nie ma na przykład abstrakcyjnej idei rozciągłości: niepodobna postawić sobie rozciągłości bez takiej czy innej barwy, niepodobna też przedstawić sobie „barwy ogólne”, lecz przedstawiona barwa musi być bądź żółta, bądź jakakolwiek inna. Idea abstrakcyjna, na przykład idea „trójkąta”, który nie jest ani ostro-, ani prosto-, ani rozwartokątny, jest sprzeczna, więc istnieć nie może. Niepodobna również przedstawić sobie „ruchu w ogóle”, który nie byłby ani wolny, ani szybki. Każda w ogóle idea, jaką posiadamy, jest zupełnie określona i konkretna. Poprzednicy Berkleya twierdzili, że wyrazy ogólne wprawdzie nic ogólnego nie oznaczają ale coś ogólnego wyrażają, mianowicie ogólne idee w naszym umyśle. Według zaś Berkeleya nie ma ani przedmiotów ogólnych, ani idei ogólnych; ogólne są jedynie wyrazy.		NOMINALIZM A IDEALIZM OŚWIECENIE Codillac usiłował ulepszyć poglądy Locke’a pod innym względem: mniemał bowiem, że Locke poznał się na budowie umysłu, ale nie na warunkach jego postępu. Uzupełnił filozofię Lock’a czynnikiem nomalistycznym, wskazawszy na rolę znaków w postępie wiedzy. Postęp zależy od posługiwania się znakami. Nie tyle znakami przyrodzonymi, ile umownymi, które jako wytwarzane dowolnie, mogą być łatwiej dostosowane do naszych potrzeb. Rozszerzają one naszą ograniczoną pamięć i uniezależniają umysł od dopływu wrażeń. Są różne systemu znaków; najdoskonalszym jest-algebra Za znaki Condillac uważał nie tylko wyrazy mowy, ale także pojęcia. Wskazywał na wspólną naturę myśli i mowy. Nomalistycznie pojmował tedy wiedzę abstrakcyjną. Wiedzę zmysłową pojmował idealistycznie. Wrażenia dostarczone przez zmysły, są tylko stanami umysłu. Wąchamy zapach kwiatów, a nie kwiaty, i w ogóle znamy własne wrażenia, a nie rzeczy. Jeden tylko dotyk wskazuje na istnienie rzeczy zewnętrznych poza umysłem; jednakże i jego wrażenia są również tylko stanami podmiotowymi. Wynik doktryny Condillaca: Nasze pojęcia są tylko znakami, nasze wrażenia są tylko stanami subiektywnymi; dają nam niewiele wiadomości o rzeczach i o własnej jaźni. Te nomalistyczne i idealistyczne wyniki uchroniły Condillaca od wyciągnięcia z doktryny sensualistycznej wniosków metafizycznych; a tylu był przed nim i po nim sensualistów, którzy stąd iż wszelkie poznanie jest zmysłowe, wywodzili, że wszelki byt jest zmysłowy, a więc materialny, czyli sensualizmu wywodzili materializm. Sensualizm Condillaca pozostał teorią wyłącznie psychologiczną.
86.KONCEPTUALIZM
rzeczy są jednostkowe, nasz umysł, koncept w umyśle powstaje przez analogię Uniwersalia nie są w rzeczach, lecz w umysłach. Ogólnie są nie rzeczy, nie nazwy, lecz pojęcia (conceptus) > Rozumiane jako STANY PSYCHICZNE (Pogląd psychologiczny > przypisywał uniwersaliom byt nie fizyczny i nie idealny, lecz psychiczny. Abelard nie był konceptualistą)
DWA OBOZY MODERNISTÓW XIV Antyrealiści nie byli nominalistami czystej próby. Twierdzili, że nie ma bytu ogólnego, ale ,że obok wyrazów ogólnych istnieją te pojęcia ogólne: byli konceptualistami. RÓŻNICE: Różnili się między sobą w rozumieniu pojęć.
Przypisywanie pojęciom bytu subiektywnego		Przypisywanie pojęciom bytu obiektywnego
Ockham, a za nim szkoła oksfordzka głosiła, że pojęcia ogólne istnieją właśnie tylko w umysłach, że mają byt subiektywny.		Szkoła paryska, której Auriol był typowym przedstawicielem, twierdziła, że pojęcia ogólne mają byt tylko obiektywny, intencjonalny, a nie realny w umyśle
Nominalizm i psychologiczny konceptualizm zastąpiły realizm Uniwersalia, czyli pojęcia ogólne, istnieją wyłącznie jako akty naszego umysłu, mają tzw. Byt subiektywny UNIWERSALIA Naturalne- pojęcia ogólne znajdujące się w umyśle Językowe- wyrazy mowy, które te pojęcia wyrażają Uniwersalia są psychicznym i językowym odbiciem bytu		Konceptualizm paryskiej szkoły był logiczny scholastycy
"byt intencjonalny" nie był w ogóle bytem, był fikcją. "Byt to znaczyło dlań: byt fizyczny albo byt psychiczny; innych bytów nie ma. I tu decydująca dla Ockhama była ta myśl: bytów nie mnożyć, fikcyj nie tworzyć, tłumaczyć fakty jak najprościej. Teoria uniwersaliów składała się tedy u Ockhama z 4 działów:  1) teoria pojęć (con-ceptus), czyli uniwersaliów psychicznych; 2) teoria nazw (voces), czyli uniwersaliów językowych; 3) teoria znaków (signa) i znaczeń (significatio); 4) teoria oznaczania, czyli zastępowania (suppositio) przedmiotów przez znaki.		byt "przedmiotowy", czyli obiektywny (ens obiectivum); scholastycy nazywali go także bytem intencjonalnym (ens inten-tionale), od intentio - kierunek, gdyż byt ten polega na tym tylko, że nań skierowany jest umysł. Przedmiot myśli może mieć ponadto i byt realny; ale może go też i nie mieć; stąd więc odróżniano i przeciwstawiano w średniowieczu byt "realny" bytowi "przedmiotowemu".
Przedmioty aktami umysłu : akty te istnieją w umyśle, będącym ich podłożem > czyli podmiotem (subiectum) > mają byt psychiczny (przez schoalistyków nazywany bytem podmiotowym), czyli subiektywnym (ens subiectivum) MYŚL > jest zawsze myślą o czymś – przedstawia jakiś przedmiot. Przedmiot ten może być realny albo fikcyjny. PRZYKŁAD > Chimera. Nie ma realnego bytu, ani fizycznego, ani psychicznego. Psychiczna jest czynność umysłu wyobrażająca chimerę, ale nie sama chimera. Jest ona tylko „przedmiotem” umysłu.> ma byt „przedmiotowy”, czyli obiektywny(ens obiectivum) > schoalistycy nazywali go także bytem intencjonalnym. (ens intencjonalne) intendo- kierunek Przedmiot myśli może mieć byt realny, ale może go też nie mieć, stąd też średniowieczu przeciwstawiano i odróżniano byt „realny” bytowi „przedmiotowemu”
Konceptualizm socjologiczny — po­gląd F. Młynarskiego podkreślający rolę mowy w procesie utrwalania wytworów społecznych i określający ich realność nie jako rzeczy, lecz jako mnogości aktów międzyludzkich — podobnych do siebie i powtarzalnych.