Więź
• Margaret Mahler:
• warunkiem koniecznym do rozwoju psychicznego
dziecka jest zaistnienie wokół niego, i w kontakcie z
nim, przestrzeni umożliwiającej mu ekspresję jego
własnych impulsów, pragnień i fantazji, a jednocześnie
niezbędny do tego jest Holding ze strony matki oraz jej
zdolność do pochłaniania niepokoju i amortyzowania
ekscytacji
• Ojciec stwarza parze matka – dziecko warunki do
zaistnienia symbiozy oraz pokazuje dziecku wartości i
uroki innych, znajdujących się poza matką, obszarów
wiązania i eksploracji
„Progi narodzin” Katarzyna Walewska,2011, str39-42
• Według Melanii Klein, okres depresyjny w rozwoju składa się z
dwóch faz:
• Pierwszej, kiedy pragnienie kanibalicznego wchłonięcia piersi, która
w ten sposób zostanie zniszczone, powoduje obawę odwetu ze
strony złej piersi (faza schizoparanoidalna, w której następują po
sobie projekcyjne identyfikacje na pierś matki
• Późniejszej, kiedy dziecko pragnie ciągłości istnienia matczynego
obiektu, o który musi zabiegać, jest to faza depresyjna w ścisłym
słowa tego znaczeniu
• Bion (1977) starał się wykazać, ze matka może „odtruć” niemowlę z
jego lęków i depresji, o ile sama potrafi ukształtować jego projekcje
za pomocą „zdolności do matczynych marzeń”
• Ta metafora wiedzie nas do podniesienia roli jaką odgrywa
pomiędzy dwoma partnerami wymiana uczuć i fantazji na poziomie
intersubiektywnym
„Depresja dziecięca” Serge Lebovici, 2008
Więź a depresja
• Depresja anaklityczna jest depresją
spowodowaną brakiem wsparcia życia
psychicznego niemowlęcia przez opiekuńcze
zabiegi matki
• Przebiega w trzech następujących po sobie
fazach:
I – aktywnego protestu,
II – rozpaczy,
III – depresyjnego zobojętnienia
Więź i przywiązanie
• Przywiązanie bez poczucia bezpieczeństwa – czynnik ryzyka
depresji, lęku, wrogości, zaburzeń psychosomatycznych,
mniejszej odporności
• Bezpieczne przywiązanie umożliwia dziecku nabycie
samodzielnego regulowania emocji
• Układ psychobiologiczny to matka – dziecko, a przywiązanie
wywiera wpływ na rozwój układu nerwowego
• Stres w okresie noworodkowym – regulacja osi podwzgórze –
przysadka – nadnercza i zmiany w gęstości neuronalnej
• Przywiązanie zdezorganizowane – istotny czynnik ryzyka
zaburzeń psychicznych, w powiązaniu z innymi czynnikami
ryzyka, ryzyko zaburzeń eksternalizacyjnych, osobowości
borderline
Zaburzenia więzi
• Reaktywne zaburzenia przywiązania
A. Początek przed 15 r. ż.
B. Dziecko ujawnia silne sprzeczne lub ambiwaletne reakcje społeczne w różnych
sytuacjach społecznych
C. Zaburzenia emocjonalne przejawiają się brakiem reaktywności emocjonalnej,
reakcjami wycofania, reakcjami agresywnymi wobec złego samopoczucia u
siebie i u innych oraz/lub bojaźliwym nadmiarem czujności
D. Pewna zdolność do społecznego odwzajemniania i reaktywności jest wyraźnie
widoczna w interakcjach z dorosłymi
Przyczyną jest niewłaściwa opieka nad dzieckiem, polegająca na psychicznym i
fizycznym zaniedbywaniu lub maltretowaniu dziecka.
Zaniedbywanie psychiczne może wiązać się z nieudolnym rodzicielstwem, brakiem
reakcji na inicjowany przez dziecko kontakt, stosowaniem surowych kar.
Zaniedbywanie fizyczne charakteryzuje się lekceważeniem podstawowych potrzeb
dziecka, powtarzającymi się celowymi urazami, niewłaściwym żywieniem.
Reaktywne zaburzenia więzi
• Sprzeczne/ambiwalentne reakcje społeczne szczególnie
widoczne w czasie rozstań i powitań
• Zbliżając się do opiekunów odwracają wzrok, trzymane na
rękach nie patrzą na nich, na pocieszanie reagują mieszaniną
zbliżania, unikania i oporu
• Zaburzenia emocjonalne przejawiają się poczuciem
nieszczęścia, reakcjami wycofania
• Dzieci wykazują zainteresowanie rówieśnikami, ale wspólna
zabawa jest trudna lub niemożliwa z powodu negatywnych
reakcji emocjonalnych
• Może towarzyszyć zahamowanie wzrostu i zaburzony rozwój
fizyczny
Zaburzenia więzi
• Zaburzenia selektywności przywiązania
A. Uogólnione przywiązanie jest utrwaloną cechą podczas pierwszych 5 lat
życia. Rozpoznanie wymaga względnego braku selektywnego
okazywania przywiązania społecznego przejawiającego się:
1)Prawidłową skłonnością do szukania oparcia u innych w sytuacji złego
samopoczucia
2)Przy (względnym) braku selektywności wyboru osób, u których takie oparcie
jest poszukiwane
B. Interakcje społeczne wobec osób nieznanych są modulowane słabo
C. Występuje co najmniej jedno z następujących:
1)Zachowanie ogólnie „przywierające” w okresie niemowlęctwa
2)Zachowanie przyciągające uwagę i bez zróżnicowania przyjazne we
wczesnym i środkowym okresie dzieciństwa
D. Występuje wyraźny, ogólny brak sytuacyjnej specyficzności powyższych
cech. Rozpoznanie wymaga obecności objawów należących do A i B w
odniesieniu do całej rozpiętości społecznych kontaktów przeżywanych
przez dziecko
Zaburzenia selektywności przywiązania
• W okresie niemowlęctwa występują zachowania ogólnie
przywierające
• Około 2 r.ż. Obserwuje się niezogniskowany typ przywiązania,
„przywierający” i rozlany
• W wieku 4 lat rozlane niezogniskowane przywiązanie
pozostaje, a „przywieranie” zostaje zastąpione zachowaniem
przyciągającym zainteresowanie otoczenia i
niezróżnicowanym zachowaniem przyjacielskim
• W środkowym i późniejszym dzieciństwie obserwuje się
względny brak selektywnego okazywania przywiązania
społecznego, które przejawia się prawidłową skłonnością do
szukania oparcia u innych w sytuacjach złego samopoczucia,
przy braku selektywności osób
Funkcje symptomów
Objaw w rodzinie
• Bujny rozkwit tego nurtu nastąpił w latach
sześćdziesiątych XX wieku (Grzesiuk,
Jakubowska, 2006). Z punktu widzenia teorii
systemowej rodzina jest miejscem, w którym
dziecko przeżywa podstawowe interakcje
międzyludzkie dokonujące się między
dzieckiem i rodzicami, rodzeństwem i dalszą
rodziną (Orwid, 2006).
• W rozumieniu systemowym
objawy traktowane są jako rodzaj
trudności, które pozostają w
związku z rodzinnymi wzorami i
które same współkonstruują
system problemowy, bez
wnikania w możliwe biologiczne
uwarunkowania (Józefik, 1999,
Iniewicz, 2003, Kołbik, 1999).
• Pacjent jest tylko nośnikiem,
wyrazicielem problemów
doświadczanych w rodzinie
(Józefik, 2006b).
Objaw w rodzinie
• Liczne badania wskazują na znaczenie środowiska rodzinnego w
powstawaniu zaburzeń emocjonalnych i nieprawidłowego funkcjonowania
społecznego w okresie dorastania.
• W systemie nie można określić pierwotnej przyczyny – obowiązuje zasada
ekwifinalności i ekwipotencjalnosci ( jeden skutek może być wywołny
różnymi przyczynami, a ta sama przyczyna może prowadzić do różnych
skutków) (Siewierska i wsp., 2008)
• Objawy psychopatologiczne – sposób utrzymywania spójności rodziny,
powstrzymywanie od dezorganizacji lub jako impuls do zmiany; bądź jako
kompromis pomiędzy sprzecznymi dążeniami (np.. Dośrodkowymi i
odśrodkowymi lub – do zmiany i zachowania stałości) (Siewierska i wsp.,
2008)
Siewierska A., Śliwczyńska J., Namysłowska I., (2008), Czy możliwa jest diagnoza psychiatryczna, Psychiatria
Polska, XLII, 1, 17-24.
• Objaw może pojawiać się w momencie, gdy
rodzina przeżywa ponadnormatywny stres
powiązany z przechodzeniem z jednej fazy
cyklu życiowego do następnej.
• W okresie adolescencji ma miejsce
indywiduacja młodego człowieka. Dąży on do
zaznaczenia swojej odrębności i
przeformułowania dotychczasowych relacji.
• Jeżeli występujące wtedy próby indywiduacji
dziecka są przez rodzinę torpedowane i
blokowane, jej dalsze funkcjonowanie staje
się coraz silniej zaburzone, a dotychczasowy
brak równowagi pomiędzy bliskością i
dystansem ulega pogłębieniu. Indywiduacja
późniejsza („spóźniona”) daje w efekcie
nasilenie wcześniej przejawianych
symptomów choroby (Drat –Ruszczak,
Zubrzycka, 1994).
Dojrzewanie – mózg
• Zmiany strukturalne w mózgu u adolescentów
mogą być zależne od steroidowych hormonów
gonadalnych
1. Redukcja istoty szarej w procesie pruningu
synaptycznego
2. Wzrost liczby komórek, połączeń dendrytycznych,
aksonalnych
3. Neurogeneza
4. Apoptoza
5. Ekspresja neuropeptydów
6. Wrażliwość receptorów na neurotransmitery
Funkcje symptomów
Małkiewicz – Borkowska (1994) podaje funkcje symptomów
specyficzne dla rodziny z adolescentem:
• ochrona przed podjęciem przez adolescenta
zadań i ról dorosłego (społecznych, seksualnych,
rodzinnych)
• ochrona przed nadmiernymi czy
nieadekwatnymi wymaganiami rodzinnymi i
własnymi (tu problem wiązania, delegacji rodzinnych)
• ochrona innego członka rodziny przed chorobą
• restrukturyzacja dysfunkcjonalnych systemów rodzinnych (to częste w rodzinach z problemem
alkoholowym lub przy rozpadzie – faktycznym czy emocjonalnym- diady małżeńskiej)
Konsultacja rodzinna
• Rozszerzając perspektywę rozumienia pacjenta, wzbogacając rozumienie
medyczne diagnozą systemową, konsultacja zwiększa szanse na leczenie
dostosowane do potrzeb i możliwości pacjenta i jego rodziny (Rostworowska i
wsp., 2003).
• W czasie rodzinnej konsultacji psychiatra i psycholog uczą się w jaki sposób rodzina
opisuje swój problem, uczą się , jakie są rodzinne ograniczenia i możliwości.
Zadaniem konsultantów jest pozostawanie neutralnym i zaciekawionym
perspektywą rodzinną, bez narzucania języka psychiatrycznego, jako „jedynie
słusznego” (de Barbaro, 2004)
• De Barbaro b., 2004, Między rozpoznaniem psychiatrycznym a „rozpoznaniem rodzinnym”. Psychiatria Polska, XXXVIII, 5,
771-782
• Głównym celem konsultacji rodzinnej jest: badanie oczekiwań rodziny,
rozumienie aktualnej sytuacji przez każdego członka rodziny, bezpośredniość w
relacji, preferowany typ partnerstwa (Rostworowska, 2005)
Rostworowska M., Opoczyńska M., de Barbaro B., (2005), Systems consultation: opportunities and limitations, Archives of
Psychiatry and Psychotherapy, 7, 1, 43-49.
• Opowieść każdego członka rodziny werbalna i niewerbalna pozwala zapoznać się z
mapą rodziny
Genogram
• Jednym ze sposobów pozyskania informacji o
międzypokoleniowych wzorach mechanizmów
różnicowania i dostosowania się do wydarzeń
• Wykres przedstawiający biologiczne i
interpersonalne stosunki pomiędzy pokoleniami
w granicach systemu.
• Dostarcza informacji o jednostkach w granicach
rozszerzonego systemu rodziny i o stosunkach
między jego członkami.
• Badanie znaczących wydarzeń które wydarzyły
się w rodzinie, które tworzą późniejsze wzory
interakcji
• Cel genogramu - wgląd do istniejących wzorów
różnicowania systemu rodziny w aspekcie
funkcjonowania indywidualnych członków
rodziny.
Zaburzenia psychiczne u dzieci
• Zaburzenia emocjonalne
zaburzenia lękowe, w tym zaburzenia pod postacią somatyczną, depresja,
• Zaburzenia rozwoju
autyzm, zespół Retta, dziecięce zaburzenie dezintegracyjne, zespół
Aspergera, upośledzenie umysłowe, specyficzne zaburzenia umiejętności
szkolnych, zaburzenia mowy np. jąkanie się,
• Zaburzenia odżywiania i nawyków
bulimia, anoreksja, zaburzenia wydalania np. mimowolne moczenie i
zanieczyszczanie się kałem,
• Zaburzenia zachowania
zaburzenia zachowania, zaburzenia opozycyjno-buntownicze, zespół
nadpobudliwości psychoruchowej
Zaburzenia depresyjno -lękowe
Depresja Winnicott, 2010 str 35
• W tym miejscu muszę odnieść się do zagadnienia depresji – ceny,
jaką trzeba zapłacić za integrację. Nie mam tu możliwości
powtórzenia tego, co napisałem na temat wartości depresji, czy
raczej tego, jak to się dzieje, że zdolność do przeżywania depresji
jest świadectwem zdrowia. Powiem tylko, ze nastrój depresyjny jest
bliski zdolności do poczucia odpowiedzialności, poczucia winy,
odczuwania żalu i pełnej radości, gdy wszystko jest dobrze. Jest
zatem prawdą, że depresję – bez względu na to jak jest straszna –
trzeba uznać za dowód osobistej integracji. W złym stanie zdrowia
sytuacje komplikują siły niszczycielskie, które sprzyjają
samobójstwu, jeśli są skierowane do wnętrza jednostki, a
wzmacniają podatność na urojenia prześladowcze, gdy kierują się
na zewnątrz. Nie sądzę , że te elementy stanowią część zdrowia.
Jednak badając zdrowie, trzeba uwzględnić powagę, zbliżoną do
depresji, jak cechuje jednostki, które wzrastają w poczuciu, ze stały
się całością. Osobowość takich właśnie osób jest bogata i ma
potencjał.
• Zaburzenia depresyjne w okresie rozwoju występują szczególnie często
w okresie adolescencji, ale spotyka się je także u dzieci przedszkolnych
i we wczesnym wieku szkolnym (0,8-3% populacji w wieku do 11 lat).
• Dane z literatury wskazują na wysoki wskaźnik rozpowszechnienia
depresyjności u dzieci – nawet do 27,7 % u dziesięcioletnich chłopców,
a 24,6% u trzynastolatków.
• Rabe – Jabłońska (2004) zauważa, że zaburzenia depresyjne, w tym
dużą depresję, rozpoznawano zależnie od stosowanych kryteriów
diagnostycznych u 0,2-1,5% dzieci w okresie przedpokwitaniowym i u
2-15% młodocianych.
• W zależności od badanej populacji i użytych kryteriów diagnostycznych
rozpowszechnienie zaburzeń afektywnych u dzieci i młodzieży w Polsce
waha się w szerokich granicach od 0,6% do 33%.
Depresja młodzieńcza
• „czysta” – obniżenie nastroju, napędu psychoruchowego,
nieokreślone dolegliwości lękowe, nadmierna troska o
przyszłość
• z rezygnacją – j.w. oraz niewydolność w nauce, poczucie
bezsensu życia, tendencje samobójcze
• z niepokojem – do obrazu „czystej” dołącza się
zmienność nastroju, autodestrukcyjne zaburzenia
zachowania
• hipochondryczna – objawy „czystej” ze skargami
somatycznymi: biegunki, zaparcia, wędrujące bóle,
kołatania serca, nadmierna koncentracja na własnym
ciele
Zaburzenia depresyjno –lękowe
Objawy depresji u dzieci (Witkowska – Ulatowska, Namysłowska, 2000).
• Zaburzenia nastroju
– Smutek
– Przygnębienie
– Rozpacz
– Płaczliwość
– Napady złości
– Drażliwość
– Zmienność, chwiejność nastroju
• Zaburzenia aktywności
– Niechęć, odmowa chodzenia do szkoły
– Spadek wydolności w nauce
– Nieumiejętność, niechęć do zabawy
– Tendencje do izolacji
• Lęk
• Poczucie braku bezpieczeństwa
• Lęk przed szkołą
• Lęk o bliskich
• Zaburzenia somatyczne
• Zanieczyszczanie się
• Bóle głowy
• Bóle brzucha
• Zaburzenia snu
• Zaburzenia łaknienia
• Skargi hipochondryczne
Zaburzenia depresyjno –lękowe w adolescencji
National Institute of Mental Health (1999)
• Przewlekły smutek lub rozdrażnienie
• Utrata zainteresowań i chęci do aktywności, które do tej pory dawały
przyjemność
• Znaczna zmiana apetytu lub masy ciała
• Zaburzenia snu lub nadmierna senność
• Fizyczne spowolnienie lub pobudzenie
• Utrata energii
• Poczucie bezwartościowości lub nieadekwatne poczucie winy
• Trudności w koncentracji uwagi
• Nawracające myśli o śmierci lub samobójstwie
Rabe – Jabłońska(2004)
• Liczne, zmienne, niespecyficzne skargi somatyczne, np. bóle głowy, mięśni, żołądka lub
zmęczenie
• Częste nieobecności w szkole, gorsze wyniki w nauce
• Wybuchy krzyku, skarg, pojawienie się niezrozumiałego rozdrażnienia lub płaczu
• Ucieczka przed wysiłkiem
• Znudzenie
• Utrata zainteresowania zabawami z przyjaciółmi
• U młodzieży – alkohol, narkotyki
• Społeczna izolacja, słaba komunikacja
• Obawy przed śmiercią
• Wygórowana nadwrażliwość na odrzucenie
• Wzmożona drażliwość, złość, wrogość
• Trudności w kontaktach z ludźmi
• Zachowania ryzykowne (niebezpieczne, bez przewidywania konsekwencji)
Bomba (2004)
• Zaburzenia nastroju: najczęściej obniżenie nastroju, może być zmienność nastroju z
odcieniem dysforii
• Podwyższony poziom lęku
• Zaburzenia w sferze poznawczej: trudności w uczeniu się, niepowodzenia szkolne,
trudności w skupieniu uwagi
• Poczucie małej wartości
• Przekonanie o nieskuteczności własnych przekonań i nieuchronności niepowodzeń
• Uczucie nudy
• Niemożność znalezienia przyjemności
• Obniżenie poziomu aktywności maskowane jest przez dysforię i zaburzenia zachowania
• Trudności w rozpoczęciu działania
• Łatwe męczenie się
• Trudności w rannym wstawaniu
• Późne kładzenie się spać
• Lepsze funkcjonowanie w godzinach wieczornych
• Często zaniedbania w staraniu się o wygląd zewnętrzny i higienę osobistą
• Zachowania samobójcze
• Dolegliwości somatyczne
Jadłowstręt psychiczny ICD – 10
A. Spadek masy ciała lub, u dzieci, brak przyrostu masy ciała, prowadzący do masy, o co najmniej
15% niższej od prawidłowej lub oczekiwanej, w stosunku do wieku i wzrostu;
B. Spadek masy ciała jest narzucony samemu sobie przez unikanie „tuczącego pożywienia”;
C. Samoocenianie siebie jako osoby otyłej oraz zaburzający strach przed przytyciem, co prowadzi
do narzucenia samemu sobie niskiego progu masy ciała;
D. Obejmujące wiele układów zaburzenia endokrynne. U kobiet zaburzenia osi przysadkowo –
gonadalnej przejawiające się zanikiem miesiączkowania, a u mężczyzn – utrata seksualnych
zainteresowań
i potencji (wyraźnym wyjątkiem jest utrzymywanie się krwawień menstruacyjnych u kobiet
stosujących substytucyjne leczenie hormonalne, najczęściej w postaci przyjmowania leków
antykoncepcyjnych).
E. Zaburzenie nie spełnia kryteriów A i B dla żarłoczności psychicznej (bulimia nervosa); to znaczy,
nie obserwuje się następujących objawów:
• występowania nawracających epizodów przejadania się, (co najmniej dwa razy tygodniowo w
przeciągu trzech miesięcy), w czasie, których w krótkim czasie spożywane są duże ilości
pokarmu;
• utrzymywania się uporczywej koncentracji na jedzeniu i silnego pragnienia lub poczucia
przymusu jedzenia (głód).
Objawy somatyczne
• 1. Wyniszczenie
• - utrata tkanki tłuszczowej i masy mięśniowej, zredukowany metabolizm hormonów tarczycy
• - nietolerancja chłodu i trudności w utrzymaniu podstawowej temp. ciała, obniżenie temp.
ciała poniżej 36 C
• - zwolnienie liczby oddechów jako objaw oddechowej kompensacji zasadowicy
• - zasinienie stóp, obrzęki
• 2. Zaburzenia sercowo-naczyniowe
• - zanik mięśnia sercowego – objaw „małego serca”, skurcze przedwczesne przedsionkowe i
komorowe
• - zwolnienie AS do 60u/min, pojawienie się szmeru sercowego, przedłużenie przewodzenia
poprzez pęczek Hisa, hipotensja ortostatyczna
• - zawroty głowy, obniżenie RR, omdlenia, zastoinowa niewydolność serca
• 3. Zaburzenia ze strony układu trawiennego
• - zaburzenia motoryki oraz opróżniania żołądka
• - uczucie nadmiernej pełności w śródbrzuszu, bóle brzucha, wzdęcia i zaparcia
• 4. Zaburzenia ze strony układu rozrodczego
• - amenorrhoea lub różne inne zaburzenia cyklu menstruacyjnego
• - zmiany wielkości jajników, macicy i cech śluzówki pochwy
• 5. Zmiany dermatologiczne
• - łuszczenie, suchość i mała elastyczność skóry określanej mianem
„brudnej”
• - czasem zanik zmian trądzikowych, pojawienie się charakterystycznego
meszku na ciele
• - wypadanie włosów pod pachami i na wzgórku łonowym, kruchość i
łamliwość włosów na głowie
• 6. Zaburzenia neuropsychiatryczne
• - objawy psychoorganiczne ( nawet w okresie normalizacji wagi)
powiązane z uszkodzeniem struktur pnia mózgu, wyniszczeniem korowym,
poszerzeniem komór mózgu
• 7. Zmiany w układzie kostnym
• - osteopenia, osteoporoza
• 8. Zaburzenia biochemiczne
• - wtórny do odwodnienia wzrost wskaźników nerkowych
• - wzrost poziomu cholesterolu, czsem poprzedzony początkowym obniżeniem
• - obniżony poziom transferyny, albumin
• - wzrost dehydrogenazy mleczajowej, fosfatazy alkalicznej, amylazy
• - obniżony poziom cynku, fosforu, magnezu, wapnia i potasu
• 9. Zaburzenia hematologiczne
• - leukopenia ze względną limfocytozą, bezwzględna limfopenia
• - trombocytopenia
• - niski wskaźnik sedymentacji erytrocytów, niedokrwistość
• 10. Zaburzenia hormonalne
• - zahamowanie pulsacyjnej sekrecji LH-RH
• - niski poziom i brak pulsacyjnej sekrecji LH przy prawidłowym lub niskim poziomie FSH i prawidłowym
poziomie prolaktyny
• - wzrost poziomu hormonu wzrostu
• - niski poziom progesteronu i estradiolu u kobiet
• 11. Zmiany hormonalne związane z zaburzeniami metabolizmu obwodowego
• - wzrost poziomu testosteronu u obiet związany z zaburzeniami metabolizmu androgenów nadnerczowych
• - podwyższony poziom testosteronu związany z zaburzeniami konwersji androgenów
• - obniżenie tyroksyny związane z zaburzeniami konwersji tyroksyny do T3 i zwiększoną konwersją do FT4
• - wzrost poziomu kortyzolu jako wynik zwiększenia klirensu metabolicznego
• - spadek stężenia katecholaminy i zmiany jej metabolizmu
• - wzrost poziomu estriolu jako wynik bezpośredniej konwersji z testosteronu
• 12. Ponadto
• - możliwość występowania skrycie
przebiegających nasilających wyniszczenie
organizmu infekcji
• - w wypadku typu żarłoczno-wydalającego a.n.
na plan pierwszy mogą nasuwać się
zaburzenia związane z wymiotami i
nadużywaniem środków przeczyszczających
Bulimia
A. Powracające epizody nieumiarkowanego spożywania
pokarmów.Epizody obżarstwa charakteryzują następujące cechy: (1)
spożywanie pokarmów w przerywanych okresach np. co dwie godz.,
w ilościach zdecydowanie większych niż większość ludzi zjadłaby w
takim samym czasie i w takich samych okolicznościach; (2) poczucie
braku kontroli nad jedzeniem w w czasie epizodu (np. poczucie, że
nie można powstrzymać się od jedzenia ani zapanować nad tym, co
i w jakich ilościach będzie się spożywać)
B. Powracające niewłaściwe zachowania kompensacyjne mające na
celu zapobieganie przybraniu na wadze, takie jak wywoływanie
wymiotów; nieodpowiednie korzystanie z leków przeczyszczających,
moczopędnych, lewatywy i innych środków medycznych;
podejmowanie głodówek lub intensywnych ćwiczeń fizycznych
C. Nieumiarkowane spożywanie pokarmów i niewłaściwe zachowania
kompensacyjne pojawiają się średnio przynajmniej dwa razy w
tygodniu przez trzy miesiące
D. Kształt i waga ciała ma nadmierny wpływ na samoocenę
E. Zaburzenie to nie występuje wyłącznie w czasie epizodów
jadłowstrętu psychicznego
• Początek – końcowa adolescencja, początek wieku dorosłego
(początek poniżej 12 r.ż. - rzadki)
• Częściej u kobiet
• Ponad 50% kobiet chorujących na anoreksję rozwija
symptomy bulimiczne
• Część pacjentów z grupy tzw. „multi-impulsive” : objawy
bulimii, kradzieże, samookaleczenia, próby samobójcze,
odhamowanie seksualne, nadużywanie substancji
psychoaktywnych
• 30 - 50% - pacjenci z dobrą remisją
• Badania sugerują powolną poprawę w ciągu 10 – 15 lat
trwania choroby
• 1.Zaburzenia występujące przy wymiotach
• – zasadowica metaboliczna z hiperchloremią, wzrost poziomu
wodorowęglanów
• – wtórna hipokalemia
• – hipowolemia z wtórnym hiperaldosteronizmem
• 2.Zaburzenia występujące przy wymiotach, biegunkach stosowanie
diuretyków
• - hipokalemia
• - kwasica metaboliczna z pozornie prawidłowym poziomem potasu
• - nefropatia hipokaliemiczna z zaburzeniami zagęszczania moczu
• - alkaloza hipochloremiczna, hipomagnezemia
• 3. Komplikacje związane z wymiotami
• - zapalne obrzęki ślinianek przyusznych
• - zapalne powiększenie trzustki ze wzrostem amylazy w surowicy
• - nadżerki w przełyku i żołądku
• - nadżerki tylnej ściany gardła
• - chrypka, ból w zakresie nerwu twarzowego, dzwonienie w uchu
• - ropne lub inne choroby dziąseł
• - erozja szkliwa z przebarwieniami i towarzyszącą
• 4. Dodatkowo
• - obrażenia na grzbietowych powierzchniach dłoni powstające w wyniku
pobudzenia wymiotów ( objaw Russella)
• - niecharakterystyczne zaburzenia miesiączkowania
• 5. Komplikacje związane z nadużywaniem środków przeczyszczających i
odwadniających
• - biegunki
• - duże występujące w krótkim czasie, spadki masy ciała przebiegające z
objawami odwodnienia
• 6. Zaburzenia metaboliczne pojawiające się w wyniku stosowania ww.
działań kompensacyjnych
• - uogólniony lub miejscowy obrzęk kończyn dolnych
• - duszność, zaburzenia rytmu serca, spadek RR
• - zmniejszony wyrzut serca, słabo wyczuwalne tętno, słabo słyszalne tony
serca
• - rozdęcie brzucha, niedrożność porażenna jelit, nagłe rozszerzenie żołądka
Schizofrenia
• Schizofrenia dziecięca – poniżej 10 r.ż. – zjawisko rzadkie
• Występuje u około 0,5 -1,0% wszystkich chorych na schizofrenię
• Chłopcy chorują 2 – 3 razy częściej niż dziewczynki
• Pierwsze objawy poprzedzone są okresem prawidłowego rozwoju
• Przebieg – najczęściej powolny, przewlekły
• Obecne objawy osiowe (autyzm, zanik, rozszczepienie uczuciowości
wyższej, dezintegracja osobowości)
• Wiek przedszkolny: zaburzenia mowy, w tym perseweracje,
neologizmy, fonografizm; stereotypie ruchowe, mimiczne, postawy,
miejsca
• Wiek szkolny: zmiana pozytywnego nastawienia wobec rodziny,
zanika twórcza inwencja w zabawie, zrywanie więzi, kontaktów z
rówieśnikami, wypowiedzi niezrozumiałe, nielogiczne; zanik ambicji,
zainteresowań, często odmowa uczęszczania do szkoły
• Rokowanie : im młodszy wiek zachorowania – tym gorsze
• Objawy negatywne (brak prawidłowych funkcji psychicznych))
zubożenie ilościowe wypowiedzi
zaburzenia życia uczuciowego (spłycenie afektu)
zaburzenia woli (osłabienie)
rozszczepienie osobowości
• Objawy pozytywne (obecność zaburzeń funkcji psychicznych
1. urojenia
2. omamy
3. rozkojarzenie
Zespół Aspergera
• Niegrzeczny, arogancki, nie przyswaja podstawowych norm
społecznych, wyniosły, nie chce bawić się z dziećmi,
nadmiernie nieśmiały, dziwny...
Możliwe, że także pozbawiony poczucia humoru. Czasem
niezgrabny, żeby nie powiedzieć - niezdarny. Uparty, czasem
niespokojny, agresywny. Albo po prostu zajęty sobą, swoimi
zainteresowaniami, nadmiernie poważny.
Zdolny, ale leniwy: świetny w jednym, dwóch przedmiotach, a
z reszty same dwóje.
W dodatku twierdzi, że nie będzie się czegoś uczył, bo to
nudne i do niczego mu nie potrzebne.
1. Zaburzenia rozwoju komunikacji.
a) nadmierny perfekcjonizm języka
b) trudności w odejściu od literalnych znaczeń wypowiedzi
(nadmiernie konkretne rozumienie języka)
c) zaburzenia kompetencji dialogowych
d) Zaburzenia prozodii
2. Zaburzenia rozwoju społecznego.
a) Trudności w podejmowaniu udanych interakcji rówieśniczych
b) Zachowania trudne – agresja i autoagresja
c) „Dziwne zachowania”
d) „Dziwny wygląd”
e) Fobia społeczna
3. Ograniczone, stereotypowe zachowania i zainteresowania
a) Codzienna rutyna
b) Potrzeba niezmienności w otoczeniu
c) Pasje i zainteresowania
A. Cechy społeczne i emocjonalne
1. Dziecko nie rozumie, jak się należy bawić z innymi dziećmi. Np. nie zdaje sobie sprawy z niepisanych zasad
obowiązujących w zabawie.
2. W czasie wolnym, przeznaczonym na zabawę, np. duża przerwa, dziecko unika kontaktu z innymi dziećmi -
np. szuka miejsc odosobnionych lub idzie do czytelni.
3. Dziecko wydaje się nieświadome istnienia pewnych konwencji i zasad koegzystencji i pozwala sobie na
niestosowne zachowania i uwagi. Np. pozwala sobie na uwagi pod czyimś adresem i jednocześnie
wydaje się nie zdawać sobie sprawy z ich obraźliwości.
4. Dziecko nie ma empatii, tzn. intuicyjnego rozumienia czyichś uczuć. Np. nie zdaje sobie sprawy, że
przeprosiny mogłyby wpłynąć na poprawę czyjegoś samopoczucia.
5. Dziecko zdaje się oczekiwać, że inni powinni znać jego myśli, poglądy i doświadczenia. Np. nie rozumie, że
można o czymś nie wiedzieć, bo się w danym momencie nie było razem z nim.
6. Dziecko wymaga nadmiernego uspokajania i rozwiewania wątpliwości, zwłaszcza, gdy coś nie wychodzi
bądź ulega zmianie.
7. Dziecku brak subtelności w wyrażaniu uczuć. Np. okazuje zmartwienie lub afektację nieproporcjonalną do
sytuacji.
8. Dziecko charakteryzuje brak precyzji w wyrażaniu własnych uczuć. Np. nie rozumie poziomu ekspresji
emocjonalnej odpowiedniej dla różnych osób.
9. Dziecko nie wykazuje zainteresowania udziałem w sportach, grach i innych zabawach opartych na
współzawodnictwie.
10. Dziecko jest obojętne na presję rówieśników. Np. nie interesują go mocne w ostatnim czasie zabawki czy
ubrania.
B. Umiejętności komunikacyjne
11. Dziecko dosłownie odbiera wszelkie komentarze. Np. nie rozumie metaforyczności niektórych zwrotów
potocznych takich jak: "czyjeś spojrzenie może zabić", "wziąć się w garść", "mieć złote ręce", itp.
12. Dziecko ma nienaturalny ton głosu. Np. mówi jak gdyby z obcym akcentem lub też monotonnie, bez
akcentu zdaniowego.
13. W czasie rozmowy z dzieckiem wydaje się ono niezainteresowane tym, co ma do powiedzenia jego
rozmówca. Np. nie komentuje i nie zadaje pytań dotyczących poglądów i myśli drugiej osoby na dany
temat.
14. W czasie rozmowy dziecko nawiązuje kontakt wzrokowy rzadziej, niżby się tego oczekiwało.
15. Dziecko wysławia się w sposób nadmiernie precyzyjny lub pedantyczny. Np. mówi w sposób oficjalny,
posługując się wyrażeniami słownikowymi.
16. Dziecko ma problemy z kontynuowaniem rozmowy. Np. gdy czegoś nie rozumie, nie prosi o wyjaśnienie,
lecz zmienia temat rozmowy na taki, w którym czuje się pewnie lub też myśli w nieskończoność nad
odpowiedzią
C. Umiejętności poznawcze
17. Dziecko czyta książki głównie celem zdobycia informacji, wydając się przy tym być niezainteresowanym
fikcją literacką. Np. będąc zapalonym czytelnikiem encyklopedii nie wykazuje zainteresowania książkami
przygodowymi.
18. Dziecko ma wyjątkowo dobrą pamięć do faktów i wydarzeń. Np. pamięta numery samochodów widziane
przed paroma laty lub też potrafi szczegółowo zrelacjonować dawne wydarzenia.
19. Dziecko nie posiada wyobraźni koniecznej do zabawy z rówieśnikami. Np. inne dzieci nie pojawią się w
jego wyimaginowanych zabawach lub tez dziecko nie rozumie udawanych zabaw, w jakich uczestniczą
inne dzieci.
D. Zainteresowania szczególne
20. Dziecko jest zafascynowane pewnymi dziecinami wiedzy i z zapałem zbiera informacje na dany temat. Np.
dziecko jest chodzącą encyklopedią wiedzy o samochodach, lidze piłki nożnej lub geografii świata.
21. Dziecko bywa nadmiernie zmartwione w przypadku zmiany pewnych rutyn lub niespełnienia oczekiwań.
Np. odczuwa stres, gdy musi iść do szkoły inną niż zwykle drogą.
22. Dziecko wypracowuje sobie skomplikowane rytuały i zachowania rutynowe, które musza zawsze zostać
wykonane. Np. ustawia zabawki w szeregu przed pójściem do łóżka.
E. Zdolności ruchowe
23. Dziecko wykazuje słabą koordynację ruchową. Np. ma problemy ze złapaniem piłki.
24. Dziecko ma dziwaczny styl poruszania się w trakcie biegania.
F. Inne cechy (proszę zaznaczyć te, które u dziecka dają się zaobserwować)
25. Nienaturalny stres lub strach wywołany:
• - słyszeniem pewnych zwyczajnych dźwięków, np. wydawanych przez urządzenia elektryczne
• - delikatnym dotknięciem
• - noszeniem niektórych ubrań
• - słyszeniem nieoczekiwanych dźwięków
• - widzeniem pewnych przedmiotów
• - przebywaniem w hałaśliwych, zatłoczonych miejscach, np. supermarketach
26.Tendencja do stukania czymś lub kołysania się w momentach podekscytowania lub zestresowania
27. Brak wrażliwości na ból o małym natężeniu
28. Opóźnienie w nauce mówienia
29. Nienaturalne grymasy twarzy i tiki nerwowe
Definicja ADHD
Dzieci dotknięte zespołem nadpobudliwości (ang. skrót
ADHD) mają problemy z utrzymaniem uwagi, źle
kontrolują własną impulsywność, odznaczają się
nadmierną ruchliwością. O zespole nadpobudliwości
psychoruchowej mówimy tylko wtedy, gdy objawy te
są niewspółmierne do wieku i poziomu rozwoju
dziecka, a także stają się źródłem wyraźnych
niepowodzeń w domu i szkole, niekorzystnie
wpływają na życie rodzinne, naukę i rozwój dziecka.
Wolańczyk, Skotnicka, Kołakowski, Pisula
ADHD charakteryzuje się obecnością trwałych
wzorców zachowania, utrzymujących się
przynajmniej przez 6 miesięcy i układających
się w charakterystyczną triadę objawów:
• zaburzenia koncentracji uwagi
• nadmierna impulsywność
• nadruchliwość
Spokojna osoba
pomysł STOP decyzja realizacja
Osoba z ADHD
pomysł brak hamowania realizacja
Epidemiologia
• Częstość występowania waha się od 1-20% w zależności od
użytych kryteriów diagnostycznych
• Z definicji jest rozpoznawany u dzieci mających trwale
występujące objawy, które rozpoczęły się przed 7 r.ż. (jednak
jego początki można obserwować u dzieci poniżej 5 r.ż., a
nawet 2 r.ż.)
• Szczyt rozpowszechnienia przypada na 6-9 r.ż.
• Częściej występuje u chłopców niż u dziewczynek (od 1:10 do
1:2,5)
• Objawy ADHD utrzymują się u około 70% pacjentów w okresie
dorastania i 30-50% w wieku dorosłym
Kryteria diagnostyczne wg ICD -10
Rozpoznanie zaburzeń hipekinetycznych do celów badawczych wymaga stwierdzenia wyraźnie
nieprawidłowego nasilenia zaburzeń uwagi, nadmiernej aktywności i niepokoju, które występują w
różnych sytuacjach i utrzymują się w czasie, a które nie są spowodowane przez inne zaburzenia, takie
jak autyzm lub zaburzenia afektywne
G1. BRAK UWAGI
Co najmniej 6 z następujących objawów braku uwagi trzymywało się przez co najmniej 6 miesięcy w stopniu
prowadzącym do nieprzystosowania lub niezgodnym z poziomem rozwoju dziecka:
1. Częste niezwracanie bliższej uwagi na szczegóły lub częste beztroskie błędy w pracy szkolnej, pracy lub
w innych czynnościach
2. Częste niepowodzenia w utrzymaniu uwagi na zadaniach lub czynnościach związanych z zabawą
3. Często wydaje się nie słyszeć, co zostało do niego (do niej) powiedziane
4. Częste niepowodzenia w postępowaniu według instrukcji albo w kończeniu pracy szkolnej, pomocy w
domu lub obowiązków w miejscu pracy (ale nie z powodu zachowania opozycyjnego, ani
niezrozumienia poleceń)
5. Często upośledzona umiejętność organizowania zadań i aktywności
6. Częste unikanie lub silna niechęć do takich zadań, jak praca domowa wymagająca wytrwałego wysiłku
umysłowego
7. Częste gubienie rzeczy niezbędnych do niektórych zadań lub czynności, jak wyposażenie szkolne,
ołówki, książki, zabawki lub narzędzia
8. Często łatwa odwracalność uwagi przez zewnętrzne bodźce
9. Częste zapominanie w toku codziennej aktywności
G2. NADMIERNA AKTYWNOŚĆ
Co najmniej 3 z następujących objawów nadmiernej aktywności utrzymywały
się przez co najmniej 6 miesięcy w stopniu prowadzącym do
nieprzystosowania lub niezgodnym z poziomem rozwoju dziecka
1. Często niespokojnie porusza rękoma lub stopami, albo wierci się w krześle
2. Opuszcza siedzenie w klasie lub innych sytuacjach, w których oczekiwane
jest utrzymanie pozycji siedzącej
3. Często nadmierne rozbieganie lub wtrącanie się w sytuacjach, w których
jest to niewłaściwe (w wieku młodzieńczym lub u dorosłych może
występować jedynie poczucie niepokoju)
4. Często przesadna hałaśliwość w zabawie lub trudności zachowania
spokoju w czasie wypoczynku
5. Przejawia utrwalony wzorzec nadmiernej aktywności ruchowej,
praktycznie nie modyfikowany przez społeczny kontekst i oczekiwania
G3. IMULSYWNOŚĆ
Co najmniej jeden z objawów impulsywności utrzymywał się
przez co najmniej 6 miesięcy w stopniu prowadzącym do
nieprzystosowania lub niezgodnym z poziomem rozwoju
dziecka
1. Często udziela odpowiedzi zanim pytanie jest dokończone
2. Często nie umie czekać w kolejce lub doczekać swej rundy w
grach i innych sytuacjach grupowych
3. Często przerywa lub przeszkadza innym (np. wtrąca się do
rozmów lub gier innych osób)
4. Często wypowiada się nadmiernie bez uwzględniania
ograniczeń społecznych
G4 Początek zaburzenia nie później niż w wieku lat 7.
G5 CAŁOŚCIOWOŚĆ
Kryteria są spełnione w więcej niż jednej sytuacji, np. połączenie braku uwagi i
nadaktywności występuje i w szkole i w domu lub zarówno w szkole jak i
innych okolicznościach, gdzie dzieci są obserwowane, takich jak klinika
(potwierdzenie takiej sytuacyjnej rozpiętości zwykle będzie wymagało
informacji z więcej niż jednego źródła, relacje rodziców na temat
zachowania w klasie mogą okazać się niewystarczające)
G6 Objawy w G1-3 powodują istotne kliniczne cierpienie lub upośledzenie w
zakresie funkcjonowania społecznego, szkolnego lub zawodowego
G7 Zaburzenie nie spełnia kryteriów całościowych zabuzreń rozwojowych,
epizodu maniakalnego, epizodu depresyjnego, ani zaburzeń lękowych.
Podtypy ADHD wg klasyfikacji DSM
Nazwa podtypu Objawy zaburzeń Objawy nadruchliwości
koncentracji uwagi i impulsywności
Podtyp z przewagą 6-9 objawów 0-5 objawów
zaburzeń koncentracji
uwagi
Podtyp z przewagą
nadruchliwości 0-5 objawów 6-9 objawów
impulsywności
Podtyp mieszany 6-9 objawów 6-9 objawów
+ DRUGA TABELA STR. 54
Etiologia
• Czynniki pozagenetyczne : 20% (mikrouszkodzenia
OUN, alergia pokarmowa na barwniki, konserwanty,
cukier, przewlekłe zatrucie ołowiem)
• Czynniki genetyczne : 80% (zaburzenie poligeniczne –
w powstawaniu ADHD odgrywają rolę mutacje w
obrębie genów, aktywnych w korze przedczołowej i
jądrach podstawnych)
występowanie specyficznych alleli genów
transportera dopaminy (DAT1) oraz betahydroksylazy
dopaminy (DBH)
allel genu dla receptora dopaminy D4 i D5 (D1b)
• U dzieci cierpiących na ADHD mniejsze rozmiary struktur w
porównaniu ze zdrowym:
Prawa kora przedczołowa - bierze udział w redagowaniu”
zachowania, odpowiedzialna jest za zakłócenia -czyli
koncentrację- oraz za rozwój samoświadomości oraz poczucie
czasu
Jądra podstawy (jądro ogoniaste i gała blada) – biorą udział w
wyłączaniu informacji automatycznych, co umożliwia korze
bardziej szczegółową analizę informacji, a także w koordynacji
sygnałów czuciowych dopływających z różnych jej obszarów
Robak móżdżku – najprawdopodobniej jest zaangażowany w
regulację motywacji
• Obecnie uważa się, że przyczyną ADHD są problemy
w zakresie hamowania własnych zachowań, związane
z późniejszym dojrzewaniem pewnych struktur
mózgowych, spowodowane czynnikami
genetycznymi
• Zgodnie z tym zmiany genetyczne, a więc i
strukturalne mózgu mogą utrudniać zdolność
hamowania zachowań oraz odraczania pierwotnej
reakcji motorycznej (a być może i emocjonalnej), czyli
samokontrolę, niezbędną do wykonania każdego
zadania
Diagnostyka różnicowa
• Zaburzenia psychiczne:
Depresja
Hipomania i mania
Zaburzenia lękowe
Całościowe zaburzenia rozwojowe
Upośledzenie umysłowe
Zaburzenia psychotyczne
Uzależnienia
Zespół maltretowanego dziecka
• Choroby somatyczne
Nadczynność tarczycy
Alergia (zwłaszcza pokarmowa)
Astma
Przewlekłe zatrucie ołowiem
Choroba reumatyczna – pląsawica Sydenhama (tzw.
”taniec św. Wita” - uogólnione ruchy mimowolne
mm. mimicznych twarzy, kk. i tułowia, niepokojowi
ruchowemu towarzyszą zaburzenia
charakterologiczne i trudności w wysławianiu się)
• Choroby neurologiczne i neurorozwojowe
Padaczka
Zespół Wiliamsa ( charakterystyczny wygląd twarzy, wada serca,
hiperkalcemia, hiperkalciuria, gadatliwość, towarzyskość oraz opóźnienie
rozwoju umysłowego)
Zespół łamliwego chromosomu X
Zespół Smith – Magenis (pogłębiające się opóźnienie umysłowe, narastające
zabuzrenia zachowania – autoagresja, bezsenność, skolioza, wady serca,
nerek, mózgu, neuropatia obwodowa i dyskretna dysmorfia twarzy)
Zespół Klinefeltera
Płodowy zespół alkoholowy (FAS) – nie wyklucza rozpoznania ADHD
Postępujące choroby zwyrodnieniowe
• Inne
Niedosłuch
Kłopoty ze wzrokiem (niedowidzenie, daltonizm)
Nudzące się dziecko w klasie (niski lub bardzo
niski II)
Działania uboczne leków: barbiturany,
benzodiazepiny, neuroleptyki,
bronchodilatatory, leki nootropowe
Leczenie – metody niefarmakologiczne
• Psychoedukacja
• Modyfikacja metod wychowawczych
Dostosowanie zakresu i trwania obowiązków dziecka do jego
potencjalnych możliwości (tzw. „okulary na objawy”): kilkusłowne,
konkretne polecenia, dzielenie długich poleceń lub zadań na kilka
krótszych, przypominanie o czekających dziecko zadaniach, sprawdzanie
czy je wykonuje, minimalizacja ilości rozpraszających bodźców
Zauważanie pozytywnych zachowań dziecka i chwalenei go za nie, praca na
pozytywnych wzmocnieniach, nagradzanie pozytywnych zachowań,
wprowadzanie systemów żetonowych
Rygorystyczne przestrzeganie norm i zasad- powiązanie przestrzegania i
łamania przez dziecko zasad z systemem nagród i konsekwencji
Kontakt ze szkołą
ew. TR, indywidualna terapia
STR 63
p/depresyjne
• Mechanizmy działania sa związane z regulacją
(głównie wzmaganiem) neuroprzekaźnictwa
noradrenergicznego
• (NA) i/lub serotoninergicznego (5HT) w
ośrodkowym układzie nerwowym, zwłaszcza w
tych jego strukturach, które są odpowiedzialne
za regulację emocji, nastroju, aktywności
psychoruchowej.
P/depresyjne
• Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
• Amitryptylina
• Doksepina (Doxepin)
• Klomipramina (Anafranil)
• Niektóre objawy niepożądane:
– Senność, bezsenność
– Niepokój
– Zaburzenia koncentracji uwagi
– Upośledzenie pamięci
– Wysychanie błon śluzowych
– Zaburzenia akomodacji
– Tachykardia, zmiany ciśnienia krwi
– Przyrost masy ciała
•
Z badań wynika nieskuteczność TLPD w leczeniu
zaburzeń depresyjnych u dzieci i młodzieży
(spowodowane to może być niedojrzałością
układu noradrenergicznego).
• Funkcje poznawcze - trójpierścieniowe leki
przeciwdepresyjne nie wywierają bezpośredniego
korygującego wpływu na zaburzone funkcje
poznawcze w depresji, a nawet mogą je
pogarszać. Następująca poprawa po stosowaniu
tych leków jest spowodowana głównie
ustępowaniem objawów depresyjnych.
Selektywne inhibitory wychwytu serotoniny
• Fluoksetyna (Bioxetin, Seronil, Fluoxetin)
• Fluwoksamina (Fevarin)
• Paroksetyna (Seroxat)
• Sertralina (Asentra, Zoloft)
• Niektóre objawy niepożądane
– Nudności, wymioty
– Utrata łaknienia
– Bóle głowy
– Zaburzenia snu
– W pierwszych dniach lęk, niepokój
– Zaburzenia ostrości widzenia
•
Funkcje poznawcze - selektywne inhibitory
wychwytu zwrotnego serotoniny poprawiają
w szczególności funkcje przestrzenne,
orientację i szybkość reakcji.
STR 66
Zaburzenia depresyjno - lękowe
• Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
– Amitryptylina
– Doksepina (Doxepin)
– Klomipramina (Anafranil)
• Niektóre objawy niepożądane:
– Senność, bezsenność
– Niepokój
– Zaburzenia koncentracji uwagi
– Upośledzenie pamięci
– Wysychanie błon śluzowych
– Zaburzenia akomodacji
– Tachykardia, zmiany ciśnienia krwi
– Przyrost masy ciała
•
Z badań wynika nieskuteczność TLPD w leczeniu zaburzeń depresyjnych u dzieci i
młodzieży (spowodowane to może być niedojrzałością układu noradrenergicznego).
• Funkcje poznawcze - trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne nie wywierają
bezpośredniego korygującego wpływu na zaburzone funkcje poznawcze w depresji, a
nawet mogą je pogarszać. Następująca poprawa po stosowaniu tych leków jest
spowodowana głównie ustępowaniem objawów depresyjnych.
• Selektywne inhibitory wychwytu serotoniny
• Fluoksetyna (Bioxetin, Seronil, Fluoxetin)
• Fluwoksamina (Fevarin)
• Paroksetyna (Seroxat)
• Sertralina (Asentra, Zoloft)
• Niektóre objawy niepożądane
– Nudności, wymioty
– Utrata łaknienia
– Bóle głowy
– Zaburzenia snu
– W pierwszych dniach lęk, niepokój
– Zaburzenia ostrości widzenia
•
Funkcje poznawcze - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny poprawiają w
szczególności funkcje przestrzenne, orientację i szybkość reakcji.
• Inne
• Moklobemid (Aurorix, ) – może poprawiać sprawność uwagi, pamięci i procesów przestrzennych
• Tianeptyna (Coaxil)
• Wenlafaksyna (Efectin)
• Mianseryna (Lerivon, Mianserin)
STR 69 – 71
Autyzm/ Agresja – Psychopharmacology of agression in children and adolescents
with autism, critical review of efficacy and tolerability. Parikh, Kolevzon, Hollander, 2008.
• Risperidon
• Haloperidol
• Metylofenidat
• Klomipramina
• Tianeptyna?
• Klonidyna
• Naltrekson
• Walproinian
• Lewetiracetam
• Sekretyna
• Kwasy tłuszczowe omega- 3
Autyzm/ Farmakoterapia ogólnie
• Fluoksetyna, sertralina, fluwoksamina, paroksetyna,
klomipramina
• Haloperidol
• Klozapina, risperidon, olanzapina, kwetiapina
• Psychostymulanty
• Naltrekson
• p/padaczkowe (współwystępowanie padaczki w 30%) – karbamazepina,
walproiniany, lamotrygina
Pharmacologic Treatment of Autism, Palermo, Curatolo, 2004.
Autyzm/ Farmakoterapia ogólnie –
van Engeland, Buitelaar, 2008 w Rutter,s Child and Adolescents Psychiatry
• Risperidon (0,5-1,5 mg/d): drażliwość,
nadruchliwość, agresja, autoagresja,
• Fluoksetyna: czynności natretne, stereotypie, rutyny
• Metylfenidat - wieksza drażliwość niż gdy stosowany
w ADHD jako dziaąłnie niepożądane
• Stabilizatory nastroju – lit, walproiniany, gdy
zmiennośc nastroju, impulsywność, agresja
• Buspiron – w sytuacji lęku, agresji
• Propranolol
74