Literatura wschodnioeuropejska 18.10

KLASYCYZM

• Schematowość postaciowa, problemowa, historyczna

• Klasycyzm ros. nie we wszystkim naśladował Zachód- ważna była sytuacja społeczna; najpopularniejsza była satyra społeczna (dążenie do odtworzenia życia społecznego)

• Tematyka narodowa, a nie antyczna

• Antioch Kantemir- jeden z najpopularniejszych pisarzy:

• Mołdawianin

• Syn pisarza i przyjaciela Piotra I

• Uzyskał dobre wykształcenie domowe

• Czuł się na wskroś Rosjaninem, choć był kształcony w duchu włoskim

• Wydał „Konkordację do Psałterza”

• Dokonał przekładu „Rozmów o wielości światów”- rozrzut między wcześniejszymi tekstami teologicznymi, którymi się zajmował, a filozofią

• Rok wcześniej wystąpił z 2 satyrami, sprzeciwiając się postanowieniom Tajnej Rady rządzącej w imieniu Piotra II

• „Do swego rozumu”- świadczy o zaangażowaniu w sprawy Rosji

• „Filaret i Eugeniusz”

• Był blisko z Anną Joannowną, przez co musiał później uciekać z dworu

• Minister- rezydent w Londynie- miał możliwość zetknięcia się z wybitnymi literatami i naukowcami angielskimi, włoskimi, francuskimi

• Był twórcą rosyjskiej satyry klasycystycznej

• Napisał 9 satyr, większość opublikowana dopiero po 7-10 latach

• Kompozycja, obrazowani, styl inspirowane ___ (nie zdążyłam napisać)

• Potrafił doskonale oddać charaktery ludzkie

• Traktowanie tradycyjnych tematów w kontekście czynnej walki o sprawy społeczeństwa rosyjskiego

• Wpływ reform Piotra I na twórczość Kantemira

• Przyczynił się do stworzenia nowatorskiego j. literackiego

• Pierwszy pisarz rosyjski, który wbrew klasycyzmowi posługiwał się potoczną mową rosyjską; stosował często inwersje, zawiłą składnię, lecz teksty obfitowały w powiedzenia, związki frazeologiczne

• Wersyfikacja: 13 zgłoskowce z parzystymi rymami żeńskimi- nie oddawało to rymu, melodyjności j. rosyjskiego

• Drugi przedstawiciel klasycyzmu to Wasyl Trediakowski:

• Kształcił się w szkole kapucynów, mimo, iż był synem batuszki (1723 ucieka z domu)

• Trafił do Moskwy, gdzie wstąpił do Akademii Słowiańsko- Grecko- Łacińskiej

• Mieszkał u rosyjskiego ambasadora w Paryżu, 3 lata studiował na Sorbonie (wykształcenie filologiczne)

• Po powrocie do Rosji tłumacz, sekretarz Akademii Nauk

• Profesor „elokwencji zarówno łacińskiej jak i rosyjskiej”

• 1759 zwolniony ze stanowiska Akademii

• Człowiek specyficzny, niezrozumiały; mimo talentu nie tworzył, a tłumaczył trzeciorzędnych poetów francuskich

• Zapoczątkował reformę wersyfikacji

• „Nowy a krótki sposób składania wierszy rosyjskich”- przekształcenie tradycyjnego 13 zgłoskowca na sylabotoniczny, zrytmizowanie wiersza przez ściślejsze ustanowienie jego budowy (akcentami)

• Michał Łomanosow

• syn chłopa

• uczył się na „Arytmetyce” Magnickiego i, „Gramatyce” ( a nie jak reszta chłopstwa na tekstach religijnych)

• wyjechał do Moskwy do Akademii Słowiańsko- Grecko- Łacińskiej

• wytypowany do Petersburga do uniwersytetu przy Akademii Nauk a następnie na studia do Niemiec- studiuje przede wszystkim nauki ścisłe, ale też filozofię i filologię, uczy się niemieckiego, francuskiego i włoskiego

• po powrocie zostaje członkiem Akademii Nauk i profesorem chemii

• zwolennik reform Piotra I

• utworzył uniwersytet w Moskwie

• przyczynił się do umieszczenia na tronie Katarzyny II

• stracił rozum, zmarł w biedzie

• reforma wersyfikacyjna- list „O regułach słowotwórstwa rosyjskiego”- rozszerzenie zasady sylabotonizmu, konieczność wprowadzenia reformy językowej:

• 3 kategorie wyrazów:

• Wspólne j. rosyjskiemu i cerkiewno-słowiańskiemu

• Cerkiewno-słowiańskie, rzadko używane w mowie potocznej, z wyjątkiem archaizmów

• Wyrazy żywego j. rosyjskiego, których nie zna cerkiewna słowiańszczyzna

• 3 style ( w związku z 3 kategoriami wyrazów):

• Wysoki: I i II kategoria

• Średni: I i III kategoria

• Niski: wyrazy niskie, gminne

• Tym zasadom podporządkowuje hierarchię gatunków literackich:

• Styl wysoki: ody, poematy, uroczyste mowy

• Styl średni: sztuki teatralne, satyry, eklogi, elegie, utwory prozaiczne o wiekopomnych czynach, listy poetyckie

• Styk niski: komedie, epigramy, pieśni, listy do przyjaciół i opisy powszechnych spraw

• Znany z od panagierycznych (pochwalnych) poświęconych Elżbiecie Pietrownej, Katarzynie II- lecz miały charakter stricte naukowy

• Ody religijne („Rozmyślania wieczorne o wielkości Boga”)- przesycone filozofią

• Łączy niełączliwe