Wykład 9

Gender w mediach.

Gry komputerowe.

Obrazy przemocy w mediach

• Gender w mediach:

• profil genderowy odbiorcy;

• specyficzna tematyka;

• specjalizacja niektórych mediów;

• kulturowe figury i wzory kobiecości / męskości;

• medialne gry ze stereotypowymi wizerunkami płci;

Gender i kultura popularna
(prasa, telewizja)

• „Klasyczne” badania Ien Ang – Watching Dallas… (1985); studium o przyjemności czerpanej z oglądania serialu- jakie mechanizmy sprawiają, że przyjemność się pojawia, jak powstaje i jak działa?;

• Poziom konotacji – „realizm emocjonalny”;

• Doświadczenie własne wypełniające tekst filmowy;

• Kombinacja elementów melodramatycznych i struktury narracyjnej;

• różnorodność odczytań w zależności od pozycji podmiotowych;

• Sformatowane teksty stymulują różnorodność odbiorczych praktyk;

Czasopisma kobiece

• istnienie „prasy kobiecej” jako kategorii wydzielonej ze względu na płeć zakładanego (głównego) odbiorcy, niejako w opozycji do „prasy męskiej” lub ogólnej;

• „odmienność charakteru pism kobiecych to język i styl wypowiedzi prasowej, wynikający z odmienności psychicznej kobiety i dostosowany do jej percepcji (sic!), odpowiadający kobiecemu sposobowi odczuwania i reagowania”;

• język jest „wskaźnikiem postaw patriarchalnych oraz płciowej dystrybucji społecznych ról i statusu”;

Prasa kobieca
– krótka historia

• 1663 rok, Women’s Mercurius.

• Pierwsze czasopismo dla kobiet w Polsce ukazało się w 1818 roku; - Wanda. Tygodnik Polski Płci Pięknej i Literaturze Poświęcony

• Pierwszym krakowskim pismem tego typu był wychodzący od 1829 roku Kuryer Krakowski Płci Pięknej i Literaturze Poświecony;

• Układ społeczny, w którym role kobiety są określone i waloryzowane: Gospodyni ; Dobra Matka; Praktyczna Pani i Dobra Obywatelka; Przodownica. Pismo dla Kobiet Wiejskich; Dom i Kuchnia;

• Nowe wzorce ideologiczne: Kobieta Dzisiejsza. Liga Kobiet; Kobieta w Pracy i w Domu. Socjalistka Dolnośląska. Poznajemy Prawdę. Poradnik dla Przodownic Społecznych;

• Pluralizm postaw współczesnych, fikcje wizualne i literackie; „lepsza”, mityczna kobieta; poczucie (nie)spełnionej kobiecości: Shape. Dla Kobiet, Które Chcą Być w Formie; Cosmopolitan; Flirt i My; Kalejdoskop Losów. Wszystko, co Niesie z Sobą Życie; Magazyn <<Wszystko o Miłości>>; Wszystko o Miłości; Femina Wkrent; Pełnym Głosem. Naukowe Pismo Feministyczne; Zadra.

Gender i telewizja

• Soap opera – synonim „bezwartościowego” produktu kultury popularnej, adresowanego do pewnej kategorii odbiorców;

• Telewizja traktowana jako „przestrzeń kobieca” (bierny odbiór w przestrzeni domowej) – dewaloryzacja;

• Serial – gatunek telewizyjny , którego głównym tematem jest „płeć”;

• Płeć jako konflikt: zdrady, romanse, śluby, nieodwzajemnione miłości;

• Tematyzacja dyskursu płci, seksualności, rodziny, kobiecości/męskości – legitymizacja społeczna;

Seriale lat 90. i pocz. XXI wieku:

zwiększona oferta, zróżnicowana widownia;

• specjalne kanały,

• kontrowersyjne tematy i postacie;

• walka o publiczność „niszową”:

• wyższe wykształcenie, kultura miejska, poglądy liberalne, singiel – NBC – Ally McBeal; Przyjaciele

• inna orientacja seksualna: Queer as folk;

• kolejna faza: tzw. nowe seriale (HBO):

• zabawa konwencjami telewizyjnymi; pastisz i parodia; Gotowe na wszystko

Gender w telewizji muzycznej

• TV muzyczna – rewolucja w l. 80. i 90.;

• Formuła MTV (1981 r.);

• Zmiany w jej obrębie – wynik zmian wzorów konsumpcji, profilu odbiorcy, zmian w telewizji (interaktywność, nowe gatunki telewizyjne);

• TV muzyczna, teledysk, wideoklip – „na przecięciu” muzyki pop i dyskursu rynku z jego ciągle nowymi wzorami konsumpcji;

• Szczególne znaczenie wzorów cielesności, erotyki, płci

Wizerunki kobiecości w MTV

• Wizerunki płci w dynamicznym strumieniu obrazów

• Konwencjonalny obraz kobiecego i męskiego ciała – repertuar gotowych ikon;

• Kobiecość jako „znak”, rodzaj umownej gry;

• Parodia konwencjonalnych przedstawień kobiet;

• Kobiecość – poddawana zabiegom reinterpretacji

• Osobna dziedzina wiedzy – „madonnologia” J

• Nowość w dziedzinie wykorzystania gender w wideoklipie

• Madonna: ironiczna parodia konwencjonalnych przedstawień kobiecości; z drugiej strony - stworzenie wizerunku kobiety silnej;

• Camp (postrzeganie świata przez pryzmat kategorii estetycznych – stylizacji i sztuczności);

• Camper – pozować w przesadny sposób;

• Eksponowanie „złego smaku” – jako gest prowokacji

• MTV w kategorii campu (przerysowane sylwetki męskie i kobiece; maskarada;

• Seksowność kobiecego ciała; dyskurs erotyzacji;

• Nadmiar płci, cielesności, erotyzmu i nadmiar obrazów

• płeć jako symulakrum;

• Dwie strategie: camp i drag (odgrywanie płci na scenie, „przebieranie się”

Gender w TV

• Programy typu reality show: kontrowersyjne postawy i zachowania erotyczne i seksualne;

• Formy hybrydyczne (reality TV i telenowela dokumentalna): Chcę być piękna – pamiętnik dokumentalny;

• Specyficzne kanały „kobiece” (TVN Style; Polsat Cafe);

• Soft news – informacje polit., i społ. przez pryzmat jednostki

• Infotainment – dot. prywatnego życia gwiazd i polityków („plotka”);

Gry komputerowe
– między ekstatycznym entuzjazmem
a moralną paniką
Gry komputerowe a problem przemocy w mediach

• Potrzebna literatura:

• J. Z. Szeja, Gry fabularne. Nowe zjawisko kultury współczesnej, 2004;

• P. Sitarski, Rozmowa z cyfrowym cieniem. Model komunikacyjny rzeczywistości wirtualnej;

• M. Filiciak, Niepotrzebne gry? O zabawie w zabijanie;

• M. Filiciak, W pogoni za przyjemnością. Którtki tekst o grach wideo i nie tylko

Gry komputerowe
– między ekstatycznym entuzjazmem
a moralną paniką

• Gry komputerowe – ich kulturowe i społeczne funkcjonowanie;

• Trudność w definicji – różnorodność zjawiska i próby jednostronnego wartościowania;

• Kompleks zjawisk technologiczno-medialnych, zachowań odbiorczych oraz treści kulturowych, estetycznych, psychologicznych;

Gry komputerowe

• Kryteria klasyfikacyjne:

- sprzętowe,

• perspektywa gracza,

• liczba graczy,

• czas gry,

• wymiar tekstualno-estetyczny,

Gry komputerowe

• Kryterium sprzętowe:

• gry do komputerów osobistych, konsoli (Play Station), sieciowe (w Internecie), wykorzystujące tryb tekstowy (MUD-Y) oraz narracyjne gry fabularne RPG (sesje pod przewodnictwem mistrza gry);

• formy hybrydyczne: sieciowe odpowiedniki gier fabularnych

Gry komputerowe

• Pozycja (perspektywa, punkt widzenia) gracza: pierwszoosobowa - gracz obserwuje wydarzenia „oczami” kierowanej postaci;

• trzecioosobowa – pozycja grającego jest zewnętrzna a wydarzenia ukazywane są z góry lub pod pewnym kątem;

Gry komputerowe

• Liczba graczy: gry stworzone dla jednego gracza i dla wielu grających (gry sieciowe)

• Podobieństwo czasu gry i czasu realnego: w grach zręcznościowych zwykle obydwa czasy są do siebie zbliżone;

• Wewnętrzna konstrukcja gier: zręcznościowe, strategiczne, przygodowe, logiczne, symulacyjne –

Gry komputerowe

• decyduje charakter fabuły, typ przewidywanych działań gracza (walka, pokonywanie niebezpieczeństw, rywalizacja na innych polach), model zachowań odbiorczych („przezywanie przygód, refleks, logika etc.), rodzaj bohatera i jego parametry (pojedyncze postaci, drużyny, pewne cechy osobowości)

Kontekst kulturowy gier komputerowych

• Uwarunkowania ponowoczesnej kultury: rozwój mediów, przewartościowania filozoficzne i estetyczne, ewolucja systemów społecznych, zmiany we współczesnej edukacji;

Wpływ gier komputerowych na młodego odbiorcę?

• „prymitywizm gier”, ”konsumpcyjna ludyczność”, ”lansowanie złego smaku”, „propagowanie okrucieństwa i przemocy”;

• efekt naiwnie manichejskiego podziału na intelektualne/oparte na emocjach, dobre/złe, pożyteczne/szkodliwe

Negatywne opinie o grach komputerowych

• … przypominają negatywne opinie o kinie 100 lat wcześniej:

• L. Skoczylas 1913, „Młodzież dzisiejszą wychowują przedsiębiorcy kinoteatrów. Sensacja a kino – to jedno! Wszystko inne, co leży poza nią, jak pożytek – to tylko przynęty mające uśpić czujność tych, którzy stoją na straży kultu piękna i użyteczności społecznej. Cóż się dziać musi z umysłowością młodzieży, która w dobie kształtowania się swego narażona bywa na wypaczenie – przez kino! Nie uczucia, ale namiętności rozwija kino, uczucia zaś zabija! Szał kinoteatralny jak pożar porywa dusze młodzieży i spalając w niej wszystkie szlachetniejsze porywy i zapały, zostawia wstrętny zapach spalenizny”.

• Każde nowe medium audiowizualne w obszarze popkultury – budzi lęk

Nieporozumienia…

• Zdemonizowana wizja gier komputerowych – brak wiedzy i jednostronność;

• Model „pocisku” – nieaktualny; komunikacja jako zindywidualizowany proces negocjowania sensów; w przypadku gier komputerowych: struktura gry a dyskursy społeczne i odczytania indywidualne;

Nieporozumienia…

• Ujęcie behawiorystyczne: człowiek, jego psychika podatna na wszelkie bodźce i bezpośrednio na nie reagująca; gracz – bezradny i bezwolny przedmiot przekazów medialnych;

• Psychologia kognitywna i badania medioznawcze – podmiotowa perspektywa – nie ma bezpośredniego, natychmiastowego wpływu pomiędzy obrazami przemocy a zachowaniem gracza

Nieporozumienia…

• Immersja: głębokie zanurzenie zmysłów osób grających; pełna identyfikacja z bohaterami, odczuwanie istnienia w czasie i przestrzeni gry;

• Zjawisko pełnej identyfikacji ze zjawiskami lub bohaterami jest prawie niemożliwe (wyjątki – osoby posiadające kłopoty psychologiczne);;

• Filmoznawstwo kognitywne: nieszkodliwa epistemologicznie postać iluzji, pomyłce zmysłów nie towarzyszy pomyłka rozumu…;

• „zapożyczenie percepcji”;

• Gry komputerowe nie ukrywają swej sztuczności i umowności: wizualne symulakry, komunikaty płynące z interfejsu;

Nieporozumienia…

• 1. nie udowodniono jednoznacznie wyraźnego związku miedzy oglądaniem scen przemocy a agresywnym zachowaniem; niekiedy skutek myli się z przyczyną

Gry komputerowe – domniemane niebezpieczeństwa

• Gry walki – tylko część bogatej oferty i raczej pierwszy etap w rozwoju tego medium: Doom, Mortal Combat, Tomb Raider

Współczesne gry komputerowe

• Dziś - największa popularność – gry strategiczne, RPG;

• Podstawowa zasada estetyczna typowa dla dzieł popkultury: ekspresja i gwałtowność środków wyrazu, potem większe wyrafinowanie i subtelność formy;

• Rating – standardowe oznaczenia grupy wiekowej

O „szkodliwości” gier komputerowych ?

• Przemoc – jest zjawiskiem odwiecznym i nie występuje wyłącznie w mediach;

• Umowność konceptualizacji przemocy i okrucieństwa;

• Wizualizacje scen barbarzyństwa , przemocy, rzeź – częsty motyw w sztuce

O „szkodliwości” gier komputerowych ?

• Obrazy przemocy to nie to samo co przemoc obrazów;

• Formuła „estetyzacji przemocy” – konwencja obrazowania

• Bardziej oddziałuje przekaz ideologiczny wpisany w wiadomości telewizyjne

• Gry jako obszar wolności semiotycznej, nie spacyfikowanej dotąd edukacyjnie

O „szkodliwości” gier komputerowych ?

• Nie gry ale ich odbiorca – kompetencje, mentalne wyposażenie, predyspozycje psychiczne, samotność kulturowa, poczucie wykluczenia, stygmatyzacja społeczna, frustracje – decydują o „szkodliwości” gry komputerowej

Walory gier komputerowych

• „skarbnica” motywów, postaci , stylów; najważniejsze sensy kulturowo-społeczne;

• Poetyka, fabuła i postaci gier – tradycja kina (estetyka noir, horroru, science-fiction, batalistycznego, przygodowego); komiksu (rysunek postaci, konwencje estetyczne) i literatury (archetypy i mity)

• Naśladowanie narracji filmowej

Walory gier komputerowych

• Intermedialność: gry – kino - TV – internet;

(spójny system komunikacyjny; interakcje pomiędzy tekstami, konwencjami);

Odwoływanie się do prawdziwych ludzkich potrzeb: aspekt agonalny i aspekt mimetyczny – chęć przeżywania pewnych symbolicznych opowieści;

Myślenie typy „mythos”;

Pełna niemal wolność odbiorcza w tworzeniu sensów – decydują prywatne potrzeby i kontekst własnego życia

Walory gier komputerowych

• Kontrkulturowość gier komputerowych:

- anarchiczność, celebrowana przemoc, przesadzona grafika, prowokacyjne fabuły

Walory gier komputerowych

• Interaktywność: człowiek – program, człowiek – program – człowiek – medium aktywizujące;

• grupy fanowskie – wspólnoty dyskursu; wielopostaciowa forma komunikacji międzyludzkiej;

• Walory socjalizujące – wspólnotowe działania; przeżywanie wspólnotowych emocji;

• Nie jest to społecznie alienujące medium…

• Przyjemność: intelektualne operacje interpretacyjne i rozkosz wynikająca z przebywania w wirtualnym świecie;

• Wolność, spontaniczność, pozaczasowość podejmowanych działań;

• Walory edukacyjno-pedagogiczne

• Nie jest to zagrożenie ani konkurencja dla alternatywnych form kultury;

• Wielowymiarowy, ewolucyjny fenomen współczesnej kultury audiowizualnej; łączą zdobycze techniczne i estetyczne

Wpływ gier komputerowych na młodego odbiorcę?

• „propagowanie okrucieństwa i przemocy”;

• Psychologia kognitywna i badania medioznawcze – podmiotowa perspektywa – nie ma bezpośredniego, natychmiastowego wpływu pomiędzy obrazami przemocy a zachowaniem gracza

O „szkodliwości” gier komputerowych ?

• Przemoc – jest zjawiskiem odwiecznym i nie występuje wyłącznie w mediach;

• Umowność konceptualizacji przemocy i okrucieństwa;

• Wizualizacje scen barbarzyństwa , przemocy, rzeź – częsty motyw w sztuce

O „szkodliwości” gier komputerowych

• Obrazy przemocy to nie to samo co przemoc obrazów;

• Formuła „estetyzacji przemocy” – konwencja obrazowania

• Bardziej oddziałuje przekaz ideologiczny wpisany w wiadomości telewizyjne

• Nie gry ale ich odbiorca – kompetencje, mentalne wyposażenie, predyspozycje psychiczne, samotność kulturowa, poczucie wykluczenia, stygmatyzacja społeczna, frustracje – decydują o „szkodliwości” gry komputerowej

Przemoc we współczesnej kulturze

• Estetyka przemocy, okrucieństwa i śmierci.
  
  

• Przemoc mediów i przemoc w mediach.

• Problem cenzury – rating.

Lektura dla zainteresowanych

• R. Syska, Film i przemoc. Sposoby obrazowania przemocy w kinie, Kraków 2003.

• Przemoc na ekranie, red. M. Hendrykowska, M. Hendrykowski, Poznań 2001.

• B. Sułkowski, Przemoc i pornografia śmierci jako przynęty medialne, Łódź 2006.

• Przemoc ikoniczna czy „nowa widzialność”, red. E. Wilk, Katowice 2001.

• Formy przemocy w kulturze współczesnej, H. Mamzer, Poznań 2006.

Przemoc – próba definicji

• Wywieranie wpływu na proces myślowy, zachowanie lub stan fizyczny osoby bez jej przyzwolenia

• Manifestacja władzy nad jednostką lub grupą ludzi

• Naruszenie elementarnych reguł etycznych lub/i i norm prawnych;

• Agresywne zachowanie wobec innego człowieka, wywołujące ból i cielesne obrażenia lub/i emocjonalne cierpienie poprzez poniżanie, stwarzanie poczucie zagrożenia, ośmieszanie, ograniczanie snu i pożywienia,

• Obrazy przemocy łatwo identyfikowane przez odbiorców

Obrazy przemocy

• Obrazy, w których warstwie ikonicznej bezpośrednio zawarte są sceny przemocy, gwałtu, zbrodni, masakry; czynią z tego formę rozrywki, źródło atrakcji;

• Przemoc zawarta jest w warstwie denotacyjnej obrazu.

• widz ma świadomość tego, co ogląda i dokonuje wyboru; pragnie doświadczać emocji – intencjonalność (z punktu widzenia etycznego – neutralny);

Film jako medium przemocy

• Budzi emocje i fascynacje tym, co niedozwolone, niepokazywane, niedostępne

• Narusza kulturowe sfery tabu;

• Voyeuryzm – podglądactwo – realizacja pożądań;

• Estetyzacja zła – rodzaj spektaklu – wpisanie maszynerie gatunkową – staje się urzekające i niegroźne

Film jako medium przemocy

• Estetyzacja przemocy – redukuje wątpliwości moralne – zło jest jedynie konwencją;

• Dzieło sztuki poprzez swoje estetyczne założenia oddziela widza od wykreowane świata;

• „aksjologiczna asymetria” – dobro- zwyczajne, powszednie; zło – skupia uwagę

• Atrakcyjność przemocy wpisanie w estetyczną ramę:

• Ojciec chrzestny; Nietykalni, Człowiek z blizną, Świadek mimo woli; B. de Palma, Q. Tarantino

Przyzwolenie na przemoc – różne koncepcje

• 1. Konsekwencja rozdziału: fikcja (filmowa) / rzeczywistość (np. s-f, westerny: wyraźny dystans między widzem a rzeczywistością kreowaną – przemoc jest akceptowana, gdy nie ma nic wspólnego z naszą rzeczywistością

Przyzwolenie na przemoc
– różne koncepcje

• 2. sytuacja totalnego zagrożenia (wojna, walka z kosmitami) – protagonista (żołnierz, komandos, antyterrorysta, poczucie naszej „sprawiedliwości”; pozwalamy na przemoc „ludzi złych”

Przyzwolenie na przemoc
– różne koncepcje

• Rozładowanie przez komizm;

• Przemoc – konwencja melodramatu;

• Urodzeni mordercy…

Przyzwolenie na przemoc
– różne koncepcje

• „Przyzwyczajenie”:

• - obecność przemocy w obrazach TV: relacje z Iraku, Czeczenii, Bośni, Czadu…

• - estetyka nadmiaru – wszelkie formy estetyczne, które oswajają przemoc (gry komputerowe)

Przemoc a film grozy

• Jedyna cecha definiująca: (zakładana) zdolność budzenia reakcji lękowych ;

• Efekt zaskoczenia i strachu czy uczucie obrzydzenia i niesmaku;

• Przemoc sugerowana lub przemoc pokazywana bez żadnych ograniczeń

Czasem nasze życie przypomina koszmar, warto więc wiedzieć czego się spodziewać i jak reagować w takich ''horrorowych'' sytuacjach. Zacznijmy od tego, czego nauczył nas "Krzyk" Wesa Cravena: ''Jeśli mówisz, że zaraz wrócisz, to nigdy nie wrócisz''.

1. Jeśli nocą podróżujesz pieszo przez las, a w zaroślach słyszysz dziwne odgłosy, to nawet jeśli nie masz latarki koniecznie idź sprawdzić, skąd się wzięły te odgłosy. Nie zapomnij pytać co chwilę "Kto tam?". A jeśli oglądający twoje przygody nie widzieli wcześniej podobnej sytuacji, to możesz też dodać "Hej, John, nie rób mnie w konia, drugi raz się na to nie nabiorę". W krzakach nie będzie Johna, ale to w niczym nie przeszkadza, żeby tak mówić. 

2. Goni cię morderca. Dopadasz samochodu, wsiadasz do środka, zatrzaskujesz wszystkie drzwi, wkładasz kluczyk do stacyjki, przekręcasz go. Nic się nie bój. Na pewno przy dziesięciu kolejnych próbach nie odpali.

3. Goni cię morderca. Ty jesteś mistrzem świata w biegu na 100 metrów występującym od czasu do czasu z dobrym skutkiem w maratonach. Tymczasem morderca oberwał już parę razy kwiatkiem, dostał postrzał w nogę i kuleje tracąc dużą ilośc krwi. Nie wysilaj się. I tak cię dogoni. Prawdopodobnie właśnie czeka za drzewem, do którego się zbliżasz.

4. Kiedy zabiłaś już potwora/mordercę/psychopatyczną matkę swojego byłego chłopaka/psa ze wścieklizną, po czym podpaliłaś go, zadźgałaś nożem, wystrzeliłaś w niego cały magazynek i połowę drugiego, utopiłaś z kamieniem na szyi i na koniec splunęłaś na niego, to w tym samym momencie ożyje po raz czternasty. 

5. Właśnie wyszłaś spod prysznica (w horrorach mężczyźni rzadko się myją), idziesz do lustra i patrząc w nie zaczynasz się czesać. Słyszysz dziwny odgłos w kuchni, odwracasz wzrok w tamtą stronę, ale nic nie widzisz. Uspokojona patrzysz z powrotem w lustro. Tak, na pewno zobaczysz tam coś, czego nie chcesz widzieć.

Film gore

• Głośny debiut Tobe Hoopera (1974) uważany dziś za klasykę gatunku i prekursor krwawych filmów gore. Na odludnych terenach stanu Teksas grasuje rodzina kanibali, polująca na turystów. Wyróżnia się w niej niejaki "Leatherface" noszący maskę z ludzkiej skóry, mordujący przy pomocy tytułowej piły mechanicznej. Widzowie przyzwyczajeni do różnych potworków, wampirów i innych nadprzyrodzonych rzeczy byli zszokowani. Jeszcze nigdy zło nie było takie realne, tak blisko.
  
  

Film gore; ultraviolence

• Nowy sposób prezentacji przemocy;

• Szereg brutalnych aktów przemocy;

• Niezwykła wizualna intensywność, swoista celebracja przemocy;

• Dekonstrukcja horroru jako gatunku oraz kultury (np. role rodziny, kobiety, mężczyzny, ciała)

Film gore

• Tradycyjny horror – niedomówienia, gra z widzem; znane reguły i konwencje;

• Film gore - sceny grozy trwające bardzo długo – dystans, przesyt?;

• Kamera porusza się w sposób chaotyczny, plany ogólne i detale, kąty „widzenia” kamery

Film gore

• Kino niezależnych twórców;

• Ujawnienie przemocy;

• Ikoniczna dosłowność;

• Epatowanie fizjologią

• Interakcja widza i ekranu

• Odbiorca uczestniczy w krwawym spektaklu;

• Ironiczny kontekst;

• Odwrotność konwencji – kino campu , zabawa konwencją;

Przemiany w postawach odbiorczych

• Estetyka dzieł: balet – przemoc, piękno – masakra, przemoc – wyrafinowanie; tradycyjne kategorie estetyki współpracują z kategoriami dotychczas antyestetycznymi; estetyka łaczy się z krwią, przemocą, skatologią, seksem

• „poezja trzewiowa”, „piękny koszmar”;

• To, co „kinowe”, budowane jest na dreszczach i wstrząsach;

• Przypisywanie wartości estetycznych (lub przeciwnie) okreslonym czynnościom lub przedmiotom, pojęcie stosowności lub niestosowności jest sprawą czysto umowną, konwencjonalną;

• Śmierć jako spektakl – balety śmierci;

• D. Lynch, bracia Coen, obrazy z Rutgerem Hauerem;

• Signum temporis…

• „krwawa fala filmowa” nie przerasta rzeczywistości: koszmar kina dorównuje koszmarowi rzeczywistości

• Współczesny odbiór kina – świadomość obrazu – obraz odbierany jako obraz a nie jako świat w obrazie;

• Obraz jest autonomiczny – główny element współczesnej postawy odbiorczej;

• Gra między filmem, tradycją kina a widzem swiadomym umowności ; świadomośc, że mamy do czynienia z kulturowym artefaktem plus pierwotny, zmysłowy odbiór

• Wszystko może pojawić się w filmie bez sankcji uzasadniającej (moralnej czy „katharsis”)

• Zycie upodabnia się do telewizji, nie odwrotnie

•