KONSPEKT LEKCJI

Beata Urbańska

Język polski

Czas trwania lekcji – 45 min.

Szkoła ponadgimnazjalna

kl. III b

Temat lekcji: Wieś jako enklawa i przestrzeń mityczna – „Chłopi”. Reymont jako arcyoko.

Cele lekcji:

1. ogólne

• znajomość biografii pisarza

• poznanie mitów powołanych w powieści

• zapoznanie z czasem cyklicznym

2. szczegółowe

Uczeń po 45 min. lekcyjnej potrafi:

• posługiwać się takimi terminami jak enklawa, arcyoko, przestrzeń mityczna

• umiejscowić w czasie akcje „Chłopów”

• odwołać się do mitów przywołanych przez Reymonta na podstawie powieści

• określić miejsca akcji powieści

Metody nauczania:

• podająca

• praktyczna

Formy pracy:

• indywidualna

• zbiorowa

Pomoce i środki dydaktyczne:

• Podręcznik do literatury „Przeszłość to dziś” , Ewa Paczoska, cz.2

• „Chłopi” Reymonta

PRZEBIEG LEKCJI

Czynności nauczyciela	Czynności ucznia
CZĘŚĆ WSTĘPNA
1.Sprawdzenie frekwencji klasy. 2.Podanie tematu lekcji: Wieś jako enklawa i przestrzeń mityczna – „Chłopi”. Reymont jako arcyoko.	Uczniowie zapisują temat lekcji do zeszytów.
CZĘŚĆ ZASADNICZA
1.Nauczyciel prosi uczniów o przedstawienie sylwetki pisarza Reymonta. Wiadomości uczniów uzupełnia dodatkowymi ciekawostkami z życia pisarza. Biografię Reymonta uczniowie przedstawiają wg podanych punktów na tablicy:1.Pochdzenie 2.Życie rodzinne 3.Twórczość 4.Nagrody Znakomity pisarz pomimo ubogiego pochodzenia Debiutował na łamach prasy w 1892r. W karierze literackiej pisarza przełomową rolę odegrał reportaż „Pielgrzymka do Jasnej Góry,1895”, napisał m.in. nowelę „Zawierucha” a także powieść związaną z środowiskiem teatru pt. ”Komediantka”,1895, a także powieść przedstawiającą środowisko przemysłowej Łodzi o tytule „Ziemia obiecana” Lata 1899-1909 przypadają na pracę nad najwybitniejszym dziełem pisarza jakimi byli „Chłopi”. Za ową powieść w roku 1924 otrzymał literacką Nagrodę Nobla. Natomiast kilka lat wcześniej, bo w roku 1917 otrzymał także literacką nagrodę PAU( Państwowej Akademii Umiejętności). W tym samym roku objął funkcję prezesa Warszawskiej Kasy Przezorności i Pomocy dla Literatów i Dziennikarzy. Reymont pisał „Chłopów” aż dwa razy. Pierwszy raz, gdy ukończył dzieło, postanowił poprawić początek. Zirytował się i podarł efekt swej pracy i w części spalił je. Od nowa „Chłopów” pisał osiem lat a gdy zakończył scenę wesela Boryny – trzeba było wezwać lekarza! W roku 1889 zaciągnął się do działającego w Piotrkowie Trybunalskim – Towarzystwa Dramatycznego (przygoda z teatrem skończyła się jednak już po kilku miesiącach). Ponownie próbuje sił w teatrze w Skierniewicach. „Chłopi” byli wydani na łamach Tygodnika Ilustrowanego. Ze względu na zły stan zdrowia nie mógł sam odebrać Nagrody Nobla. 2. Pytanie nauczyciela: Dlaczego nazywamy Reymonta mianem arcyoko? Co to oznacza, do czego się odnosi? Czym pisarz sobie na to zasłużył? W przypadku niepełnej odpowiedzi nauczyciel dyktuje definicje słowa do zeszytu. 3. Nauczyciel prosi uczniów, by zastanowili się nad ty dlaczego Reymont otrzymał literacką Nagrodę Nobla? Czym pisarz zasłużył sobie na takie wyróżnienie? Warto zwrócić uwagę, iż wygrał w konkurencji z niemieckim pisarzem Tomaszem Manem. 4.Co oznacza słowo enklawa? 5.Dlaczego Lipce nazywamy przestrzenią mityczną? 6.Jakie mity przywołuje w „Chłopach” Reymont? Co one oznaczają? 7.W jakim czasie dzieją się przedstawione wydarzenia w „Chłopach”? 8. Jakie jest miejsce akcji „Chłopów”? W jaki sposób opisuje je Reymont. 9.Nauczyciel prosi uczniów o wypełnienie tabelki zamieszczonej na tablicy: Świat Lipiec Świat zewnętrzny Miejsca Kościół, młyn, karczma, zagrody gospodarzy, tartak, cmentarz, plebania, kuźnia Warszawa Cytadela Ameryka Sybir Tymów Znany z : Opisywanych obrzędów, zwyczajów, życia codziennego. Opowieści przybyszów, pogłosek Jaki? Bliski Znany swojski Inny Obcy Nieznany Jako zagrożenie	Chętne osoby zgłaszają się i prezentują postać pisarza. Sugerowana odpowiedź uczniów: Reymonta określamy mianem arcyoka, za względu na jego wyrafinowane, wybitne pisarstwo, które jest niezależne od ubogiego pochodzenia. Wyróżniał się umiejętnością przemawiania wieloma „językami”, posługiwania się gwarą chłopską, językami zawodowymi i środowiskowymi. Władysław Reymont otrzymał literacką Nagrodę Nobla ze względu na: Uniwersalizm utworu Podjęcie tematu ponadnarodowego ( problematyka społeczności chłopskiej, całokształt życia na wsi, przywiązanie chłopa do ziemi, nędza wieśniaków, przekrój zhierarchizowanej społeczności –od bogatych do biednych ) Tematyka „Chłopów” dotyczy spraw ogólnoludzkich Wartości ponadczasowe ( związek człowieka z przyrodą ) Świetna stylizacja językowa, złożoność gatunkowa Mitologizacja Bogactwo świata przedstawionego (od opisów przyrody po stroje, obrzędy i rewizyty, składające się na obraz wsi ). ENKLAWA- ‘teren odróżniający się jakąś cechą od otaczającego go obszaru’ Lipce nazywamy przestrzenią mityczną ponieważ są one odrębną jednostką kulturową. Wieś rządzi się swoimi prawami, ma swoje obyczaje, które podtrzymuje od wielu lat. Owe obyczaje stały się tradycją, której nie można złamać, ponieważ wiąże się to z zerwaniem więzi z gromadą. Przedstawieni bohaterowie są trwale związani z ukazaną rzeczywistością ( wyjątek stanowi Jagna ). Reymont nadaje wsi porządek uniwersalny. Boryna przypomina autokratycznego wadcę, Jagna mitologiczną piękną żonę – wiecznie zarzewie sporów i odwieczny pierwiastek erotyzmu – na podobieństwo mitologicznej, pięknej Heleny. Biblijny mit siewcy- poświęconego rolniczym obrzędom. Wszelkie czynności związane z uprawą ziemi. Antyczny mit eleuzyński-opowiada o ciągłym procesie zamierania( jesień, zima ) i ożywania ( wiosna, lato ). O tym sugerują już tytuły kolejnych tomów „Chłopów”. Opisy każdej pory roku akcentują symboliczny rytm życia i śmierci. W te rytm wpisują się losy bohaterów powieści, bliskie chwilami dziejom postaci mitologicznym. Przedstawione wydarzenia w „Chłopach” obejmują jeden rok kalendarzowy we wczesnych latach 80-tych XIX w. Autor nie podaje dokładnej daty wydarzeń. Przemawia o tym powrót parobka Boryny – Pietrka. Akcja powieści toczy się na przełomie lat 1883/1884.Czas historyczny staje się zatem mniej ważny. Reymont zwraca uwagę na czas natury, który wyznaczają prace na wsi związane z przemijalnością pór roku. Statycznie w spokojnych porach roku i dynamicznie w częściach Wiosna i Lato. Mamy tu zatem do czynienia z czasem cyklicznym – opartym na następstwie pór roku. Miejscem akcji są Lipce, znajdujące się między pagórkami. Znajduje się tam kościół, karczma, kuźnia, cmentarz, zagrody gospodarzy, plebania, młyn. Lipce stanowią centrum wiejskiego wszechświata. Wszystko co się tutaj dzieje ma miejsce w każdej polskiej wsi. Uczniowie wspólnie wypełniają tabelkę, która przerysowują do zeszytów przedmiotowych.
CZĘŚC KOŃCOWA
1.Nagrodzenie aktywnych uczniów. 2.Podanie pracy domowej: Przygotować fragmenty z książki dotyczące cech i postępowania bohaterów „Chłopów”.	Uczniowie zapisują temat pracy domowej do zeszytów.

Konspekt lekcji przygotowała:

Beata Urbańska