„SOBÓR TRYDENCKI I JEGO KONSEKWENCJE”:

• Sobór- zgromadzenie biskupów, obradujące pod przewodnictwem papieża lub legata papieskiego nad sprawami doktryny religijnej, organizacji i dyscypliny kościelnej.

  • Franciszek I- król Francji (miał silną pozycje w kościele gallikańskim) uważał, że zwołanie soboru nie jest korzystne dla jego monarchii.

• Paweł III (papież) w obawie przed ruchem reformacyjnym dokonał reorganizacji i centralizacji inkwizycji (instytucja do wykrywania i karania ruchów heretyckich)

  • 1542r. Paweł III utworzył Sacrum Officum – najwyższy trybunał inkwizycyjny, który stał się głównym narzędziem kontrreformacyjnym. Oskarżeni o szerzenie poglądów niezgodnych z nauką Kościała to m.in. :

    • Giordano Bruno- włoski filozof, humanista renesansu (zginął na stosie)

    • Galileusz (Galileo Galilei)-Włoch, fizyk, astronom i filozof. Zakazano głoszenia jego teorii, których musiał się wyrzec.

  • Podjął dzieło organizacji soboru, który został zwołany do Trydentu (miasto w płn-wsch Włoszech) w 1545r.

• Paweł IV (papież) – w 1559r. zakłada Index librorum prohibitorum (spis ksiąg zakazanych), które miało zapobiec rozprzestrzenianiu się poglądów heretyckich. Na listę trafiło m.in. „De revolutioniubus orbium coelestium” (1543) Mikołaja Kopernika.

• Sobór w Trydencie (1545-1563)

  • obradował w 3 sesjach

  • trwał 18 lat

  • dwukrotnie zawieszany i wznawiany

  • trwał za pontyfikatu: Pawła III, Pawła IV, Juliusza III (1550-1555) i zakończony za Piusa IV (1559-1565)

  • Uchwały soboru:

    • opracowano nową syntezę doktryny katolickiej:

      • bliżej sprecyzowano punkty teologiczne krytykowane przez reformatorów

      • potępiono wszystkie tezy i doktryny protestanckie

    • odrzucono jakąkolwiek ugodę z heretykami

    • główne dogmaty wiary zostały streszczone w „Trydenckim wyznaniu wiary” i Katechizmie rzymskim” (1566)

    • nowe edycje brewiarza i mszału, zreformowano kalendarz

    • ponowne wydanie Indeksu ksiąg zakazanych (1564)

    • surowa cenzura książek pisarzy katolickich

    • ponowne tłumaczenie Pisma Św. (Wulgata, 1592-1598)

    • Wzmocniono dyscyplinę kościelną:

      • utrzymano celibat

      • zakazano kumulowania stanowisk

      • obowiązek rezydencji (obecność biskupa w swojej diecezji, a proboszcza w parafii)

    • nieomylność papieża w sprawach wiary i zwierzchność nad soborem, biskupami i władzami świeckimi

    • utworzenie w każdej diecezji seminarium duchownego

    • jego uchwały wzmocniły kościół od wewnątrz i podniosły jego pozycje

    • uniwersalna rola rzymskiego katolicyzmu

      • podkreślał rolę obrzędowości, pobożności, zewnętrznych przejawów wiary

• Korzystne skutki reformy Kościoła:

  • przywiązanie większej wagi biskupów do pracy w swoich diecezjach

  • odnowa wydziałów teologicznych na uniwersytetach

  • powstały seminaria duchowe

  • reformowały się stare i powstawały nowe zakony

  • większy poziom intelektualny duchowieństwa i lepsze przygotowanie do posługi religijnej

• Niekorzystne skutki:

  • ograniczenie wolności wypowiedzi i głoszenia własnych poglądów

  • pogłębiła się nietolerancja wobec innych wyznań

• 1622r. Grzegorz XV (papież) utworzył Kongregacje Propagandy Wiary (Congregatio de Propaganda Fide)

  • stanowiła jak gdyby kodyfikację praw

  • była kontynuacją kontrreformacji

  • skierowana była w dwóch kierunkach

    • misyjnym-poza Europą

    • walka z reformacją i prawosławiem w Europie

„BAROK”

• Barok to określenie kierunku i tendencji występujących w kulturze europejskiej od schyłku XVI do poł. XVIII w, a obejmujący głównie XVII w. Jest równocześnie jedną z epok kulturowych jak również stylem/kierunkiem artystycznym.

  • W XVI w. we Francji słowo „baroque” oznaczało bogactwo. Oznaczał dziwne wytwory sztuki niezgodne z przyjętymi kanonami

  • Najczęściej uważa się, że słowo barok pochodzi od portugalskiego „barroco” –perła o nieregularnej budowie, nieforemnym kształcie.

  • Wiąże się je również z włoskim słowem „baro”- szuler, szachraj, oszust.

  • Słowo barok kojarzono z nazwiskami włoskich twórców z epoki: architekta Giacomo Barozziego da Vignola lub malarza Federigo Barocciego.

• Dzięki historykom sztuki Jacobowi Bruckhardtowi i Wilhelmowi Lubkego barok stał się nazwą dla stylu i okresu. Użyte słowo „sztuka nowoczesna” łączyło renesans i barok (barok ujęty jako okres upadku i dekadencji) Dopiero Niemiec Cornelius Gurlitt i Szwajcar Heinrich Wolfflin dowiedli, że barok to forma stylowa, która nie powinna być ujmowana negatywnie.

• Barok objął najpierw architekturę (różniła się od klasycznych wzorców), następnie malarstwo i rzeźbę. Literatura naznaczyła się kwiecistością stylu, bogactwem epitetów, panegiryczną formą. Odcisnął piętno na muzyce-odkrył operę.

• Cechy baroku: (wg. Heinricha Wolfflina)

  • wielkość

  • gigantyzm

  • nadludzkość

  • bogactwo form i ich różnorodność

  • dynamizm

  • szukanie efektu malarskiego

  • operowanie kontrastem

• Manieryzm- przejście od odrodzenia do baroku

  • słowo pochodzi z włoskiego „maniera”- sposób. Pojęcie to istniało już w XVII/XVIII w.

  • Manieryzm był stylem odchodzącym od harmonii renesansu, tworzenie bez wzoru naturalnego na podstawie wyobraźni. Subiektywizm wizji artysty, dramatyczna ekspresja, wyrafinowanie( deformacja form, dekoracyjność, wirtuozeria)

  • prekursorem był Michał Anioł Buonarroti (1475-1564)-włoski malarz, rzeźbiarz, architekt, poeta.

• Barok jako zwierciadło epoki:

  • pojawienie się dwóch skrajnych myśli filozoficznych:

    • Libertynizm-prąd umysłowy przeciwny Kościołowi, scholastyce, kontrreformacji. Podkreśla wolność człowieka, nie tylko laicki, ale wolnomyślicielski. Łącznik renesansu z oświeceniem.

    • Kontrreformacja i reformacja Kościoła-skierowanie myśli ku Bogu, ku refleksji nad przemijaniem, marnością życia doczesnego jego służebną rolą wobec wieczności. Łącznik ze średniowieczem.

• Barok, a kontrreformacja:

  • sztuka miała być wykorzystywana dla propagandy Kościoła:

    • miała głosić wspaniałość religii i Kościoła, podkreślać jego autorytet, podnosić uczucia religijne. Zasada jezuicka „di wiernych najlepiej trafia się przez ich oczy”

    • sztuka miała oddziaływać na ludzi prostych , miała cechować się realizmem, naturalizmem, odwoływaniem się do codziennej rzeczywistości

    • miała przybliżyć „sacrum” do rzeczywistości

    • treści miały być zgodne z Pismem Świętym i dogmatami Kościoła.

  • cechy architektury:

    • zewnętrzne: monumentalizm, dynamika, malowniczość, bogactwo dekoracji i form ornamentacyjnych, stosowanie efektów światłocieniowych (wyginanie elewacji, przerwy gzymsów)

    • wewnętrzne: sztukaterie, kręcone kolumny, wielkie obrazy, malowidła często iluzjonistyczne(miały robić efekty przedłużonej perspektywy)

    • prototypem kościoła barokowego był kościół Il Gesu w Rzymie, który postał dzięki zakonowi Ignacego Loyoli (połączenie przedłużonej formy z centralną zwieńczoną kopułą, jedna nawa główna i boczne kaplice)

    • Twórca baroku m.in.:

      • Lorenzo Bernini- twórca owalnego placu z kolumnadą przed bazyliką świętego Piotra w Rzymie, rzeźbiarz („Dawid”, Ekstaza św. Teresy”)

  • Malarstwo (tematy mistyczno-symboliczne, martyrologiczne, miało robić wrażenie, sceny męczeństwa świętych)

    • Michelangel Merisi da Caravaggo – Włoch, malarz. Wprowadził do swoich obrazów ludzi prostych, biednych, tematykę religijną i martyrologiczną, które stały się podstawą nurtu caravaggiowskiego.

  • Sztuka kontrreformacyjna w Hiszpanii:

    • Dominikos Theotokopulos (El Greco)-manierysta pochodzący z Krety. Malarstwo mistyczne, religijne, pełne ekstazy o niespotykanej kolorystyce

    • Jusepe Ribera (nurt caravaggiowski)-obrazy pełne realizmu religijnego, scen męczeństwa, świętych kobiet.

    • Esteban Murillo – stworzył wzorzec wizerunku Madonny propagowany przez Kościoł

  • Malarstwo flamandzkie:

    • Peter Paul Rubens- malował postacie świętych i sceny z Nowego Testamentu.

  • Literatura:

    • poezja religijno-metafizyczna

    • w dramacie rozwijał się mistycyzm hiszpański (Pedro Calderon de la Barca)

    • dramaty o charakterze religijnym-misteria, dramat pastoralny

    • sceny jezuickie – przy kolegiatach zakonu, propagujące przed szeroką publicznością , na ulicach sztukę religijną.

• Barok a absolutyzm:

  • dzieła artystów miały głosić chwałę władcy, podnosić splendor monarszy

  • barok dworski wywodził się z Włoch, ale najlepiej rozwinął się we Francji w II poł. XVII w.

    • dwór Ludwika XIV stanowił centrum życia kulturalnego, miejsce z którego promieniowały wzorce naśladowania: najpierw Luwr, a od 1682 Wersal (symbol absolutyzmu)

  • klasycyzm barokowy (literatura)

    • Jean Racine, Piere Corneille – twórcy dramatu, prezentowali dylematy jednostki wobec kwestii polityki, władcy, honoru, przeznaczenia w życiu człowieka

    • Jean de la Fontaine-pisał słynne aluzje, bajki

  • Mecenat króla w sferze kultury:

    • król domagał się hołdów, poparcia i tępił głosy krytyczne

    • twórca który nie schlebiał władcy popadał w niełaskę (np. Jean Babtiste Poquelin- słynny Molier {człowiek teatru}

    • powstały 3 Akademie Królewskie: Architektury, Malarstwa, Rzeźby oraz Akademia Francuska w Rzymie (miała przenosić wzorce włoskiego baroku na grunt francuski)

  • Nadworni malarze:

    • Flandria (Peter Paul Rubens – autor portretów i scen z życia monarchów np. portrety Zygmunta III Wazy i Władysława IV, cykl dot. Marii Medycejskiej)

    • Anglia (Anton van Dyck –przedstawił w obrazach dynastię Stuartów)

    • Hiszpania (Diego Velasquez – twórca galerii portretów Habsburgów hiszpańskich

• Barok mieszczańsko –protestancki

  • centrum nurtu –północne Niderlandy

  • nośnikiem było protestanckie mieszczaństwo, kupcy, bankierzy

  • liczne, bogate domy wymagały sztuki kameralnej (dla mniejszych pomieszczeń) Malarstwo sztalugowe (m.in. rodzajowe [pejzaże, martwe natury, sceny z życia codziennego] oraz portrety)

  • mecenasem w Niderlandach była rada miejska, gildia, cech, bogaty mieszczanin, bankier

  • przedstawiciele:

    • Rembrandt van Rijn- grafik, rysownik, malarz. Autor portretów, scen zbiorowych, rodzajowych, znakomicie operował światłem. Autor słynnej serii autoportretów

• Teatr i muzyka baroku

  • Teatr:

    • utrwalenie się sceny sukcesywnej tzn. ulokowania na scenie tylu miejsc ilu wymagała akcja

    • publiczne teatry stałe (stałe sceny tzw. pudełkowe) w zamkniętym pomieszczeniu przeznaczonym specjalnie dla teatru i opery

    • rozpowszechniła się ludowa forma teatru (z Włoch) –commedia dell’ arte prezentowana przez wędrowne trupy aktorskie (improwizowane słowa, gesty, mimika, operowanie typowymi postaciami i sytuacjami)

    • pojawianie się teatru angielskiego (scena elżbietańska) wyrastał z teatru ludowego(talent Williama Szekspira)

    • teatr w Hiszpanii przeżywał złoty wiek (Lope de Vega, Tirso de Molina, Calderon de la Barca) oraz Miguel Cervantes de Saavedra –pisarz autor „Don Kichota”

  • Muzyka:

    • charakterystyczne formy : oratorium, kantata, pasja

    • wielcy kompozytorzy niemieccy: Johannes Sebastian Bach, Georg Friedrich Haendel

    • nowe formy muzyki: koncert (Antonio Vivaldi), symfonia[zwłaszcza na organy], fugi, toccaty, preludia

    • początki opery (XVI/XVII w) najpierw włoski twórca Claudio Monteverdi później Alessandro Scarlatti

„PIERWSZE REWOLUCJE MIESZCZŃSKIE W NOWOŻYTNEJ EUROPIE”

• Wg Charlesa Tilly’ego „rewolucja to zmiana u steru rządów w państwie, dokonana z użyciem siły, kiedy przynajmniej dwa ugrupowania wysuwają przeciwstawnie roszczenia do władzy, a każde z nich ma za sobą znaczną liczbę obywateli gotowych poprzeć ich żądania...”

• Sytuacja w Niderlandach

  • U progu nowożytności w Niderlandach kwitł handel:

    • Na północy: związany był z morzem, rybołówstwem, budowlą okrętów, importem zboża. Wielkim portem stała sie Antwerpia

    • Na południu: (Flandria) rozwój wytwórczości przemysłowej, szczególnie sukiennictwa, wysoki poziom rolnictwa.

  • rządy w Niderlandach sprawowała szlachta i arystokracja. Silne i bogacące się mieszczaństwo nie włączało się do życia politycznego.

  • ziemie niderlandzkie zjednoczone zostały w XV w przez książąt Burgundii (na pocz. XVI w. w rękach hiszpańskiego władztwa Habsburgów)

  • od 1463 zbierały się Stany Generalne

  • Karol V (1516-1556)-zależało mu na rozwoju gospodarczym ziem niderlandzkich, starał się ograniczyć ich samorządność i polecił występować przeciw reformacji

  • reformacja miała zwolenników na północy w myśl równania : silne miasta+ słaba szlachta= reformacja

  • w XVI biskupi niderlandzcy mieli praktycznie władze inkwizycyjną

  • 1556r. Filip II (syn Karola V) przejmuje Niderlandy:

    • uczynił z nich garnizon silnej armii hiszp.

    • eksploatował kraj gospodarczo

    • wzmocnił prześladowania religijne

    • W latach 60’ rosło niezadowolenie Stanów Generalnych i opozycji arystokratycznej( Wilhelm Orański, hrabia Egmont, admirał hr. Hoorn) z absolutystycznych rządów.

    • 1566r. rozruchy ludowe skierowane gł. przeciw Kościołowi katolickiemu

• Niderlandzka rewolucja mieszczańska

  • pacyfikacja kraju przez Filipa II

    • wprowadzona armia hiszp. pod wodzą księcia Alby zaprowadziła rządy terroru i represji (1567-1573). Stracony został Egmont i Hoorn, a Wilhelm Orański uciekł z kraju

  • 1572r. zbrojne powstanie przeciw Filipowi II

  • gezowie (żebracy)- pogardliwe określenie mieszkańców Niderlandów stosowane przez Hiszpanów.

  • 1572r. stany północnych ziem ogłaszają Wilhelma Orańskiego namiestnikiem Niderlandów

    • Wilhelm Orański – przedstawiciel niderlandzko-niemieckiego rodu aryst. wychowywany na dworze w Brukseli w katolicyzmie (później przyjął kalwinizm)

  • 1573r. Filip II odwołuje księcia Albę (złagodzono represje)

  • 1576r. – pacyfikacja gandawska – wspólna walka katolików i protestantów w obu częściach Niderlandów przeciw Hiszpanii.

  • 1577r. prowincje południowe (katolickie) zawarły porozumienie z Hiszpanią

  • 1579 r. pokój w Arras między południowymi prowincjami i Filipem II (utrzymanie przywilejów i pewnej autonomii)

  • 1579r. Unia w Utrechcie (reakcja na Arras) siedmiu prowincji północnych i kilku miast południa (minowanie Wilhelma Orańskiego stadhouderem (namiestnikiem)

    • Dokonał się podział kraju na dwie części

  • 1581r. Stany Generalne północy detronizują Filipa II i ogłaszają niepodległość (federacja autonomicznych prowincji i miast-państw

  • 1588r. klęska Wielkiej Armady hiszp. z Anglią

  • 1609r. Hiszpania uznaje niepodległość Niderlandów (Zjednoczonych Prowincji)

  • 1648r. – formalne uznanie niepodległości Zjednoczonych Prowincji

  • Oranżyści- szlachta popierająca książąt z domu orańskiego

• Rewolucja w Anglii – prowadziła od silnej władzy monarszej do ustroju monarchii konstytucyjnej

  • Sytuacja przedrewolucyjna:

    • królestwo Jakuba I łączyło Anglię, Szkocję, Irlandię

    • średnie ziemiaństwo siłą napędową Anglii

    • gentry-nowa szlachta

    • yeomeni- zamożni chłopi

    • rozwój rolnictwa, górnictwa, metalurgii, tkactwa, sukiennictwa, handlu

    • zanik bariery stanowej między mieszczaństwem a właścicielami ziemskimi

    • polityka Tudorów dążyła do wzmocnienia władzy, absolutyzmu

    • polityka Stuartów –uznawali się za władców z Bożej łaski, nie zwoływali parlamentu, opierali się na szlachcie, arystokracji i Kościele anglikańskim

    • 1629 r. Karol I (1625-1648) po raz 3 rozwiązał parlament (niezwoływany odtąd przez 11 lat)

    • Izba Gmin- przewaga mieszczaństwa i gentry

    • Purytanie :

      • umiarkowani (prezbiterianowie) – głównie burżuazja handlowa. Chciała przekształcić kościół anglikański (zależny od króla) w kalwiński w którym dominowało mieszczaństwo

      • radykalni (independenci) – głównie burżuazja (zwana przemysłową) oraz gentry. Byli przeciwko kościołowi państwowemu, absolutyzmowi i przeżytkom ustroju feudalnego

  • Faza rewolucji:

    • przyspieszyła ją polityka wyznaniowa Karola I

    • wybuch powstania w kalwinistycznej Szkocji przeciw narzuceniu anglikanizmu

    • 1640 r. Karol I zwołuje parlament (zwany Krótkim), potrzebował nowych podatków na utrzymanie armii do walki z powstaniem

    • 1640-1642 (faktycznie do 1653) Długi Parlament

      • odsunięcie doradców króla

      • zniósł sądy królewskie

      • podatki bez zgody parlamentu nieważne

      • parlament może być odroczony lub rozwiązany mocą własnej uchwały

    • Olivier Cromwell –purytański opozycjonista antykrólewski, pochodzący ze średniej szlachty. Z jego udziałem ułożono Wielkie Napomnienie (Wielka Remonstracja) uchwalone w 1641r.. Zorganizował wojsko w czasie wojny domowej 1642-1646r. tzw. Armia Nowego Wzoru

    • Wielkie Napomnienie (1641r.)

      • wyliczał nadużycia władcy

      • domagano się ścisłej kontroli nad finansami

      • zniesienie sądów specjalnych

      • ograniczenie uprawnień biskupów

      • powoływanie na doradców królewskich jedynie osób cieszących się zaufaniem parlamentu

    • 1642r. wybuch wojny domowej (do 1646r.)podział społeczeństwa:

      • kawalerowie (pro królewski, zachowawczy)-składał się z arystokracji, starej szlachty feudalnej, duchownych anglikańskich, dołów społecznych

      • okrągłogłowi (zwolennicy parlamentu)-rzecznicy zachodzących zmian gospodarczych, yeomeni, gentry, mieszczaństwo, plebs

    • 1648r. uwięzienie i osądzenie króla, stracony na pocz. 1649r.

    • 4 okresy dziejów ustrojowych Anglii:

      • 1 okres schyłkowy monarchii absolutnej pod rządami Stuartów 1603-1648

      • 2 okres Republiki i dyktatury Cromwella 1648-1660

      • 3 okres Restauracji Stuartów 1660-1688

      • 4 okres kształtowania sie monarchii parlamentarnej 1688-1832

  • Faza Republiki i dyktatury Cromwella 1648-1660

    • dominacja bogatego mieszczaństwa i gentry

    • 1649r. Anglia – proklamowanie Republiki

    • lewellerowie –zwolennicy władzy ludu

    • Rada Stanu –powołana przez parlament, na jej czele stał Cromwell

    • 1653r.- zbrojny zamach stanu Cromwella – początki rządów dyktatorskich jako lord-protektor

    • 1650,1651 – akty nawigacyjne

    • 1658r. – śmierć Cromwella (przed śmiercią godność lorda-protektora wprowadził jako dziedziczną)

    • 1660r.- ustąpienie nieudolnego syna Cromwella, restauracja Stuartów – królem Karol II (syn Karola I)

  • Faza Restauracji Stuartów 1660-1688

    • Rządy Karola II (1660-1685)

      • nierespektowanie praw parlamentu, uznanie wyższości nad nim

      • zmuszony do uznania Habeas Corpus Act (1679r.) –chroniący jednostki przed nadużyciami władzy)

      • dwa stronnictwa polityczne:

        • torsów (torysi) – zwolennicy nienaruszalności prawa dziedziczenia tronu

        • wigów- zwolennicy zwiększonej roli parlamentu

    • Rządy Jakuba II (1685-1688)

      • wzrost napięcia król –parlament

      • prokatolickie sympatie władcy

      • 1688r.- „chwalebna rewolucja” (Glorious Revolution)-przewrót w którym Jakub II zmuszony został do opuszczenia kraju. Powołanie na tron jego zięcia Wilhema Orańskiego (namiestnika Zjednoczonych Prowincji) oraz jego żony Marii

  • Od restauracji do monarchii parlamentarnej

    • 1689r.-wydany tzw. Bill o prawach (Bill of Right) (ograniczenie władzy królewskiej, większe uprawnienia parlamentu)Król nie mógł decydować o losie ustaw i nakładać nowych podatków bez zgody parlamentu. Parlament decydował w sprawach wojskowych i miał gwarancje swobody obrad

    • 1689 r. ustawa o tolerancji religijnej (Toleration Act of 1689) - pozbawiła katolików możliwości piastowania urzędów państwowych i praw wyborczych

    • 1701r. – Ustawa sukcesyjna- władca związany jest prawem, parlament gwarantem niezawisłości sędziów

„Ogólnoeuropejskie znaczenie konfliktu habsbursko- francuskiego”

• Państwa zaangażowane w konflikt:

  • Bezpośrednio: Francja, Hiszpania, Rzesza niemiecka, państwa włoskie

  • Pośrednio: Skandynawia, Czechy, Węgry, Polska, Szwajcaria, Anglia, Niderlandy, Turcja

• 1469r. ślub Izabeli Kastylijskiej i Ferdynanda Aragońskiego

• Kraje dziedziczne Habsburgów:

  • Austria (dom austriacki), Styria, Karyntia, Tyrol, Triest, księstwo Burgundii (złożone z: Niderlandy, Alzacja, Lotaryngia, Franche-Comte) oraz panowali w Rzeczy niemieckiej

• Maksymilian I (1486-1519) wzrost władzy centralnej Habsburgów w Niemczech

• Wojny włoskie (1494-1559)

  • Karol VIII król Francji (1483-149 przez wojny chciał dodać swej władzy splendoru (Guerres de magnificence)

  • 1494r. – Karol VIII przekracza Alpy i odbywa promenadę z Mediolanu przez Florencję i Rzym do Neapolu gdzie w 1495r. koronuje się na króla

  • 1495r.-powstanie antyfrancuskiej Ligii Weneckiej: koalicja książąt włoskich + cesarz+ Ferdynand i Izabela hiszpańscy. Francuzi wycofują się z Włoch, Hiszpanie zajmują Neapol.

  • 1499r. Ludwik XII (następca Karola VIII) zdobywa Mediolan (sojusznicy: papież, Wenecja, Florencja)

  • 1500r. –podział królestwa Neapolu między Francję, a Hiszpanię

  • 1511r. zawiązanie się antyfrancuskiej Ligii Świętej (papież+ Wenecja+ Hiszpania+ Anglia)

  • 1515r. wyprawa Franciszka I (następca Ludwika XII) do Włoch. Wygrana bitwa pod Marignano (1515r.) odzyskanie Mediolanu w walce z Szwajcarami

  • 1516r. (Fryburg) wieczysty pokój francusko-szwajcarski

  • 1516r. konkordat w Bolonii miedzy papieżem Leonem X, a Franciszkiem I

  • 1517r. sojusz francusko-habsburski (kilka lat spokoju)

  • 1506r.-Karol I Habsburg staje się dziedzicem Niderlandów i Franche-Comte (wnuk cesarza Maksymiliana, syn księcia Burgundii Filipa Pięknego i Joanny Obłąkanej (Szalonej)[córki Ferdynanda i Izabeli hiszpańskich) a w 1515r. obejmuje samodzielne rządy.

  • 1516r. Karol I zostaje władcą Hiszpanii, królestwa Neapolu i zdobyczy w Afryce i Ameryce Środkowej

  • 1515r. (Wiedeń)sojusz Jagiellonów z Habsburgami

  • 1519r. śmierć Maksymiliana I, Karol I obrany cesarzem jako Karol V

  • 1521r. wznowienie wojny we Włoszech, 1522r. Franciszek I traci Mediolan, a wojska Angielskie i Hiszpańskie wkraczają do Francji

  • Karol de Bourbon – wódz armii francuskiej, wdał się w antykrólewski (antyfrancuski) spisek z Karolem V i Henrykiem VIII, gdy się wydało usiekł do cesarza

  • 1524r. Franciszek I odzyskuje Mediolan

  • 1524r. traktat Łaskiego (przymierze polsko-francuskie)-negocjatorem był Hieronim Łaski, wojewoda sieradzki

  • 24.II.1525 – bitwa pod Pawią; Karol V rozgromił armię francuską. Franciszek I dostaje się do niewoli

  • II połow. 1525r. przymierze między Francją a Anglią w Moor (zastosowanie angielskiej doktryny „balance of power”- dbania o równowagę sił na kontynencie)

  • 1526 (Madryt) traktat pokojowy między Karolem V a Franciszkiem I:

    • Francja miała oddać Burgundię

    • Karol de Bourbon miał zostać zrehabilitowany

    • (uwolniony Franciszek nie dotrzymuje warunków traktatu)

  • 1526 „Święta” Liga z Cognac (Francja+ Anglia+ Wenecja+ Florencja+ Mediolan+ Genua)

  • Jan Zapoly –narodowy król Węgier, walczył z Ferdynandem (bratem Karola V). Po bitwie pod Mohaczem w 1526 został królem podzielonych Czech.

  • 1527r. najazd wojsk cesarskich na Rzym, złupienie miasta (sacco di Roma)

  • 1529r. pokój w Cambrai – Franciszek I zrzeka się wszystkich posiadłości we Włoszech

  • Związek Szmalkaldzki (1531) antycesarska opozycja w Niemczech

  • 1535r. sojusz Franciszka I z Turcją

  • 1544r. pokój w Crepy – Francja oddaje cesarstwu Sabaudię

  • 1547r. śmierć Henryka VIII (styczeń), śmierć Franciszka I (marzec)

  • Henryk II (syna Franciszka I) królem Francji, polityka antyhabsburska, popierał książąt protestanckich w Rzeszy

  • 1552r. – układ Henryka II ze Związkiem Książąt (zajecie trzech biskupstw Metz, Toul, Verdun)

  • 1556r. abdykacja Karola V. Podział domu habsburskiego na dwie linie:

    • hiszpańską –Filip II

    • niemiecką Ferdynand I (Austria, Czechy, Niderlandy, część Węgier, posiadłości włoskie)

  • Paweł IV- papież, wróg Hiszpanii, skłaniał Henryka II do wojny z Filipem II

  • 1559r. (Cateau-Cambresis) traktaty pokojowe między Francją, Hiszpanią i Anglią

    • Francja otrzymała port w Calais, wyrzekła się roszczeń do Neapolu, Mediolanu, Piemontu i Sabaudii (zwrócone Habsburgom)

    • pokój ten zamykał okres wojen włoskich

• Okres konfliktów religijnych w II poł. XVI w.

  • Franciszek II (1559-1560) – król Francji. Z jego panowania wykształciły się opozycyjne stronnictwa:

    • katolików-szukali pomocy w Hiszpanii

    • hugenotów-szukali pomocy w Anglii

  • Panowanie Karola IX i Henryka III zdominowane przez politykę królowej-matki Katarzyny Medycejskiej

  • 1570r. pokój pojednawczy, zbliżenie stronnictwa protestanckiego z dworem

  • Gaspard de Colign – admirał, przywódca hugenotów, miał wpływ na decyzje Karola IX

  • 1571r. zwycięstwo floty hiszpańsko-włoskiej nad Turkami pod Lepanto

  • 1572r. noc św. Bartłomieja- słynna rozprawa z kalwinistami

  • Franciszek d’Alencon (brat Karola IX)-książę d’Anjou, w 1578r. wyruszył przeciw Hiszpanom, w 1580r. zdobył Cambrai i został obwołany księciem Niderlandów. Wobec buntów (sprawował surowe rządy) zmuszony do opuszczenia Antwerpii w 1583r.

  • Unia Święta (Liga Katolicka)-zjednoczenie się francuskich katolików z Gwizjuszami (ród książąt lotaryńskich, który wywierał pływ na politykę wew. Francji). Porozumiewali się z Hiszpanią; Filip II w 1585r. podpisał z nimi traktat przeciwko Henrykowi Burbonowi (przywódcy hugenotów, następcy tronu)

  • Henryk III nakazał zgładzić przywódców Ligii Katolickiej i porozumiał się z Henrykiem Burbonem. Henryk III został zabity (zasztyletowany) w 1589r.

  • 1594r. Henryk IV Burbon uzyskuje koronę po uprzednim przejściu na katolicyzm:

    • 1598r. w Nantes wydał edykt tolerancyjny, który zakończył wojny religijne

    • 2 maja 1598r. – traktat pokojowy w Vervins – koniec wojen francusko-hiszpańskich, przewaga Francji nad domem Habsburgów. Francja odzyskała utracone w czasie wojny ziemie, a Filip II zrzekł się roszczeń do Burgundii.

    • 1610r. Henryk IV ginie z ręki fanatycznego katolika w trakcie przygotowań do interwencji w Rzeszy i wojny z Hiszpanią.

  • Następcy Karola V:

    • Ferdynand I (1556-1564)-wpływy protestanckie na dworze

    • Maksymilian II (1564-1576)-wpływy protestanckie na dworze

    • Rudolf II (1576-1612)

  • 1608r.- powstanie obronnej Unii Ewangelickiej książąt protestanckich

  • 1609r.- powstanie Ligii Katolickiej książąt katolickich w porozumieniu z cesarzem, hiszpańskimi Habsburgami i papieżem.

  • Unia Ewangelicka i Liga Katolicka powstały wobec pojawiających się antagonizmów między protestantami i katolikami.

16