PRUSY (reformy XVIII)

Armia / wojsko	Gospodarka	Ustrój / administracja
rozbudowa i modernizacja armii rekrutacja przeprowadzana w kantonach – poborowi chłopi, mieszczanie, ochotnicy (zwolnieni junkrzy, właściciele manufaktur i ich najstarsi synowie) obowiązek noszenia mundurów na codzień dobrze i na czas opłacana służba w armii opieka medyczna, odszkodowanie dla rodziny za śmierć żołnierza redukcja finansów na naukę i sztukę na rzecz rozwoju armii za Wilhelma I system urlopowania w armii – by nie nadwyrężać gospodarki pruskiej nadal istnieje wojsko zaciężne rekruci głównie z poza granic Prus powiększenie i unarodowienie armii surowa dyscyplina i okrutne kary za dezercję za Fryderyka II armia wzrasta do 195tys. (1713-40tys.) o awansie decydowało męstwo i zasługi – nie urodzenie	Wspieranie akcji kolonizacyjnej przez monarchę zakładanie manufaktur sprowadzanie nowych osadników każdy fragment ziemi rolnej musiał być wykorzystany usprawnienie gospodarki - zasiedlenie nieużytków, melioracja gruntów, budowa kanałów i dróg bitych inwestycja w przemysł merkantylizm budowa składów żywności domeny królewskie - 50% zysku państwa dążenie do samowystarczalności kraju – kilkudziesięcioprocentowe cła na artykuły zbytu, na zboże z RP i inne towary sprowadzane do Prus	reorganizacja Generalnej Dyrekcji Finansów – powstaje Generalny Dyrektoriat Finansów, Wojny i Domen (finanse, wojsko, sprawowanie zarządu nad domenami królewskimi) biurokracja fryderycjańska jedną z najbardziej sprawnych w Europie, wzór dla wielu państw niemieckich zmniejszenie wynagrodzeń urzędników likwidacja kosztownego dworu zakaz stosowania tortur ograniczenie uprawnień Generalnego Dyrektoriatu przez Fryderyka II powstanie nowych podległych monarsze ministerstw (Fryderyk II) reforma sądownictwa (Fryderyk II) ujednolicenie systemu prawnego – 1794 Powszechne Prawo Krajowe 1733-1735 – podział państwa na kantony (po 5000 gospodarstw) urzędnicy piastują funkcje dożywotnio pod koniec XVIII Prusy = silnie scentralizowane państwo

PRUSY (reformy XVIII)

Obyczaje	Nauka/oświata	Religia	Terytoria
ograniczenie zależności chłopów od panów zabieganie o wzrost ludności – sprowadzanie kolonistów z wielu części Rzeszy 20 lat pokoju za Fryderyka Wilhelma I dbanie o dobre wykształcenie urzędników i prawników warstwa społeczna – JUNKERZY  posiadają majątki, inwestują kapitał w rozwój handlu i manufaktur opłacając podatki = bogaci się państwo i junkrzy – zajmują się administracją, zależni od państwa budują jego potęgę	W roku 1700 Leibniz założył Pruską Akademię Nauk w Berlinie 1763 – przymus szkolny dla chłopów  ograniczenie analfabetyzmu - reformy edukacji wdrażał przede wszystkim Fryderyk II Wielki, któremu zależało na wychowaniu dobrych poddanych, rozumiejących interes państwa i pruską rację stanu.  możliwe było utworzenie warstwy kompetentnych urzędników i oficerów, którzy czuli przynależność do własnej grupy zawodowej  umożliwiło budowę sprawnego aparatu biurokratycznego i administracyjnego oraz przyśpieszyło przemiany społeczne w XIX wieku	pełna rozdzielność kościoła od państwa duchowni uznają zwierzchność monarchy podział administracyjny kościoła dopasowany do państwa kościół pozbawiony dóbr materialnych – pensja pastora + datki wiernych wynagrodzenie od państwa za prowadzenie ksiąg narodzin, zgonów i ślubów dość duża tolerancja religijna sekularyzacja większości dóbr kościelnych ścisłe podporządkowanie kościoła państwu lojalność wobec dynastii Hohenzzolernów, a nie Rzymu  duchowni = urzędnicy państwowi monarcha zwierzchnikiem wszystkich wyznań w państwie	Wykorzystanie kryzysu dynastycznego w państwie austriackim – 1740 zajęcie Śląska (duże znaczenie – przecinanie się szlakow handlowych = z. ekonomiczne, transportowe, surowce, pierwsze linie kolejowe) Zwycięska dla Prus (mimo dużych strat) wojna siedmioletnia (1756-1763) pozwoliła na ugruntowanie dominującej roli tego kraju w Rzeszy Niemieckiej 1772 – opanowanie Pomorza Zachodniego = swobodne dojście do Bałtyku (ustrój Pomorza ujednolicony z ustrojem Prus) + aneksja Warmii i północnej Wielkopolski W 1793 i 1795 Prusy uczestniczyły w rozbiorach (II i III) Polski, mimo iż obowiązywało ich Przymierze polsko-pruskie 1790.

AUSTRIA (reformy XVIII)

Armia / wojsko	Gospodarka	Ustrój / administracja
dzięki oszczędnościom w dziedzinie handlu zagranicznego stworzono pokaźną armię służba dożywotnia rozbudowanie armii przez Marie Teresę – 1763 – 200 tys. żołnierzy w stanie wojny (Austria, Czechy i Węgry) + 80 tys. oddziałów kolonistów mieszkających na obrzeżach imperium  od 1720 do XVIII największa armia w Europie	Józef I Habsburg zakłada pierwszy państwowy bank w Austrii – Wiener Stadtbank  dba o rozwój ekonomii ograniczenie feudalne monopole przysługujące cechom rzemieślniczym przez Józefa I Habsburga rozwój miast – Wiedeń lat 70. XVIII – bogate, bezpieczne miasto kontrolowane przez policję i wojsko dążono do rozwoju handlu wewnętrznego. Temu celowi służyły powołana w 1705 Deputacja Komercyjna Krajów i powstała w 1714 Komisja Merkantylna (Karol IV) rozbudowa sieci dróg i zniesie ceł wewnętrznych (Karol IV) Nikłe wpływy z podatków były równoważone wysokimi cłami nałożony na towary wywożone z Węgier (Maria Teresa) W 1784 r. zakazał importu tych obcych produktów, które mogły być produkowane w kraju (Józef II) rozwój handlu bałkańskiego (Józef II)	naniesienie stałych podatków na wszystkie stany 1713 – sankcja pragmatyczna (Karol IV - tron dla Marii Teresy) reforma prawa i sądownictwa  nowy kodeks karny – 1768 „Theresiana” (pozostawia tortury i karę śmierci) podział administracyjny na gubernie, okręgi i powiaty – ujednolicenie państwa Józef II) Rozbudowano administrację prowincjonalną, która przejęła kompetencje stanów i zarządów krajowych Józef II) rozbudowa aparatu państwowego, urzędniczego  1761 Rada Państwa, Zjednoczona Austriacko-czeska Kancelaria Nadworna, Nadworna Izba Skarbowa, Deputacja Bankowa  Józef połączył nadworne instytucje administracji państwowej –zwolennik centralizacji unifikacja i germanizacja wszystkich dominiów habsburskich za Józefa II Za panowania Józefa nastąpiło oddzielenie sądownictwa od administracji. Wprowadzono jednolitą i zhierarchizowaną organizację sądową z wykwalifikowanym aparatem sędziowskim 1787 – wprowadzenie nowoczesnego kodeksu karnego „Józefina” (dwie części: o przestępstwach i karach kryminalnych oraz o przestępstwach i karach politycznych) Za czasów Józefa oddzielono również prawo karne procesowe od materialnego  1788 - "Ordynacja Procesowa"

AUSTRIA (reformy XVIII)

Obyczaje	Nauka/oświata	Religia	Terytoria
na początku XVIII 11mln ludzi, pod koniec 26 mln rozwój kulturalny – muzyka, koncerty  1766 – Józef II udostępnia publiczności park Wiener Prater 1781 - wolność osobista chłopów (częściowe poddaństwo), chłopi nie mogą być usuwani z ziemi (Józef II)  Chłopom przyznano wolność przenoszenia się z miejsca na miejsce, zakaz ich rugowania, dziedziczne prawo do gruntów, ustalenie powinności dworskich i możliwość procesowania się chłopów z panami 1781 - Prawo Żydów do studiowania i wykonywania zawodów (Józef II)	reorganizacja szkolnictwa – 1773 rozwiązanie zakonu Jezuitów prowadzących szkoły świeckie szkoły świeckie do 1780 r. pod jego kierownictwem założono ok. 500 nowych szkół ludowych	józefinizm – podporządkowanie kościoła władzy świeckiej, odebranie wpływów zakonom (Józef II) zerwanie z polityką Marii Teresy, która prześladowała protestantów  1781 Patent Tolerancyjny – równouprawnienie Żydów, katolików i protestantów sekularyzacja majątków kościelnych – budynki kościelne na prywatne cenzura kazań kościelnych powiększenie dochodów państwa za Marii Teresy  zakaz wywozu danin do Rzymu, ograniczenie liczby świąt kościelnych	utrata Śląska (niekorzystny pokój w Akwizgranie) – za to Galicja (1772), tereny bałkańskie, zdobycie bawarskiego Innviertela (1779)

ROSJA (reformy XVIII)

Armia / wojsko	Gospodarka	Ustrój / administracja
stała armia z poboru chłopów na 25 lat nauka zasad walki od oficerów pruskich nowy typ musztry nauka obsługi karabinu i bagnetu porządek w armii – ustalone reguły kto rządzi, a kto służy rozbudowana flota rosyjska, najsilniejsza na M. Bałtyckim szlachta zobowiązana do służby w armii rosyjskiej 200 tys. – liczebność armii lądowej za panowania Piotra I powstają szkoły kadetów, gdzie młodzi szlachcice odbywać mogą szlify oficerskie	przemysł okrętowy bite drogi pojawia się przemysł – pierwsze manufaktury (włókiennicze, hutnicze, metalurgiczne, produkcji broni) rozwój górnictwa metali kolorowych, szlachetnych i żelaza (Katarzyna II) budowa kanałów, rozwój handlu bałtyckiego polityka merkantylistyczna Piotra I opieka cara nad handlem i miastami	likwidacja Dumy Bojarskiej (na wzór Szwecji)wprowadzenie Senatu Rządzącego uzależnionego od cara – zwierzchnik administracji, opracowywanie projektów ustaw i praw, rola sądu najwyższego kolegia (pierwowzory ministerstw) – wykonują wolę senatu + instytucje nadzorujące urzędników urzędnik zalicza drabinę stopni = czynów prowadzących do szlachectwa (8 czyn) – 14 stopni wojskowych i 14 stopni cywilnych Piotr I dzieli kraj na 100 dobrze zarządzanych prowincji, Katarzyna II wprowadza jednolity system zarządzania krajem – gubernie i powiaty reforma sądownictwa – sądy w powiatach, reorganizacja sądów wiejskich i miejskich na nowe urzędy wybierani ludzie podlegli carowi – utrwalenie absolutyzmu carskiego i centralizacji władzy w państwie

ROSJA (reformy XVIII)

Obyczaje	Nauka/oświata	Religia	Terytoria
przebudowa Kremla budowa od podstaw Sankt Petersburga z Akademią Nauk przyjęcie zachodnich obyczajów obowiązek zgolenia bród samodzierżawie – o życiu poddanych decyduje car gazeta „Wiedomosci” awans społeczny nie zależy od urodzenia obciążenie ludności chłopskiej podatkami i podporządkowanie jej szlachcie wprowadzenie kalendarza juliańskiego Katarzyna II zaangażowała się w działalność kulturalną (muzyka i sztuka)	cyrylica uproszczona do grażdanki  łatwiej się czyta, pisze przymus nauki dla chłopców szkoły elementarne + szkoły średnie i uczące zawodu (wojskowe, inżynieryjne, medyczne, prawnicze) nie tworzy szkół wyższych w Rosji – wynagradzany jest powrót do kraju ze zdobytym wykształceniem za granicą  Rosyjska Akademia Nauk atlasy Rosji, pierwsza historia Rosji Wasyta Tatiszczewa wyprawy odkrywcze i naukowe Vitusa Beringa pierwsze obserwatoria astronomiczne	Synod Biskupi – nowa instytucja kontrolująca, na czele, której stoi świecki urzędnik = podporządkowanie religii prawosławnej państwu likwidacja patriarchatu cerkwi prawosławnej car na czele kościoła prawosławnego  pomocnicze narzędzie w sprawowaniu władzy sekularyzacja majątków kościelnych	1792 - północne wybrzeże Morza Czarnego + Krym (zdobyte w wojnie z Turcją) Gruzja, tereny nad Morzem Kaspijskim kolonizacja Syberii tereny azjatyckie po Ocean Spokojny Katarzyna II organizatorką 3 rozbiorów Polski – Litwa, Ukraina, Białoruś i Inflanty likwidacja Kozaków i Siczy Zaporowskiej = wszyscy Kozacy chłopami pańszczyźnianymi za Katarzyny II

ROSJA

Rosja w XVIII wieku - po pokonaniu w serii wojen Szwecji i Turcji i po zamienieniu Rzeczypospolitej w rosyjski protektorat Rosja stała się potęgą światową.

• Piotr I Wielki (1685-1721) - stworzył z Rosji nowoczesne mocarstwo.

• Katarzyna II Wielka (1762-1796) - dalsza ekspansja w kierunku Morza Czarnego

PRUSY

W 1701 r. Elektorat Brandenburgii-Prus zyskał rangę królestwa. Powstało nowe Królestwo - Królestwo Prus. Wiek XVIII był okresem pomyślności i wzrostu potęgi dość słabego i biednego państwa u początków stulecia do pozycji regionalnego mocarstwa militarnego i ekonomicznego.

• Fryderyk Wilhelm I Pruski (1713 - 1740)

• Fryderyk II Wielki (1740 – 1786)

AUSTRIA

W XVIII wieku austriaccy Habsburgowie rządzili wieloma państwami tworzącymi razem Imperium Habsburgów. Kraje te to: Austria, Węgry, Czechy, Austriackie Niderlandy i Lombardia (od 1714 roku), Śląsk (do 1741 roku), Galicja (od 1772 roku), tereny bałkańskie zdobyte na Turkach i bawarski Innviertel zdobyty w 1779 roku.

• Józef I Habsburg (1705 – 1711)

• Karol VI Habsburg (1711 - 1740)

• Maria Teresa Habsburg (1740 – 1780)

• Józef II Habsburg (1780 – 1790)