Wykładnia Prawa
Janus
Wykład III (16.03.2014 r)
STANOWIENIE PRAWA = TWORZENIE PRAWA
(ustawy rozporządzenia)
STOSOWANIE = SĄDY
(decyzje administracyjne)
Stosowanie się do prawa [quasi – niecałkowicie]
Typ sądowy (zasady bezstronności i niezawisłości)
Typ sądowy stosowanie prawa charakteryzuje niezawisłość organów paro stosujących. Niezawisłość jest cecha konstytucyjną ( art. 178Konstytucji) która oznacza, że sędziowie podlegają wyłącznie ustawą nie wiążą ich żadne dyrektywy podmiotów politycznych co do tego jaką mają wydać decyzje.
Nikt nie może być sędzią we własnej sprawie
(Nemo iudex in causa sua)
Typ administracyjny
zasada hierarchicznego podporządkowania jest w tym przypadku podstawą na której oparty jest ten typ stosowania prawa. W tym sensie można powiedzieć, że organ który sprawę rozstrzyga nie jest niezawisły od organu któremu jest niehierarchicznie podporządkowany.
Sądowa kontrola decyzji – Naczelny Sąd Administracyjny.
W doktrynie mówi się również o typie quasi – sądowy i quasi – administracyjny. Te typy stosowania prawa wiążą się ściśle z delegacją funkcji organów państwowych na różnego rodzaju instytucje. W typie quasi – sądowy podmiot stosujący prawo są różnego rodzaju sądy polubowne, komisje rozjemcze, komisje mediacyjne, a więc pozapaństwowe instytucje społeczne.
Etapy stosowania prawa:
wybór normy prawnej
ustalenie obowiązującej normy prawnej
wykładnia prawna
ustalenie statutu faktycznego
subsumpcja
wybór konsekwencji prawnych
sformułowanie i uzasadnienie decyzji
Wybór normy prawnej:
stan faktyczny – jedna norma prawna
stan faktyczny – kilka norm prawnych => problem wyboru
Art. 11 K.K. Jeżeli czyn wyczerpuje znamiona określone w dwóch albo więcej przepisach ustawy karnej, sąd skazuje za jedno przestępstwo na podstawie wszystkich zbiegających się przepisów §3. W wypadku określonym w §2 sąd wymierza na podstawie przepisu przewidującego kare najsurowszą art. 111 K.K.
Subsumpcja
Podciągniecie ustalonego stanu faktycznego pod wybraną normę prawną,
np. Ustalenie, iż czyn oskarżonego, który pozostając w związku małżeńskim zawarł
następne małżeństwo, podpada pod art. 206 K.K. (bigamia).
Struktura akty stosowania prawa (decyzji, wyroku)
Treść rozstrzygnięcia zawarta jest w sentencji decyzji
Uzasadnienie decyzji:
- część historyczna (przebieg postępowania)
- podstawa faktyczna (referuje wyniki postępowania)
- podstawa prawna (dokonanie analizy i interpretacji przepisu)
Luz decyzyjny – sytuacja w której tekst prawny nie wyznacza jednoznacznie decyzji podmiotu stosującego prawo lecz pozostawia mu wybór co do tego jaka decyzje podjąć – swoboda wyboru, może być mniejszy lub większy, może go tez nie być w ogóle.
Sylogizm prawniczy – jest to przekonanie, że stosowanie ma strukturę logiczną i wynika z normy prawnej i ustalonego stanu faktycznego.
Przesłanka większa – norma prawna (X)
przesłanka mniejsza – stan faktyczny (Y)
Decyzja sądu – np. art. 415 Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, zobowiązany jest do jej naprawienia.
Rodzaje nazw decyzyjnych:
luz wyboru przepisu prawnego – jeden stan faktyczny
luzy interpretacyjne
luzy dowodowe
luzy wyboru konsekwencji prawnych
Luz wyboru przepisu prawnego:
Sytuacje, w których decyzja sądu nie jest do końca wyznaczona przez obowiązujące przepisy prawa .
Luz interpretacyjny:
Mówimy o nim gdy przepisy prawa są niejasne, nieostre, wieloznaczne ani tekst prawny ani dyrektywy wykładni nie wykazują, które znaczenie jest właściwe.
\W takiej sytuacji musi zdecydować sędzia.
Luz dowodowy:
Gdy na gruncie dostępnych środków i reguł dowodowych nie da się rozstrzygnąć czy określony fakt sprawczy miał miejsce, czy tez nie.
Luz wyboru konsekwencji prawnych (swoboda, uznanie)
Odnosi się do sytuacji, gdy określenie konsekwencji prawnych danego stanu faktycznego nie jest do końca określone przez przepisy prawa, np. Za kradzież z włamaniem K.K. przewiduje karę pozbawienia wolności od1 do 10 lat.
Pojęcie i model wykładni
Wykładnia prawa to podstawowe pojęcie tzw jurysprudencje (prawoznawstwo) oznacza zespół czynności zmierzających do ustalenia prawidłowego znaczenia przepisu prawnego (rozumienie pragmatyczne).
W ujęciu a pragmatycznym to rezultat tego procesu.
Zdaniem części badaczy to po prostu rozumienie przepisów prawa.
Kolejni badacze twierdzą, że można mówić o wykładni tylko, gdy dany przepis budzi wątpliwości.
Zgodne to jest z zasadą clara non sunt interpretada (normy, które są jasne nie wymagają interpretacji).
Przyczyni interpretacji przepisów:
lingwistyczne
systemowe
funkcjonalne
Przyczyny lingwistyczne
Relacje lingwistyczne (językowe) – sformułowane przepisy prawne nazywamy językiem prawa. Język prawny jest odmiana języka potocznego i dzieli jego wszystkie wady i zalety.
Występują tzw pojęcia nieostre, otwarte (semantyczne nieokreślone), cień semantyczny.
np. pojęcie otwarte, semantycznie nieokreślone – młodzieniec
pojęcie nieostre:
ludzie 15 – 18 lat (strefa pewności pozytywnej)
ludzie 50 – 60 lat (strefa pewności negatywnej)
ludzie 25 – 30 lat (strefa niepewności semantycznej, cień semantyczny)
nie da się w 100% rozstrzygnąć
Przyczyny systemowe
Przepis prawny zajmuje określone miejsce w akcie normatywnym a z kolei akt normatywny jest składnikiem określonej gałęzi prawa.
Przyczyny funkcjonalne
Wykładnia prawa nie może ingerować intencji nadawcy, celów jakie sobie stawiał, nie może być również objęta wobec konsekwencji do jakich doprowadzi określone rozumienia przepisu.
Kontekst funkcjonalny czyli czynniki społeczne, ekonomiczne, moralne, polityczne.
Etapy wykładni
Uporządkowany zespół czynności, które interpretator musi podjąć w toku stosowania prawa aby zinterpretować określony przepis. J. Wróblewski nazwał modelem wykładni operatywnej.
Etap wstępny – ustalenie czy przepis budzi wątpliwości.
Drugi etap – ustalenie właściwego znaczenia przepisu. Odwołanie do różnego rodzaju
dyrektyw wykładni (reguł interpretacji).
Dyrektywy wykładni I stopnia (reguły, które służą do ustalenia znaczenia przepisów prawnych):
wykładni językowej
wykładni systemowej
wykładni funkcjonalnej
Jeśli są zgodne to interpretator przystąpić może do Decyzji interpretacyjnej. Jeśli są rozbieżne to mamy kolizję interpretacyjną.
Dyrektywy II stopnia mają charakter reguł preferencyjnych, wskazują zatem jakie znaczenie przepisu powinien interpretator uznać za właściwe w przypadku kolizji dyrektywy w wykładni I – stopnia. Po dokonaniu tej czynności interpretator może przystąpić do ostatniego etapu wykładni tj. do sformułowania decyzji interpretacyjnej.
Teorie Klaryfikacyjne i Deryfikacyjne Wykładni
Celem wykładni jest ustalenie znaczenia określonego przepisu prawnego lub jego fragmentu
Pojęcie znaczenia jest więc pojęciem centralnym dla wykładni.