40. Uprzedzenia i hipoteza kontaktu

Wg Gardnera słowo „uprzedzenia” można rozumieć dosłownie. W takim ujęciu oznacza ono opinię na temat jakiegoś obiektu ukształtowaną przed zetknięciem się z tym obiektem. Ograniczając zakres tego pojęcia ,możemy traktować uprzedzenie jako pozytywną lub negatywną ocenę danego bodźca. Gardner zaproponował również inną definicję uprzedzenia zawężając ją do jedynie negatywnej oceny jakiegoś bodźca. Na negatywnych uprzedzeniach skupia się też większość badaczy, ze względu na częstszą styczność z taką postawą w funkcjonowaniu społecznym.

Uprzedzenie jako afekt negatywny

Najwcześniejsze definicje uprzedzeń koncentrowały się na afektywnym podłożu tego zjawiska. Allport zdefiniował uprzedzenie jako „antypatię wynikającą z błędnego lub nieelastycznego uogólnienia. Uprzedzenie można odczuwać lub wyrażać. Może być skierowane do całej grupy ,albo do jednostki, która jest członkiem tej grupy”. W tym klasycznym ujęciu mianem „uprzedzenia” określa się silne negatywne uczucie do jakiejś osoby ,wynikające na temat generalizacji na temat grupy, do której ona należy. W tym modelu uprzedzenie jest utożsamiane z afektywnym komponentem postawy międzygrupowej, jednak badacze dość szybko zrezygnowali z definiowania poprzez emocje, na koszt uprzedzenia jako postawy.

Uprzedzenie jako postawa

W tym pojęciu uprzedzenie wydaje się równoznaczne z postawą, ze względu na to, że składa się ono komponentów poznawczych (np.przekonania przypisujące wrogość członkom obcej grupy), afektywnych (np. gniew) i behawioralnych (np.skłonność do unikania lub wrogich zachowań).

Badacze sugerują ,że u podłoża silniejszych ,bardziej oczywistych form uprzedzeń tkwią zwykle intensywne emocje negatywne ,podczas, gdy wyrafinowane typy uprzedzeń mogą wynikać z braku pozytywnych odczuć wobec członków danej grupy. Powyższe założenie wysnuli Stangor, Sullivan i Ford, uznając, ze najlepszym predykatorem negatywnych uprzedzeń do członków obcej grupy są nie tyle negatywne uczucia ,ile raczej brak pozytywnych emocji.

Uprzedzenia jako „społeczna emocja”

nowe ujęcie uprzedzeń wg Smitha

Ocena poznawcza

Teoria autokategoryzacji

Teoria autokategoryzacji- ludzie postrzegają siebie jako członków pewnych kategorii lub grup społecznych (np. gruyp rasowej, narodowościowej, etnicznej, religijnej itp.). Wg tej teorii interakcje międzygrupowe uwypuklają (przez koncentrację świadomej uwagi) konkretne kategoryzacje grupowe, w zależności od charakteru interakcji. Na przykład, kiedy wchodzimy w interakcję z kimś o odmiennych przekonaniach religijnych, na pierwszy plan może wysunąć się nasza autokategoryzacja religijna; gdy mamy do czynienia z osobą innej narodowości ,uwydatnia się nasza autokategoryzacja narodowościowa.

Wspólne elementy dla wszystkich definicji uprzedzeń:

• Uprzedzenia występują pomiędzy grupami

• Zawierają w sobie ocenę (pozytywną lub negatywną) danej grupy

• Stanowią tendencyjny obraz tej grupy

• Opierają się na rzeczywistych lub wyobrażonych właściwościach owej grupy

Definicja ostateczna: uprzedzenia to tendencyjna ocena danej grupy, oparta na rzeczywistych lub wyobrażonych właściwościach jej członków.

Hipoteza kontaktu

O hipotezie kontaktu mówimy wówczas, gdy częstsze kontakty z przedstawicielami różnych grup mogą się przyczyniać do formułowania bardziej pozytywnych ocen grup obcych oraz do osłabiania uprzedzeń i stereotypizacji.

Hipoteza kontaktu wg Allporta

Allport zwrócił uwagę na to, że istnieje wiele różnych czynników, które oddziałują na kontekst kontaktów międzygrupowych i wywierają wpływ na to, czy u uczestników danej interakcji powstają bardziej przychylne, czy też bardziej negatywne postawy wobec obcej grupy, uznał on, że: „skutki kontaktu zależą od rodzaju zaktywizowanych asocjacji oraz od typu osób, które w nim uczestniczą”.
Zdaniem Allporta, aby kontakt międzygrupowy był pozytywny, musi spełniać przynajmniej cztery fundamentalne warunki: równy status uczestników interakcji, wspólne cele, współpraca międzygrupowa oraz wsparcie ze strony uznanych autorytetów (np. wsparcie rządowe czy instytucjonalne).