ROZWÓJ POZNAWCZY - charakteryzuje się dynamicznym rozwojem w młodszym wieku szkolnym.

Proces poznawczy - zespół czynności psychicznych, poprzez które człowiek poszerza swoją wiedzę o otoczeniu. Może mieć charakter pośredni (postrzeżenia) lub bezpośredni (pamięć, wyobraźnia, myślenie).

Wyróżniamy trzy podejścia w badaniach nad rozwojem poznawczym:

1. Piageta - poznanie to proces przystosowania się do środowiska (adaptacja), kierujący procesami akomodacji (modyfikacja wcześniejszych struktur w wyniku napływu nowych informacji i problemów) i asymilacji (włączenie informacji nowych w istniejące struktury poznawcze), dzięki którym struktury poznawcze, w miarę rozwoju dziecka, stają się bardziej uporządkowane, logiczne, abstrakcyjne i plastyczne. Mają na to wpływ:

- proces wzrostu biologicznego

- doświadczenie jednostkowe

- interakcje społeczne

- równoważenie struktur poznawczych

Dziecko jako twórca swojego rozwoju, zredukowany wpływ środowiska społecznego.

2. Teoria przetwarzania informacji - w poznaniu ważna jest droga docierających do nas informacji, sposób ich interpretacji, przetworzenia i wykorzystania. "Człowiek to użytkownik symboli, ograniczony pojemnością systemu ich przetwarzania" (Meadows). W miarę rozwoju zachodzą w tych procesach zmiany szybkości, ilości wkładanego wysiłku i plastyczności.

3. Wygotsky - poznanie kształtuje się w toku interakcji społecznych - dorośli przekazują odpowiednie wzorce zachowania, pobudzają dzieci do podejmowania nowych zadań, do rozwoju. Społeczeństwo determinuje zakres umiejętności poznawczych dziecka wtoku kształcenia. Kultura narzuca sposób myślenia, zapamiętywania, kategoryzowania itd., zdobywając większą władzę nad nami niż natura. Język stanowi istotny element rozwoju.

Powyższe teorie uzupełniają się wzajemnie. Procesy poznawcze zależą od wielu czynników.

Pamięć

- dynamiczny rozwój u dzieci - zwiększa się pojemność, trwałość oraz szybkość zapamiętywania mechanicznego i logicznego. Powodują to 3 czynniki: umiejętność stosowania strategii pamięciowych, metapamięć, stopień rozwoju struktur poznawczych.

- Dzieci 6-7lat najczęściej zapamiętują przez powtarzanie, z wiekiem wysuwają wnioski poza dostarczone dane(zmienia się pamięć konstruktywna) a ponadto zapamiętują to, na co skierowana jest ich uwaga, która wraz z energią psychiczną uważana jest za główne źródło funkcjonowania pamięci krótkotrwałej(STM), skąd dziecko może przekodować informacje do pamięci długotrwałej (LTM).

- w tym wieku wraz z rozwojem pamięci rozwija się myślenie logiczne, warunkujące jednocześnie pamięć logiczną. Zapamiętywanie, przechowywanie i reprodukowanie informacji wraz z ich zrozumieniem warunkuje skuteczne uczenie się. Często dzieci nie panują jeszcze nad swoją pamięcią: zapominają, nie wiedzą, co już umieją, a czego jeszcze nie, nie potrafią samodzielnie się uczyć.

- wzrasta zdolność zapamiętywania treści werbalnych i niewerbalnych. Zwiększa się szybkość, trwałość i pojemność pamięci. Neurony tworzą nowe połączenia, nowe drogi przepływu informacji. Dziecko 11lat zapamiętuje 2x więcej niż 6-letnie(dzięki też wypracowanym strategiom pamięciowym).

Uwaga

-przejście z uwagi mimowolnej, automatycznej do dowolnej, świadomie kierowanej, co poprawia koncentrację, przerzutność uwagi, pojemność i czas jej trwania.

- Pierwszaki łatwo się rozpraszają, szybko się męczą, dlatego konieczna jest częsta zmiana charakteru ćwiczeń na lekcjach, by zainteresować dziecko(różnorodne techniki, interesujące tematy).

Uczenie się

- względnie stałe zmiany w zachowaniu wynikające z ćwiczenia lub doświadczenia.

- w szkole ma charakter sformalizowany i oceniana jest efektywność.

- zależne od czynników wewnętrznych i zewnętrznych (cechy indywidualne, kompetencje nauczyciela, warunki, motywacja do pracy)

- Indywidualne cechy ucznia:

- inteligencja - zbiór zdolności umożliwiających jednostce uczenie się, rozwiązywanie problemów i efektywne interakcje ze środowiskiem.

- Gardner zaprzecza istnieniu jednej inteligencji, wyróżnia 7 typów: logiczno-matematyczna, językowa(wrażliwość na brzmienie, znaczenie słów, dbałość o reguły gramatyczne, wrażliwość na funkcje języka), muzyczna , przestrzenna, cielesno-kinetyczna, interpersonalna, intrapersonalna. Szkoła zubaża jednostkę - nie rozwija wszystkich form.

Dojrzałość szkolna

- równowaga między wymaganiami szkoły a możliwościami rozwojowymi dziecka;

- ocenia się ją, analizując rozwój fizyczny, umysłowy(orientuje się w otoczeniu, zrozumiale opowiada, ma swoje zdanie, rozpoznaje dźwięki, klasyfikuje przedmioty), społeczny(jest samodzielne, umie nawiązać kontakt z rówieśnikami), emocjonalny(panuje nad reakcjami, potrafi się podporządkować) oraz wolicjonalny dziecka

Motywacja i zainteresowania ucznia - uczeń w młodszym wieku szkolnym nie ma motywacji wewnętrznej, nauczyciel może kształtować motywację zewnętrzną poprzez stawianie bliskich celów, dobór odpowiednich strategii i materiałów. Pozytywne doznania mobilizują do intensywniejszej pracy, informacje zostają lepiej zapamiętane.

Nauczyciel

-behawioryzm - nauczyciel w nadrzędnej roli, motywowanie uczniów do pracy, uczniowie bierni.

-podejście poznawcze - aktywna rola ucznia, wspieranie jego autonomii

- społeczno kulturowe - uczenie najpierw na płaszczyźnie społecznej a następnie osobowej, stymulowanie rozwoju, stwarzanie warunków, by uczniowie mogli wykonać zadania wykraczające poza ich możliwości.