John Locke

(1632 – 1704) – angielski filozof, politolog, pedagog. John Locke studiował na Oxfordzie filozofię, etykę, logikę, nauki przyrodnicze i medycynę. W 1690 roku wydał „Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego”, było to dzieło poświęcone analizie ludzkiego poznania. Inne publikacje dotyczyły dziedziny filozofii społecznej, filozofii religii, politologii oraz pedagogiki. Locke napisał m. in.: „Dwa traktaty o rządzie”, „Listy o tolerancji” „Myśli o wychowaniu”.

Najważniejsze i najbardziej rewolucyjne poglądy J. Locka dotyczyły poznania, uważał iż wszelka wiedza i zewnętrzna i wewnętrzna pochodzi z doświadczenia (empiryzm). Podczas życia człowiek nabywa nowych doświadczeń na dwóch drogach: doświadczając rzeczy zewnętrznych (poprzez postrzeżenie) oraz doświadczając samego siebie (przez refleksję). Według Locka nie ma wrodzonych zasad moralnych, wynikają one jedynie z praw natury, których każdy doświadcza w ciągu życia, mówiąc inaczej nabywa doświadczenia. Jeśli rodzimy się jak tabula rasa – czysta niezapisana karta, to poprzez wychowanie możemy nauczyć się żyć moralnie. Każdy człowiek rodzi się wolny i rozumny, a więc nie powinien być karany cieleśnie, szczególnie przez nauczycieli, którzy raczej powinni zachęcać do nauki i poznawania niż karać. Jedyna wada za którą Locke dopuszczał bicie, to dobrowolna, uporczywa, krnąbrność, na którą innego środka nie widział, ale i w tym wypadku doradzał takie użycie kary, by jej istotą część stanowiły nie razy, ale wstyd. Przemiany gospodarcze w Anglii doprowadziły do wzrostu znaczenia mieszczaństwa, które mając możliwości bogacenia się chciało żyć i wychowywać dzieci tak jak warstwy wyższe. Na te oczekiwania odpowiedział John Lock, który w swojej pracy „Myśli o wychowaniu” zaprezentował swoje propozycje pedagogiczne. Lock z wykształcenia był prawnikiem. A pedagog. zainteresował się gdy pomagał przyjacielowi wychowywać jego synów. Utrzymywał, że zamiłowanie dziecka do swobody jest rzeczą dobrą i że należy je szanować: „ Jeśli się zanadto upokarza dzieci, jeśli się tępi ich śmiałość, utrzymując je w zbyt wielkiej uległości tracą całą swoją żywość i obrotność i popadają w najgorszy stan”, albo: „Dzieci lubią z natury swobodę, należy zatem pozwolić im zrobić, do czego mają skłonność w niczym nie zadając im przymusu” Swoje propozycje pedagog oparł na 3 wartościach. Na pierwszym miejscu kładł wychowanie zdrowotne oparte na wychowaniu i zdrowym odżywianiu. Przewodnią myślą edukacji fizycznej Locke’a jest: „ Zostawmy naturze troskę o kształtowani ciała, jak ona sama uważał za odpowiednie” stąd wnioski: nie nosić ciasnego ubrania, przebywać na świeżym powietrzu, na słońcu, przyzwyczajać dzieci do zimna i gorąca, do biegania boso i z gołą głową, pokarm podawać im jak najprostszy. W sposób szczegółowy opracował jadłospis w różnym wieku, sposoby ubierania dzieci, także rytm dnia codziennego. Drugą wartością było wychowanie moralne oparte na zasadzie poszanowania własnej godności i godności drugiego człowieka „ żyj tak aby każdemu z tobą było dobrze”- jego teza. Zwracał uwagę na kształtowanie ambicji, honoru uczciwości prawdomówności lojalności. Mając na uwadze te wartości ukształtował typ dżentelmena i damy. Na trzecim miejscu mieściła się nauka, twierdził bowiem iż dziecko zdrowe i dobrze ustawione moralnie będzie chciało samo się uczyć bez przymuszania. Sam opracował program dla tej warstwy. Był to program mający na uwadze względy praktyczne oraz możliwość podróżowania, podróżowanie po świecie. Przewidywał naukę j. obcych, przyrodę, geografię, astronomię, matematykę, naukę muzyki, tańca, konwersacji rysunków oraz rachunkowości. Lock był zwolennikiem nauczania indywidualnego w domu a jeśli w szkołach to w szkołach elitarnych. Jego propozycje pedagogiczne do dzisiaj są kontuowane na terenie Anglii.