Zagadnienia z historii Polski

1. Sojusze (porozumienia), które zawarła Polska z państwami europejskimi .
25.08.1939r. - sojusz polsko-brytyjski
3 III 1921 roku - układ z Rumunią i Węgrami
19 II 1921 roku - układ sojuszniczy z Francją
25 VII 1932 roku - układ o nieagresji z ZSRR na 3 lata + 10
26 I 1934 roku - układ o nieagresji z Niemcami

2. Polityka zagraniczna Polski przed wybuchem wojny .
1918 - 1925
- bliskie stosunki z Francją, która chciała zainwestować kapitał
1921r. Sojusz, w którym Francja gwarantuje bezpieczeństwo
- Ententa zatwierdza polskie granice (1923r.)
- 1925r. Układ w Locarno o nienaruszalności granic. Niemcy ogłaszają wojnę celną z Polską. (Import węgla z Polski, gdyż Niemcy uważały, że dla nich zamyka się rynek zewnętrzny).
1926 – 1938
- po zamachu Piłsudskiego próba wprowadzenia „polityki równowagi” Moskwa – Warszawa – Berlin.
- 1928r. Polska podpisuje traktat potępiający wojny jako środek rozstrzygania sporów
- 1932r. Układ o nieagresji ze Związkiem Radzieckim
- 1934r. Układ o nieagresji z Niemcami
„Deklaracja o niestosowaniu przemocy we wzajemnych stosunkach z Niemcami”, początek zbliżenia obu państw.
- 1937r. Polska podpisuje z Francją układ handlowy.
Deklaracja polsko-niemiecka o zapewnieniu praw mniejszości narodowych
- od 1938r. Zachwianie polityki równowagi. W marcu rząd polski wysyła na Litwę ultimatum w sprawie nawiązania stosunków dyplomatycznych i sąsiedzkich – Litwa zgadza się bo Niemcy zajmują Austrię.
- 30 września 1938r. Żądanie oddania Zaolzia (Śląsk Cieszyński) 2 października wkroczenie wojsk polskich.
- 24. 10. minister von Ribentrop wysuwa żądania pod adresem Polski:
- włączenie Gdańska do Rzeszy
- zgoda na budowę eksterytorialnej linii kolejowej na Pomorzu
- Polska miała przystąpić do paktu Berlin – Rzym – Tokio
12.05.1935r - śmierć Piłsudskiego - rozpad sancji na dwie grupy :
- grupa zamkowa (Mościcki )
- grupa wojskowa ( Edward Rydz ) - dążąca do dyktatury

3. Przyczyny i okoliczności ataku III Rzeszy na Polskę .
.Do ataku Niemiec na Polskę doszło z następujących przyczyn:
- Granice które powstały na mocy traktatu wersalskiego po I wojnie światowej.
-Wolne miasto Gdańsk, które Niemcy chcieli już przyłączyc do III Rzeszy w 1933r.
- Istnienie Polskiego pomorza, które oddzielało Prusy wschodnie od reszty Niemiec.
Nie regulowanie opłat tranzytowych przez koleje Niemieckie wobec PKP co doprowadziło

do wstrzymania przez Polskę tranzytu Niemieckiego przez terytorium Polski..

Do ataku Niemiec na Polskę doszło z następujących przyczyn:
- Granice które powstały na mocy traktatu wersalskiego po I wojnie światowej.
- Wolne miasto Gdańsk, które Niemcy chcieli już przyłączyc do III Rzeszy w 1933r.
- Istnienie Polskiego pomorza, które oddzielało Prusy wschodnie od reszty Niemiec.
- Nie regulowanie opłat tranzytowych przez koleje Niemieckie wobec PKP

co doprowadziło do wstrzymania przez Polskę tranzytu Niemieckiego przez terytorium Polski.

Pierwotnie wojska III Rzeszy miały zaatakować Polskę już 26 sierpnia 1939 r. lecz Hitler w ostatniej chwilii wstrzymał wydany przez siebie rozkaz . Opóźnienie to było spowodowane m.in. zawarciem sojuszu między Polską a Wielką Brytanią oraz informacja od Mussoliniego , że Włochy nie przystąpią do wojny przeciwko Polsce .

4. III-etapy kampanii wrześniowo - październikowej .
PRZCZYNY- Sytuacja w Europie
W roku 1939 nastrojów w Europie nie można było określić mianem "spokojnych". Wprost przeciwnie: były bardzo napięte i nikt tak naprawdę nie wiedział jak długo można prowadzić politykę appeasementu - uspokojenia. Polityka appeasementu pomagała na zapobieganiu wojny przez ustępstwa wobec żądań Hitlera, który dążył do wprowadzenia w życie swojego planu stworzenia państwa nazistowskiego obejmującego całą Europę. Po konfederacji monachijskiej w 1938 roku brytyjski premier Arthur Neville Chamberlain powiedział: "Uratowałem pokój dla mojego pokolenia". Niestety, przeliczył się. O pokoju nie mogło być mowy. Na pewno nie, jeśli chodzi o sprawę roszczeń Niemiec do naszych ziem, głównie Pomorza Gdańskiego.
Przemówienie Becka
Na posiedzeniu sejmu dnia 5 maja 1939 roku swoją politykę nieustępliwości wobec Niemiec wyraził polski minister spraw zagranicznych, Józef Beck. Powiedział on wówczas pamiętne słowa: "...pokój jest rzeczą cenną i pożądaną [...]. My w Polsce nie znamy pokoju za wszelką cenę. Jest tylko jedna rzecz w życiu ludzi, narodów i państw, która jest bezcenna. Tą rzeczą jest honor." Była to zdecydowana odpowiedź Polaków na żądanie Hitlera. Przywódca niemiecki oprócz przyłączenia do Rzeszy Wolnego Miasta Gdańska chciał także utworzenia eksterytorialnej linii kolejowej oraz autostrady przebiegającej przez "polski korytarz" (polska część Pomorza Gdańskiego), łączących obszar Rzeszy z Prusami Wschodnimi. Polacy zdawali sobie sprawę, że Hitler tak łatwo nie zaniecha wysuwania swoich żądań. Po przemówieniu Becka wielu wiedziało, że wojna z Rzeszą jest konieczna i nieunikniona.
Pakt Ribbentrop-Mołotow
W lipcu 1939 roku Wielka Brytania, Francja i ZSRR rozpoczęły rokowania, których celem było zabezpieczenie się przed ewentualną agresją ze strony Niemiec. Porozumienie to jednak nigdy nie weszło w życie, gdyż nie podpisano odpowiednich konwencji wojskowych. Jednak miało ono pozytywny wpływ na plan Stalina, któremu nie tyle chodziło o porozumienie pokojowe, co o zmuszenie Hitlera do współpracy. Cel został osiągnięty. Już w następnym miesiącu ZSRR i Rzesza podpisały pakt Ribbentrop-Mołotow (nazwiska ministrów zagranicznych obu państw). Pakt ten oficjalnie został podany jako akt o nieagresji, jednak w rzeczywistości miał on inne przeznaczenie. Do podpisanego 23 sierpnia 1939 roku w Moskwie układu dołączono aneks zawierający dokładny podział ziem Polski, Łotwy, Litwy, Estonii, Finlandii i Rumunii po ich zajęciu. Linia graniczna ZSRR i Rzeszy miała przebiegać na terenach państwa polskiego wzdłuż rzek: Narew-Wisła-San. Znacząca jest tutaj także postawa innych państw, Francji i Stanów Zjednoczonych, które nie poinformowały, chociaż doskonale wiedziały o treści, Polaków o istnieniu aneksu. Polacy nie zdawali sobie sprawę czym tak naprawdę był pakt Ribbentrop-Mołotow. Nadal liczyli na ewentualną pomoc militarną ZSRR, z którym podpisaliśmy dwa akty o nieagresji w 1932 i w 1934 roku. Ten ostatni obejmował 10 lat. Czas pokaże, że tak naprawdę przetrwał jedynie pięć.
Prowokacja gliwicka
Bezpośrednią przyczyną agresji niemieckiej na Polskę była "Operacja Himmlera" przeprowadzona 31 sierpnia 1939 roku. O godzinie 20.00 Sturmbahnführer Alfred Naujocks z niemieckiej służby bezpieczeństwa wkroczył na czele więźniów kryminalnych przebranych w polskie mundury do siedziby niemieckiej radiostacji w Gliwicach. Nadał krótki komunikat w polskim języku. Przebrani więźniowie oddali kilka strzałów, po czym wszyscy opuścili budynek. Na zewnątrz SS-mani zamordowali kilku niewygodnych dla całej operacji świadków. Plan się powiódł. Niemcy mieli pretekst do podjęcia działań zbrojnych przeciwko Polsce. Niemcy ogłosiły jeszcze w nocy całemu światu, ze zostali brutalnie napadnięci przez Polaków i w tej sytuacji nie mogą pozostać bierni.

FAZA I ( 1-6.09 )
Westerplatte
Dnia 1 września 1939 roku o godzinie 4.45 nad ranem niemiecki pancernik "Schleswig-Holstein" rozpoczął ostrzał Westerplatte, polskiej Wojskowej Składnicy Tranzytowej na terenie Wolnego Miasta Gdańska, bronionej przez kampanię wartowniczą, w skład której wchodziło 182 żołnierzy pod dowództwem majora Henryka Sucharskiego i kpt. Franciszka Dąbrowskiego . Po siedmiu dniach bohaterskiej obrony Westerplatte skapitulowało z powodu braku amunicji i pomocy dla rannych żołnierzy. Nazwa tego małego półwyspu w okolicach Gdańska po dziś dzień jest symbolem bohaterskiej walki za wolność ojczyzny.
Bohatersko bronili się również pracownicy Poczty Polskiej w Gdańsku, którzy odpierali ataki na budynek wsparte samochodami pancernymi, artylerią i miotaczami ognia aż do wieczora 1 września, kiedy to skapitulowali z braku amunicji i nadziei na odsiecz. Ci pocztowcy, którym nie udało się uciec, zostali rozstrzelani.
Bitwa graniczna
W godzinę po rozpoczęciu walk na Westerplatte, oddziały Wehrmachtu obaliły słupy graniczne i od Prus Wschodnich wkroczyły na tereny Wolnego Miasta Gdańska. "Fall Weiss" - wojny błyskawicznej, która zakładała, że wojska nazistowskie dostaną się ze wszystkich stron linii granicznej i podążać będą ku Warszawie. W dniach od 1 do 3 września Polacy prowadzili tzw. bitwę graniczną . Z taktycznego punktu widzenia obrona Polski miała większe szanse powodzenia, gdyby linię obrony ustanowiono na linii Wisły. Obrona na granicy była wyborem politycznym, ponieważ chodziło o to, aby pokazać państwom zachodnim, że Polska nie poddaje się biernie niemieckiemu atakowi, co miało spowodować pomoc dla walczącej Polski. Na skutek porażek w pierwszych dniach września, polskie oddziały wycofały się na dalsze pozycje obronne w głąb kraju. Za koniec bitwy granicznej przyjmuje się datę 3 września. Wtedy to Anglia i Francja wypowiedziały Niemcom wojnę, cel polityczny Polaków został osiągnięty, więc polskie jednostki rozpoczęły odwrót w głąb kraju.
3.09.1939r. - Francja i Wielka Brytania wypowiedziały wojnę Niemcą
Wojna powietrzna
Jeszcze przed rozpoczęciem ataków z 1 września 1939 roku, polskie samoloty odleciały na zamaskowane lotniska polowe. Dzięki temu Luftwaffe zniszczyła jedynie stare samoloty specjalnie pozostawione w bazach, które Polsce i tak by się na nic nie przydały. Na początku wojny zbombardowano Starogard i Chojnice, a dwie godziny później Warszawę, która była zresztą regularnie bombardowana przez Luftwaffe przez całą wojnę. Polskie lotnictwo było zbyt słabe, by przeszkodzić Niemcom. Myśliwce niemieckie Me-109 okazały się dużo lepsze od polskich P-11C. Mimo to Polakom udało się stracić dużą liczbę wrogich samolotów. Sami jednak też ponieśliśmy straty. Spośród 435 samolotów polskich, aż 327 zostało zniszczonych. Około 98 uratowało się lądując w Rumunii.
3.09.1939r - dziwna wojna .
1-6.09.1939r - obrona poczty Polskiej
1.09.1939r. - Mokra
FAZA II ( 7 -17.09)
Bitwa nad Bzurą rozegrała się w dniach od 9 do 22 września 1939 roku. Była to największa bitwa podczas kampanii 1939 roku. Została stoczona przez dwie polskie armie "Poznań" (gen. Tadeusz Kutrzeba) i "Pomorze" (gen. Władysław Bortnowski) z niemieckimi 8 Armią i 10 Armią z Grupy Armii Południe. 9 września marszałek Edward Śmigły-Rydz wydał rozkaz generałowi Kutrzebie aby ten, na czele armii "Poznań" oraz "Pomorze" uderzył na północne skrzydło Grupy Armii Południe. Celem uderzenia było zmuszenie Niemców do zaprzestania pościgu za odchodzącymi do wschodniej Polski armiami "Prusy", "Lublin", "Kraków", "Karpaty". Bitwa ta była o wyjątkowym znaczeniu, ponieważ Polacy wykazali inicjatywę i byli stroną atakującą.
Obrona Wizny rozegrała się w dniach 8-10 września 1939 roku w rejonie Wizny na północny wschód od Łomży. Bitwa ta, określana mianem Polskich Termopil, pomimo poważnej dysproporcji pomiędzy siłami polskich obrońców pod dowództwem kapitana KOP-u ( Korpus Ochrony Pogranicza) Władysława Raginisa a siłami niemieckimi gen. Heinza Guderiana stała się jednym z najbardziej bohaterskich, lecz i najmniej znanych epizodów II wojny światowej
17 września 1939 roku Armia Czerwona bez wypowiedzenia wojny zaatakowała Polskę. Na wycieńczoną walką z Niemcami Polskę spadł cios ze wschodu. Bronione przez skromne siły Korpusu Ochrony Pogranicza kresy wschodnie szybko ulegają przeważającej sile najeźdźcy. Rozkaz Naczelnego Wodza brzmi: Jeśli możliwe, unikać walki z Sowietami.
8/9.09 - bitwa pod Iłżą bitwa rozegrana podczas wojny obronnej Polski, w dniach od 8-9 września 1939 roku w rejonie miasta Iłża w województwie kieleckim. Bitwa odbyła się pomiędzy związkami taktycznymi południowego zgrupowania polskiej Armii "Prusy", pod wspólnym dowództwem gen. Stanisława Skwarczyńskiego a niemieckim 15 Korpusem Lekkim gen. Hermanna Hotha. Bitwa ta na dwa dni powstrzymała marsz niemieckich kolumn pancernych na północ.

FAZA III ( 18.09 - 6.10)
11-29.09 - Modlin
17-20.09 Tomaszów Mazowiecki
17.09 - Czwartków
17-20.09- Lwów
17.09 - Rokitno
19.09 - Wilno
18.09 - Kobryń
20-22.09 - Gordon
28-29.09 - Szack
2-5.10 - Tomaszów Lubelski
Kapitulacja Warszawy 28.09.1939 r.
Dnia 28 września 1939 roku poddała się bohatersko broniona stolica Polski, Warszawa. Generał Tadeusz Kutrzeba, zastępca dowódcy armii "Warszawa", ze strony polskiej oraz Johannes Blaskowitz z niemieckiej podpisali akt kapitulacji Warszawy. Oznaczało to koniec istnienia państwa polskiego.
Jeszcze tego samego dnia minister spraw zagranicznych Rzeszy Joachim von Ribbetrop i radziecki komisarz spraw zagranicznych Wiaczesław Mołotow podpisali "traktat o granicach i przyjaźni" ustalając granicę rozbioru Polski wzdłuż rzek Pisy, Narwi, Bugu i Sanu, co oznaczało, ze Moskwa zrzekła się części województwa lubelskiego i warszawskiego na rzecz Niemiec, w zamian za wolną rękę w stosunku do Litwy. Tajny protokół dołączony do traktatu przewidywał wspólną walkę radzieckich i niemieckich służb bezpieczeństwa z polskim ruchem podziemnym. Na IV rozbiorze Polski, jak często nazywany jest układ z 28 września 1939 roku, skorzystała również Litwa. W zamian za zgodę na wprowadzenie 30-tysięcznego garnizonu Armii Czerwonej i zbudowanie eksterytorialnej linii kolejowej otrzymał ona od Związku Radzieckiego Wileńszczyznę. Niewielkie obszary na południu Polski zagarnęła także Słowacja. Na mocy IV rozbioru Polski Niemcy zyskali 48,2% obszaru Rzeczpospolitej i 20,4 mln ludności, w tym tylko 6% niemieckiej. Rosja otrzymała 49,5% terytorium i 14,3 mln ludności, w tym ponad 5,5 mln było Polakami. Litwa zagarnęła 2,1% państwa polskiego z pół milionem ludności, w którym znajdowało się 60% Polaków. Słowacja zyskała tylko 0,2% obszaru Rzeczpospolitej z niewielką liczbą ludności.
2.10 - Kapitulacja Helu
2-5.10 - ostatnie bitwy Polski - Bitwa pod Kockiem ( Franciszek Kleeberg )
Ostatnie bitwy kampanii
Mimo iż 28 września generał Tadeusz Kutrzeba podpisał kapitulację Warszawy, a Rzesza i Związek Radziecki przystąpiły do dzielenia ziem Polski, Polacy nie zamierzali się tak łatwo poddać. Praktycznie walki trwały jeszcze do 5 października. Obok obrony Warszawy prowadzono obronę twierdzy modlińskiej. Do 28 września obrońcy odparli liczne szturmy i zestrzelili 24 samoloty nieprzyjaciela. Dnia 29 września zawarto umowę o honorowym poddaniu twierdzy. Niemcy jednak nie dotrzymali warunków kapitulacji. Ostatnią rozegraną w czasie kampanii wrześniowej bitwą był Kock w dniach 1-5 października. Wtenczas to Samodzielna Grupa Operacyjna "Polesie" pod przywództwem generała Franciszka Kleeberga poniosła klęskę na skutek włączenia się do walk lotnictwa i wojsk pancernych ZSRR oraz braku amunicji.
6.10.1939r.- Kapitulacja wojska Polskiego
Przyczyny klęski
Polacy nie mieli szans na wygranie kampanii wrześniowej. Niemcy przewyższali nas we wszystkim. Mieli dwa razy więcej żołnierzy, trzy razy więcej siły ognia, pięć razy samolotów i cztery razy czołgów. Poza tym Niemcom, i tak przecież silnym, pomogła 17 września Armia Czerwona. Wtenczas to 25 jednostek polskich musiało stawić czoła 75 oddziałom niemieckim i 52 wielkim i "świeżym" radzieckim. Na pewno też na naszą niekorzyść było ukształtowanie linii granicznej polsko-niemieckiej, a później i polsko-radzieckiej. Obie one nie dość że po dwóch przeciwnych stronach, to jeszcze były bardzo długie. Polacy nie mogli sobie poradzić z zatrzymaniem w pierwszych dniach września ataku hitlerowców, a co dopiero, gdy musieli działać na dwóch frontach. W obliczu tych negatywnych czynników słaba łączność z dowództwem, niedoskonałość polskiego planu wojny i bierność Naczelnego Dowództwa spada na drugi plan, ale także nie można o tym zapomnieć. Mimo to polską wojnę obronną historycy oceniają pozytywnie. Przez cały miesiąc zaciekle broniliśmy naszego państwa mimo tak wielkiej przewagi wroga. Polacy przetrwali w duchu walki i patriotyzmu.

5. Skutki września 1939 r.
-utrata niepodległości i początek okupacji Polski
-podział terytorium Polski między agresorów-Niemiec i Związku Radzieckiego
-realizacja zasadniczego celu Hitlera i Stalina-zajęcia Polski
-przerwanie pasma bezkrwawych sukcesów Hitlera
-otrzymanie przez Francję i Anglię dodatkowych kilku miesięcy na przygotowanie się do walki z Niemcami
-kontynuacja walki przez żołnierzy polskich na zachodzie
-wykazanie nieskuteczności zawartych przez Polskę paktów o nieagresji i sojuszów militarnych
-wykazanie wielu błędów polskiej obrony ( np.zbyt późno ogłoszona mobilizacja,słaba łączność i koordynacja)

6. Podział ziem polskich między ZSRR a III Rzeszą ( kiedy i jakie powstania).
29 września 1939 roku podpisano oficjalny układ o granicy i przyjaźni pomiędzy ZSRR a Niemcami. Na jego mocy ustalono granicę państwową między Związkiem Radzieckim a III Rzeszą Niemiecką. Przebieg granicy nawiązywał do proponowanej przez Stalina linii trzech rzek: Pisy – Narwi – Sanu. Układ uznano prawomocny w dniu podpisania, zaś w jego treści zawarto również zgodę na wymianę ludności, jak również obaj kontrahenci układu mieli sobie nawzajem przekazywać wszelkie informacje dotyczące walki z polskim ruchem narodowym oraz zwalczać polski ruch narodowy i dążenia Polaków do niepodległości. Oba państwa wezwały również inne kraje do uznania zawartego układu, w przeciwnym razie uznając, że wina i odpowiedzialność za dalszy rozwój wojny obciąża bezpośrednio te państwa, które nie aprobując postanowień traktatu niemiecko-radzieckiego. Był to więc sojusz przeciwko tym państwom, które odmawiały uznania kolejnego rozbioru polski. Ribbentrop opuszczając Moskwę złożył specjalne oświadczenie, w którym stwierdził
Przyjaźń niemiecko-radziecka została ustalona ostatecznie;
Obydwie strony sojuszu nigdy nie dopuszczą do ingerencji trzecich mocarstw w sprawy wschodnioeuropejskie;
Oba państwa pragną, aby pokój został przywrócony, żeby Anglia i Francja zaprzestały absolutnie bezsensownej walki przeciwko Niemcom;
Jeśli jednak w tych krajach wezmą górę podżegacze wojenni, to Niemcy i Związek Radziecki będą wiedziały jak na to odpowiedzieć.
Ribbentrop poinformował również o programie współpracy ekonomicznej pomiędzy Rzeszą a Związkiem Sowieckim. Ponadto stanowisko obydwu mocarstw poparł Komitet Wykonawczy Międzynarodówki Komunistycznej, który przestał zwalczać faszyzm i imperializm niemieckie oraz wezwał swe sekcje do walki o pokój na warunkach ustalonych przez sojusz niemiecko-radziecki.
W wyniku układu niemiecko-radzieckiego z 29 września 1939 roku III Rzesza Niemiecka przejęła obszar 188 700 km2 zamieszkiwany przez 22 mln 140 tysięcy ludności, zaś Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich przejął obszar wielkości 201 000 km2, gdzie mieszkało 13 mln 190 tysięcy ludzi. Niemcy swoją część podzieliły na obszar uznany za rdzennie niemieckie i wcieliły do Rzeszy. Obejmował on 90 000 km2 z 10 mln mieszkańców. Z reszty ziem utworzono Generalne Gubernatorstwo, obejmujące kilka województw o obszarze 91 974 km2, zamieszkałych przez 10 mln 139 tysięcy ludzi. Na obszarach wcielonych do Rzeszy Niemieckiej utworzono kilka okręgów administracyjnych rugując ludność polską z zajmowanych posiadłości, wysiedlając ją do Generalnego Gubernatorstwa lub osadzając w obozach koncentracyjnych.
Na terenach zajętych przez Związek Radziecki znajdowało się 13,2 mln ludzi, spośród których około 8,7 mln stanowili Białorusini, Ukraińcy oraz Żydzi. Ludność ta była wrogo nastawiono do rządów polskich, prowadzących w czasie wojny próby jego zwalczania, zaś wojska radzieckie witała jak wyzwolicieli. Rząd radziecki podjął decyzję, że ludność tych terenów miała sama zadecydować o przynależności tych ziem. 22 października 1939 roku przeprowadzono na podstawie radzieckiej ordynacji wyborczej wybory delegatów do Zgromadzeń Narodowych. Sterroryzowana ludność polska, nie dopuszczenie do startu żadnych partii politycznych spowodowało, że los tych ziem został przesądzony. We Lwowie 26 października zebrało się Zgromadzenie Ludowe Ukrainy Zachodniej, zaś 28 października w Białymstoku Białorusi Zachodniej. Delegaci podali totalnej krytyce rządy polski na tych terenach, wybrali delegatów do Rady Najwyższej ZSRR oraz uchwalili wniosek o wstąpieniu do tej Rady z prośbą o wcieleni tych obszarów do odpowiednich republik radzieckich: tj. białoruskiej i ukraińskiej.

7. Charakterystyka sytuacji na ziemiach polskich pod okupacją niemiecką (ziemie wcielone i GG).
Ziemie wcielone, termin używany na określenie tych części Polski, które Niemcy w 1939 wcielili bezpośrednio do Rzeszy (dla odróżnienia od tych, które weszły w skład Generalnego Gubernatorstwa).
Generalne Gubernatorstwo, Generalna Gubernia, GG, jednostka administracyjno-terytorialna, utworzona na podstawie dekretu Hitlera z 12 października 1939, z mocą obowiązującą od 26 października 1939.
Podludzie - w języku propagandy hitlerowskiej: ludzie reprezentujący gorsze cechy gatunku ludzkiego, bo nienależący do rasy nordyckie
Okupacja niemiecka na terenie Polski trwała od roku 1939 aż do roku 1945. Hitlerowcy na terenie Polski wprowadzili brutalny i bezwzględny system okupacji, wprowadzili swoje rządy, nazwy polskich ulic i miejscowości zmieniali na Niemieckie, wprowadzili godzinę policyjną (zakaz opuszczania mieszkań między godzinami 22.00- 06.00), niszczono pomniki polskich bohaterów narodowych. Hitlerowcy starali się zniszczyć wszelkie ślady istnienia niepodległego państwa Polskiego. Zakazano wstępu Polakom do wielu lokali i obiektów publicznych, w parkach i tramwajach wydzielano osobne miejsca dla okupantów. Niemcy organizowali Tampanki publiczne (gestapo i wojsko zajeżdżało drogę, aresztując przechodni), na każdej ulicy było gestapo, które bez wahania aresztowało podejrzanych ludzi. Sądy wojskowe wydawały dużą liczbę wyroków sądowych bez właściwego uzasadnienia. Polacy ginęli i ponosili kary za to, że byli Polakami lub gdy nie podporządkowali się okupantowi. Na terenie Polski ograniczono program nauczania w szkołach lub je zamykano, zakazano używania języka polskiego, słuchania radia, czytania prasy. Niemcy zmuszali Polaków od 16 do 65 roku życia do niewolniczej pracy. Okradali oni sklepy z żywnością, głodując w ten sposób Polaków. Hitlerowcy karali śmiercią wielu ludzi za wysadzanie torów kolejowych lub przeszkodzenie okupantowi w planach. Niemcy wywozili dużą liczbę Polaków do obozów koncentracyjnych lub robót. Największy obóz koncentracyjny znajdował się w Oświęcimiu pod Krakowem. Hitlerowcy z terenów polskich łącznie wysiedli ok. 2,5 ml Polaków.
Generalne Gubernatorstwo
Wbrew prawu międzynarodowemu, zajęte tereny Polski były traktowane jako trwała zdobycz wojenna. W szczególności okupowany teren Generalnego Gubernatorstwa był traktowany praktycznie jak kolonia, dostarczająca niskokwalifikowanej i niewolniczej polskiej siły roboczej na potrzeby gospodarki wojennej III Rzeszy. W tym celu wprowadzono nakaz pracy przymusowej dla Polaków w wieku 18-60 lat, później obniżając granicę wieku do 14 lat. Polscy robotnicy przymusowi z GG (oraz ziem polskich zaanektowanych przez III Rzeszę) pracowali w ciężkich warunkach pobytowych w Rzeszy, zarówno w niemieckim rolnictwie, przemyśle i transporcie, jak również obozach pracy, obozach koncentracyjnych oraz oddziałach Organizacji Todt.
Eksploatacja gospodarcza w GG realizowana była głównie dzięki rabunkowej gospodarce, zwłaszcza w przemyśle, gdzie systematycznie przeprowadzano grabież substancji przemysłowej i surowców naturalnych. Rolnictwo objęto systemem kontyngentów płodów rolnych, którego nieprzestrzeganie powodowało kary więzienia lub śmierci dla rolników. Brak żywności na rynku spowodował wprowadzenie systemu racjonowania żywności i trwałe niedożywienie całych grup ludnościowych.
Własność państwa polskiego i jego instytucji, mienia obywateli Polskich oraz liczne dzieła sztuki, konfiskowano lub obejmowano zarządem komisarycznym za pomocą specjalnie utworzonych organizacji powierniczych III Rzeszy.

8. Terror hitlerowski ( Generalplan Ost , akcja AB , Endlosung ).
Generalny Plan Wschodni (niem. Generalplan Ost, GPO) – nazistowski plan osiedleńczy i germanizacyjny terytoriów Europy Środkowo-Wschodniej i Wschodniej, położonych na wschód od granicy III Rzeszy sprzed września 1939.
Generalny Plan Wschodni wynikał z wcześniejszych założeń narodowosocjalistycznych idei zdobycia "przestrzeni życiowej" (niem. Lebensraum), rzekomo należnej niemieckiej "rasie panów" (niem. Herrenvolk, Herrenrasse), oraz hitlerowskiej interpretacji ideologii Drang nach Osten.
Akcja AB – potoczna nazwa tzw. Nadzwyczajnej Akcji Pacyfikacyjnej (niem. Ausserordentliche Befriedungsaktion – AB), którą okupanci niemieccy przeprowadzili na terytorium Generalnego Gubernatorstwa między majem a lipcem 1940.
Ausserordentliche Befriedungsaktion miała charakter ludobójstwa i stanowiła kontynuację tzw. akcji „Inteligencja” (Intelligenzaktion) prowadzonej na okupowanych ziemiach polskich od września 1939. W ramach Akcji AB funkcjonariusze SS i policji niemieckiej zamordowali co najmniej 6500 Polaków – w tym ok. 3500 przedstawicieli polskich elit politycznych i intelektualnych oraz ok. 3000 przestępców kryminalnych. Najbardziej znaną zbrodnią popełnioną przez Niemców w ramach „Nadzwyczajnej Akcji Pacyfikacyjnej” były masowe egzekucje w Palmirach.
Endlösung (niem. dosł. ‘ostateczne rozwiązanie’) hitlerowski program całkowitej zagłady Żydów w Europie, ludobójstwo, Holocaust.
Zbrodnie niemieckie w Polsce (1939–1945) – zbrodnie popełnione na ziemiach polskich w czasie II wojny światowej, zaplanowane i dokonane przez partię narodowych socjalistów, NSDAP, instytucje i organy władzy państwowej III Rzeszy niemieckiej, oraz działających w jej strukturach funkcjonariuszy i organizacje. Zbrodnie te, będące konsekwencją niemieckiego programu ludobójstwa[1], zostały zakwalifikowane jako zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko pokojowi przez Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze w 1946.
Według orzeczenia Międzynarodowego Trybunału Wojskowego w Norymberdze

z 1946, zbrodnie niemieckie określone są następująco:
- planowanie, rozpoczęcie i prowadzenie wojny napastniczej,
- morderstwa dokonywane na jeńcach wojennych i ludności cywilnej,
- masowa eksterminacja w obozach,
- pokazowe egzekucje,
- tzw. łapanki uliczne,
- praca niewolnicza,
- wysiedlenia ludności,
- celowe burzenie miast, wsi oraz osiedli,
- grabież dóbr kulturalnych, majątku i niszczenie skarbów kultury narodowej,
- wynarodowienie i germanizacja,
- prześladowania na tle politycznym, rasowym i narodowościowym,
- niszczenie wszelkich śladów kultury i sztuki polskiej.

9. Okupacja radziecka ( terror radziecki , polscy jeńcy w ZSRR - mord katyński ).
Okupacja radziecka w Polsce 1939–1941 – system policyjno-wojskowej administracji radzieckiej na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej zajętym w wyniku agresji zbrojnej przeciwko Polsce podjętej przez Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich w dniu 17 września 1939 oraz po podziale terytorium RP w wyniku niemiecko-radzieckiego traktatu o granicach i przyjaźni z dnia 28 września 1939, będącego nawiązaniem do paktu Ribbentrop-Mołotow z 23 sierpnia 1939.
W świetle prawa międzynarodowego terytorium Rzeczypospolitej Polskiej okupowane i anektowane przez ZSRR, podobnie jak terytorium Rzeczypospolitej Polskiej anektowane przez III Rzeszę, stanowiły nadal integralną część Rzeczypospolitej Polskiej
Podobnie jak to miało miejsce w przypadku Niemców, także i władze sowieckie traktowały ziemie polskie jako wojenną zdobycz. Zlikwidowano polską administrację na terenach włączonych do ZSRR. 22 października przeprowadzone zostały wybory do Zgromadzeń Ludowych Białorusi Zachodniej i Zachodniej Ukrainy. A na początku listopada (1-2 XI 1939 r.) Rada Najwyższa ZSRR wydała dokument wcielający już formalnie ziemie zdobyte do państwa radzieckiego. Polakom zamieszkującym te obszary, przymusowo nadano radzieckie obywatelstwo. Przeprowadzono spis ludności ( II – IV 1940 r.), a później wydano nowe dowody osobiste, bez których nie można było się poruszać (tzw. paszporytzacja). Aparat policyjny ZSRR – NKWD prowadziło akcje terroru wobec wszystkich warstw społecznych i wszystkich narodowości. Represje dotknęły zarówno Polaków, jak i Litwinów, Ukraińców, Białorusinów i Żydów. Najgorszy los spotkał polskich oficerów, wziętych do niewoli w czasie działań militarnych we wrześniu 1939 r. Zostali oni w roku następnym potajemnie wywiezieni i straceni w Kozielsku, Ostaszkowie i Starobielsku. O tej zbrodni świat dowiedział się dopiero trzy lata później. Działaczy politycznych, funkcjonariuszy policji, urzędników, właścicieli ziemskich, intelektualistów i wielu innych skazano na łagry. Rodziny osób aresztowanych także podzieliły los swoich bliskich., bowiem zostały deportowane w głąb Związku Radzieckiego. Władze sowieckie przeprowadziły cztery wielkie akcje przesiedleńcze: w lutym, kwietniu, czerwcu 1940 r. i w czerwcu roku następnego. W trakcie tych działań deportowano ponad 350 tys. osób.
Zakazano tworzenia partii politycznych, czy organizacji społecznych. Jedyną legalną partią była partia komunistyczna. Okupanci przejęli polską własność państwową, ale także i własność prywatną. Została przeprowadzona parcelacja własności ziemskiej, a od 1940 r. prowadzono kolektywizację chłopskich gospodarstw rolnych. Podjęto walkę z Kościołem katolickim i z innym związkami wyznaniowymi. Szkoły, uczelnie wyższe, urzędy stały się miejscem propagandy komunistycznej wymierzonej w kapitalistyczne społeczeństwo. Jeszcze w grudniu 1939 r. polskiego złotego zamieniono na radzieckiego rubla. Część Polaków, szczególnie Ci którym nie obce były socjalistyczne i komunistyczne ideały, zdecydował się na współpracę z radzieckim okupantem.
W czerwcu 1941 r. wybucha wojna pomiędzy III Rzeszą a ZSRR. Władze radzieckie uciekając przez Niemcami na wschód, zamordowały tysiące więźniów polskich, osadzonych w sowieckich więzieniach. Tereny okupowane dotychczas przez Związek Radziecki zostały zajęte przez drugiego, niemieckiego okupanta.
Wielki terror (wielka czystka) – okres w historii ZSRR szczególnego nasilenia terroru policyjnego NKWD w latach 30. XX wieku. W efekcie zaplanowanych i zorganizowanych represji zamordowano miliony niewinnych ludzi, a także prawie wszystkich działaczy partii leninowskiej, wysokich oficerów Armii Czerwonej oraz NKWD. Za jego początek uważane jest zabójstwo Siergieja Kirowa w grudniu 1934, a koniec najczęściej datowany na 1939.
Zbrodnia katyńska – zbrodnia komunistyczna polegająca na rozstrzelaniu wiosną 1940 roku co najmniej 21 768 obywateli Polski, w tym ponad 10 tys. oficerów wojska i policji, na mocy decyzji najwyższych władz Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich zawartej w tajnej uchwale Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 roku (tzw. decyzja katyńska). Egzekucji ofiar, uznanych za „wrogów władzy sowieckiej” i zabijanych strzałami w tył głowy z broni krótkiej, dokonała radziecka policja polityczna NKWD. W latach 1940–1990 władze ZSRR zaprzeczały swojej odpowiedzialności za zbrodnię katyńską, lecz 13 kwietnia 1990 roku oficjalnie przyznały, że była to „jedna z ciężkich zbrodni stalinizmu”. Wiele kwestii związanych ze zbrodnią katyńską nie zostało jak dotąd wyjaśnionych
W języku mniej oficjalnym na określenie zbrodni katyńskiej używane są metonimiczne wyrażenia „Katyń” i „Las Katyński”.
10. Zbrodnie na obywatelach polskich (obozy koncentracyjne i obozy zagłady , eksperymenty medyczne ).
Obóz koncentracyjny – miejsce przetrzymywania, zwykle bez wyroku sądu, dużej liczby osób uznawanych z różnych powodów za niewygodne dla władz. Służyć może różnym celom: od miejsca czasowego odosobnienia osób, wobec których zostaną podjęte później inne decyzje, poprzez obóz pracy przymusowej, czyli de facto niewolniczej, aż po miejsce fizycznej eksterminacji.
Obóz zagłady – zamknięty obóz, w którym w czasie II wojny światowej hitlerowskie Niemcy prowadziły masowe morderstwa, przeprowadzane za pomocą przemysłowych metod.
Ludobójstwo jakie odbywało się w obozach zagłady było częścią zorganizowanej polityki prowadzonej przez hitlerowców, służącej przede wszystkim fizycznej eliminacji narodu żydowskiego (znanej jako Holocaust), jak również fizycznej eliminacji Romów.
W hitlerowskich obozach Auschwitz rozwinięta była zbrodnicza działalność niemieckich lekarzy, w znacznej części należących do SS. Traktując więźniów jako łatwo dostępny i tani materiał doświadczalny, prowadzili oni eksperymenty z zakresu medycyny, patologii i genetyki. Badania te wynikały i służyły ideologicznym celom nazistowskiej teorii rasizmu oraz sprzeniewierzały się zupełnie zasadom etyki lekarskiej, której podstawy są zawarte w przysiędze Hipokratesa.
W szczególności były to:
- eksperymenty nad sterylizacją, prowadzone w celu opracowania tanich metod, przewidywanych do masowego zastosowania, jak:
- sterylizacja chemiczna, polegająca na wprowadzaniu do kobiecych narządów rodnych substancji, wywołujących stany zapalne i niedrożność jajowodów (m. in. formaliny); w skrajnych wypadkach powodowało to śmierć, niezależnie od tego część kobiet uśmiercano dla przeprowadzenia sekcji zwłok; doświadczenia na kilkuset kobietach żydowskich w bloku 10 KL Auschwitz prowadził prof. dr Carl Clauberg;
- sterylizacja promieniami Roentgena, polegająca na naświetlaniu jąder i jajników, co powodowało rany oparzeniowe o różnym stopniu nasilenia; metoda nie dała wyników uznanych za satysfakcjonujące; doświadczenia na więźniach i więźniarkach żydowskich prowadził w Birkenau dr Horst Schuman;
- eksperymenty nad skutkami głodu, polegające na selekcjonowaniu najbardziej wyniszczonych i wyczerpanych więźniów, zabijaniu ich zastrzykiem fenolu i dokonywaniu sekcji zwłok dla analizy zachodzących zmian anatomicznych, w szczególności w zakresie wątroby, śledziony i trzustki; badania prowadził prof. dr SS-Obersturmführer Johann Paul Kremer w KL Auschwitz;
- badania genetyczne, obejmujące zasadniczo kwestię bliźniactwa, skarlenia oraz patologii i anomalii dziedzicznych dotknęły w szczególności dzieci, selekcjonowane w Birkenau przy transportach żydowskich oraz romskich; dzieci były poddawane bolesnym zabiegom i uśmiercane zastrzykiem fenolu dla przeprowadzenia sekcji zwłok, zrobienia im zdjęć i odlewów anatomicznych; badania były prowadzone przez dr. med. i filozofa[potrzebne źródło] Josefa Mengele;
- tworzenie zbioru szkieletów, dotyczące 86 więźniów różnych typów antropologicznych, wieku i płci (29 kobiet i 57 mężczyzn), którzy zostali wyselekcjonowani przez SS-Hauptsturmführera dr Bruno Begera, a następnie przewiezieni do KL Natzweiler-Struthof w Alzacji i uśmierceni; pracami kierował z ramienia organizacji Ahnenerbe, SS-Hauptsturmführer prof. dr August Hirt;
- testowanie lekarstw i preparatów, wykonywane na zlecenie IG Farbenindustrie (m. in. Bayer), polegające na badaniach nad chorobami zakaźnymi, obejmujące m.in. zarażanie więźniów, prowadzące bezpośrednio do ich wysokiej śmiertelności; procederem tym zajmowali się lekarze SS Friedrich Entress, Helmut Vetter i Eduard Wirths;
- eksperymenty nad hipotermią (wyziębieniem) i opracowywanie sposobów przywracania sprawności po wyziębieniu;
- prowadzenie hodowli laboratoryjnych bakterii na pożywce, którą był bulion z mięśni ludzkich. Przygotowywaniem wywaru (jak i badaniami) zajmowali się więźniowie, którzy czasami spożywali wygotowane mięso, nieświadomi kanibalizmu.

11. Powstania w getcie warszawskim.
Powstanie w getcie warszawskim – zbrojne wystąpienie żydowskich podziemnych formacji zbrojnych, które wybuchło na terenie warszawskiego getta 19 kwietnia 1943 roku. Powstanie w getcie warszawskim trwało do połowy maja 1943 roku. Było pierwszą akcją zbrojną o dużej skali podjętą przez polskie organizacje podziemne przeciwko hitlerowcom, jak również pierwszym miejskim powstaniem w okupowanej Europie. Bezpośrednią przyczyną powstania była likwidacja getta warszawskiego i stopniowe mordowanie jego mieszkańców, dokonywane w ramach podjętego przez hitlerowców planu zagłady europejskich Żydów.

12. Akcja " Burza " .
Burza, Akcja Burza, działania bojowo-dywersyjne prowadzone przez Armię Krajową na tyłach wojsk hitlerowskich przed wkroczeniem Armii Czerwonej na tereny przedwojennej Polski. Akcja Burza, poza działaniami militarnymi, miała swój aspekt polityczny. Rząd w Londynie udowadniał w ten sposób prawo Polski do jej granic z 1939, co nie było zgodne z intencjami radzieckimi.
Prawie we wszystkich przypadkach po zakończeniu walk oddziały Armii Krajowej zostały rozbrojone przez Armię Czerwoną a żołnierze postawieni przed alternatywą: walka w armii Berlinga, bądź wywóz do łagrów.
Akcję Burza rozpoczęli żołnierze 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej, z dowódcą J. Kiwerskim (pseudonim Oliwa), którzy od marca do maja 1944 walczyli na Wołyniu wspólnie z partyzantką radziecką i w uzgodnieniu z dowódcami regularnych oddziałów radzieckich.
Po zakończeniu walk część żołnierzy przebiła się na zachodni brzeg Bugu, część na stronę Armii Czerwonej, gdzie zostali internowani przez Rosjan. Na Wilenszczyźnie oddziały Armii Krajowej okręgu Wilno i Nowogródek, z dowódcą, podpułkownikiem A. Krzyżanowskim, zdobyły Wilno w walkach prowadzonych od 7 do 14 VII 1944 (operacja Ostra Brama).
Po wkroczeniu wojsk radzieckich dowództwo i sztab zostały aresztowane przez NKWD. Prawie całe siły sił Armii Krajowej wycofały się do Puszczy Rudnickiej. Po stoczeniu walk z oddziałami NKWD zostali internowani.
Walki o Lwów trwały od 23 do 27 lipca. Zgrupowanie Armii Krajowej pod dowództwem pułkownika W. Filipkowskiego zdobyło miasto wspólnie z czołgami radzieckimi. Część żołnierzy Armii Krajowej trafiła do armii generała Berlinga, pozostałych wywieziono do obozu w głąb ZSRR
21 VII 1944 KG AK zadecydowała, aby objąć akcją "B" Warszawę, w wyniku czego 1 VIII 1944 rozpoczęło się powstanie warszawskie. Jednocześnie mobilizowano nowe grupy: okręg kielecko-radomski sformował 2 dywizje i pułki (podjęli próbę marszu na pomoc Warszawie), okręg Łódź wystawił pułk piechoty, w okręgu Kraków utworzono dywizje piechoty oraz Krakowską Brygadę Kawalerii. Jesienią 1944 oddziały AK rozformowano, a realizację akcji "B" zawieszono. W ramach Akcji Burza prowadzone były także walki we wszystkich okręgach AK do jesieni 1944.

13. Powstanie warszawskie .
Powstanie Warszawskie 1944, to wystąpienie zbrojne przeciwko wojskom niemieckim, okupującym stolicę, zorganizowane przez Armię Krajową w dniach 1 sierpnia 31 października 1944 roku. Powstanie Warszawskie 1944 zostało przeprowadzone w ram ach akcji „Burza”. Za poczatek powstania warszawskiego uznaje się datę 1 sierpień 1944, czas - tzw. Godzina W. Głównym celem powstania warszawskiego było obalenie Niemców, a także ratowanie suwerenności, kształtu granicy wschodniej sprzed wojny, a także obrona przed stworzeniem w Warszawie władz państwowych narzuconych przez ZSRR. Istotną rolę jeśli chodzi o działania zbrojne odegrał T. Bór Komorowski. Dziś śladem po tych działaniach jest Muzeum powstania warszawskiego. Powstanie 44, bez wątpienia zaliczane jest do jednego z najistotniejszych wydarzeń końca wojny.W przeddzień wybuchu Powstania Warszawskiego do ludności zaapelował Związek patriotów Polskich, apelując do walki przeciwko niemieckiemu okupantowi. Zbliżająca się Armia Czerwona, jej sukcesy na froncie i ryzyko dalszego powodzenia przesądziły o wybuchu powstania. Polscy dowódcy - m.in. Bór Komorowski, oceniali, że walki zostaną przeprowadzone szybko i potrwają zaledwie kilka dni, w rzeczywistości trwały aż 63 dni. W momencie wybuchu Powstanie Warszawskie niemieckie siły zbrojne (Wehrmacht), otrzymały od Hitlera rozkaz zrównania Warszawy z ziemią, miasto miało przestać istnieć. Plan nie do końca się spełnił, jednak straty poniesione podczas dwumiesięcznych walk były ogromne. Powstanie 44 - straty po stronie polskiej wyniosły około 10 tys. zabitych i 7 tys. zaginionych, 5 tys. rannych żołnierzy oraz od 120 do 200 tysięcy ofiar spośród ludności cywilnej. Wśród Niemców było 10 tys. zabitych, 7 tys. zaginionych, 9 tys. rannych żołnierzy oraz 300 zniszczonych czołgów i samochodów pancernych.
1.08.1944-2.10.1944

14. Polskie państwo podziemne ( ruch oporu , bierny opór , organizacje konspiracyjne , podziemie zbrojne , działalność AK )
Ruch oporu - to oddział lub formacja oddziałów stworzonych w celu walki przeciwko okupantowi własnego kraju lub rządowi własnego kraju nieposiadającemu wystarczającej legitymacji do sprawowania władzy.
Opór bierny polegał na uchylaniu się od współpracy z okupantem,krytykowano jego zarządzenia
Organizacje konspiracyjne -
Działalność AK :
Podziemie zbrojne :
Polskie Państwo Podziemne – tajne struktury państwa polskiego, istniejące w czasie II wojny światowej, od 27 września 1939 roku (utworzenie SZP) do stycznia 1945 (aresztowanie komendanta głównego AK Leopolda Okulickiego lub wyzwolenie ziem polskich przez Armię Czerwoną) podlegające Rządowi RP na uchodźstwie. Określenie to po raz pierwszy w okupowanym kraju pojawiło się na łamach „Biuletynu Informacyjnego” 13 stycznia 1944 roku
Wojna graniczna ( Blitzkrieg ) - podczas działań wojennych w Polsce Niecy po raz pierwszy zastosowali nową taktykę walki . Twórcą jej był gen. Heinz Guderian . Polegała ona na rezygnacji z ataku na całej linii frontu i przeprowadzeniu zmasowanych urządzeń formacji pancernych w wybranych miejscach . 12.09.1939r. - spotkanie Francji i Wielkiej Brytani w Abberville ( nie udzielenie pomocy Polski )
­