Temat : Komentując tekst Brucknera, „ Dzieje kultury polskiej” oceń rolę szkolnictwa parafialnego w średniowieczu.

Aleksander Bruckner urodził się w 1856 r w Brzeżanach. Był polskim profesorem, filologiem, slawistą, oraz historykiem kultury polskiej. Zmarł w 1939r. w Berlinie. W wybranym fragmencie tekstu Brucknera pt. „Szkoły niższe”, autor głownie opisuje wady i zalet, szkół katedralnych, kolegiackich, klasztornych i parafialnych. Na początku istnienia tych szkół, wszystkie posiadały podobny tryb nauczania, oraz pełniły takie same funkcje: nauczanie dzieci duchownych. Natomiast, podczas gdy zaczęło rozwijać się na większą skalę szkolnictwo parafialne, wszystko zaczynało się zmieniać. Szkoły te powstawały w bardzo szybkim tempie, przybywało ich z roku na rok, i znajdowały się już praktycznie wszędzie. Z tego powodu zaczynały się różnego rodzaju, spory i rewolucje między tymi wszystkimi typami nauczania. Główną zauważalną zmianą, którą bardzo wyraźnie podkreślał autor, było zwiększanie wymagań i poziomów nauczania. Na najwyższym poziomie stały szkoły katedralne, do których uczęszczali sami kandydaci do stanu duchownego. Nauczani byli dogmatów i obrzędów kościelnych, skutkiem czego, z czasem przestały przystępować do nauczania początkowego. Autor jednak skupił się na funkcji tych szkół najniższych (parafialnych), w których uczono czytania, pisania, rachunków i śpiewu kościelnego. Dlaczego?? Ponieważ Bruckner chciała wyraźnie pokazać, że mimo różnych zakazów i ograniczeń wychodzących poza edukację początkową, nie przynosiła większych oczekiwanych rezultatów. Rozwijały się one dalej, przy czym dodatkowo sięgano do quadrivium, czyli stopnia wyższego , niż początkowy poziom nauki (trivium), czyli nauk przygotowujących do studiów wyższych (prawniczych, medycznych i teologicznych), na który składały się: księgi gramatyki, arytmetyka, geometria, logika, nauki przyrodnicze oraz muzyka. Dlatego też w szkołach tych program nauczania zależał od wiedzy i uzdolnień nauczyciela, można więc już bardzo łatwo wywnioskować, że nauczało w nich więcej niż tylko jeden nauczyciel. W dostępie do nauczania parafialnego nie było żadnych ograniczeń stanowych, dlatego też powoli zacierała się wyłączna dotąd cecha szkoły jako seminarium duchownego. W tamtych czasach ludzie oddawali swoje dzieci do szkół, nie po to aby później w jakikolwiek sposób w przyszłości służyli Bogu, lecz dla nauki początków wiadomości, które będą przydatne w handlu. Tego typu szkoły kształciły również kandydatów na pisarzy miejskich którzy po skończeniu nauczania mogli starać się o posadę rektora. Jednak Bruckner ukazywał w tekście, że stanowisko to nie jest do końca wartościowe. Pomijając długą drogę, przez jaką chętny musiał przejść, podczas burzliwych wyborów, dokonywanych przez proboszcz i radę miejską, zawód ten był mało opłacalny. Wynagrodzenie nie było adekwatne do powagi pełnionego stanowiska. Najlepiej opłacała się praca w szkołach miejskich, gdzie to rodzice płacili czesne, a także dawali dodatkowo podarunki naturalne, np. w formie opału. Bardziej natomiast opłacała się im praca w służbach kościelnych, np. w chórach, gdzie to wynagrodzenie było wyższe i od czasu do czasu zwiększane. Gorsze warunki bywały w szkołach wiejskich. Dużo więcej obowiązków oraz co gorsza, nie zwracano uwago na poziom kształcenia, i kwalifikacje nauczycieli. Nie wymagano od nich wyższego wykształcenia ponieważ organ stanowiący nadzór sam nie był wiele mądrzejszy. W takich szkołach w których, nauczyciel nie posiadał dużych zdolności nakazywano uczyć się dzieciom, a starsi, nie wiele pilniejsi szli do wyższych poziomów. Zakres nauczania w dużym stopniu zależał od środowiska, w którym znajdowała się szkoła. Rolą szkół parafialnych było wychowanie, nauczanie początkowe oraz nauczanie religijne. Jednak, moim zdaniem ogromnym atutem, dzięki czemu szkoły te rozrastały się w takim bardzo szybkim tempie było to, że w dostępie do tych szkół nie było żadnych ograniczeń stanowych i każdy mógł do nich uczęszczać. Można też stwierdzić, że taki typy nauczania wprowadzały dzieci do dalszej nauki w szkołach wyższych, studiach a także do wkroczenia w życie dorosłe. Szkoły parafialne odgrywały taką rolę , jaką w wiekach późniejszych pełniły szkoły elementarne czy także powszechne . Zestawiając średniowieczny system oświaty ze współczesnym , można je porównywać do szkół podstawowych , a szkoły katedralne do gimnazjów czy liceów .