1. Przyczyny wojen ze Szwecją.

- panowanie nad Morzem Bałtykiem
- roszczenia Wazów do tronu szwedzkiego
- konflikt religijny (Szwecja – protestanci, Zygmunt III Waza – gorliwy katolik)
- w Szwecji brakowało ziem pod uprawę

2. Skutki wojny ze Szwecją:

- utrata większej części Inflant przez Polskę i przegranie rywalizacji o dominacje nad morzem Bałtyckim
- strata zwierzchności nad Prusami Książęcymi
- ogromne straty ekonomiczne , gospodarcze i demograficzne w Polsce
- spadek autorytetu króla, wzrost opozycji magnackiej

3. Pojęcia:

wojna szarpana – inaczej wojna podjazdowa, strona słabsza unika rozstrzygającej bitwy, atakując mniejsze oddziały wroga, zaplecze i tabory ( przewoźne obozowisko, przemieszczające się wraz z armią).

potop szwedzki – najazd Szwecji na Rzeczpospolitą w 1655 r. w czasie drugiej wojny północnej ( 1655-1660).

4. Wymień przyczyny początkowych niepowodzeń RP w walce ze Szwedami:

- konflikty wewnętrzne między magnatami

- osłabienie przez walkę na dwóch frontach (wojna z Turcją)

5. Scharakteryzuj zachowanie Szwedów wobec ludności polskiej :

- grabieże , mordy, gwałty

- prześladowania religijne

6. Wymień skutki wojen prowadzonych przez Rzeczpospolitą w XVII w:

- poważne szkody materialne , których sprawcami były nie tylko obce wojska , ale i własne oddziały

- utrata silnej pozycji Rzeczypospolitej w Europie

- zmniejszenie gęstości zaludnienia, w wyniku działań wojennych i epidemii

- migracje ludności do bezpieczniejszych obszarów, głównie do Prus Książęcych i na Śląsk

- upadek rolnictwa, zniszczenie pól i upraw, powrót do mniej wydajnych, ale tańszych i łatwiejszych metod uprawiania, utrata domów i gospodarstw przez wielu chłopów

- duże straty terytorialne : utraciliśmy większość Inflant ,województwo siewierskie, czernichowskie i smoleńskie, a także lewobrzeżną część Ukrainy

- zła sytuacja wewnętrzna w państwie polskim

- doszło do upadku szkolnictwa

- gospodarka zaczęła podupadać

- nastąpił spadek zapotrzebowania na polskie towary i zastój w handlu z innymi państwami

- zmniejszyła się tolerancja religijna, gdyż nasi wrogowie, czyli Turcy, Rosjanie i Szwedzi nie byli katolikami

- w dziedzinie kultury ponieśliśmy straty , zniszczono wiele kościołów i pałaców, skradziono dzieła sztuki i cenne książki

7. Pojęcia:

barok- jest to epoka kulturowa obejmująca okres między renesansem a oświeceniem. Jej nazwa pochodzi od portugalskiego wyrazu barocco, który oznacza perłę o dziwnym, nieregularnym kształcie. Jak sama nazwa wskazuje barok jest epoką dziwną i pełną przepychu , od końca XVI wieku do XVIII wieku

- kontrreformacja- nurt w Kościele katolickim, który był okresem odnowy zapoczątkowanym soborem trydenckim oraz zakończonym wraz z wojną trzydziestoletnią. Czasami jest on uznawany jako odpowiedź na reformację

8. Wymień charakterystyczne cechy baroku :

1)Barok charakteryzował się przepychem, bogactwem barw i odcieni, bogatym zdobnictwem. Nastąpił przełom w nastawieniu człowieka do świata. Ważna była pobożność, religijność oraz uczucia i odczuwanie piękna.
Charakterystyka sztuki baroku:
a) architektura
- olbrzymie(monumentalne) budowle na planie kwadratu lub prostokąta
- bardzo bogate zdobienia z kości słoniowej lub masy perłowej
- w budownictwie charakterystyczny był wizerunek trójkąta nad wejściem
b) rzeźba
-czerpano tematy z Biblii, mitologii, życia codziennego
- podkreślano ruch, postacie były powykręcane, nienaturalnie wygięte
c) malarstwo
- akcentowanie światłocienia
- wykorzystywanie kontrastu jasnych i ciemnych barw
- tematy religijne, pejzaże, martwa natura, życie dworskie

9.Przyczyny wojen z Turcją:

- Polska oraz Turcja chciały podbić Mołdawię.
- wzajemnie oskarżały się o naruszanie granic.
- kozacy którzy byli poddanymi Rzeczypospolitej najeżdżali Imperium Osmańskie a Tatarzy często wkraczali na terytorium Polski niszcząc wszystko, grabiąc i biorąc ludność do niewoli.
- polityka zagraniczna prowadzona przez Zygmunta III. Polska udzieliła pomocy Habsburgom w walce z księciem Siedmiogrodu, lennikiem tureckim. Turcja potraktowała to jako nieprzyjazny krok.
-obawa Turcji przed upadkiem Rosji i nadmiernym wzmocnieniem Polski

10. Pojęcie:

islam- religia monoteistyczna, druga na świecie pod względem liczby wyznawców po chrześcijaństwie. Świętą księgą islamu jest Koran, a zawarte w nim objawienie ma stanowić ostateczne i niezmienne przesłanie Boga do ludzi.

husarz – żołnierz husarii na koniu w skład jego uzbrojenia wchodziły charakterystyczne skrzydła z piór , półciężkiej formacji kawaleryjskiej Rzeczypospolitej.

11. Wymień skutki wojen z Turcją

- utrata wpływów w księstw naddunajskich przez Polskę

- wyniszczenie południowych ziem polskich
- straty ludnościowe
- upadek gospodarczy i polityczny RP
- osłabienie polskiej armii
- utracenie pozycji nad Bałtykiem
- wiele wsi całkowicie opustoszało, a miasta podupadały

12. Wymień przyczyny początkowych niepowodzeń RP w walce z Turkami:

- po raz pierwszy w 1652 r. doszło do zastosowania liberum veto- zebrany sejm zgodził się, że głosem jednego posła na te słowa, sejm może rozejść się bez uchwalenia ustaw.
- umocnienie się magnaterii.
- różnice majątkowe za którymi szły różnice polityczne tworzyły podatny grunt na istnienie konfliktu między majestatem a wolnością – król dążył do umocnienia swojej władzy i sprawowania kontroli nad całym systemem politycznym, z kolei szlachta dąży do podważania tej władzy i umocnienia swojej pozycji
- wojny ze Szwecją i Rosja.

13. Pojęcia:

janczar- żołnierz piechoty tureckiej

haracz - w Polsce od czasów wojen z Tatarami i Turkami kontrybucja lub okup, płacony przez stronę, która przegrała wojnę

liberum veto- to prawo pozwalające pojedynczemu posłowi na zrywanie obrad sejmowych

anarchia- to określenie oznaczające brak jakiejkolwiek władzy. Anarchia to sytuacja w państwie, gdy nie ma władzy, bądź władza rządzi nieudolnie , doprowadzając do niekorzystnych zjawisk społecznych, gospodarczych, politycznych, a także w końcu do upadku państwa.

14.Wymień zajęcia szlachty.

- prowadzili folwarki

- urządzali bale i polowania

- byli zobowiązani do obrony polski w razie niebezpieczeństwa