KINEZYTERAPIA - leczenie ruchem. Jest jednym z podstawowych dziedzin fizykoterapii,której najważniejszym elementem są ćwiczenia ruchowe. Podstawą tej dziedziny fizjoterapii są ćwiczenia ruchowe. Ruch staje się środkiem leczniczym. Zadaniem kinezyterapii jest maksymalne usunięcie niesprawności fizycznej i przygotowanie do dalszej rehabilitacji Kinezyterapia dzieli się na miejscową i ogólną:
Miejscowa - dotyczy bezpośrednio narządu zmienionego chorobowo, składają się a nią:
ćwiczenia bierne - wykonywane przez kinezyterapeutę lub aparat CPM (Continuous Passive Motion – ciągły bierny ruch) bez czynnego udziału chorego;
ćwiczenia izometryczne – czynne napinanie mięśni bez zmiany ich długości;
ćwiczenia samowspomagane – pacjent siłą mięśni kończyny zdrowej wspomaga pracę osłabionych mięśni;
ćwiczenia w odciążeniu – wykonywanie ruchu przy odciążeniu ćwiczonego odcinka ciała;
ćwiczenia czynne;
wyciągi;
ćwiczenia synergistyczne;
ćwiczenia oddechowe.
ćwiczenia samobierne
Ogólna - składa się z ćwiczeń części ciała nie objętych chorobą:
ćwiczenia ogólnokondycyjne;
ćwiczenia gimnastyki porannej;
ćwiczenia w wodzie;
sport inwalidów.
NDT - Bobath
PNF - Prioproceptive Neuromuscular Facilitation (M.Knott Concept)
Metoda Kaltenborn-Evj
W masażu klasycznym wyróżnia się 8 podstawowych technik, są to:
Głaskanie - sprężyste odkształcanie tkanek naskórka.
Rozcieranie - sprężyste odkształcanie tkanki łącznej.
Wyciskanie
Ugniatanie - sprężyste odkształcanie tkanki mięśniowej.
Oklepywanie
Wibracja
Wstrząsanie
Niektórzy autorzy podają jako odrębną (dodatkową) technikę wałkowanie lub mobilizację stawów (ruchy bierno-czynne w stawach).
Pod pojęciem masażu rozumiemy ściśle określone oddziaływanie bodźcami mechanicznymi na tkanki organizmu .
Masaż jako bodziec mechaniczny skierowany jest na : powłoki skórne, mięśnie, torebki i więzadła stawowe. Wywołuje w organizmie liczne zmiany i reakcje, o charakterze miejscowym i ogólnym.
wieku,
budowy ciała,
płci,
stanu psychicznego,
fazy choroby,
jednostki chorobowej,
pory roku,
charakteru osoby masowanej.
GŁASKANIEM nazywamy ruch ,wykonywany dłońmi masażysty w którym dłoń ślizga się po powierzchni skóry , bez przesuwania tkanki masowanej.
Głaskanie to najstarszy i najbardziej rozpowszechniony ruch stosowany w masażu. To technika najczęściej stosowana, wykonujemy ją zawsze , kilkakrotnie w czasie zabiegu.
Głaskaniem rozpoczynamy i kończymy masaż . Niekiedy masaż ogranicza się wyłącznie do głaskania, na przykład w przypadku skrajnej bolesności.
Głaskanie to technika sprężyście odkształcająca naskórek i skórę właściwą.. Głaskanie może być powierzchowne i głębokie. Głaskanie powierzchowne wykonujemy powoli , rytmicznie: 24-25 ruchów / min.
Nacisk w czasie głaskania powinien zaczynać się łagodnie i kończyć się łagodnie, oraz być równomiernie rozłożony na całej powierzchni masowanej. Ręka w czasie głaskania powinna być rozluźniona , aby mogła dostosować się do wszystkich nierówności i kształtu odcinka masowanego (krętarzy, guzków, wyrostków ).
1.Przyzwyczajenie pacjenta do dotknięcia terapeuty, pozwolenie na wyczucie i znalezienie miejsc chorobowo zmienionych.
2.Głaskanie służy do rozprowadzenia talku, żelu, maści itp.
3.Delikatne głaskanie wpływa kojąco na ból.
4.Po głaskaniu skóra staje się gładka i elastyczna.
ROZCIERANIE- to technika polegająca na wykonywaniu rękoma masażysty ruchów kolisto-posuwistych wraz z tkanką masowaną . Istotą rozcierania jest to, aby tkanka masowana przesuwała się za ręką masażysty .Rozcieranie powoduje utworzenie się fałdu skórnego, w którym następuje rozciąganie i rozcieranie tkanek.
Rozcieranie jest najważniejszą i podstawową techniką masażu w procesie leczenia. To technika sprężyście odkształcająca struktury zbudowane z tkanki łącznej
Rozcieranie jest podstawową techniką w leczeniu:
-przykurczy,
-blizn, bliznowce,
-zrostów pourazowych.
W zależności od wskazań rozcieranie może być:
- powierzchowne – tonizujące,
- głębokie – drażniące ( mobilizujące; daje większy odczyn)
Kierunek rozcierania określa się na podstawie anatomicznej struktury tkanek i patologicznych zmian tych tkanek.
Rozcieranie w zależności od kierunku wykonywania dzielimy:
spiralne - działa troficznie na tkanki ( poprawia ukrwienie , odżywienie, metabolizm tkanek.
podłużne – działa rozluźniająco na receptory ścięgien, powięź mięśniową.
poprzeczne – działa mobilizująco, powoduje uruchomienie ścięgien, poprawia napięcie powięzi mięśniowej.
Rozcieranie wykonujemy w tempie 60 – 100 ruchów /min.
Rozcieranie
powinno być poprzedzone i zakończone głaskaniem. W trakcie również
wykonujemy głaskanie.
1. Obniżenie pobudliwości nerwów ( działanie przeciwbólowe).
2. Zapobiega otarciom i odleżynom , stosowane przy hartowaniu tkanek (po amputacjach).
3. Ułatwienie wchłaniania się krwiaków, obrzęków, wysięków pozapalnych.
4. Uaktywnienie miejscowego przepływu krwi i limfy ( masaż odprowadzający); daje lepsze przekrwienie stawów.
5. Uelastycznienie przykurczonych mięśni i powstałych blizn, oraz uelastycznienie torebek stawowych, więzadeł, przyczepów mięśniowych.
6. Likwidacja zgrubień, stwardnień, różnego pochodzenia mięśniowych; w torebkach stawowych.
7.
Likwidacja blizn , bliznowców, zrostów po zabiegach operacyjnych.
UGNIATANIE – to technika masażu klasycznego polegająca na wykonaniu rękoma masażysty ruchów : przyłożenia, unoszenia, uciskania i wyciskania tkanki masowanej.
Ugniatanie wykonujemy w tempie 40 – 50 ruchów na min. Wymaga ono użycia większej siły w stosunku do pozostałych technik.
Ugniatanie to technika odkształcająca sprężyście tkankę mięśniową.
W czasie ugniatania ręka nie ślizga się po skórze lecz wyraźnie i zdecydowanie chwyta za masowany mięsień, grupę mięśni, starając się odciągnąć od części kostnej.
Podstawowe chwyty ugniatania to:
-ugniatania chwytem przesuwanym , czyli „ falą”;
-ugniatanie okrężne.
Inne chwyty ugniatania ( odmiany):
- zwijanie – wykonujemy na powierzchniach płaskich; przy dużej ilości tkanki tłuszczowej, przy osłabionych mięśniach.
- wałkowanie – wykonujemy na kończynach (zwłaszcza ramie i udo). W przypadku osłabionych mięśni przy urazach , przy kruchości włośniczek i chorobach obwodowych naczyń krwionośnych , powoduje rozluźnienie bardzo napiętych mięśni.
- zruszanie–wykonują się w okolicach gdzie trudno jest chwycić mięśnie (np. mięśnie przykręgosłupowe , na plecach , okolice międzyżebrowa).
Ugniatanie w masażu klasycznym stanowi ok. 40% całego masażu i ok. 60% masażu sportowego.
Ugniatanie stosujemy oddzielnie na mięśniach synergistycznych i antagonistycznych.Nie powinno być zbyt energiczne lecz narastać stopniowo powinno wywoływać bólu leczuczucie przyjemne. Ruchy wykonujemy : płynnie , rytmicznie , bez odrywania rąk od powierzchnimasowanej , bez gwałtownych szarpnięć.
W czasie ugniatania nie wykonujemy żadnych szarpnięć i szczypań.
Ruch ugniatania polega na skośnym lub poprzecznym do przebiegu mięśnia rozciąganiu, skręcaniu i uciskaniu. Mięśnie w czasie ugniatania powinny być opracowywane podłużnie. Ugniatanie ma być techniką odkształcającą sprężyście brzuśce mięśnia.
Ugniatanie wykonujemy :
- wzdłuż przebiegu naczyń krwionośnych w kierunku do serca ,
- od dalszego do bliższego szczytu mięśnia,
- od przyczepu dalszego do bliższego.
Rodzaj techniki ugniatania zależy od:
-kształtu mięśnia,
-powierzchni masowanej,
-wielkości mięśnia,
-stanu bólowego,
-wieku ,płci i jednostki chorobowej.
1.Stosuje się w celu intensywnego pobudzenia mięśni.
2.Dużego przekrwienia masowanego obszaru , a co się z tym łączy –zwiększenie szybkości przepływu krwi, także limfy i ułatwienie wymiany tkankowej w mięśniach ( lepsze odżywienie i szybsze odprowadzenie produktów przemiany materii).
3.Uregulowanie, czyli sprowadzenie do fizjologicznego napięcia mięśniowego po przez oddziaływanie na receptory czucia głębokiego.
4.Przyspieszenie ogólnej regeneracji mięśni po intensywnym wysiłku fizycznym.
5.Zwiększenie elastyczności tkanki mięśniowej oraz ścięgien.
6.Pobudzenie po przez receptory czucia głębokiego ośrodkowego układu nerwowego.
7.Ugniatanie pobudza włókna mięśniowe do skurczu , które powodują szybszy ruch płynów międzytkankowych.
8.Ugniatanie zmniejsza napięcie blizn.
9.Ugniatanie
stymuluje procesy wymiany tlenu i dwutlenku węgla w mięśniach.
WYCISKANIE- to technika podobna do głaskania głębokiego. Polega na wykonywaniu ruchu rękoma masażysty o jednakowym nasileniu po całym masowanym odcinku wraz z tkanką skórną.
Ta technika wykorzystywana jest przede wszystkim w masażu sportowym ,w masażu leczniczym stosuje się ją w tzw. drenażu limfy.
Wyciskanie wykonuje się ruchami jednostajnymi lub pulsacyjnymi. Możemy je wykonywać kciukiem lub całą dłonią obejmującym chwytem oraz wszystkimi palcami. Często stosuje się ruch wspomagany oraz ruchy naprzemienne. Wszystkie ruchy mają charakter prostolinijny, czyli wykonuje się je wzdłuż włókien mięśniowych. Wyciskanie działa na skórę, i tkanki głębiej położone.
1.Wyciskanie przepycha krew w naczyniach żylnych i chłonnych w kierunku serca.
2.Wyciskanie opróżnia naczynia krwionośne i chłonne zwiększając szybkość przepływu krwi i limfy.
3.Szybsze odprowadzenie produktów przemiany materii.
4Ułatwienie dopływu tkanek krwi utlenionej.
5.Wyciskanie działa pobudzająco na OUN.
6.Wyciskanie pobudza receptory nerwowe znajdujące się w tkance podskórnej a także w obwodowych warstwach mięśni i ścięgien.
OKLEPYWANIE – to seria energicznych uderzeń rękoma masażysty następujących jedno po drugim , bardzo szybko w tkankę masowaną.
Istotą oklepywania jest to , aby w czasie uderzania kontakt ręki masażysty był jak najkrótszy, a siła uderzenia na całej powierzchni ręki biorącej udział w masażu była rozłożona równomiernie.
Uderzenie powinno być sprężyste, krótkie, wykonane tak aby nie wywoływało powstawania bólu i nie wywoływało powstawania : siniaków, krwiaków i pękania naczyń.
Oklepywanie należy do tzw. techniki twardej, dlatego nie należy jej stosować u osób starszych, u dzieci, po ciężkich zabiegach operacyjnych. Przeciwwskazane jest również przy :
-silnym bólu,
-wzmożonym napięciu mięśniowym,
-kruchości ścian naczyń krwionośnych,
-żylakach,
-po wzmożonym wysiłku fizycznym,
-w spastyczności (w przebiegu porażeń spastycznych ),
-dyskopatiach,
-osteoporozie,
-w przykurczach mięśniowych,
-w skoliozach po stronie przykurczonych mięśni.
Oklepywanie stosujemy gdy chcemy doprowadzić do silnego przekrwienia masowanej części ciała .
Dobór sposobu oklepywania zależy od:
-okolicy stosowania masażu,
-od grubości tkanki masowanej,
-stanu fizjologicznego i patologii tkanki masowanej,
-zadania jakie ma spełniać oklepywanie.
W oklepywaniu wyróżniamy dwa sposoby wykonywania:
-szybkie – 250-300 uderzeń / min.
-wolne - 100-120 uderzeń / min.
Siłę uderzenia możemy stopniować. Uderzenia są lekkie gdy ruch jest wykonywany przez stawy nadgarstkowe przy unieruchomionych stawach łokciowych i barkowych. Siła uderzenia zwiększa się gdy w ruchach oklepywania biorą udział również stawy łokciowe, oraz stawy barkowe.
Siła zmienia się również w zależności od sposobu i wielkości powierzchni dłoni biorącej udział w masażu np. oklepywanie opuszkami palców, oklepywanie całą powierzchnią dłoni.
CELE OKLEPYWANIA.
1.Bardzo silne przekrwienie masowanej powierzchni, a tym samym poprawa odżywienia tkanek.
2.Pobudzenie mięśni gładkich i poprzecznie prążkowanych do skurczu.
3.Zmniejszenie tkanki tłuszczowej przez przyspieszenie przemiany materii.
4.Podwyższenie temperatury tkanek.
5.W chorobach układu oddechowego oklepywanie wykorzystuje się w celu oderwania wydzieliny zalegającej w płucach.
6.Wpływ na naczynia krwionośne:
- słabe oklepywanie – zwęża naczynia krwionośne, zwalnia tętno.
- silne oklepywanie – rozszerza naczynia krwionośne.
7.Zmiana pobudliwości ośrodkowego układu nerwowego:
- lekkie oklepywanie – działa uspokajająco i znieczulająco
- silne oklepywanie – działa pobudzająco
-bardzo silne oklepywanie – hamuje lub znosi reakcje ze strony OUN.
8.Wpływ na zdrowe nerwy obwodowe:
- lekkie oklepywanie – pobudza,
-silne oklepywanie – obniża działanie nerwów,
-bardzo silne oklepywanie – hamuje działanie nerwów.
9.Wpływ na chore nerwy obwodowe :
-lekkie oklepywanie – uspakajające,
-silne oklepywanie – pobudzające.
WIBRACJA – to technika polegająca na przekazywaniu za pomocą ręki masażysty lub aparatu wibracyjnego drgań mechanicznych o malej amplitudzie i znacznej częstotliwości tkankom masowanym.
Wibracja ręczna jest trudna i męcząca, ale daje lepsze możliwości wyczucia, głębokości przekazywanych drgań.
Wibracja aparatem – wibratorem lub aquawibronem, maty do masażu, poduszki , fotele itp.
Ruchy w czasie wibracji wykonujemy góra-dół, a nie na boki, częstotliwość drgań ok. 20 – 40 drgań/sekundę.
Wyróżniamy wibrację:
labilną
– wykonuje się wzdłuż przebiegu nerwu, włókien mięśniowych
, naczyń obwodowych.
Najczęściej stosowana wzdłuż
kręgosłupa. Rozluźnia napięte mięśnie.
stabilną – najczęściej stosuje się na punkty bolesne, w miejscu wyjścia nerwu obwodowego w mięśniu wykonujemy w czasie 5 – 20 s.
Wibrację stosujemy:
-w chorobach układu oddechowego,
-w leczeniu sztywności karku,
-w wzmożonym napięciu mięśni,
-w chorobie zwyrodnieniowej.
CELE WIBRACJI.
Wibracja labilna:
-obniża napięcie mięśniowe,
-normalizuje napięcie tkanek.
Wibracja punktowa:
-obniża próg pobudliwości nerwowej,
-działanie przeciwbólowe,
-wpływ na zmniejszenie obrzęków.
Wibracja wywołuje odczyn pośredni objawiający się:
-zwiększeniem napięcia naczyń krwionośnych,
-zwolnieniem tętna,
-wzrostem ciśnienia krwi.
Wibracja:
-słaba – działanie uspokajające,
-silna - działanie pobudzające.
WSTRZĄSANIE- to technika masażu klasycznego polegająca na przekazywaniu tkankom za pomocą rąk masażysty drgań mechanicznych o znacznej amplitudzie i niedużej częstotliwości.
Technika ta stosowana jest na zakończenie masażu i możemy ją stosować między techniką ugniatania, a głaskaniem
.
OGÓLNE PRZECIWWSKAZANIA DO MASAŻU KLASYCZNEGO
Zmiany skórne
Nowotwory
Hemofilia
Żylaki
Nadciśnienie
Miażdżyca
Wszelkie stany zapalne
Wysoka temperatura ciała (39°C)
Wczesne okresy po złamaniach Ciąża i menstruacja
WSKAZANIA:
choroby układu Krążenia
choroby układu mięśniowego
choroby narządu ruchu
choroby reumatyczne